Y Genedl Gymreig

YN Y TREN. •Nos LUN NADOLIG. Gwaith lied anhawdd ydyw eistedd i lawr i ygrifenu Uith ar noson fel hyn. Y mae pawb vn llawn o firi, o'r hen wr pedwar ugain oed sydd in eistedd yn yr hen gadair wellt yn y gornel—i'r plentyn penfelyn teirblwydd sydd yn prancio ar yr aelwyd o gwmpas cadair ei daid. Beth sydd yn peri y Uawenydd hwn? Wel, dyma yr wyl fawr— prif wyl pob.* Cymio, Sais, a Gwyddel. Bydd pawb yn anghofio eu poen a'u.trafferth ar yr wyl hon. Bydd perthynasau ynymgasglu at eu gilydd o bob cyfeiriad. Y plant. yn dyfod adref o'r ysgol. John bach sydd wedi bod yn Manchester am flwyddyn heb weI'd ei dad a'i fam. Y mae wedi colli llawer deigryn o hiraeth yn ystod y flwyddyn. Y mae wedi colli cysuron clyd yr Relwyd gartref; ond dyma'r dydd wedi dlld i ymweled a'r hen aelwyd. Dyna sy'n pen y ]!awenydd. Dyna Mary, y ferch hynaf, eto-inae liithau wedi bod yn Lerpwl mewn shop am flwyddyn gron heb wel'd ei hen fam dduwiol. Y mae wedi gwlychu ci gobenydd lawer noson wrth feddwl am gartref ei mebyd, ac wedi bod bron a thori ei chalon lawer tro o hiraeth dwys. Wel, dyma hithau yn cael rhyddhad am ddeuddydd neu dri ar Wyliau y Nadoligi ymweled a'r hen aelwyd, ac i dderbyn bendith ei mam. Ie, dyna beth yw achos y llawenydd yn y teulu yn Nghymru, fel y canodd y ffraeth Mynyddog yn liapus iawn:- V gwyliau daw y plant di nam I gyd o'r trefydd p,,D, Cant gTocsmv tad, a gwenau mam, A il7.;?- h.ffy?h ??U; Mor ddiiyr ydynt wedi em?dd, Daw liawb a'i stori'n lliwydd, Cant wYe(l(iz& oil o gyl(?h y bwrdd Ar gorpws eutliog gwydd. Cawn eiste'n rh?s. gyl?h y tin? O ?*n y storm a'i 1'hu, ,o w. h??,U bob yn U a ebb Ar nos Nadolig gu. Y gwyliau caif fhen ffryndiau non | Ddweyd cylfes calon lawn, AP ?dV.YI(l lielynt blwyddyn gr.9 Wrtholeu tin o fawn; Mae t?l a mam, mae mab a merch, A phawb yn ei fwynhau, A hen gylynll\11 anwj-1 serch Yn cael on hail dynhau Cawn cistc'n rhes o gylch y tan, C) swn y storm a'i rllU.- Cawn chwedl bob yn nil a chAn, Ar wyl Nadolig gu. i Te, amser difyr, HaIVen a chysurlawn ydyw Gwyl y Nadolig" i liloedd o deuluoedd yn Nghymru Lan. Ie, amser i lawenhau ydyw y Nadolig; gwyl goffadwriaetliol am enedigaeth ein Ceidwad. Fe lawenychodd y docthion a ddaethant o'r dwyratn" a llawenydd mawr, ac fe lawenychodd y bugeiliaid yn Bcthlcmdros drleunaw can' mlynedd yn ol pan anwyd y Babau yn Bethlem. Gweddus hefyd yw i ni, Gristnogion y bedwaredd ganrif ar bymtheg, lawenhau (,'r iin achos. Ond och, onid yw yn resyn fod miloedd yn ein gwlad, y wlad Ifwvaf oleuedig dan yr haul, pi cymeryd mantais o'r wyl fawr lion i loddesta, i feddwi ac i gyflawni pob math o anuwioldeb. Dyma yr adeg a? y mae mwvaf o bechu o un adeg ar y nw.ddyu. Svlw?h ar y newyddiaduren am yr wythnoa nemf, a chwi a welwch fod mwy 0 dro- seddau wedi eu cyilawni, mwy o feddwi yn cymeryd He wytlmos y Nadolig nag un wythnos trwy y flwyddyn. Bydd ein carohardai yn llawn- ach yr wythnos nesaf nag un wythnos trwy y flwyddyn. Byddai yn well i filoedd yn ein gwlad pe na d'ai gwyliau yn dod. Ond chwi ddarllenwyr y Qemdl, rhwydd hynt i chwi gyda phob pleser diniwed, a llawenydd cyfreithlon. Yr wyf finau grwydryn y Tren vn cael gwyl, a chan fv mod allan o'r Tren. nid oes senvf newyddion heno. Nos cla- i chwi. ANDRONICUB.

GWELEU HEll I.YOAIU.—" A all dyn weled heb lygaid?" gofynai athraw ysgol unwaith. Gafl, syr," atebai Ull bacligen yn ddioed. "Na all, meddai yr ysgolfeistr synedig, "y mae yn anmhosibl i ddyn wele<l heb lygaid." "Nae ydyw, syr," meddai y bychan, gan ddal at ci bwnc, "efe a all weled gyda dim ond un!" Gwraigwrth ddysgu Lladin a ddeallodd mai y gair Lladin am ddynes oedd mulier; ac yn ganlynol, gofynodd i'w gwr (canys yr oeddynt wedi pliodi er's llawor o flynyddoedd), pa btth oedd y gAaUaniacth rliyngddi lii a mule (asyn); ond yr oe.ld ci phriod yn rhy feddylgar i ddyfaiu atebiad, a i, weddd yn garedig nai oedd efe vR alluog i ga ilo I dim gwahaniaeth. Uno'r uodweddion hynotaf a berthyn i'r rhyw d?g ydvw yr arferiad hono o edrych dan y gwely Bin ddyn yn ymguddio ond pwy a glywodd sbn erioed am ddyn mor ddisynwyr ac edrych dan y gweJY am ddynes! I), wedir fod y cyffredin o ferclicd- dibriod ag ydynt tua 40 mlwydd oed, wedi edrycli dau y gwely 7500 o weithiau, hob ganfod y'disgwyliedig ddyn!

UIIYWBETH AM JUUN JO,NES, Y (i WETH-EISXEBDEOD WJi ,t _1.1 Y mae dynion mawr a myuyadoeaa ucnei Yll ymdebygu i'w gilydd mewn dau beth o'r hyn lleitif. A siarad yn gyffrediuol, gellir dy weyd fod y naill a'r llall ar un llaw yn galluogi dyu i ganfod yn mheU, tra ar y llaw arall y maent eu hunain o bell ac agos yn mhob cyfeiriad yn weledig. I r darlunydd i raddau mawr, y mae y tebygolvwydd olaf yna i'w gyfiif. Pan y deffroaf yn y bore, y peth a wel fy llygaid wedi agoryd ydyw y dyn mawr yn syllu arnaf oddiar bared yr ystafell, yn ei iaith, yn pery i mi godi, gan fy adgoflo, mai nid ) n ei wely y cyrhaeddodd efe enwogrwydd. Yr wyf yn cymeryd ei awgrym, yn codi, yn myned i lawr, ac i'r parlwr; ar y bwrdd yno, yr ydwyf yn cael cerdyn prydferth, ac ar y cerdyn hwn—y dyn mawr. Trof at fy llyfrall, cymeraf gyfrol yn fy llaw, ac ar ei ddalen flaenaf-wele efe. Ai allan i'r heol, edrychaf i ifenestri y masnachdai, ac yr wyf yn ei gael ef ynddynt hwy. Tynaf allan fy nghadach llogell, er mwyn symud fy anadliad oddiar wydfy ffenestr er csyifod yn well, ac wele gwrthrych fy sylw wedi ei argraphu ar y cadach ei hunan. Ie, yr wyf ar fy hynt yn cyfarfod a rhyw ddyn cyffredin fel fy hun, yr Wyf yn sylwi ychydig amo, ac yn canfod, heb gymhorth darlun- ydd am unwaith, y dyn mawr, vn fyw, yn llais, ystumiau a meddyliau, y dyn bach, yr hwn oDlegia hyn sydd gymaintcard a'r un a fu crioed rhwng cloriau album. Yn ddiweddar daethum ar draws nifer o sketches yn dangos cymeriad enwog, -a mawr o ran y lIe y mae yn ei ddvy.i —John Jones, y Gwrth-eisteddfodwr. Yr wyf am ymdrechu rhoddi darluniad o'r darluniadau hyn, ag ychydig o sylwadau arnynt ger eich bron yn bresenol. Byddaf fel hyn yn debyg i ddyn y panorama, yr hwn a ddengys y darlun gyntaf, ac wedi hyny a rydd bwt o araeth ddoniol, i aros am y nesaf. Yn wir os dymunwch, gellir galw y llithyn hwn ynpallorama o John Jones, y Gwrth eisteddfodwr. I TIAITLUN I. I Jotm Jutes, fel Pharisead. Yma ohm a ganfyddweh pabell yr eisteaatoa. Y mae hi yn adeg cyfarfod. Y mae yr arweinydd wedi rhoddi bod i ddywediad pert. Y mac y dorf oddi mewn wedi ei glywed, yn ymysgwyd gan ymchwerthin. Y mae swn ei chwerthiniad naturiol yn ymgymysgu yn y pellder, gyda swn y ffrydlif sydd hefyd yn rhedeg o fynwes natur. Yn y pellder yna y mae John Jones. Ei wisg sydd debyg i eiddo y Phariseaid gynt. Y mae yn myned heibio i'r babell. Wrth fyned yn cymeryd cylch—yn crynhoi ei ddillad yn nghyd rhag oySwrdd ohonynt ag ymylon y chwerthiniad. Yn ei enau ceir y weddi hon, "O! diolch nad wyf fi fel yr eisteddfod hon, fel nad oedd fy mrawd gynt fel y publican hwnw." Y tu ol iddo ceir yr un drwg yn gwneyd yr un peth, ac yn adrodd yr un geiriau. 0 dan y darlun y mae y geiriau hyn, "Pa un o'r ddau ydyw y gwreiddiolP" Pe byddem yn sicr o ddibenionrhagrithiol John, ni fyddai y darlun hwn o gwbl yn rhy chwerw; ond gan nad oes modd i ddyn fod yn sicr o hyn, braidd y tybiaf fod y darluniau yma wedi myncd i eithafiaeth. Fe ddichon fod y gwrth-eisteddfodwr hwn yn ddiragrith. Nid ydyw syohder na hyd ei wyneb yn profl hyny ychwaith. Fe ddichon hefyd ei fod yn llawn rhagrith. Ei fod yn edrych ar yr eisteddfod drwy yr un yspectol ag a ddefnyddiodd y Phariseaid gynt, pan y condemniwyd hwynt gan yr Athraw mawr, am weled drwg yn ngwaith ei ddisgyblion. Fe ddichon, meddaf, ei fod ef fel hwynt yn meiddio gosod ei fys ar fai ag y mae llygad yr Hollwybodol ei hunan yn methu ei gan- fod. Bod ei wyneb hir yn ymestyn hyd uffem. Ei fod yn aberthu y dyn, heb wneuthur dim mwy na dynwared y credadyn. DARLUN II. I John Jones, fel Dyn y I laun inasnachdy. John Jones a'i fieaog oi flaen oddimewn. Ei law ar ffurf cribyn. Ei gorpli ar ffurf cash box. Ei lygaid yn ngheuad bron, dim ond digon ohonynt ynl agored i ganfod ystad y farchnad. Y mae yn syllu ar babell yr eisteddfod o'r tu ol i'w ffenestr trwy y cracks o oleuni sydd yn bodoli rhwng ei nwyddau. Yn ei sftfn y mae y geiriau hyn Gan nad oes modd rhoi'r 'Steddfod yn fy llogell; Na chyda'm nwyddau, yn fy nwydd ystafell; Ei phrynu'n rhad, ac yna'n ddrud ei gwertlra; Chwaith nid oes modd i minau fyth ei pharchu." Dyna John Jones fel dyn y ffeithiau. Cofied y darllenydd fod gryn wahaniaeth yn y cysylltiad hwn, rhwng ffeithiau a gwirioheddau. Gwelirmai amcan y darlunydd ydyw, dangos y cymeriad sydd yn edrych ar bob peth, yn feddyliol a chrefyddol, drwy nwyddau ei fasnacli, ac sydd hefyd yn mesur eu gwerth a'i logell. Os ydyw y darlunydd yn tybied fod hwn yn gymeriad cyffredin yn y byd masnachol, y mae yn camgymeriad yn fawr. Y mae y rhan fwyaf o fasnachwyr erbyn hyn yn rhoddi lie priodol yn eu bywydau, i'r meddyliol a'r mocsol. Yr un pryd y mae ambell un nad yw ddim mwy na llai na' chribyn—nid rake cofiwch— ra cash box. Un fel hyn ydyw John Jones Y mae efe yn trigo yn eithafdir y byd masnachol. Yn ei ogledd-bwynt. Mewn gwlad oer, o rew ac eira gwastadol. Y mae pob cenad o ffraethineb pert, ae o ddrychfeddwl tlws, ymdrechodd ei gyrhaedd C'Í erioed wedi cyfarfod a'r un anffawd a oddi- weddodd cyn hyn anturiaethwyr gogledd-bwynt ein daear ni,-y maent wedi rhewi, wedi colli eu rl,,i Wl tlysni, a marw cyn cyrhaeddpen siwrne. R'etli ydyw drych-fcddyliau i'r gwrth-eisteddfodwr hwn ? Nid ydynt yn wertli dimau, waith pa mor dlysios, ond i'r graddau y maent yn meddu ar y gallu i droi y ddimc'n geiniog. Oblegld hyn, tybiaf fod y darlunydd wedi gwneyd camgymer- iad mawr, yn rhoddi rhigwm yn safn dm y ffeith- iau, fel y gwna yn y darlun hwn. Byddai vm- adrodd pert Saesoneg fel hyn yn llawer gwell- "Too bulky, Pw! could'nt make a cent by her." Rhigwm! Dr.ych-feddyliau! yn wir, iddo ef A pha beth a dal traethodau i hwn ? Mwy gwerth- fawr o lawer v papyr sydd yn eu cynwys, a chyda yr hwn y gall ynyg i'r byd ei de, ei edau a'i lwydde. Ie, drwy y nwyddau hyn y bydd efe yn (?drych ar bobpeth. Defnyddia hwynt fel ei deleseope a'i yspectol, a sylla drwyddyat oddi- amgylch. Pwy erioed a welodd ( wy sacli o ftawd brydfertliwcli, mwy mewn eisteddfod na gwacter, dnvy dflarn o lian brus-gysondeb, mwy mewn eisteddfodwr na gwrth-eisteddfodwr? Ddyn! dos am unwaith ar ben dy nwyddau, lie ceisio gweled trwyddynt. Rho hwynt enyd tan dy draed, i fod yn uwch dy ysgwyddau, ac o'r lie uwch yna gwel yr eisteddfod. Y gwir yw y mae perthynas agosach rhyngddi hi a masnach nag sydd yn bodoli rhyngot ti, a pherthynas mwy urddasol. Nid wyt ti ond yn Uedaenu arian masnach, ac yr wyt yn gwneyd hyny am dy fod yn disgwyl fddynt ddyfod yn ol wedi eu dyblu; ond y mae yr eis- teddfod yn lledaenu egwyddorion trafnidiaeth, ac yn gwneyd hyny heb ddim amcanion hunanol. Y mae yn gwneuthur hyn nid yn unig yn union- gyrchol drwy eu cymhell, ond hefyd yn anunion- gyrchol. Ni symbylwyd yr un englynwr i lafurio a chynilo amser, heb drwy hyny ledaenu diwyd- rwydd a chynildeb. Ac ni chyfansoddwyd yr un englyn perffaith heb drwy hyny ledaenu nianylder a threfn. Ac onid yw y rhai hyn yn mysg elfenau anghenrheidiol trafnidiaeth ? I'w barhau.

Y TAVARN-WR A'U AHQKATHYDD. Gofynodd tafarnwr i argraphydd, Pa fodd y mae arpraph- wyr yn llawer mwy anaml, ac, yn gyffredin, yn llawer llai llwyddiannns, nIL thafarnwyrP" Ho! y mae yn bur hawddateb," meddai yr argraphydd, "y mae yr argraphwyr yn gweithio i'r ymenydd, a'r tafarnwyr i'r archwaeth; ac aril bob cant sydd yn meddu archwaeth genau, nid oes dim pump yn perelien ymenydd." Y mae traddo liad mewn rhanau o Sir Feirionydd fod trysorau wedi eu cuddio mewn egof o dan Gastell Diuas Bran, ac na ddatguddir hwy i neb ond i fachgen a chi gwyn gydag ef. Dywedir yn mhellach y bydd gan y ei." lygaid arian," ac o herwydd hyny y bydd yn alluog i weled y gwynt. Wrth lygaid arian y meddylir" llygaid goleu," a dywedir fod pob ei felly yn gweled y gwynt. Gwerth 11000 o DdiUadan R!#dy-made; Stoc a brynwyd gan James Jones, Caergybi, gyda dis- 1 countj mawr o'r original cost.-Ya yr Afr 4Ut

IDIVYYGIAD .PiKWESXOL YN UTICA. D v tna fel yr ysgrifeca Dr. Ithys Gwesyn Jones Pr Wrng Americanaidd, Rhaglyr I -Nis gwn a oes neb arall wedi anfon neu yn ineddwl gwneyd, ond yr wyf fi yn yr hwyl y funu(I yma i anfon i ddiolch i chwi bobl Pittsburgh apt Proff. Evans, yr hwn sydd wedi dyfod oddiyna, ac yn llafurio yma yn ein plith yn bresenol gyda rhyw ddylanwad a llwyddiant anngliyffredjn. Nis gwn a ddarfu i chwi weled ei ardderchowgrwydd; ac os naddo, prawf nad oes i brophwyd anrhydedd yn ei wlad ei hun. Deallwyf mai Cymro o du ei dad yw Mr Evans. Ni fedr siarad yr iaith, ond maeJIl bemcamp fel siaraawy yn yr iawn oaesonaeg. Mae yn ddarllenwyr ardderchog, yn areithiwr hywadl ac effeithiol, ac yu medru actio ar y stage nes cynyrfu y gynulleidfa i chwerthin neu wylo, fel y gwelo yn dda. Mae y neuadd fwyaf sydd yma yn orlawu bob nos, a llawer yn gjrfod ymadael o eisieu lie. Y mae dros ill wedi arwyddo yr ar- dystiad. elir yma gyfarfod gweddi bob canol dydd, yr hwn a arweinir gan Mr Evans ei hun. Ymddengys yn ddyn crefyddol, ac o ddifrif yn llawn awydd, nid yn unig am gael dynion yn ddirwestwyr, ond yn grefyddol hefyd. Y mae lie sryf i obeithio am ddiwygiad crsfyddol mewn cys- ylltiad a'r mudiad dirwestol hwn. Os na cheir diwygiad crefyddol yma, bydd y diwedd yn waeth na'r dechrenad.

I AMERICA YN RHODDI IAWN I BRYDAIN. Mawr oedd yr ymffrost a wnelai yr Americaniaid oherwydd iddynt orfodi Prydain i roddi iawn mawr am y difrod a wnaeth yr agerlong AlMama. Erbyn hyn y mae America wedi gorfod rhoddi iawn i Brydain, fel y dengys yr erthygl a. ganlyn, yr hon a ddyfynwn o'r Drych am Tachwedd 29:- "Dydd Gwener, Tachwedd 23ain, dyfarnodd y pwyllgor cyflafareddol a benodasid i benderfyuu hawliau Lloegr gyda golwg ar bysgodfeydd Canada a Newfoundland, fod 5,500,000 o ddolerioiawn i'w talu gan y Talaethau Uncdig i Loegr bob blwyddyn. Y mae declireuad y cwer- yl yn nghylch y pysgodfeydd yn cyrhaedd bronmorbellynolag annibyniaeth y Talaethau UMdig. Yn ol cytundeb 1783 caniateid i Ameri- caniaid hawl i bysgota mewn rhanau neillduol o'r dyfroedd Prydeinig, ac hefyd i lanio ar yr arfordir Prydeinig er halltu a sychu eu pysgod. Yn 1814, pan yn parotoi oytundeb Kent,hawliai y dirprwywyr Prydeinig fod y rhyfel wedi distrywio cytundeb 1783, tra y daliai y dirprwywyr Americaiiaidd fod yr hawliau pysgodfaol a ganiateidtrwy y cytundeb hwnw yn aros yn annhoradwy a ilialw yu ol. Gadawyd y pwnc yn agored y pryd hwnw a phar- haodd felly hyd wneuthuriad cytundeb 1854. Pan ddirymwyd y cytundeb hwn yn 1866, ail godwyd1 yr hen gweryl. Yn nghytundeb Washington yn 1871, gwnaed ymgais i roddi terfynaryr anghydfod trwy daflu pysgodfeydd y ddwywlad yn agored i'r naill fel y llall; eithr daliai Lloegr i hawlio fod y breintiau a ganiateid yn fwy na'r rhai a dderbynid gan y pysgodwyr' Canadaidd mewn ad-daliad, a chan hyny cyflwynwyd y pwnc 1 ystyriaeth pwyll- gor yn cael ei wneyd i fyny 0 un dirprwywr o Loegr, un o'r Talaethau Unedig, a'r trydydd o benodiad Ymheradwr Austria. Wedi oediad o chwe' blynedd, cyfarfu y cyflafareddwyr, sef Mr DeForse, Syr A. T. Gali, a'r cyn-Farnydd Kellogg, o Massachusetts, yn Awst diweddaf. Hawlid gan Loegr 14,280,090 o ddoleri, ond 5,,500,000 o ddol- eri yn unig a ganiatawyd, & hyny heb gyd- syniad cyi rychiolydd y wLtdhoia. Yn awr nid oes unrhyw gwrs anrhydeddus yn agored i'r Llywodr- aeth ond eu talu, gan ddiolch fod yr anghydfod o'r diwedd wedi ei ddwyn i derfyniad. Mae yn y Trvsorlys yn awr oddeutu dwbl y swm hwn yn aros heb eu rbanu allan o'r iawn a ganiatawyd i'r wlad hon yn Geneva,"

Y FEIBL GYMDEITHAS A'R I RHYFEL BRESENOL. Gan fod y fath ddyddordeb cyffredinol yn cael ei deimlo yn y dyddian presenol yn nghylch helynt y Dwyrain, tybiaf y byddai yn fuddiol gan lawer o ddarllenwyr y Genedl weled ychydig o hysbysiad yn nghylch y ddarpariaeth a wneir gan y Feibl Gymdeithas Frytanaidd a Thramor at ledaenu Beiblau yn mhlith y miloedd Rwsiaid ar faes y gwaed; ac i'r diben hyny wele fi yn anfon i chwi y grynodeb ganlynol a gyfieithais o'r Monthly Reporter am y mls hwn. Pentraeth. E. ROWLAND. "Y mae yr adroddiadau a dderbyniwyd yn ddiweddar oddiwrth Mr Millard, goruchwyliwr y gymdeithas yn Vienna, a Mr Watt, y gqruchwyl- iwr yn neheubarth Rwsia, yn hynod o anogaethol, lie y mae y pwyllgor yn llawenychu yn ddirfawr fod y fath gyfleusara yn agored .iddynt i ddiwallu miloedd o filwyr Rwsia ar finion tragwyddoldeb S Gair y Bywyd. Rhydd Mr Millard yr adroddiad dyddorol a ganlyn ar waith ei Feibl-gludydd (colporteurs). Disgwylir i filwyr yn gyffredin nid i ysgrifenu ond i ymladd, ac felly i lafurwyr y Feibl Gymdeithas i weithio ac i siarad yn eu mysg, a rhaid eu hesgusodi os nad yw eu hadroddiadau mor reolaidd ag arferol, ond y mae canlyniad eu liymdrechion yn odidog, gan eu bod yn ystod y tri mis diweddaf wedi dosparthu y nifer fawr o 70,000 o Feiblau yn mhlith y milwyr. Gall bawb gredu fod gwaith y Beiblgludwyr wedi bod yn brofedigaethus iawn; eu gwely am y misoedd diweddaf oedd dan deml y nen—daear Iaith. Ym- borthent ar oclir y ffordd; a'r bwrdd ysgrifenu oedd eu cwdyn Beiblau. Y mae y milwyr Rws- iaidd yn achub y cyfle a roddir iddynt gan y Feibl Gymdeithas i raddau arbenig, trwy brynu yr ysgrythyrau, yn neillduol y Testament Newydd, yr hwn a werthir iddynt yn Uawer is na'r pris gwerthu cyffredin; ac y mae lluoedd o honynt yn dyfod o faes y frwydr heb na gwn, na chlog, na knapsack, &c., yn sal a chlwyfedig, ond yn dal eu gafael yn y llyfr sanctaidd fel eu trysor penaf. Dywed un Beibl-,gludydd,-a dyn o farn dda a sobr,-am y Rwsiaid nad ydynt ond mewn rhan yn gydnabydduti a'r ysgrythyrau, a'u bod yn glynu wrth lawer o dybiau a defodau ofergoelus, end yn gyffredin y maent yn burgrefyddol (very devout), ac ni chyfarfyddir a gwatwarwr ond yn dra an- fynych yn eu plith. Y cwestiwn a ofynir yn fynych yw, Pa'm y ptynwn ni ef, pan feallai y byddwn feirw yfory?' Ond yr ateb parod ac ymarferol a awgrymid gan y dynion eu hunain oedd, Os byddwn ni farw, pa ddefnydd fydd ein harian i ni ? Gwell i ni brynu Gair Duw pan yr ydym yn cael cyfleusdra.' Pan na fyddai digon o arian gan un i brynu llyfr, byddai yn fynych ddau ya uno ar y dealltwriaeth ei fod yn gydfeddiant rhvngddynt; ac os byddai un farw y byddai iddo fod yn eiddo yr un a adewid. Ar un achlysur darfu y swyddog, yn un gwersyll, anog y dynion i brynu, gan ddyweyd eu bod yn llyfrau prydferth a defnyddiol; ond cwynai y dynion nad oedd gan- ddynt ddim arian. Mi ddywedaf i chwi beth,' ebe y swyddog, bydded i saith dyn yn mhob cwmpeini dalu deg copeks (oddeutu tair a ffyrlin) bob un. a bydd hyny yn ddigon i bob cwmpeini i gael ei Feibl ei hun. Bydd y llyfr yn feddiant y cwmpeini ac i aros gyda ni, a'i gario gyda ni, &c. Ni a gymerwn ofal o honynt bawb 0 honom, ac a'i dartlenwn Ryda'n pilydd.' Ar amrywiol achlysur- on darfu i'r swyddogion a'r milwyr brynu mewn trefn i anfon y llyfrau adref i'wperthynasau, gan nodi ar yr un pryd, 'os bydd i ni farw bydd hwn ein rhodd ymadawol oreu.' Un tro, prynodd un o'r is-fllwriaid nifer o Feiblau, ac a alwodd amryw o'r dynion yn nghyd, ac er synded i'r Beibl-glud- ydd, dechreuodd y canwriad diweddar hwn dra- ddodi pregeth fach, yr hon a wnaeth i glustiaa y Beiblwr ferwino gan lawenydd. Dywedodd y milwriad wrthynt y fatli lyfr gwerthfawr ydyw y Beibl a'i bod yn ddyledswydd arnynt ei barchu ™ fawr a'i ddarllen yn ddiwyd, ac ydylent fyw yn" ol ei gyfarwyddiadau, yn neUIduol i garu eu gil- ?dd 03 byddai iddynt felly ddilyn y Ilyfr byddai tdd?t dderbyn Iles tymhorol a thra?wyddoldrwy- ddo. YM aeth yn mlaen i ranu y llyfrau a bryn- odd a gwnaeth i bob un o'r milwyr addaw y byddai iddo wneyd defnydd da o'r rhodd a pha un yr anrhegodd hwynt. Os bydd hyn yn dderbyniol antonaf i chwi ragor ar yr un mater o deithlvfrau (journals) > Beibl-gludydd, ag sydd yn ddyddorol awn."

Dbiøn o'r Amniva. Cymerwyd Negro o'r enw Owen Wright, yn ddi- weddar o garchar Scale's Station, Ala., a llosgwyd ef yn fyw mewn coed eyfagm Ei drosedd oedd ymddwyn yn anwoddaidd at ddynes wen. Fel yr oedd Cwnstabl yn Swydd Ceauga, Ohio, yn myned a dyn a gyhuddid o ladrad i'r carchar, rhuthrodd nifer o wyr o goed gerllaw, a chan gipio yr adyn, crogasant ef wrth goeden. Yr "oedd yr ystoim eira mor envin yn Minnesota yr wythnos ddiweddaf, fel y defnyddid erydr eira i glirio y rheilffyrdd. Y mae y Seneddwr Jones, o Nevada, yn cam y y gweithiwr mor fawr, fel y mae am ei orfodi i dderbyn 92 cents gan bob dyn sydd yn ei ddyled o ddolar Glanioddy Parch Jenkin Jenkins (Sicncyn Ddwy- waith), yn New York ar y 14eg c.yfisol; ae oddi- wrth ei sioncrwydd yn walking down Broadway," gellid meddwl na wnaeth awyr Cymru un niwed iddo. Distylliwyd yn y Talaethau Unedig yn nghorpli y flwyddyn a derfynai Mehefin 30ain, 74,143,388 o alwyni o wirodydd, a chyrhaeddai y trethi oddi- wrth fyglys i'r swm o 410,106,547 0 ddoleri. Mewn geiriau eraill, yr oedd y dretil a dderbyniwyd oddiwrth whisci yn gyfartal i bum dolar y pen ar bob un o drigolion y Talaethau, ac i naw dolar oddiwrth dybacco. Dyma rybudd i'r merched i beidio cellwair a theimladau y llanciau. Y dydd o'r blaen yn Swydd Bradford, Pa., gofynodd un William Roberts i eneth ieuanc a wnai hi ei briodi. Chwarddodd hithau yn ei wyneb, a dywedodd ei bod ar fedr priodi arall. Aeth William ar unwaith a chrogodd ei hun. Pan glywodd yr eneth am hunanladdiad ei chariad, llefodd, 0, yr oeddwn i yn meddwl priodi Billy;" ae yna syrthiodd mewn llewyg CYPKAITH LYVH.-Y dydd o'r blaen, aeth dyn gyda gorchudd ar ei wyneb i dy Mr Cadling, Swydd Warren, Iowa, gan ddal llawddryll wrth wyneb Miss Cading. Neidiodd yr eneth ar ei thriied a gafaelodd. yn llaw yrysbeilydd; ond aeth yr ergyd i'w bron. Yn yr ymdrech, tynodd y mask oddiar wyneb y llofrudd, a gwthiodd ef allan o'r ty, pryd y taniodd arni yr ail waita. Yna gwelodd hi ddyn arall gyda mask ar ei wyneb, yr hwn a adnabu fel Reuben Proctor, cymydog iddynt. Boreu dranoeth, yr oedd y dyn hwn yn un o'r rhai cyntaf i ddyfod at dy Mr Cading i holi am y ffrwgwd, heb feddwl y cymerid ef i'r ddalfa. Diangodd y llofrudd, ond cymerwyd Proctor 0 flaen yr ynadon i Schonberg, lie yr yingasglodd tua 200 o ffermwyr y gymydogaeth. Fel yr oedd y Sirydd yn ei gymeryd o'r Uys i'w swper, tua 6 o'r gloch yr hwyr, rhuthrodd tua 20 o'r ffermwyr hyn I amynt, cymerasant y carcharor a chrogasant ef yn ddiseremoni ar yr heol.

YR HEN FFEIRUCI. I Mae y ffeiriau Cymreig yn hen sefydliadau erbyn hyn, ac yn debyg 0 barhau am yr oes hon o leiaf. Mae flair wedi dechreu cyn dygiad i fod brYJlu a gwerthu. Ffeirio ac nid prynu a gwerthu y byddent ar y cyntaf. Yn adeg mabandod dynol- iaeth nid oedd y fath beth ag arian i'w rhoi yn gyfnewid am eiddo, ac nid oedd na siop nac un sefydliad masnachol. Ceir son am ffeiriau yn yr Hen Destamept. Bu pobl fel gyda phob ysgogiad newydd, yn hwyrfrydig i'w fabwysiadu a'i ddilyn fel cynllun o fasnach. Teimlai pob un agos fwy 0 awydd dilyn yr hen gynllun o ffeirio. Nid oeddynt yn alluog i benderfynu gwerttf eu gwahanol ddaoedd. Byddai ffermwyr penau y mynyddoedd yn ffeirio eu defaid yn lie haidd, a thrigolion y gwaelodion, a byddai yr hwn tyddai ag angen am geffyl yn ffeirio a'r hwn a feddai un ac heb ei eisieu. Ar yr egwyddor hon y byddai pobl yn yr hen amser yn gwneyd masnach yn nhref Llanrwst. Ffeirio gan mwyaf y byddai llafurwyr o bob math yn y dyddiau gynt. Byddai y gwas ar y yn tyddynyn ffeirio eiwy-thnos lafur ynlie cely rniaid o haidd, blawd ceirch, neu ymenyn at wasanaeth y teulu. Ychydig a sonid am arian y pryd hwnw; ac yu wir ychydig a deimlai neb o angen am arian yn yradeg pan nad oedd arian wedi dyfod yn gyfryr.gau iddwynynrnlaenfasnachihwvnt. Er nad yw pobl yn ystyried mai ffeirio y maent meWIl gwirionedd yn y ffeiriau yr adeg bresenol, eto ffeirio y maent, ond fod fod y ffeirio ddim yn gymeryd lie yn hollol yr un fnth, Yn lie arian, y mae pobl yn ffeirio eu hanifeiliaid, eu moeh, a'n nwyddau, yn y ffeiriau er's llawer o ddyddiau bellach, ac yna ffeirio yn ol drachefn gyda'r arian hyny yn lie yr hyn fo arnynt eisieu. Mac y dull o deithio i a threulio y ffeiriau yn awr yn lied wahanol i'r hyn oedd y dyddiau gynt. Mae yu llawer mwy tivul fawr. Ni fyddai neb yn meddwl gwneyd ei ffordd y pryd hwnw i ffair y Bettws na Llanrwst gyda cherbydau, oddigerth y boneddigion. Bychan fyddai cyflogau gweision a morwynion y pryd hwnw; a phe buasai cerbydau, ni fuasai yr arian yn cyrhaedd i'w treulio gyda'r cerbydau ac yn y ffair. Yr oedd talu swllt neu ddeunaw i'r cerbyd i'r ac o'r ffair yn fwy nag a allai gwas neu forwyn gyda chyflogau bychain y pryd hwnw fIorddio i dalu. Nid oedd cyflog morwyn dda uwchlaw dwy neu dair punt y flwyddyn, a chyflog llwB o weision ddim uwchlaw chwe' phunt. Arferai ffermwyr lied gyfoethog farchogaeth, tra y cerddai eraill. Byddai hen wragedd tlodion yn gwneyd eu ffordd i dref Llanrwst i'r ffair yn gystal a marchnad, ac yn dychwelyd yn ol gyda llestraid o flawd ceirch mewn cwd ar eu cefnau. Ni fyddai un c_yfle?- iddynt gael ei gludo. 'Darfu i hen wraig o'r Z Bcti Sion, yr hon a adwaenwn yn dda, gludo ami i lestraid o'r dref ar ei hys- gwyddau i ardal y Gog, pellder o ryw naw milldir agos. Yr oedd pob un a elai i'r dref yr adeg hono yn gallu diwallu ei angen gyda phryd da a maeth- lawn am ychydig o arian, mewn cymhariaeth. Elai aml'heu ffermwr i mewn i un o'r tafarndai gyda wiesen geiniog yn ei logell, a galwai am ddimeiwerth o botes, yr hon a falai iddo; lie fel hyn eai bryd maethlawn. Ond erbyn heddyw nid oes air o son am botes. Aeth hen werthwyr potes i falu canwyllau a phob math o sylwedd bras, i'r dwfr i'w ferwi i wneyd potes, ac yn wir gwerthai rhai botes pen laden. Fel hyn yn raddol fe ddaeth pobl i ffleiddio y syniad 0 ddiwallu eu hangenion gyda photes dimai archwaethus y dref. Ond g r -dd ir potes syrthio 0 arferiad. Anhawdd iaTydy w ?.?l pryd mwy maethlawn na phicyn- aid o botes da. Te neu giniaw ydyw yr hyn a elwir am dano heddyw, ac y mae y naill a'r llall i'w gael yma can rhated ag yn unrhyw dref yn Nghymru. Mae yr arferiad 0 yfed yn lied uchel yn mhlith ymwelwyr a thref Llanrwst. Mae llu lied fawr o drigolion y wlad yn yfed hyd ormodedd yn ffeiriau Llanrwst. Rhaid i mi ddyweyd fod mwy 0 ffermwyr y gwaelodion yn yfed i ormodedd na ffermwyr penau y mynyddoedd. Mae y rhai olaf, fel rheol, yn llawer mwy gwybodus na'r rhai blaenaf. Maent oil yn darllen llawer mwy. Mae cryn lawer o ffermwyr y gwaelodion nad ydynt yn gweled papyr newydd un adeg ar y nwyddyn, ond ychydig o ffermwyr y topiau sydd fcuy. Mae hyny i'w briodoli i'r ffaith eu bod yn troiyn mhlith y chwarelwyr. Dyweder a ddyweder am bapyr newydd, y mae y dyn nad yw yn derbyn nae yn darllen ychydig ar y cyfryw yn annheilwng i ddal cymdeithas. ELLIS O'R NANT.

Dywedir mai Hnw Morrus (Eos Ceiriog), a gyfansoddodd yr englyn canlynol, ac mai dyma y cyntaf a wnaeth erioed. Y traddodiad sydd fel hyn,—Yr oedd saith o gywion gwyddau wedi dyfod adref o'r afon heb eu mam, lie anfonwyd Huw Morrus, yr hwn nid oedd ond hogyn ieuanc, i chwilio am dani. Wedi myned allan i'r tywyllweh daeth ofn ar y bachgen. a chlywodd cymydog ef yn y coed yn wylo; wedi myned ato i boli beth oedd yn bod, cafodd yr ateb canlynol: Chwilio'r wyf heno'? henwydd—sythgig, Mam i mithw? haner-blwydd; Glybu nebjgloben 0 wydd 'Y.,?l.g- y ?,,igwydd?" Meddai un clochydd pan yn cylymu y wenwisg oddeutu Surf gnawdol ei feistr, "Syr, ni bydd  genym un gynuueidfa heddyw, canys -welais yr holl bobl ynm?med dros y mynyddi'r capel." Wel, na hidia am hyny," ebai yr hen berson, yn ddigon digynwrf, "yr wyf yn siwr na welaist ddim I o'r degwm yn myned dros y mynydd!"

I Jtftglggiafr g Mm- DETHOLIOK 0 YSOEIFBNIADAU Y DIWRDDAK BABeJI. DAVID CHARLES, CAERFYUDDIN,M-Wrexham R. Hughes and Son. Llyfryn bychan yw hwn wedi ei argraphu gan Hughes a'i Fab, Wrecsam, ac fel y mae ei enw yn dangos, yn cynwys1 c/isgliad o ddywediadau y diweddar Barch David Charles, Caerfyrddin. Diameu genym fod Mr Charles yn un o'r meddyl- wyr cryfaf a fu erioed yn mhwlpud y Meth": iaid yn Nghymru,' ac nid oes raid ond dcrllen y llyfr hwn drwyddo i allu credu hyny yn ddiysgog. Y mae brawddeg yn rhagdraeth y llyfr, yr hWIl s, dd wedi ei ysgrifenu gan y diweddar Batch Henry Rees, yr hwn sydd yn esboniad byw a'r gynwys y llyfr, sef Byddai ei ddywediadau yn gynwysfawr, ord yn gyftrcïn y.i fyrion; a' ychydig eiriau a arferai yn syml a choethedig." Cofus genym glywed chwedl unwaith yn nglyn a hanes Mr Charles yr hon y mae yn hawdd genym ei chcelio wedi darllen y llyfr bWlI. Yr oedd un hen wraig wedi bod yn gwrando arno ynpregethu-, ac ar ddiwedd yr oedfa dywedodd wrtho, Yil wir, Mr Charles, ni -fyddaf yn cael cvmaint o'r nefoedd trwy bregethu neb a'r eiddo chwi." "O," ebai y gwr pari. liedig, "gwydraid cryf ydyw hwn yna; ni fyddwch yn ei yfed at neb ieuanc, mi obeithiaf." Na fyddaf," ehai hithau ac ychwaneg, Ni buaswn yn ei yfed atoch chwithau ychwaith oni bai fy mod yn meddwl fod asgwrn eich pen yn bur gryf. Dengys y llyfr feddwl cryf ac hefyd yspryd wedi eu nawseiddio ganwirioneddau yr efengyl. Peth arall sydd yn ein taro yn y llyfr ydyw, mai gwirionedd yn ei symlrwvdd a geir ynddo, a hwnw ar adegau yn disgleirio yn y fath fodd nes pery i ddyn ddal ei anadl, er engraipht:—" Myfi, myfl yw yr hwn a ddilea dy gamweddau, er fy mwyn fy hun." Y mae oll bwysau Duw yn troi olwyn y madden. Byddai yn dda i lawer 0'1\ pregethwyr ei ddarllen a'i astudio yn ofalns, a cheisio ei efelychu. Yr ydym yn credu y byddai llai o angenrheidrwydd am iddynt fyned i'r America ac i Scotland i chwilio am hanes y bachgen yn marw a'r lodes fach yn dihoeni, acy cawsai y gwrandawyr yr hen wirioneddau syml ae effeithiol i'w hargyhoeddi a'u hadeiladu mewn canlyniad.

ACHOS CAPEL Y METHODISTIAID YN MANGOR. PENNSYLVANIA. Yn ein rhifyn diweddaf geilw gohebydd o Liverpool sylw ein darllenwyr at achos y capel uchod. Yr ydym yn dcall fod Mr Roberts sydd yn awr ar ymweliad ilr wlad hon ar ei ran, wedi cael y derbyniad mwyaf croesawus a'r gefnogaeth fwyaf gwresog yn mhob man y mae wedi gosod yr achos gerbron; a bod y Gymdeithasfa a'r Cyfar- fodydd Misol yn ddieithriad wedi cyflwyno ei gais yn y modd mwyaf brwdfrydig i sylw yr eglwysi, ac i ofal holl garedigion yr Arglwydd lesu. Byddai yn dda genym pe llwyddai Mr Roberts i gael y 600p sydd arno eisieu yn ei logell i ddychwelyd. A pha beth yw hyny rhwng cynifer o eglwysi y Cyfimdebyn Nghymru f ac yn wir rhwngchwarel- wyr crefyddol, cyfoethog, a haelfrydig Arfon. a Meirion yn unig? Yrydym, ar gais amryw gyf- eillion, yn argraphu y llythyrau canlynol, y rhai a osodant yr holi achos gerbron yn well na dim a allwn ni ei ddywedyd:- Penderfyniad a basiwyd yn Nghyfartod Dosbarth (Miaot) Plymoth, Pa., Medi, '77. Hyn sydd er d-goo ein bod ni fel cyfarfod yn ystyr- ied -h.. capel Bangor, Pa" yn de* wug 0 sylw ein brodyr yn Ng ,ymm. brN:n :radwyo cin brawd Evan Robe fel dyn ymddiriedol, vn gasglydd aiian at ddileu y ddyled sydd yr d, yr hyn ,dl y. 3ooC o ddoleri. E. H. EVANS, Llywydd W. E. MOBGAN, Y*. ElivAbeth City New Jersey, Oct. 3fth, 1877. Anwyl Frodyr,-Yr yawyf yn winabyddas & Ilawer o'rTrainyddionCalfinmddyn anor, Pa, Ymaent yn ddynion gwir dda a haeddiannol o help eu brodyr. Ar ol ymdrechu i'r grad&u cithaf i dalu am dy Dduw sydd w g ?l ei adeiladu ganddynt, y mae yn aros eto chwe' chant o b?nau. Os ymwela an ohonynt 1 Chymm er mwyn casglu ychydig arian, gobeithiafy Ch ''rdd.rby a chyuorthwy ?wr.-vr eiddoch, &c., WM. C. RoBUTs. Bal. Rhag. 10,1877. GAIW gcrbau fod y llyth r hW:' ;ra7Í>r Wm, 0, Roberts, wc darllen ei lythyr at, yn =r qthyrau erWU, nid oei amheuaeth ya fy meddwl .aQ yw yr 'ÝnnJilSg m;: ty LEWB EDWAU& LEBPWL, Hydref 1877. Yr ydym ni sydd a'n heawau isod yn :fUD. cyflwyno achos Capel y Methodistiaid CalBnalad yn Margor, Pensylvania, ?erica, i sylw ein cyfeillion. Mae eglvv a yn y He yn un .,r vh.' mwyaf ifyddlawn "llafurus, ?mgo.odd hyi?y trwy godi C8 bychau hardd a th?,si?, a tbrwY fod yn hel?th dros ben mewn cvfraniadau at l?ib.u ei ddyl?d. Pan odd am- gyl?h' ..u gweithwyr yn Uwydrlianus yno yr oedd pob golwg i r ddyled gael ei dileu yn tnan, Ond ymae j petliau wedi ewid yu fawr tair blynedd trwy d-(lra mmnw yn y wlad. Gan d oes tm f pr.Wth- yn byw yn agoos y maent yn (?wl eu hamddl- fadu yn fawr o webu( ogitetb y Gair, a'r owbl a allanfc yn bresenol ydyw sicrhau 1,?a?ntet.h gweini^og un- waith yn y mis; a thalu Ilo?rau y ddyled svdd yn aros :raiir\1d ;;e ttgM d::Jh y ar: I bro<lyr ynl. wlad hon, l? maent yn gobeithio y gallant ,)_ b De 'thnf o y K a u an t ddal eu gafael yn y capel hyd If.wi?er gwen ar fasnach. Yr ydym gan hyny yn cyflwyno yr achos hwn yn wresog o flaen y cYfcWlon g? hyderu y tueddir hwynt i estyn oynorthwy i egiwys fechan, ffyddlawn, sy r 7cd yn wir de,' ,?g 0 hono, JOHN "Iî<:B3tl.LerpW1. OWEN JONES, B,A" I&Mwi. Mae vu Ymddango. i m'fd.- achos hwn ynteflnum ei:;l;ngo:'if:¡ Methodistiaia; a da ?re?Tf vrL, eyt=u 10s. tuag ato. OWEN THOMAS, D.D.

DRYLLIAD YR "HURON." Aetji y llong ryfcl Euron yn ddrylliau yn erbyn y creigiau yn agos i'r Oregon Inlet, North Carolina. Golchwyd y badau bycliain ymaith oddiwrthi, ac acliubwyd rhai oedd ar ei bwrdd trwy nofio. Yr oedd y llongau Powatn v a Swatara yn agos ati, ond yn analluog i o-tyn cynorthwy oherwydd gcrwinder y tonau. l.ydd Sul, anturiodd bywydfad i'w chvnorthwy, ond trodd hwnw wyneb waered, a boddodd puinn o'r naw morwr oedd ynddo. Yr oedd gnn vr Jlurm un ar ddeg o swyddogion o'r rhai hyn dim ond pedwar o'r swyddogion ac un arddeg arhugain o'r dwylaw eraill a achubwyd. Y mae amryw enwau Cymreig yn mhlith y rhai a foddwyd ec a achubwyd, end yn ol y wybodaeth a rydd New York Herald am danynt yn unigol, nid ydym yn tieddwl fod un o honynt yn Qymro. Dywedir yn Washington na ddylai yr Huron gychwyn ar ei mordaith o Norfolk ddydd Gwener, fel y gwnaeth, gan fod arwyddion yn cael eu rhoddi gan y Signal Bureau fod ystorm erwin yn bodoli ar y pryd y tu allan i'r Hatteras. Yr oedd y llong hon yn un o'r wyth newyddion a adeiladwyd yn ystod gwein- yddiaeth yr Ysgrifenydd 'Robeson, end a gwblhawyd yn 1865, ae ystyrid hi yn un o'r rhai cadarnaf.

TALU I'R MEDDYOON.—Kien—^diweddar Ymher- awdwr China-a ofynodd i un o ddeiliaid Prydain yn mha ddull y telir i feddygon yn Lloegr. Gyda chryn lawer 0 anliawsdex, eglurwyd y dull i'w fawrhydi; sef, yn ol hyd yr ysbaid y byddo y dioddefwvr yn gleiflon. Wrth glywed hyp, yr ymherawdwr a atebodd, A oes neb o bobl Lloegr yn iach, a chanddo food i fod ynsal? Ond yn awr, mi a fynegaf i chwi .pa fodd y byddaf fl yn gwneyd a'm meddygon. Y mae genyf bedwar, i'r rhai yr ymddiriedir gofal fy iechyd, ac y mae cyflo" wythnosol yn cael ei dalu iddynt; ond cyn gynted ag yr elwyf yn sal, y mae eu cyflog yn cael ei atal I hyd oni iachawyf drachefn. Afreidiol i mi chwan- ega mai byr iawn fydd fy aflechyd." Yr oedd hen wraig yn byw yn Llandrillo, yn Edeymion, tua thriugain a deg o flynyddocc I yn ol, yr hon a arferai gerdded i Lundain i wn< uthur negeaeuau dros ei chymydogion. Ymddengvs mai dyma bron yr unig foddion cymundeb a fodolai y pryd hwnw rhwng y wlad hon a'r brif cldinas. Byddai yn cychwyn.i fyny o Flaen y Cwm, oddiyno dros y mynydd i Langynog, wedi hyny i Rhi- I warth, a Pharc Llwydiarth, gan gyfeirio drwy Ddolf g a Phont Rhobart i Ddelieudir Cymro. Yr wyr yn cyflo clywed hen wr oedranus oedd wedi ei gweled yn dweyd llad oeddyn meddwl dim o'r j daith, ac y byddai yn arfer dweyd yn fynych-" Y mae amaf eisau picio hyd yn Llundain."