Y Genedl Gymreig

I "CORN Y GLYN." Eisteddai gwraig y gweithiwr Un hwyrddydd ger y tan, A chanai felus alaw I loni'i phlentyn glan C'!1 liir dywedodd wrtho, Fy anwyl angel gwyn, Daw Tada adre'n union, Fe ganodd corn y Glyn." j Yn nghanol ei llawenydd Cusanai 'i phlentyn tlws; Ond clywai law grynedig Yn cnro ar y drwa. Yn lle ei; phriod hawddgar Daeth ati newydd syn; Mae siomiant a diddanweh Yn sain hen gorn y Glyn." Yplentyn bach diniwaid A wenai megis cynt, Pan chwalwyd disgwyliadan Ei fam i'r pedwar gwynt; Ysbeiliodd angen einioeB Ei phriod, yn y graig; Mae'r plentyn yn amd *fad, A hithau'n weddw wraig. Ymgasglodd uwch yr aelwyd Gymylau fwy na mwy; Darfyddodd gwrid ei gruddiau, Mae'i chalon bron yn ddwy. Mae'r "cern" o hyd yn canu Fel arfer yn v Glyn;" Ond ni ddaetli ef felarfer Yn ol i'w fwthyn gwyn. Penisa'rwaen Ar DEINIOL.

Y DDAFAD. (Buddugol.) Un dlos ei hymddangosiad,-un addfwyn Weinyddfawr yn wastad Ac aeres bryn, glyn a gwlad, o ddifai dras yw'r ddafad. Sai'n echel i fasnachaeth-dilladwyr, Da y lledai fEafraeth Ac i gynal coginiaeth Yn rhodd i fyd y rhydd faeth. T. BRIWNANT EVANS.

Y FFRYDIAU. A welaist ti'r ffrydiau yn cychwyn i lawr ? 0 fronau'r mynyddoedd, Gan ddawnsio yn hoenus fel awel y wawr, I loni'r dyffrynoedd; Crynhoi at eu gilydd a wnant yn ddiball, Gan wenu yn dirion A sisial cu miwsig wna'r naill wrth y llall, Wrth fyn'd tua'r eigion. Ah! gyfaill, a fuost ti'n meddwl ryw bryd, Mai ffrwd yw dy fywyd; Yn teithio rhwng creigiau ysgythrog y byd, I wae neu i wynfyd Pob rhodd, a phob gweithred, gyflawnaist, fy A gesglir yn gryno; ffrind) A thithau i'r eig?on tragwyddol raid fyn'd, I ganu neu wylo. JBHK W. ROBBRTS (Iolo Glan Twrag).

I Y DRWGDALWR. I I Sen t meriad perswadiog,—a'r diafol ei dafod castiog; A madyn ladd gymydog A'i bw ir wen, ffei y budr r8g! I TREBOB MON. I

I Y BWTHYN WRTH Y MOR. Hen fangre baradwysaidd, Hen fangre Ion ac iach. Hen fangre hoff nefolaida, Yw yr hen fwtliyn bach 'Rwy'n coflo'r dagrau gollais, Wrth groesi trothau'r ddor, Y diwrnod y gadewais, Y bwthyn wrth y mor. 'Rwy'n gweld y bwthyn tirion, Mewn adgof clir yn awr, Fe erys yn fy nglialon Tra byddaf ar y lIawr; 'Rwy'n gwel'd ei furiau gwynion, A'r pistyll wrth y ddor, Yn fyw y deil adgoflon, O'r bwthyn wrth y mor. 'Rwy'n cofio fel y byddwn Yn rhodio|ger y bwth, 'Rwy'n cofio fel y canwn Yn fwyn a lion fy nghrwth, Ar hyd y traeth a'r cregin 0 dan fy nhraed yn stor, Anghofio byth nis gallaf Y bwthyn wrth y mor. 'Rwy'n cofio'r cyngor buddiol A gefais gan fy nhad, Mewn teimlad pur mynwesol Pan yn y bwthyn mad, Mae'r cjm,hor yn fy nghalon, Mi barcha'm Duw a'm lor, Trwy wneyd y cynghor gefaia O'r bwthyn wrth y mor. Mae rhai yn tynu darlun O'u cartref yn y wlad, I'w roddi mewn rhyw lyfryn o eiddo'u mam a'u tad; Mi dynais inau ddarlun I I'w gadw byth yn stor, Y11 llyfr gwyn fy nghalon I'r bwthyu wrth y mor. I Ffestiniog. GLAN EDNAVT. I

I GAIR O'R BALA. I CyBwynedig i Namorydd. Hylawn ywth ddawn i holi-a'r awen Amrywiol ei thcithi; Mewn hual caeth, ffraeth fardd ffri, Can addas i lane Ryddi. Yn glaf am wel'd welaf Ni thai hyny weithion Yn miri coleg Meirion Mae'r brawd out of humour bron. Al. y sydd mewn Alsoddeg,—dros ei ben, Dyrus borth rhesymog j Prin i ti, medda Pren teg," Y chwenych ganu 'cliwaneg. Euclid ddaw'n ben oraclydd,— a'i ddyrys, Egwyddorion beunydd; Afreidiol i'r efrydydd, Ganu, bryilyddu ,bob dydd. Byd heb loes i fardd Croesor-a'i oriau, Yn araul ymagor; D'od heb nag ini ragor O'th waith da cana,—" encore!" CyfJd Alafon, cofia,-daw allan Mewn dillad Athrofa; Tn lienor coeth, doeth, a da, A bwliwr liogia'r Bala." Bala. TEOFELYN. I

Y PORTHLADD HYFRYD. I [HY8BYSIAD.] I Cyfarchiad i Mr Owen Jones, Bodvean, a Miss Ann Griffith, Mathau, Rhydyclafdy, ar eu glaniad iddo. Y morwr dewr ar dir na thon, Cymhaves Ion ni welai,— Nes canfu wyneb serchog Ann, Fun wiwlan-hon anwylai: Cyrhaeddodd lawer porthladd, do, o dro i dro drwy 'i fywyd, Hynotaf un ei oes fydd hwn, Fe'igeilw'n "Borthladdhyfryd!" Ar gefnfor glas gallasai ef, Dro Ir llestr gref yn hwylus, I unrhyw bwynt ddymunai 0 Ei llywio a'i ewyllus; Ond llong ei serch-ei galon fad- Ar gefnfor cariad dedwydd, Nis gall'sai hwylio yn ei fyw Tra'r llyw yn Haw Miss Griffydd! Ein swyno wnai Ann wrth ganu—anwyl Alawon hen Gymru, Boed er lies gantores gu, Ei thalent yn ei theulu. Ar Owen ac Ann dyddanweh-weno Digonedd a heddweh; Pell fo blinfyd, tristyd trwch, Doed iddynt bob dyddanwch. Cain y tery'n gautores-lyuer gan Dania'r gwr a'i mawr wres! Boed dedwydd eu llwydd a'u lies A mwyniant lanwo'u mynwes. Deled mewn hwyl i'w dilyn,—anwyliaid Yn helaeth a dillyn; Ar y ddau boed gwenau gwyn A dirfawr lwydd diderfyn. T. E. G. I

1- (kMtt g RHAOPIK 6ed, 1877. Cychwynir y golofn hon gydag englynion 0 waith y bardd adnabyddus R. J. Derfel i Haulwen Ha." Rhaid i mi ddyweyd yn eglur nad ydyw yr englyn- ion hyn yn haeddu dim canipoliaeth; nid yn unig y maent yn wag o farddoniaeth, ond y maent yn ttaicn o wallau cynghaneddol, ac ermwynefrydwyr yn y dosbarth yma o ganu mi a roddwn y llinellau canlynol:— o newydd A nyddodd fel yma. 0 galon yn aeg Gwalia.' Haulwen deg yn hulio dydd.' Anwylyd aur y wlad rydd.' I.lon o wawl yn llanw y wlad.' 'Gwiwdeg sain o'r goedwig ay'— Milynau yn molianu.' Godant o'r hen goedydd.' Y n dawqsio fel dinesydd. Cymylau sy'n canmoli.' 'Gedwir, 'does neb a'i gwada.' DeaUer mai gormod o sillau sydd yn y llinell olaf hon. Rhoddwyd saith yn lie chwech. Nid yn unig y mae gan Derfel gynghaneddion drwg, ond ni debygem fod cynghanedd wedi ei orfodi i arfer iaith dlawd, ac weithiau y mae ei feddyliau yn dywyllion, a hyny yn ami o herwydd absenoldeb berfau. Wele engreifftiau:— 'A iesin goeth swyn ei gwedd Yn flliwn i orfoledd.' Onid ac iesin' a ddylasai fodyn y llinell gyntaf? ond pe rhoddid ef felly anafid y gynghanedd, ae felly dyma esiampl ychwanegol o aborthu iaith a gramadeg ar allor mympwy a chywreinrwydd. Nid ydym yn deau y llinell olaf. Eto '8y' blaen olygfa 'sblenydd.' 'Dail a gwellt yn deulu gwiw—a ledant Eu blou amryliw.' Y mae galw y dail a'r gwellt' yn denlu' yn ormod 0 beth ond yn mha ley mae" blodau y dail a'r gwellt' i'w cael wys ? Craffer eto 6Yr hen Sol fel yr oen sydd Yn dawnsio fel dinesydd.' Pa un ai dawnsio fel oen ai fel dinesydd y mae I Sol' ? A chaniatau ei fod yn dawnsio fel y ddau, pa briodoldeb sydd yn y gydmariaeth P Eto:- 1 Cymylau sy'n canmoli.' Gwyddem yn eithaf da pe y buasai Derfel yn cyfansoddi yn y mesurau rhyddion na fuasai yn syrthio i haner y gwallau hyn. Y mae yn hollol amlwg i ni fod cynghanedd yn feistres greulawn ar y bardd. Derfel bach, rho heibio y mesurau hyn tra ar drothwy dy hen ddyddiau, a dyro i ni gyfansoddiadau tebyg i'r Mor,' 'Wybren,' ac i rai damau o Gyflwyuiad Samuel,' a'r Llyfrau Gleision," ac yn enwedig lawer a gyboeddwyd yn Nghanenon Min-y-ffordd,' I Muziudau Segur,' &c., pa rai sydd yn fyw yn ein cof y funud yma. I Penmaelimawr I gan L. D. Jones. Cynwysa y darn hwn bump 0 englynion ae un hir a thoddaid. Y maent yn eithaf cywir eu cynghaneddiad-ni sylwasom ond ar un gwall a gyfrifir dipyn yn bwysig, a dyma ef:— Ryw gyson wregysau.' Cynwysa y llinell yna y bai a elwir yn rhy debyg.' Y mae iaith fel pe yn gruddfan yn mhob llinell o'r dernyn hwn. Y mae ansoddeiriau wedi eu pen- tyruar eu gilydd, a hyny, y mae yn sicr genym, er mwyn cynghanedd. Ni chymerwn ofod ond i nodi rhai engreifftiau. Maer mwsog yn glog glydsyw, a gmdim I'w ysgwyddau celyd.' Gair mawr gan gynghaneddwyr ydyw 'syw,' onide ? I Rhyw gyson wregysau—y'nt ac enwog, A gwgrdd ddestlusog heirdd i'w ystlysau.' Ansoddair gwael yn y cysylltiad hwn ydyw 'enwog,' a bu raid dodi ag yn gynffon wrth yr an- soddair destlus er mwyn cynghanedd. Nid ydyw rhoddi mileinia' yn lie mileiniaf, ac arfal yn lIe arfau, yn un arwydd o goethder; ond, gwarchod ni, onid oedd y frenhines gynghaneddol yn gofyn cymaint a hyn o deyrnged; ac er mwyn ei chadw yn dawel rhaid oedd ei thalu Edryched yr awdwr a ydyw gramadeg y ddwy linell hon yn gywir Garw agwedd ei greigiau-a gadarn Godant yn biuaclau.' Ai nid fel hyn y dylesid dyweyd, pe y caniatai cynghanedd,— Geirwon agweddion ei greigiau-a godant Yn gadarn binaclau.' Goddefed yr awdwr air 0 gynghor, a dyma fe,- ymdreched am feddyliau barddonol ac nid am frawddegau cynghaneddol. Cofier nad oes bardd- oniaeth mewn llinell fel hon,— I Goruwch gwgus grychiawg eigion,' Y dyn Balcli,' gan Gostyngedig. Math o duchan, mi dybiem, yw y darn hwn, a buasem yn disgwyl cael mwy o ffraethineb ynddo. Llinell anghoeth yw hon,- Haws rhoi les ar awel wan.' Yn arwydd tyn gyfamod gwyn Rhvi-ng dau 0 fryd cyfunol. Ai ni buasai wybren' yn well na chwmwl' yn y llinell gyntaf ? 1 Rhyw gylclirod yw lie cyson dry I Dwy galon mewn atdyniad, 0 amgylch un canolbwnc cry', Sef haul cynhesol cariad.' Ychwaneg o ganu fel yna, frodyr. A gawn ni cyn terfynu goffa y cyngor i'r milt gan ein cyfaill Alavon. Dyma fe: — '0 arch-nadwr erch ei nodau,—diserch, Dos hwnt o'n gororau, A dilyn dy bedolau Gyda cheg wedi ei chau Disjjwvliwn y cawn lai 0 waith beio a mwy o waith canmol y tro neôaf. EL.

DOLWYDDELEN. I "Os dinod y lie, nid dinod y llu," oedd yJ1 > gwasanaetnu mewn cyfarfod a gynlialiwyd yn Ngloddfa Tewysog Llewelyn ar yr awr giniaw y lOfed oyfisol, er ctathlu en llawenyctd, a dadgan eu teimladau am y drafferth yr aeth Mr D. Williams (y goruchwyliwr) o dani er darparu ciniaw-dy i'w wcithwyr, neu ddarparu rhyw babell eyfarfod, fel y byddai yn gyfleus i'r gweithwyr gael eu tamaid ar yr awr giniaw yn y cywair y teimlai pob un yn oreu alw am dano. Llanwvd y gadair (neu yn fwy priodol y bocs) gan lilr D, Williams, goruchwyliwr y gwaith, a chariodd. allan y program i berfEeith5 rwydd. I ddechreu caf.vvd anerchiad agoriadol ganddo ef; yna can, Ltongau Madog gan Eryr Elen; wedi hyny anerchiadau barddonol gan y rhai isod:—Samuel Roberts (Crwstfab), R. P. Hughes (Sianco), J. Roberts (Cwellyn Rhiw), J. Griffiths, a J. Bennet, oil yn dra phriodol. Cyn ymadael eafwyd denawd A. B. C." gan Hugh Owen a John Evans y i hynod o feistrolgar. Wedi talu y diolchiadau arferol, ymwahanwyd ag arwyddion o foddhad yn argraphedig ar bob wyneb. —George. Gwerth £1000 o Ddilladau Ready-made; Stoc a btvnwyd gan James Jones, Caergybi, gyda dis- ooutttj mawr o'r original cost.—Yn yr Afr Aur

I MR JOHN BRIGHT AR HELYNTION INDIA. Y mae yn Manchester gymdeithas a elwir Indian Association, o dan nawdd yr hon y cynhal- iwyd cyfarfod neillduol ddydd Mawrth, yr lleg cyfisol, yn y Neuadd Drcfol newydd, un o'r adeiladau ardderchocaf yn Ngogledd Lloegr; yr hon a agorwyd gyda'r fatli rwysg ychydig wyth- nosauynol; acyn yr hon y mae pobl y ddinaa oil, o'r Kjasnachwyr penaf i'r Ilafurwr distadlaf, yn cymeryd dyddordeb mawr. Dywedai y maer (Alderman Grundy), ei fod yn teimlo yn falch fod y cyfarfod cyhoeddua cyntaf hwn a gynhaliwyd yn y neuadd, yn un mor bwysig a theilwng o sylw; ac hefyd eu bod wedi eu hanrhydeddu & phr ser oldeb yr enwog a'r anrhydeddus aelod dros Birmingham. Yr oedd diagwyliad mawr yn Man- chester am y cytarfod hwn, ac am gael Mr Bright yn brif siaradwr ynddo, am yr ystyrid ef yn un o'r rhai mwyaf hysbys yn helyntion India sydd yn awr yn fyw; ac hefyd am mai ychydig iawn o weithiau yr ymwelodd yn gyhoeddus a Manchester er pan daflwyd ef o'i eisteddle seneddol trosti, ac y llosgwyd gwawd-lun ohono, am iddo brotestio yn erbyn anghyfiawnder ac ynfydrwydd rhyfel y Crimea. Yr oedd pethau fel yna yn dwyshau y dyddordeb a deimlid yn ei ymweliad hwn, fel pe buasai holl Fanceinwyr yn falch o gael gwneyd math o iawn, unwaith yn ychwaneg, am y sarhad a datlasaut arno; ond mwy o lawer amynt eu hunain y pryd hwnw. Yn nesaf at Mr Bright, fel arwr y cyfarfod hwn, yr oedd Syr Arthur Cotton, y peiriannydd enwog, yr hwn sydd wedi byw yn India am ddeugain mlynedd, ac wedi cymeiyd rhan bwysig yn y prif weithiau yno yn y cyfamser. Bu y ddau Bright a Syr A. Cotton yn aefyll ar yr un Uwyfan pum' mlynedd ar hugain yn ol i ddadleu iawnderau India, ac i bleidio tori cam- lesau yno yn 11c gwneyd rheilffyrdd, am y buaaent yn fwy gwasanaethgar fel moddion cludiad,ac hefyd am y buasent gyda dwfr-gronfau mewn amrywiol fanau trwy y wlad, yn fanteisiol at ddyfrhau tir- oedd ar dymhorau sychion. Ond plaid y rheil- ffyrdd a gariodd y dydd, a gwariwyd tua 120,0i(0,00(^> arnynt, tra y buasai gwariq 30,000,000p ar gamlesan a dwfrweithiau yn fil mwy gwasanaetligar fel moddion cludiad, a buasai hefyd yn atalfa fawr, os nad hollol, ar y trtutni ofnadwy a ddaeth ar y wlad yn y cyfamser trwy newyn. Ond," meddai Mr Bright, yr oedd y rheilffyrdd yn fwy gwasanaethgar i helyntion milwraidd, ac y mae hyny o fwy o bwye yn ngolwg pobl mewn swvddau uchel yno, nag iawnderau y miliynau brodorion. Dyma ni," meddai weai cyfarfod i drafod materion 0 ddyddordeb mawr i Brydain, ond ofwy o ddyddordeb i'r India, yr hon sydd wlad mor eang, fel nad oes neb yn adna- byddus o'i hoU ranau-gwlad ag y mae ei phobl- ogaeth mor niferus, fel nas gellir cael cyfrif cywir ohonynt. Ond y mae 250,000,000 o honynt yn ddeiliaid uniongyrobo4 neu anuuiongyrchol i Frenhines Prydain Fawr. Ac y mae hyny gynifer bum' waith a holl boblogaeth Prydain, a'i thruf- • edigaethau eraill gyda'u gilydd. Pa fodd," gofynai, "ydaethom ifeddiant o'r Iudia P Mao lie i ofni mai trwy yr un offerynau ag yr adeiledir Ymherodraethau mawrion yn gyffredin, trwy uchelgais, trosedd, a choncwest. Yn awr dyma ni, dyrnaid o Brydeiniaid yn hawliio llywOOraethoOO awdurdod tros un ran 0 chwech o boblogaeth yr holl,ddaear, ac yn ei llywodraethu trwy ychydig swyddion gyda 60,000 o filwyr Prydeinig wrth ell cefnau. Ac er hyn, yrydym yn gwario 50,600,0 y fiwyddyn, yr hyn a godir trwy dollau a thretlrt oddiar y trigolion, a thrwy elw a geir oddiwrth opium a werthir i'r Chineaid. Ae er hyn oil y mae y drysorfa yn myned i ddyled y naill flwyddyn ar el y llall, nes y mae ei dyled erbyn hyn yn lOO,OOO,OO0p. Yr ydym yn honi hawl i'r holl dir yno, ac j-n codi y flyrling eithaf am dano mewn ardreth, ac yn tolli pob math o nwyddau, hyd yn nod yr lialen; ac yn anfon y trethgasglydd i gabanau y trueifiiaid tlodion i'w gorfodi i dalu,, y rhai sydd fel mudion o ran dim llais sydd ganddynt yn eu llywodracthiad, ac yn fwy darostyngedig i'w llywodraethwyr nag unrhyw bobl wareiddedig a Christionogol ar wyneb yr holl ddaear. Yr ydym wedi cyneflno a chlywed am gyfoeth India, ac y mae beirdd ae tmynwyr wedi ei defnyddio i ddangos sefyllfaoedd a llawnder uch-ddaearol. Dywed James Montgomery Blow ye breezes, gently blowing, Waft me to that happy shore, Where, from fountains over. flowing India's realms their treasures pour.' Ond nid yw y eyfoeth y sallir am dano amgen na phersonoliad o dlodi ei miliynau, y rhai trwy oesau 0 ormes sydd yn rhy ddiymadferth a llwfr i atal yr ysbeilydd rhag eu hysbeilio. Nid oedd y wlad hon yn eymeryd fawr o ddyddordeb yn India hyd y gwrthryfel mawr. Yna cymerwyd ei llywodr. aethiad o ddwylaw yr East India Company. Wedi hyny, ymwelwyd 4 hi amryw weithiau a thrallodau. oherwydd newyn, nes ein gorfodi i gymeryd mwy o sylw ohoni yn y wlad hon ae yn Nhy y Cyffredin. Yn y newyn yn 1860, mewn tiriogaeth o wyth miliwn, bu 806,000 feirw. Yn 1861, bu newyn mewn tiriogaeth arall, lie yr oedd tair miliwn ar ddeg o'r boblogaeth yn dioddef. Ac yn 1868.4, bu newyn yn nhiriogaeth Ragpootana, yn cyiaedd dros 100,000 o filldiroedd ysgwar, neu un ran o chwech o'r India Brydeinig, ac addefa y Ilywodr- aeth i 1,250,000 o'r bobl feirw; ae yn y newyn presenol y mae 500,000 wedi meirw trwyddo. Ac yn w 'eb hyn ?ll, nid ydym yn clywed am y Llywydd CTre?inol yn Calcutta, na'r Ysgrifenydd tros Indi4 yn Llundain, yn dyfod i gynyg cynllun deallus i atal hyn rhagllaw. Buaswn yn disgwyl eu clywed yn dyweyd, y rhaid gwneyd rhywbeth i atal y gwarth hwn arnom.' Mae yn India ddigon o biidd. adigon 0) haul bob amser i gy- nyrchu unrhyw beth; a digon 0 ddwfr hefyd ar yr adegau mwyaf manteisiol i ffrwythloni y tirt Bydd yn gwlawio yno, nid catliod a chwii' fel yn y wlad hon, na hen wragedd a ffyn' fel yn Nghymru, ond I Ilewod a theigrod.' Ae India yn awr ydyw camlesau, llynau, ad. fro gistiau i gadw o'r llawnder hwn ar gyfer tynih >rau sychion. Rhoddodd gerydd llym i'r Prydei .iaid am eu bod yn gwybod gan lleied am y wiad 1."1\0. Anfynych y bydd y swyddogion peziaf yn gwj bod y nesaf peth i ddim am dani nes y penodir iiwy i swydd yno, pryd y dechreuant ddarllcn gweithian Mill ar India Brydeinig. Dywedai fod yr amser wedi dyfod y bydd yn rhaid i ni gyfnewid dull ein gwleidweiniaeth at India. Anogai ar fod pump neu chwech o Lywyddiaethau yn cael eu sefydlo yno, yn lie yT un bresenol yn Calcutta, gyda yr Indian Office yn Llundain, ac i'r naill fod yn an- nibynolar y llall. Byddai hyny yn foddion i addysgu y bobl i lywodraethu eu hunain erbyn yr adeg, y credai Mr Bright a ddeuai yn hwyr neu hwyrach, y bydd raid i Brydain ollwng ei gafael o India. Pa fodd," meddai, "y gallai tua ehweeh. o foneddigion yn Calcutta, lywodraethu helyntion poblogaeth oedd yn siarad ugain 0 wahanol dafod- ieithoedd P" Anogai yn gryf ar fod i'r camlesau & dwfr-lynoedd gael eu cymeryd i ystyriaeth dioedi, gan sicrhau y byddai i'r auturiaeth dalu yn dda am yr arian a werid arni nt. Byddai i'r Iudiaid trwy hyny gynyrchu cyilawnder o gotom i law- weithiau y wlad hon, a thrwy hyny byddent yn alluog i brynu ein nwyddau I lttw. weithfiol ninau. Buasai yr arian a wariwyd ar newyn 1874, a'r newyn presenol, yn fwy na haner yr arian a gostini i ddyfrhau y wlad yn y fath fodd ag a'i diogelai rhag y fath drychincb rhagllaw A byddai y cam- lesydd hyn, yn marn Mr Bright a Syr A. Cotton, yn sicr o dais llog rhesymol am gyfrwng cludiad, tra mae y 7000 filldiroedd o gledrffyrdd yno, gostiodd tua 130,000p, yn colli tua 3,0n0,000p bob blwyddyn yn y costau o'n cario yn mlaen. Un no resymau coegiyd Arglwydd Salisbury, yr Ysgrif- enydd dros India, ydyw fod anhawsder peri dwfri rcdog i fyny y mynyddoedd. Modd bynag, dis- gwylir y bydd i araeth Mr Bright effcithjo ar y cyhoedd nes ffurfio cwmniau i'w gweithio c\ 1l bo hir, os na fydd i'r Llywodraeth gymeryd y peth mewn llaw.

I Mackintoshes, U- b- ll-' a DiUad OH, i'w c?t yn yr helaethrwydd mwyaf yn siopau y D!1: d Cene?lMtM, sef y Leed? House, ,tjd y Rd?Lr a'r Dinorwic House, Btryd y Porth Mawr, Caer? Mrton. '?