Y Genedl Gymreig

Mae y Rwsiaid ar ol ewymp Plevna wedi cael digon o waith i weini ar y clwyfedigion ac i gludo ymaith y carcharorion, ac felly nid yw wedi evfiawni unrhyw orchest lilwraidd obwys. Y mae Elena, pit fodd bynag, sef y dref a P-Pill"(Id Oiileiruan Pasha beth amser yn 01, wedi syrthio i'w meddiant, ae ynxddengys eu bo,l TO benderfynol o ymdaith tuag Adrianople, er y buasai yn well gau TodlPbeu arM yn y Guglrdd a threulio y ganaf i warehae ar Rust- chuk. Rasgrad, a Shumla, crmwvn cael y ffordd yn glir erbyn y gwanwyn. Mae Twrei wedi apolio at y Galluoedd Mawrion i gyfryngu ar øj r't -u. ond gan nad yw yn dangos un arwydd o edifdrwch,o v mue yn anhawcld g'weled pa fodd y gall neb wneyj dim drosti. Xi,l yw weiJi eyrhaedd gwuded ei ehwpan eto, a rliaid M dwyn i gyfyngder mwy eto cyn y eydncbydd i>'gw.;h gofynion l!wsi;i.

Ar ol pry dor cyff'dyb i ddisgwyli;i<l y gwyl- 1ry1' am v bore, torodd gwawr ar achos y yn Pfniine yr wytbnos ddi- ac y mae MacMalion o'r diwedd wedi Roriod plygu i amgvlehiadau anorfod. Ar ol llusgo y wlad i drothwy rhyfel cartrefdl, bu raid iddo alw M, Dufaure i'w gyugor.ac ym- ddirivd iddo y gorchwyl o ffurfio gweinyddiaeth o fysg aelodau y blaid Aswy. Fel hyn yn ofer y trodd cyngor yr Ahitopheliaid Pabaidd, ae y y Rhyddfrydwyr wedi ymddial yn effeith- 101 mynt trwy benodi Protestant goleuedig, M. Waddington, gwr a addysgwyd yn I)(., yn Weinidog Tramor. Mae y dewis- 13(\ hw-n wedi cnyn cynddaredd yr esgobion a'r offeiriaid, eanys "diehellion diweddar oedd ;er- hitu i Ffrainc rhyw lais yn etboliad olynydd PIO "Sono yn nghadair y Pabau. Mae y ffaith f<)(] y Maeslywydd MacMahon wedi derbyn M. Waddingtoufelei Weinidog Tramor y prawf goreu a ellid ei gael fod Due Broglie a M. Pour- tou o'r diwodd wodi colli ell avian wad an- dwyol amo, ae yn wystl lied dda y gochela efe y pydewau a gloddiwyd iddo.

Mae y eyfnewidijid disymwth hwn yn api- gyhJhi:dau Ff,.iuu wedi cael argraph ddymunol ar y whd ac wedi effeithio megis adgyfodiad o feirw i fasnach. Yn ei genadwri at Senedcl, mae y Maeslywydd yn dangos ei fod yn derbyn y cyfnewidiad a'i lygaid yn agored. Cjd- nebydd gyfrifoldeb y gweiniisgioniDy y Cyn- rychiolwyr ac nid iddo ef, ac y mae trwy yr addefiad hwn yn fforffetio pob hawl i ymyraeth a hwynt yn eu cyflawniad o'u dyledswyddau. Mae hyn wedi rhoddi boddlonrwydd mawr i'r Rhyddfrydwyr, er fod rhai o'r papyrau yn anog gochelgarwch, ac nid yw hyny yn syndod, oblegid y mae ynfydrwydd MacMahon drwy yr holl ymdrafodaeth yn peri nas gall neb roddi ymddiried trylwyr, hyd yn nod yn ei ymrwym- iadau mwyaf dymunol. Ond y mae y preffect- iaid a benodwyd ganddo yn ymddiswyddo wrth yr ugeiniau, gap wybod fod gobaith eu helw wedi darfod, a btjdith fawr i Ffrainc yw cael ymwared o'r giwaid diegwyddor hyn.

-hrn__e!I Y CYNGHERDD MAWR YN Y PAVILION. Pw-ï vw MR MAYHRICK ?—Tradwy wedi canu yn Mhayilion Caernarfon, bydd efe, gyda Mr Sims Reeves, a phrif ddatganwyr y byd, yn un o ben- aethiaid cyngherdd mwyaf y tymhor yn Llundain. SYMI-DIAU Ctonwiw.— Da genym ddeall fod symudiad ar dToed yn y dref hon oblaid cael dar- lith er chwyddo cronfa y gangen o'r gymdeithas er cynorthwyo morwyr llongddrylliedig. Y mae pwyllgor, ci-w3?sedig o foneddilon perthynol i bob enwad yn y drcf, eisoes wedi cael ei ffurflo, a deallwn fod y Parch. E. Roberts, Engedi, wedi addaw traddodi darlith ar destyu ag sydd yn rhwym o fod yn ddyddorol i bawb, ar yr 21ain o Chwefror nesaf, pryd y llywyddir gan Mr J. Jackson, ysgrifenydd y gangen leol o'r Shipwrecked Mariners' Socittv. Cadeirydd y pwyllgor ydyw Mr W. Griffith, harbour master; ysgrifenydd, Mr J. Ilugli Gregory; a thrysorydd, Mr Richard Thomas. Y maeamcan y symudiad hwn yn un a ddylai gael cefnogaeth ein cyd-drefwyr yn gyft'rediuol. Y CviAitpoD AnLoyiAiioi,.—Yn ein hadroddiad o weithrediadau y cyfarfod adloniadol a gynhaliwyd ar y 4vdd eyftsol, darfu i ni yn anfwriadol hollol adael allan enw Mr J. Henry Thomas, Shop y Maes, datganiad yr hwn a roddodd foddlonrwydd cyffredinob Gofidus genym i'r amryfusedd beri trnmgwydd. Llwyddiannus yn ddiau fydd y ped- wervdd cyfarfod o'r gyfres a gynhelir nos Inu, pryd y iwrfformia yr "Amateur Dramatic Conipaiiy ddou ddernpi. Y Uyngeewyr gwir- foddol sydd i gymeryd rhan yn y cyfarfod nesaf. Y PAKCH. J. A. ROBBRTS, B.D.—Deallwn i Mr Roberts, gweiuidog Pendref, draddodi pregeth Seisnig ragorol yn nghapelTurf-equare idydd Sul diweddaf. DAMWAIN ANOEVOL I GYKRO YK AWSTHAI.IA.— Drwg genym gofnodi hanee marwolaoth Owen Evans Edwards, mab Mr Humphrey Edwards, cysodydd o'r dref hon, yr hyn a gymerodd le yn Williamstown, Awstralia. Yr oedd y dyn ieuanc anjfodus yn un o ddwylaw y llestr Chakma (per- thynol i'r Meistri Turner), ac ymddengys iddo gyfarfod a'i farwolaeth trwy gael ei ladd ar y rheilffordd yn Williamstown, ar y lOfed y Hydref. Dilynwyd mordaith y Chakma gan gyfres o ddig- wyddiadau poenus iawn. Pan allan ar y mor ysgubwyd morwr dros y bwrdd cyfarfyddodd y cadben a'i farwolaeth mewn cyffelyb fodd; wedi cyrliaedd pen y daith clafychodd gweddw y cad- ben, a bu farw; ac yn ddilynol wele ddamwain angeuol yn cyfarfod un arall o'r morwyr, sef Owen Evans Edwards. Yr oedd y trancedig yn 32 mlwydd oed, a mawr hoffid ef gan lu o gyfeillion yn y dref hon. US YR YNADON DWRDEISIOL, Dynn IiLvn.—Gerbron Mr G. R. Rees, a Mr J. P. De Winton. jVeddwdod.—John Thompson, teiliwr, am feddwi ar y noson llaenorol a ddirwywyd i 2s 6c u'r costau. -Ni wnaeth Owen Owens (Shonad) eiymddangos- iad i atcb cyffelyb gyhuddiad, ac arwyddwyd gwys i'w ddal.—John Brown a ddirwywyd i 12s Gc a'r costau am feddwi. Lladrata EVidiau.Mary Graham, 19 mlwydd oed, a gyhuddwyd o ladrata esgidiau o fasnachdy newydd Mri Dicks, yn Bont Hridd. Cyfaddefodd y garchares, yr hon a gospwyd am ladrata ar achlysuron blaenorol, iddi ladrata esgidiau. Syl- wodd Mr Prothero i'r garchares fyned i fasnachdy yr erlynydd ar y dydd Inu blaenorol, a gofyn am weled par o esgidiau i blant. Estynwyd par iddi, ond nid oeddynt yn gwncyd y tro. Yn mhen yehvdig amser wedi hyny, oaufyddwyd fod par o esgidiau yn nghyda pwrs yn cynwys 8s oedd ar y counter, ar goll. Ni erlynwyd hi am y pwrs, er y gallesid profi ei bod yn euog o'i ladrata. Yr oedd yr esgidiau yn werth 2s 3c. Dedfrydwyd hi i ddau lis o garchariad. Cvhuddwyd hi liefyd o ladrata par 0 esgidiau, gwerth 28 11c o fasnachdy y Staffordshire Shoe Warehouse, yn y Feudist. Addefodd iddi gyflawni y trosedd hwn hefyd. Cystiodd Sydney Tailor, un o'r gweision, iddo weled y garchares yn y masnachdy amryw weithiau yr wythnos Jdiweddaf. Eiddo ei feistr vdoedd yr esgidiau a ddangoswyd iddo vn awr. Ni wertliwyd hwy i neb. Rhoddodd William Morgai', gw;:e Mz'iHamer,'pawiibriikor, dystiolaeth ddarfod i'r carciiares wystJo yr esgidiau ar yr lleg eyiisol, a chad swllt am dauynt.—Am y trosedd hwn, dedli'ydwyd lit ifis a garchariad. 1'r08!/III'!lddo Tru-yd<i«daH. Tronglwyddwyd trwyddedau y tafarndai cavdyiiol: —Kiddo y Brit- annia Inll, oddiwrth 'Jliomas White i Arthur Richards, Custom House Vaults y Garnons Arms oddiwrth J. W. Morgan, i W. Price, teiliwr yr Albert Inn, oddiwrth H. Roberts i Thomas Jones, gynt o'r Holland Arms; y Custom House Vaults, oddiwrth Arthur Richards i Capt. W. Roberts; a'r Globe Tavern, oddiwrth Frederick Roberta i John Kvans, 46, Henwalia. LLY8 YR YNADON SIROL, DYDD SADWRN.— Ger bron Dr. Millar, Mr Whitehead, a lItr. Powell. Meddtcdod.—Ni wnaeth Edward Hughes, Llan- ddeinioleu, a John Hughes, Penyrwylfa, Talysarn, eu h' liiddangosiad i ateb cyhuddiad o feddwdod, lie arwyddwyd gwarant i'w dal. Bu William Matthew Jones mor auffodtig a myned ar ei I, spree" yn Ebenezer, a gorfu iddo dalu 2,4 6c a'r costau. Mtrwhrla.—Am gyflawni y trosedd hwn ar dir Arglwydd Newborough, yn ngliymydogaeth Cly- nog, gorfu i John Jones a John Jones Pobcrts, Lhvyncoed a Cliaegwyddau, Llanllyfni, dalu punt a r costau yr un. Ctthv.ddi.ml o Dtrfysgu.—Cyhuddwyd Thomas Gri- ffith, Llanberis, o fod yn afreolus yn ngorsuf rheil- ifordd y lie hwnw, nos Sadwru wythnos i'r di- weddaf. Ymddangosodd Mr C, A. Jones, Caer- narfon, dros y diffynydd. Rhoddodd Charles Parry, porter,dvstiolacth i'r perwyl fod y diffynydd wedi gv.thio drws yr orsaf i mewn oddeutu chwar- ter wedi cliwech ar y noson grybwylledig. Ym- osododd hefyd aiao, ac achosodd gynhwrf angliy- ffvedin yn yr orsaf. Yr oedd tyrfa fawr o bobl o gylch y drws ar y pryd. Henry Gilhep, meisti yr ONlf. a dystiodd iddo glywed twrf y drws yn cael ei wtliio i mewn. Gwelodd y diffynydd yn ngafael Tarry, ac yr oedd ym hynod aflonydd, gan gicio a biioddu y porter. Arran y diffynydd, gwadwyd hyn yn y modd mwyaf pendant. Ellen Williams a dystio id nad oedd torf o bobl tuallan i'r orsaf ar y pryd, 110 mai liifer o blant a giciodd y drws. Agorwyd ef gan Parry, a chan weled y diffynydd ,110, tynodd ef i fewn, hyrddiodd ei ben yn erbyn y mur, a thaflodd of ar lawr, Tystiocld John Owen iddo weled y plant yn dianc oddiwrth y drws, ac iddo ganfod y porter yn agor y drws ac yn ymosod iu- Y diffynydd. Rhoddwyd tystiolaeth hefyd gan I WiHmm Jwnes, yr hwn a gtywMO awn y plant )-n ? cicio y dnvs, ae a welodd y diffynydd ar lawr, d ? ?, gUn y porter ar ei fron.—Taflwyd yr achos allan. Aiii'f,ilia?dCr"dredig.-Am ganiatau anifefliaid i grwydro ar j prif-ffyrdd, gorfu i W.Jolles, Llim- llrfmi, David Jonen, a Griffith Joites, Llunrug, dalu 8s 6d o gostau yr un. Oyhuddtad o Yniosodu'id*—-Thomas Jones, Eben- ezer, a gyhuddwyd o ymosod ar Ellen Thomas, ei gymydoges. Dywedodd yr erljiies ei bod bob amser ar delerau da gyda'r diffynydd. Aeth i'w dy ar y 28ain eyiiflsol, a phan yn ymddiddan a'i wraig. cododd y diffynydd a tharawodd hi yn ei llygad. Daeth Ann Williams, cymydoges, i fewn, a gwelodd ei llygad yn chwyddedig. Galwyd ar yr olaf i roddi tystiolaeth o blaid yr eriynes, pryd y iywedodd na welodd lygad yr olaf yn chwydd- edig ar y pryd. Taflwyd yr achos hwn allan hefyd gan y faine. Ymddangosodd Mr J. A. Hughes dros yr eriynes. jiehosion Gwirjonffol, -John Jones, chwar clwr o gymydogaefch Llanberis, a gyhuddwyd o niweidio drws tafarndy y Glyn Twrog. YmddangosoddMr C. A. Jones dros yr erlynydd, a Mr John Roberts, Bailor, drM y diffynydd. Tystiedd yr erlynydd ddarfod i'r diffynydd ddyfod at ei dy oddeutu deg o'r gloch nos Lun, Tach. lOled, a chicio ei ddrws, traul am adgyweirio yr hwn fyddai uwchlaw 20s. Gwadodd iddo dderbyn arian ar achlysur blacnorol ar gyfrif niweidiau a dderbyniodd y drws hwn. Clywsai fod y diffynydd wedi ei roddi yn y "cwrt" er ceisio cael iawn ganddo am ei niweidio. Tyst- iodd Robert Roberts ei fod gyda'r diffynydd ar y pryd, a gwadodd yn bendant ddarfod i'r olaf gicio a niweidio y drws o gwbl. Ni chymerodd y fath beth le. Wrth glywed hyn, tynodd yr erlynydd yr achos yn ol.—Ann Phillips, morwyn yn ngwas- anaeth yr erlynydd, a gyhuddodd y diffynydd o ymosod ami ar y aoson grybwylledig. Tystiodd iddo ei tharaw yn ei bron, lie iddi syrthio ar risiau y drws. Gwrandawyd lluaws o dystion yn yr achos hwn, end yr oedd y mwyafrif yn tystio na ddarfu i'r diffynydd ymosod ar yr erlynes o gwbl. Eliyddhawyd y diffynydd. Achos Rhyfedd (igymydogatth Carmel, Llandwrog.— Phillip Phillip, gwr priod yn lletya yn Vron-rhiw, Carmel, Llandwrog, a gyhuddwyd o gyflawni ym- osodiad anweddus lar Sarah Lloyd, gweddw, 60 mlwydd oed, yn trigo yn Graianfryn, Llandwrog Uchaf. Ymddangosodd Mr J. A. Hughes dros yr eriynes, a Mr H. Roberts dros y diffynydd. Gan fod y eyhuddiad yn un o natur ddifrifol, cytunodd y naill oclir a'r llall i'w leihau i eiddo ymosodiad cyffrediu. Oddiwrth dystiolaeth yr eriynes, ym- ddengys iddi weled y diffynydd yn gyntaf yn y ty lie y lletyai ar y 23ain o Dachwedd. Gwelodd ef wedi hyny yn y farchnad newydd yn Nghaemar- fon, ar y Sadwm dilynol, a bu yn ei gwmni ef, a chyfaill iddo, a'i letywraig yn ystod y dydd. Yr oeddynt oil yn yr un gerbydres yn myned adref, a disgynasant yn y Groeslon. Cyfeiriodd yr eriynes ei chamrau tua chartref, ond goddiweddwyd hi ar y ffordd gan y diffynydd, yr hwn a ddywedodd y byddai raid iddo gael ei chusanu. Yna ceisiodd gyflawni yr hyn oedd anweddus a hi. Gwaeddodd hithau am gynorthwy, ac wedi hyny aeth y diffyn- ydd ymaith. Daeth i'w thy yr an noson, a cheis- iodd ei threisio drachefn, ond daeth rhai o'r llety- wyr yno. Croesholwyd. hi yn fanwl gan Mr Roberts: Gwadodd yr eriynes ddarfod iddi gytuno i gyfarfod y diffynydd yn N ghaernarfon. Hys- byswyd hi mai gwr gweddw ydoedd, ond deallai yn awr ei fod yn wr priod. Addefodd iddi fod gydag ef yn y Britannia a'r Alexandria Inn, yn N ghaeruarfon, a chafodd ddau "groper" neu dri. Anfonodd lythyr at y diffynydd yn bygythio ei erlyn os na byddai iddo wneyd ymddilieurad ey- hoeddus am yr hyn a wnaeth, gan fod ei chymeriad yn werthfawr yn ei golwg. Barno<)d Mr Roberts' nad oedd yr erlynes yn bwriadu orlyn o gwbl, hyd nes y deallodd mai gwr priod oedd y diffynydd, yr hwn a wadai y eyhuddiad.-Jane Edmunds, Tyddyn Difyr, a dystiodd iddi fyned i dy yr er- iynes ar y nos Sadwm crybwylledig, a chanfydd- odd y diffynydd yno. Yr oedd golwg pur gyffrous ar yr eriynes, gyda'i gwallt yn ymddangos yn fler iawn. Gofynodd iddi pa beth oedd y mater, a dywedodd fel y darfu i'r diffynydd ymddwyn tuag ati. Yna galwodd y dyst ar ei gwr, ac ar hyn aeth y diffynydd allan.—Wedi ychydig ystyriaeth, taflwyd yr achos allan gan y faine.

DAMWAIN ANGEUOL YN NYFFRYN NANTLLE. Digwyddodd damwain ddifrifol yn chwarel Pen- yrorsedd, DyBryn NantUe, ddydd Mercher, y 12fed 'y pryd y derbymodd Trevor Hughes, chwar- elwr, a drigai yn Tanybwlch, ger Carmel, Llan- dwrog, niweidiau a brofasant yn angeuol iddo. ?lw ?,.h0 ,,?"iwidiai a broa fry corph gan Dr Hunter Hugh?M ar y dydd Gwener canlynol, a gwrandawyd y tyct,,oaeth ca?ynol:— John Jones, Cae Cwnstabl, Groeslon, a dystiodd ei fod yn cydweithio a'r traneedig oddeutu dau o'r gloeh prydnawn y diwrnod crybwy'ledig. Yr oedd y trancedig ar y pryd yn ceisio symud swm o rwbel gyda gwif, a safai ar fin craig. Wedi iddo daflu swm helaeth disgynodd demyn lied dda o'r graig, ac aeth y trancedig i geisio ei symud neu i atal y rwbel rhag ei niweidio. Tra yn gwneyd hyn dis- gynodd rhan o'r graig rydd arno, a thorwyd ei glun. Nid oBdd bai yn govpnyys ar nCD ona y trancedig, yr hwn a ddylasai fad wedi Uuchio yr oil o'rxwbel cyn disgyn ar y graig a syrthiodd.— C?dMuhawydhyu gan Robert Hughes, Penisa'r- rhos, Llandwrog. Tystiodd Dr Roberts, Sea View, Penygroes, iddo gael oi alw i weled y trancedig oddeutu pedwar o'r gloch ar y dydd Mercher blaenorol. Canfyddodd fod ei glun wedi ei thori, yr asgwrn, mewn gair, yn hollol ddrylliedig, a'r cnawd yn dra darniedig. Yr oedd y trancedig wedi colli llawer iawn o waed. Daeth Dr Griffiths yno wedi hyny, a phenderfyn- asant mai yr unig obaith am achub bywyd y trancedig ydoedd trwy dori yr aelud drylliedig ymaitli. Und J'r oedd hyny yn ormod i'r trancedig allu ei ddal, a bu farw oddiwrth eifeithiau ei niweidiau oddeutu naw o'r gloch yr un noson.— Wedi i'r trengholydd wneyd ychydig sylwadau ar yr achos, dychwelwydrheithfarn o "Farwolaeth Ddamweiuiol." Oedran y trancedig ydoedd 55. Gadawodd weddw a phlaiit i alaru ar ei ol.

DARGANFYDDIAD CORPH AR LANAU CLYNGG. C'ynhaliodd Dr Hunter Hughes, trengholydd dros ran ddeLeuol Arfon, drenglioliad yn mhcn- trof Llandwiog, ar y 15fed cyfisol, ar gorph William Campbell, morwr, un o ddwylaw y Uestr Fred Eugenie, yr hon a aeth yn ddrylliau yn mau Caernarfon ychydig wythnosau yn ol. Fel y mae'n liysbys i'n darllenwyr, cyfarfyddodd dau o'r mor- wyr a dyfrllyd fedd. Ysgubwyd y trancedig, corph yr hwn a gnfwyd ar y glanau islaw pentref Llandwrog, i'r mor oddiar ddam o'r dec. Yr oedd oddeutu 60 mlwydd oed, ac yn frodor o Portland, Maine, America. Yn ei logell cafwyd oriawr, gyda'i enw yn gerfiedig oddimewn, cyllell, a 6s 3c mewn arian. Claddr.yd y gweddillion yn myiiwent Llandwrog.

ANFODDtONRWYDD MAWR YN MYSG GLOWYR TYNEWYDD. DyddSadwni diweddaf, rhanwyd yr arian a gasglwyd yn nghymydogaeth Tvnewydd, er budd ydioddefedigion mewn canlyniad i orlifiad y Glofa, Yr oedd y llecyn sydd wedi cael ei hyuodi ar gyf- rif y waredigaeth yn orlawn o bobl, ac yr oedd yr anfoddlonrwydd mwyaf yn bodoli yn mysg y personnu hyny a dderbynicnt gyfran o'r arian. Cwynid fod rhai anhaeddiannol yn cael mwy o wobr na'r rliui hacddiannol, ac erbyn hyn y mac y cyhoedd yn teimlo yn anfoddog iawn mewn can- lyniad i hyn. Rhanwyd yr arian i'r gweddwon fel y canlyn :—Mrs Williams, 40p (saith o Nm]t, 70p) nop; Mrs Hughes, 40p (dan blentyn, 20p) 6(»p Mrs Owen, 20p. 1'r dynion & waredwyd, rhodd- wyd y symiau canlynol:—David Jenkins, Moses Powell, J. Thomas, George Jenkins, 40p yr un y bachgen Hughes, oOp—bu y rhai hyn yn ypwH am ddeng niwniod. Thomas Morgan, E. Williams, a William Cassia, a fuont yn y pwll am ddeunaw awr. a rhoddwyd lOp yr un iddynt, yn nghyda 25p i'r bacligen Morgan.

Pwy bynag sydd eisieu bargeinion mewn Dillad, yn awr yw eu h_ oherwydd y mae Pierce a Williams wedi prynu Stoc Mr J_ J_.?", Ce, gybi, am bria Uawer is nag a postient. 681

YFED I ORMODEDO A'R CAN- LYNIADAU. MARWOLAETH ADFYDUS YN NGHWM. YGLO. Dydd Gwener iiweddaf, eynhaliodd Mj J. H. Roberts, Caernarfon, drengholiad ar gorph Mary Williams, Glyndwr. Cwmyglo, gweddw, 45 mlwydd oed, yr hon a fu farw ar y dydd Mercher blaenorol, mewn canlyniad i enyniadyr ystumog, a achoswyd trwy yfed i ormodedd. Yn Bryncrwn-terrace yr agorwyd y gweithrediadau. Blaenor y rheithwyr ydoedd Mr David Roberts. Tystiodd Harriet Hughes, Gromlech, ei bod yn adnabod y drancedig. Y dydd Gwener blaenorol gofynodd Yr heddgeidwaid iddi ofalu am dani. Nid oedd wedi gweled y drancedig er y Suleyn hyny. Yroedd y drancedig y pryd hyny yn wael, ac yn gorwedd yn ei gwely; ond yn hollol sym- wyrol. Dywedodd y byddai iddi adfer, oad ni soniodd air (Idarfod iddi iod yn diota, yr oedd ganddi yr hyn a feddyliai y tyst oedd yn whlsci mewn potel ginger beer. Ni welwyd hi gan y tyst yn ei yfed. Am naw o'r gloch boreu y diwmod canlynol, gwelodd hi wedi hyny, ac aeth a the cynhes iddi. Yfodd ran ohono, ac ymddangosai bron yr un fath. Ni fwytaodd o gwbl, yr oedd y botel ginger beer ar y bwrdd, ac yn hollol wag. Ni welodd ddiodyn ei meddiantwedihyny. Hys- byswyd y tyst fod y drancedig i gael ychydig, ac anfonodd am werth chwecheiniog o whisci, yr hwn a roddodd iddi ddwywaith yn gymysgedig i dwfr, Yfodd lawer o ddwfr oer hefyd. Foreu dydd Sul, rhoddodd iddi ychwaneg o de, ond ni fwytaodd ddim. Tua pump o'r gloch yn y prydnawn gofynodd y drancedig am gael myned i dy, y tyst, a chludwyd hi yno mewn cadair. Ymddangosai erbyiihyn yn gwaethygu. Parhaodd yn ngofal y tyst wedi hyny. Dydd Llun rhoddodd werth chwecheiniog o frandi iddi gan i'r meddyg ddywyd mai gwell oedd rhoddi ychydig iddi. Cafod(I lasiad dydd Mawrth. Gwaethygodd y diwrnod hwnw, ac ymddangosai mewn poen mawr tua phump o'r gloch yn y prydnawn, gan ddechreu gwallgofi. Arosodd y tyst gyda'r drancedig hyd nes y bu farw. Tybiai weled pobl yn yr ystafell, a dywedai eu bod am ei niweidio. Ni roddodd neb ond y tyst ddiodydd meddwol i'r drancedig tra bu yn ei thy. Bu iMary Williams yn Llanberis ddydd Gwener bythefnos hi hecldyw, agwlychodd. Gwel- odd hi yn ami mewn diod. Bu yn nhy y tyst y Sadwrn cyn y diweddaf, lie ymddangosai yn feddw v Drvd hyny. Yr Heddgeidwad Richard J. Jones a dystiodd iddo fyned i dy y drancedig tua hauer dydd dydd Llun. Gwelodd hi yn eistOOd wrth y tan, a wylai, gan ddyweyd fod y plentyn wedi marw. Nis gallai ddyweyd ei bod yn feddw. Aeth i'w thy nos Fawrth a gwelodd hi yn gorwedd ar ei gliniau yn y gwely, gyda'i dillad am dani. Cwynai gan boea yn ei chefn, tie ni allai orwedd. Yr oedd amryw bersonau gydag ef, yn nghyda Catherine Evans, yr bon n addawodd wneyd to i'r drancedig-te biff. Aeth i'w thy yn ddiweddarach, pryd y dywedodd y drancedig y byddai i Catherine Evans gadw yr agoriad. Dywedodd y tyst am i Catherine Evans beidio gadael i'r drancedig gael diod, ond i roddi ychydig iddi, yn hytrach na'i gadael heb ddim. Prydnawn dydd Gwener, hyabyswyd ef ddarfod i Mary Williams gael ei chario adref yn feddw. Aeth yllO yn y prydnawn, a chadwodd agoriad y drws. Ymwelodd a hi drachefn yn yr hwyr, a chytunodd a'r tyst olaf i' gymeryd gofal ohoni. Hysbyswyd y drancedig o hyn, ac amlygodd hitliau ei diolchgarweh. Yn hwyr ar y nos Sul dilynol,1 gofynwyd iddo drachefn fyned i weled y drancedig, gan ei bod yn wael iawn. Aeth yno, achanfyddoddhimewnpoenaudirfawr. Yroedd ei thafod yn ddu, a sylwodd y tyst mai gwell fyddai cael y meddyg. Ar y cyntaf, nid oedd yn foddlawn i hyn, ond dywedodd wedi hyny mai gwell fyddai cael cynghor gan y meddyg, heb iddo ei gweled. Aeth y tyst at Dr Jones, a chafodd bowdr ganddo, ond taflwyd ef i fyny ganddi. Ym- welwyd a hi gan Dr Williams yn hwyr nos Sul. Ar y noson hon, dywedodd y drancedig wrth y tyst iddi fod yn Llanberis dydd Gwener, ae iddi yno wlychu a cliael diod. Hefyd, dywedodd ddar- fod i rhyw ferched gymeryd mantais ami, a'i chyf- lenwi â gwirodydd, "ond," meddai, "nid yw o ddiben dyweyd pwy ydynt." Modd bynag, en- wodd Catherine Evans. Credai y tyst na arferai y drancedig fynychu tafarndai. Yr oedd yn ddyues Catherine Evans a dystiodd ei bod yn adnabod y drancedig, ond gwadodd iddi ei gweled bythefnos i'r diwmod hwnw. Trigai yn ei hymyl. Gwadodd iddi fod yn ei thy y diwrnod hwnw. Ceisiodd fyned i'w thy dydd Sadwra, ond yr oedd y drws wedi cael ei gloi. Gwelodd hi tua wyth o'r gleeh boreu dydd Linn, pryd y cwynodd ei bod yn wael. Gwnaeth y tyst dan iddi; yfodd y dmncedig ychydig ddwfr oer, ac eisteddodd ar y settle. Tybiodd y tyst ei bod yn marw, a gofynodd iddi fyned i'w gwely, ond gwrthododd wneyd hyny. Gofynodd y drancedig iddi fyned i geisio gwin iddi, ac aeth hithau i dy'r capel, achafoddychydig. Yfwyd rhan-ganddi. Yna gofynodd i'r tyst geisio gwerth chwe' cheiniog ,0 wisci, a chydsyniodd hithau a'i chais gan feddwl nad oedd yn feddw ar y pryd. Cafodd y tyst haner y gwin ganddi. Tua ii,P?-.y r??deg o'r gloch, gofynodd iddi fyned i geisio gwerth swllt o wisci i'r Alexandra. Anfonodd y tyst John Hughes i ymofyn am dano. Wedi iddi ddychwel, d i'w thy, canfyddodd Catherine Wil- liams a Jane Roberts, ond ni roddodd y ddiod iddi, ac ni ofynodd hithau am dano. Catherine Williams a roddodd dystiolacth iddi ymweled a'r drancedig nos Sadwrn, ond ni amheu- odd el bod yn feddw. Cwynodd y pryd hyny ei bod yn wael iawn, ond gwrthodai gymeryd meddyg. Ar y dydd Llun canlynodd ymwelodd a hi drachefn, ac arei chais pwrcasodd werth chwe' c erniog 0 wisci iddi; acni yfwyd ef ganddi ypryd hyny. Rhoddodd Dr. R. Williams dystiolaeth i'r perwyl ddarfod iddo orehymyn rhoddi llonaid llwy de o frandi i'r drancedig bob awr, ond parlmi i wa ^th- ygu, a deehreuodd wallgofi nos Fawrth. Yfed i ormodedd ydoedd yr achos o'r enyniad. Yr oedd y drancedig yn ddynes gref, a rhaid iddi fod yn yfed am hir amser cyn y gallasai fyned i'r fath gyflwr. Wedi ychydig sylwadau gan y Trengholydd, dychwelwyd rheithfarn ddarfod i'r drancedig farw mewn canlyniad i enyniad yr ystumog, a ddygwyd oddiamgylcli trwy yfed i ormodedd. Condemniodd y rheithwyr ymddygiad y wraig a gludodd ddiod i'r drancedig, a phasiwyd pleidlais o gymer- adwyaeth ucliel i'r Heddgeidwad R. J. Jones am y gofal mawr a ddangoswyd ganddo ar yr achlysur.

GWANU A CHYLLELL. Dydd Gwencr diweddaf, yn llys ynadon War- rington, cyhuddwyd pudd/cr o'r enw Henry Jones (gobeithiwn nad Cymro ydyw) o archolli un John Shepherd gyda chyl101r. Tystiodd yr erlynydd ei fod ef, rhwng nn ar ddeg a haner nos, yr 8fed cyfisol, yn dychwelydadrcf gyda'r eyhuddedig ac un o'r enw Birch, pan yr aeth Dirch a Jones i ffraeo. Yntau a geisiodd eu heddychu. j Modd bynag, tarawodd y carcharor Birch i'r llawr, a dy- wedodd yr erlynydd y tarawai ef y carcharor os ymosodai ar Birch irachefn. Yr oedd cf (yr erlynydd) yn gefnder i Birch. Atcbodd y car- charor, "Purion, yr wyf yn barod i ti," a pharo- toisant eu hunain i ymladd. Derbyniodd ef ddyrnod gan y carcharor ar ochr aswy ei ben, uwchlaw ei glust, yr hyn a'i gwnaeth yn ddi- deimlad. Pan ddaeth ato ei hun, canfyddodd fod cyllell wedi suddo a glynu yn ei ben, ac yr oedd yn gwaedn o'r archoll. Cododd, ac yroedd yn cerdded ymaith gyda'r gyllell yn ei ben, pan aeth un M'Millan ato, a thynodd y gyllell ymaith. Dr Fox a dystiodd fod yr archoll wedi eyrhaedd sylwedd yr asgwrn, a phe y buasai ychydig yn uwch y gallasai fod yn angeuol. Nid yw Shepherd eto allan o berygl. Traddodwyd y corcharor i sefyll ei brawf.

TORI BRAICH DYN YMAITH. \1 Itae strike y pudlers yn ngwelthiau W. Cooke and Co., Sheffield, drosodd o'r diwedd, ond nid cyn i fleiddiaid y dref hono roi prawf ychwanegol o'u creulondeb. Buasid yn. disgwyl i'r cerydd a gafodd eu frmders a'» blaenor Broadhead, ychydig Byn- yddoedd yn 0,, yn wers i'w hatal rhag ychwaneg o'r fath wcithredocdd anùynol. Ond dydd Sadwrn, wythnos i'r diweddaf, cyfarfyddodd tri o aelodau yr undeb oedd ar strike a gweithiwr nad oedd yn yr undeb, ac ymosodasant arno, pan y rhedodd ymaith, a chafodd le i lechn mewm SiÐP cigydd, lie y dilynwyd ef gan ei ymosodwyr; a thra yn y cythrwfl yn y siop, cymerodd un o'r tri ellyll eleaver y cigydd, a t?u?wodd law ddehau y tnian Confroy oddiwrth ei gorph ar un ergyd.

LLOFRUDDIO BABAN. j Mewn He arall yn Lloegr, y mae un aethT a 1 ystyrid yn ddyn parchus, yn ngharchM a c: ei I brawf am lofruddio ei faban, yn fuan wedi ei I enedigaeth. Dywedir mai yr hyn a'i cymhellodd i'r weithred 0 f ngwy hon oedd siomedigaeth mai Ibachgen ae nid geneth oedd y baban.

TRYWANU OFFEIRIAD. J Dydd Ian diweddaf, yn Eglwys iiabaidd Ht. Joseph, Dundee, codai dynes derfysg a barodd i'r offeiriad, y Parch Mr Butti, fyned i gaisio ei thawelu, pan y trywanodd hi ef yn ei ymysgaroedd a siswrn, ac y mae yn awr y mae mewn gefyllfa beryglus oherwydd y brathiad.

LLOFRUDDIAETH DDYCHRYNLLYD YN LERPWL.—MAB YN LLADD EI DAD. Cyflawnwyd un o'r llofruddiaethau mwyaf echrydus yn y rhan ogleddol o Lerpwl. Nos Sadwrn diweddaf, mewn seler yn Rhif 8, Barmouth-street, preswyliai dyn o'r enw Hugh Lennon, Catherine Lennon, ei wraig, a Thomas Lennon, ei fab, bachgen deunaw oed. Oddeutu 11 o'r gloch y nos bu ymrafael rhwng y gr a'r wraig, pa rai oeddynt yn mhell mewn diod, a defnyddiedd Lennon eiriau tra anmharchus tuagat ei wraig. Ar hyn hi a ym- adawodil o'r ty, gan eistedd ar risiau cerig gerllaw. Erbyn hyn yr oedd amryw wedi casglu o'i ham- gylch, a daeth ei mab, yr hwn oedd yn dra meddw, heibio, a phan ddeallodd yr amgylchiadau, rhuthrodd i'r seler lie yr eisteddai ei dad, a chan lefain A ydych yn galw fy man yn ym- aflodd mewn cyllell oedd ar y bwrdd, a bu ym- drechfa rhyngddynt. Pan aeth heddgeidwad i mewn, canfyddodd Thomas Lennon mewn sefyllfa nychlyd. Wrth edrych yn ddyfalach, canfyddodd Hugh Lennon, y tad, yn orphwysedig ar y llawr, a'i ben o dan y bwrdd, mewn sefyma anwybyddol. Tynodd y swyddog ef fwy i'r llawr, a chanfyddodd ei fod yn gwaedti yn fawr oddiwrth archoll yn ei fron aBWV. Dartranfyddodd hefyd gyllell fwrdd fawr yn orchuddiedig a gwaed. Yn v eyfamser cymerwyd Thomas Lennon i'r ddalfa ar y cyhudd- iad o fodwedillofluddio ei dad! Galwyd meddyg yn uniongyrchol at y tad, ond yr oedd y truan wedi tynu ei anadl olaf ato. Archwiliodd y ilieddyg ei fron, a chaufyddodd archoll ddwfn yn treiddio at y galon, yr hyn oedd yn ddigon i achosi marwol- aeth uniongyrchol. Dygwyd y carcharor gerbron y llys ddydd Uun, ac ymddengys nad oedd tyst- iolaeth fod nel) wedi ei weled ef yn taraw ei dad, ac nad oedd ond hwy eu dau yn y ty ar y pryd'. Mewn atebiad i'r cyhuddiad, dywedodd y car- cliaror, "Y r oeddwn mor feddw fel nas gwyddwn beth a wnaethum." Gokiriwyd ei "hoe am wythnos.

FFRAINC. Y PERYGL AR WAREDIGAETH. Fe gofia'r darllenydd fod gwrthdarawiad perygl- us wedi cymeryd lie eydrhwng y Ceidwadwyr a'r Gwerinwyr ar yr 16eg o Fai, ae fod ymladdfa gyndyn wedi cymeryd lie rhwng y pleidiau o hyny hyd Hydref 14. Ychydig o eglurliad yn y fan hon. Y mae o bwys. Y Ceidwadwyr ydyw y blaid a broffesa gadw'r Ffurflywodraeth Ffrengig bresenol, ond a ddefnyddiant bob dichell i'w dYill- chwelyd; rhai yn y gobaith o adferu'r hen fren- hiniaeth Fourbonaidd; eraiU y frenhiniaeth Orleanaidd, ac eraill yr ymherodraeth Napoleon- aidd. Y Gwerinwyr a ffurfiant blaid gymysg o ddynion a fuont Werinwyr ar hyd eu hoes, a rhai a ymunasant & hwy yn ddiweddar dan lwyr argy- b (?(d ,z?d mai unig obaith ffyniant Ffrainc bellach ydyw Gwerinlywodraeth. Un o'r cyfryw oedd yr anfarwol M. Thiers-gwaredwr ei wlad yn yspaid ei thrueni ar derfyn ymlierod»Beth lwgr Napoleon III. Yn Hydref, 1872, danfonodd M. Thiers genadwri at yr .Assembly-Ty'r Cynrych:o-wyr— gan ddywedyd, "Y Weriniaeth ydyw uilig lyw- odraeth gy freithlawn y wlad; byddai dewi ullrhyw ffurflywodraeth arall yn chwyldroad mwy na phob un a fu eriocd." Dygwyd y llywodraeth Werinol yn mlaen, yn nghanol terfysg a diehellion y bren- hinyddwyr a'r ymherawdwyr nes olr diwedd iddynt lwyddo i flino cymaint ar M. Thiers nes ptri iddo ymddiswyddo, ac etholwyd y Maeslywydd McMalion yn Arlywydd. Ffurfiodd yntau Wein- yddiaeth gymysg o Orleaniaid (pleidwyr brenhin- iaeth teyniach Orleans, ae M. de Broglie yn ben arnynt), pleidwyr teymach y Bouiboniaid, a phleidwyr yr ymherodraeth Napolconaidd. Mewn gwirionedd, M. de Broglie oedd pen y Llywodr- aeth, a'i unig amcan ef ydoedd adferu y frenhin- iaeth i de ilu Orleans. Aed yn mlaen i wneyd pgb petli yn eu gallu i ddyrysu y Gwerillwyr a dym- chwelyd y Werinlywodracth. Bu y Gwerinwyr yn drech na u gelynion hyd Mai 16. Yr oedd yr Ar- lywydd wt di cael ei orfodi i wneyd y Gwerinwr enwoij M. Jules Simon yn llywydd y eyfrin- gynghor, end llwyddwyd i'w flino yntau gyniaint i ymddiswyddo, yr hyn a wnaeth, Mai 16. Yna ail-ddewiswyd y Due de Broglie yn Brifweinidog. Tywyswyd yr Arlywydd gan y swyddog cvfrwys- ddrwg hwnw i geisio c, flawni gweithredoedd a fur I! \1t yn ddiiiystr i'r G" e inwyr, ond yr oeddynt yn rhy gryf iddo eto. Penderfynodd- chwalu Ty'r Cynrychiolwyr ac apelio at y wlad mewn etbol- iad cyffredinol; ond, er gwaethaf pob haerllug- rwydd, trais, a dichell, y Gwerinwyr a enillasant y dydd drachefn, trwy enill yr etholiad, Hydref 14, gyda mwyafrif grymus. Ond nis ymostyngai yr Arlywydd eto. Ni fynai ffurfio gweinyddiaeth o blith y mwyafrif, a phenderfynodd lywodruethu trwy gyfrwng y Senedd (y Ty uchaf), heb wrando ar hawliau Ty y Cyurycliiolwyr (tebyg i'r T.y y Cyffrediu). Ond daliai'r Gwerinwyr at eu hiawn- derau, ac nid oedd dim tcbycach nag i ymddygiad anghyfrcithlawn yr Arlywydd a'i gefnogwyr i datlu y wlad i ganol rhyfel cartrefol arall. Yr oedd yn rhaid cael arian, ond ni fynai Ty y Cyn- rychiolwyr bleidleisio y gyllideb heb i'r weinydd- iaeth gael ei chyfansnddio blith mwyafrif y Cyn- rychiolwyr, a gwrthodid hyny yn bendant. Hyd yr wythnoa ddiweddaf yr oecld pethaii, yn ymddangos yn dywyll a hygythiol ar Ffrainc. O'r diwedd, gwelodd yr Arlywydd fod yn rhaid iddo ymostwng neu gymeryd arno ei hun y cyfrif- oldeb o ddryllio y cyfansoddiad a gorchuddio y wlad S gwaed ac ar y 13eg cyfisol efe a awdur- dododd M. Dufaure, Gwerinwr cadam, i ffurfio gweinyddiaeth newydd, a thorodd gwawr galeuni gobaith ar y byd.

CYFWNG YN ITALY. Bu yn amser cynhyrfus yn Senedd Italy yn ddi- weddar, mewn eysylltiad a phwnc diwygiad ethol- iadol. Wedi llawer o gyndyn ddadlu, rhanwyd y Ty, a gadawyd gweinyddiaeth y Llywodracth yn y lleiafrif, ac aeth Sig lor Depretis at y brenin,ddydd Sadwrn diweddaf, l gynyg ymddiswyddiad y wein- yddiaeth. Derbyniwyd hyny gan y brenin, end awdurdododd Signor Depretis i ffurfio gweinydd- iaeth newydd, yr hyn, fel y gobeithir, a rydd derfyn ar yr anhawsder diweddaf am gryn amser.

Y PAB. RnUPAnI, Rhagfyr 15. Y mae'r Pab yn well, ond yn dal yn egwan. Y mae y gwahanol lywodraethau Pabaidd eisoes yn ymgynghori yn nghyd gyda golwg ar pwy fydd y Pab nesaf.

NEWYDD RHYPEDD.—Eglwys fyth-gofiadwy St. Iago, Hatcham. wedi gallu myned' trwy y gwas- anaeth y Sabboth diweddaf heb unrhyw gynhwrf o'i mhewi l Cafodd Arglwydd Derby ddiangfa gyfyng y dydd o'r blaen, pan oedd yn gyru ci geffyl a'i gerbyd cydrhwng Hildenborough a Shilbourne. Dymchwelwyd ei gerbydwr, yr hwn a fu farw yn y

COLLWYD.—Tachwedd lleg, 181" Dwy Hefter Ddu, yn codi yn dair oed, ac un Heffac Ddu ac ychydig o Wyn ami, yn codi yJ1 ddwy ftwydd oed. Rhoddir gwobr am eu banes, a thelur am eu eadwraeth.-David Jones, Clegyrdu Mawr, Llangefni. 902b MARCIINAD Y NADOLIG, 18771 DYMUNA Meistri Evans a Parry hysbysu ea lluosog gwsmeriaid fod ganddynt Eidioa Cymreig yspfenydd ar gyfer Marchnad dydd Sadwm nesaf. Mae wedi ei borthi yn y model goreu gan yr amaethwr adnabyddus Mr Roberts, Biyn Gors, Uangrikitiolus, ac yn un o'r eidionaa nl wyafla harddaf a welwyd yn y dref hon er's blyn- yddoedd. 984-f

DAMWAIN ANGEUOL AR REIL- FFORDD FFESTINIOG. Dydd Mawrth, y 18fed cyfisol, ar ddychwebad y train 0 Borthmadog ag sydd yD eyrhaedd goraaf y Diphwys am 12 o'r gloch, cyfarfyddodd dyn o r enw Evan Williams, Penriyndtudraeth, un o swyddogion cwmrt y reilffordd uchod, a damwain angeuol, wrth geisio dadgysylltu dau druck, yn llwythog o lo. Aeth ei ben rhwng y ddau truøk, fel y gwasgwyd ef nes malario esgyrn ei ben. Bo. f farw yn mlien ychydig funudau. Aethpwyd a'i gorph i'r yspytty i aros am y trengholiad. GaiI- awodd y trancedig wraig i alaru ar ei ol.

GWYSIO Y SENEDD. Dywcd y Times fod y son ar led y bydd i'r ddau dy y Senedd gael eu cynull ar y 17eg o Ionawr 1 drafodi materion cyhoeddus, ac mai y syniaa cyntaf a feddiana pawb ydyw fod rhywbeth o'r pwysigrwydd mwyaf yn galw am hyn. Y Standard a ddywed fod y weinyddiaeth wedi penderfynu gwysio y Senedd !yn gynarach nag arfer er mwyn egluro y mesurau a hawlir gan y cyfnewidiad presenol yn

I AGWEDD PWNC Y DWYRAIN. Ychwanega'r Standard mai un amcan o'r gwy*- iad anarferol hwn ydyw hawlio diogelwch digcnol i fuddianau Pry(leiikig yn y Dwvrain; mewn gek- iau craill, fe ofynir i'r Senedd ganiatau arian at dalu y costau angenrheidiol i ychwanegu grym ac effeithiolrwydd y fyddin a'r llynges yn y cyfwng presenol.

BARN T DAILY NEWS." Wrth gwrs, pan mae'r Senedd yn cael ei gwysio fel hyn cyn ei hamser arferol, nis gall fod dim ond un achos o hyny. Y mae yr achos i'w ganfod ynt Nwyreinbarth Deheuol Ewrop, ond o fewn mis o amser, fe all y bydd y materion mwyaf wedi eael eu penderfynu, a'r perygl mwyaf Wedi ei redeg. Nis gallwn lai nag ofni. Y mae Arglwydd BeaconsfieW yn gwysio'r Senedd yn fwy i geisio tal am yr hyn fydd wedi ei gyflawni mewn gwir- ionedd, nag i gydymgynghori yn nghylch beth a ddyld wneyd yn y dyfodel.

RWSIA AR EI HEGNI. PeUebyr i'r Times o Bnchaiest a ddywed fod gorchymyn wedi c-uil ei roddi yn Rwsia i gynull" byddin newydd o 6J,0,00 yn ddioed. Y mae cat- rodau newyddion yn dylifo bob dydd dros y Danube i Ilulgaria.

Y SERVIAID WEIn CR0ESL. > IENKA, JJos J) awrth. Dywedirfod y Serviaid ??di croeei'r eymniaa mewn tri chyfeiriad, gan bwyntio at Adlia, NWh, a Novibamr.

I HELYNT Y BWRDD YSGOL YN I WHITFORD. Er hell ymdrechion y Rhyddfrydwyr, y mae Toriaeth ac Eglwys-Loegriaeth gyda chyffoneidd- iwch rhai yn proffesu Rhyddfrydiaeth ae Anghyd- fturfiaeth, wedi enill brvvydr y Bwrdd YBgol yn Whitford. Dydd Sadwrn diweddaf y eymerodd y polis le, a chafodd gelynion addysg rydd fwyafirtf o 139. Er hyny, nis rhaid digaloni na llaesu dwylaw. Dyma fel y dywed un gohebydd pwysig:—Yr oedd y cyffro pan yr hybys- wyd y canlyniad o'r etholiad yn gyfryw na welwyil erioed ei gyffelyb o'r blaen yn y pi wyf. Drwy hyn y mac etholwyr pi wyf Whit- ford wedi gwrthod cymeryd addysg eu plr.r.t s> dan eu rheolaeth eu hunain, ac wedi ci throe- glwyddo i fod dan reolaeth yr Eglwyswyr a'r Pabyddion! Ond nis gall y sefyllfa annymunol hon ar bethau barhau tra y mae eynifer a 231 wedi pleidleisio dros fwrdd ysgol, a 129 heb bleidleisio o gwbl, er gwachaf yr holl ddylanwad- au ofnadwy a ddygwyd i bwyso ar drethdahvyr Whitford yn erbyn y bwrdd. Ymasoned y trath- dalwyr ar y gorchwyl eto mor fuan ag y goddef cyfraith Prydain iddynt wneuthur hyny, a byddant yn sier o enill gortichaflaeth-a chant eu plant yu rhyddion, a'u cydwybodau en hunain hefyd.

PRYNIANT GWAITH Y DWFR A'R NWY.: .At Ftbi Denaatiaid Sangor. FONEDDIOION,—Anfonwydnodyn i mi o bcreheno:rion t.i di. B' d th,-ener diweddaf yn rn hys%su ;h'li=\:Chldcd;lhb¡5ilaii: a.?dd.r gloch y prydnawn, i gymeryd i YRtyriae'h y priodoldeb 0 roddi ln, man deuanti;ud a iadyn v ?h", t.i trwy iddyt bluidlciaio y?? v? etholiad o fail;åW/tt a'W:i; bJJaÎ\1i:: y no(RIvn gan R7,?;. j trotyh, iy 1)?-ddi ti h:b i achosi ychwanegiad dirfawr yn y trothi. Arwyddwyd y :g(l:rn1.dtR;, =on:tIT pNuU- gor, Reehabite Hall, Banpor. Yr vyf ya dH-J.1I 1'fod y nodyn hwn eisoes wedi .;glo ,,Idy'l, 'b"? nc wedi peri i chwi e hen vpnodoHebobteidlei-iioobtaidpendeSyniadyn?.tdd Llcol. Oherwydd hyn, dymunwn eich sylw at yr h nl a sanlyn:—Yn y eyntaf, mae enyfwybodAC:I¡ ,jor fod y nodyn b?yll,,dig ?,.U ey?hw nid h 'yll- R-, ond ddi ?h ddau nen dn o ddynion tm a Imv hyddus am ystiywiau diehell-ddrwf? o'r bth. Y" yr ail le, mae ugeiniaa 0 berehenogion tai yn MangN lsoh dderbyn y nodyn eto, a'r rheswm am hyny "?'V" 'I awduron yn frwybod yn (?i ?=f 7dm =,.?dd y? ,i. enor ty ag oedd ganddo rhywfaint b-ch iddo ei bm en tdd!. i Zli ?n'i w '.th a? j denantiaid, Yn y trydydd lIe, ni chynhaliwyd y cyfarfod yn y Rechabite Hail, a hyny am fod y erea- duriaid a gyehwynasant y symudiad IIK-hwrLidd wAdi d. py (Y?b 7.r w.di gxl, en hnnain yn agored i'r gyfraith trwy ysgTifonu y fath nodyn. Peidiweh a Y., eich dy gaa ddyn- Ion feddant ddigon o wroldeb I ddytod yn m1Mn yn wyneb-agoored i wrthwynebu y 14ymdi.l. gdl'4'n yl;,(I dU-g. ylh g- yn llechwraidd a bradwras yn nahlnst h? Lt'rlw Rhaid fod yr ho8 yn nn gwan pan y porfodir i'r cor?hod hyn d ?i?.y (T'Ji. ,.idi.. ? eu harncan aft i fyswth mAn d(,?cmtjaid y di?,-f er eu hatal rhap: pleidltssio Y blix ,i,w, a chy- mery 1 eieli dyehryn; Nwh ryi hi.- y dy,,io!Yi mery, I ?wdr gw??.?t, deuweh ailhiu fl d -iii, i bteid- yn ,I a dat?,??wch n'y?thwel,?don y y(?h irod(li eich pleidlais yn 01 mymPWYOD dnion o rywoaeth awduron Y nodyn .rybwynedi. Ni? yr Z ?'b4??tb ,???og.ti din- B-g.r, 0 Arplwydd Pen- rhyn i lawr, wedi meddwl unwaith am go,!i ih rheptl xr,h?yc n YL 7a?.th m? modd i'ch rh'ddidYll yr ethol- iad. Digon lby, y bydd Uunwyr y nodyn yn eeW« y r?.d?l "'? bn?.n trwy lw-, %,(I gwahanol cyn diwedd vr WY08 n<\<>.af. da fvild i ch"i 011 fod ar ,d,??,-h IwYY-,?Zt.??th. ?,,?,iiweh gwm.d. dd,- atoch yn gyfiinaehol i ledaenn ystraeon -?ir,dd?i- r ,ichn ld'o;: ¡'f:r adeg etholiad y bwrd,¡ yssol. C1ywsom am dreth fawr, ac ni wyr neb pagyit??r ?'? dd?y ??,,fawr, (f b-- :e%te;U:1 ¡; 'hr;;lI;n':It".li: iinu i fangre y bwganod. Yr nil fath yn union v digwydd gyda'r byg?-thion a'r awgrymiaaau (ii(i d-l-?, p,?gwol; unwaith i'r etholiad 13??M heimts g,oli(l(lvnt=byth?Yr6(ld-.hy.ffv,1,11.?-n. E. H. ELLIS, Meddyg, &c.

Mae dadgysylltiad yr Eglwys yn Ysgotland yn addfedu bob wythnos, ac yn ol awgrymiad Henry [ Richard, A.S., i'w etholwyr yn y Deheudi yr wytbnos ddiweddaf, ac awgrymiadau Arjrt ydd Hartington yn ei arcithiau diweddar yn Ysgotland, nid yw yr amser yn mhell i hwn fod vn brif tater y Senedd. Dydd Sadwrn diweddaf, terfynodd ymcLwililld y Bwrdd Masnach i ymddygiad dwylaw bywvdfad Thurso, y rhai a adawsani i'r ysgwner flL maw fyned yn ddrylliau, ac i'r morwyr gyf, a dyfrllyd fedd, heb geisio eu hachub o gwb). Barnodd y Llyngesydd Rutherford fod bai yn gop phwys ar lywiwr y bjwydfad am beidio morio T ewch.

— j DO' Y' p?rvch a?'M am domenydd o bob kgøu vn ,blith YmndIIduwyr. Y Mae eu dryfj/" Awvmo i hyny. A'r CMiIyniad yw red'1)» • ;v iaa(,s 1 fynegu If Cymry eu y ,YIt?,f peth ? wnay Tra Pharchedig j: ydYw rhuthro allan a gwaeddi, Amen, I ,r byii a wniled gan glerigwyr »'* • /vnnvddiau y Llyfrau Gleision, a want Cl?,r yn 11)' ditt,l Llyfrau aleision, a wnant m,tent 1 yn s y niu d ae yn bod, .th '"wigaeth i dcMonuYmnemdu?.r. urddasolion o'r fath hyn yn haeddu Al Jiado "cyhuddwyr y brodyr," yn en ??wartSruddo ccnedl oYmnemduwyr. '??- vn amhfu nad yw y Deon yn ddigon ,4i?l VIYV Y' ainheu irlit(I Yw Y, Deon yn ddig,)n ,,i??bodol yri biril ond y Mae y ffaith hon ^H/iaon o rcswm paham nas gall fod yn nudiliiiuffj vnydd teilwng i'r genedl Ychwaneg 111'11. ?id yn unig ma gallwn ei alw yn "iwvn^vr i'r gened). ond y mae ei Eglwys- ??"hMhyno?-d yn ci rwymo i fod y vndvn? Iddi; ac y mae yn hen bryd i'r ? .i di?bod fel? ycy?w. Nidydymyn ? ?v??o* ? M oty?dM. Rhydd ib?wb ci ih l^cibobbarneillafar. Y cwbl y-y?y" ??"?''?) ?drostf. yw fod swydd a M?e y Deon, i, v i,:?rbto conc'dl y Cpnry yn Ymneillduwyr "? .??)n i fod vn wyhadwrus i ddal ar bob in "? I,, Kl -wdyfetha. Ei bwnc ef ydyw sarhau ?' 'Uduacth. ac wrth wneuthur hyny y mae hwvm o ?rhau y gen.dl sydd yn Ymneill- ?j bvm?eiwaith. I hyn y maeyn cyfodi, mwweo. vn bwyta, yn cerdded, yn siarad, J'thu. A phaham y disgwylir yn *£ n0l oddiwrtho? Cafwyd cngr;upht wyt?nos ddiwoidaf o'i allu u'i '? "?d ?w wir waith. YmddangosodJ ?.? .n y ?'"?. yr hon oedd ?' lied illdrom ar y Cymry, er ynehw?eus felly. ?„„rvmai fod y Cymry yn hunanol ? an- Oyda hyny, wele r Tra PhMehe?dtg- XT^'Vt yn ei ddwm yn gwaeddi,Gwir ? ,.iir • ond beth yw yr achos o'u balchder ,?ir' ond beth yw yrachosou?lchder ?hmwY??' Ie, ? siwr, beth yw yr i. 'M y gallesid disgwyl, md yw hyn ,Jc.mlvn'"d natmiol un drwg mawr y Cymry b>i y; Ymneillduwyr, Yr unig reswm dros u tywvllwch ydyw eu bod or's "dros ganrif w"L lls'hodan arweiniad dysgawdwyr annysg- -nrwoinwyr y rhai ni fedmnt arwiti- "n o enau newydd, Pa fodd y medr y rhii hynddysgeidiaeth, a hwythau hebddysgu r" Ond:1 chaniatau fod gweinidogion yr Ymneill- duwvr yn IIllllysgedig. pa Ie yr oedd y person- i»i4 iLifurus a goleuedig ar liyd yr amser YIlla:- Dioh'iu y dywedir nad oedd y genedl yn eu dilyn. Digon gwir; ond yr oedd y rhai liyny T gallesid disgwyl iddynt wneyd defnydd o (tddiou addyrg, y rhai yr oedd Arglwydd Aber- dar a'r Times yn aiulwm yn eyfeirio atplt- plant y dosbartliiadau cyfoethog a dysgedig— gsnddynt, ac er y ewbl "hunanol a phell yn i" ydyw y rhai hyn hefyd. 0 ran hyny, o ran iiiu a wyddai Cymni am rinweidan toraeth ei koffeirinid, buasai yn dda iddi pe buasent bron to ddieithriad yn ngwaelod y mor. Fel y rwelir, y pregethwyr sydd ar y bai-" arwein- wyr y rhai ni fedrant arwain." Ei hoff air am y rhui hyn yn ddlweddar ydyw "pregethwyr soioithog." Honwn fo(I cynifei. o bregethwyr smlioithog yn mysg pregethwyr Cymru ddwy wsi'.h, o kiaf, ag a geir yn mysg holl offeiriaid UO«T gyda'u gilydd. Mown pa sawl iaith, tybwl y medr esgobioll ac archesgobion Eghvys Lo,.jrr brogethu v Mown pa sawl iaith y cyfan- loddsii Shakespere a Homer, Horas a Virgil ? Ateb-d y Tra Pharchedig Ddeon, os ruyn, Gall "pregethwyr unieithog" Cymru (4o ofawerthin am ben ambell i ddysgawdwr ym- kongivr na fedr bregethu, j-n ol tystiolaeth gwr enwog fu yn ei wrando, mewn unrhyw iaith. Ond pa both bynag a ddywedir am bregethwyr anieithawg Cymru, carem wybod pa beth a wjxefli y Deon parehedier i symud ymaith 1' an- wybodaeth ahunanoldeb y Cymry. Clywsom iddo wneyd y gorehestwaith o gau un ysgol tra fu yu NghRernarfon a gwneyd ei oreu i rwystro i'r dref hon -yn yr hyn y bu yn llwyddiannns —a Gogledd Cymru i gael yr Ysgol Waddoledig i Ferohed sydd yn awr ar gael ei hagor yn Jfolgellau. Bcth y mae yn ymdreehu ei wneyd i Goleg y Brifysgol yn Aberystwyth r* Ei iifcuwi fel Coleg di-Dduw. Gwawdio ei hath- rtwoti fel rhai anliynod, ac yn y blaen; a'r «yf:ii!, cofier, yn berftaith gyson ag ef ei hun fel gelrn a gwrthwynebydd anghymodlawn Ang- hyiiffurfiaetli a c'henedl y Cymry. Anrhydeddir by,iffti f eth a l v Cyiyir y Anrliy(ledd ir ef gin yr Eglwys fel Balaam am ci waith, ae edryi iiii- arno yn mhen oesau gan y genedl fel y Oelyn-Ddyj.