Y Genedl Gymreig

DOSBARTH DEML ARFON. Cynhaliwyd y Ddosbarth Demi uchod yn laly- sarn, y 30ain o Tachwedd, yn nghapel newydd y Methodistiaid Calfinaidd. Agorwyd y deml am unarddeg yn y boreu, gan y Parch T. Gwynedd Roberts, yn absenoldeb y Parch Ishmael Evans, Tregarth—y Dosbarth Demlydd am y flwyddyn hon. Wedi galw enwau y swyddogion, o ba rai yr oodd tri yn absenol, darllenwyd cofnodion y Ddosbarth Demi ddiweddaf, y rhai a gadarnhawyd. Cafwyd adroddiad y pwyllgor ar y tyst-lythyrau. Yr oedd 18 o demlau yn cael eu cynrychioli, sef y rhai canlynolRhostryfan, Carneddi, Arvonia, Snowdon Mountain, Beuno, Nantlle, Cwmy- gle, Penmaenmaivr, GIan Menai, Aberheilyn, Seion, Minydon, Brynteg, Peurhyn, Glan- rliyddallt, Atliraw, Ffynon Loew, a'r Eryri. Cafwyd adroddiadau gan y Dirprwywyr neillduol, —adroddiadau eysurus iawn gan y rhan fwyaf. Yr oedd newyddion da iawn am y temlau yn Nghwmyglo, Rhiwlas, ac amryw eraill. Nid yw temlau Bangor mor lfryddiannus ar hyn o bryd, ond disgwylir diwygiad yno yn fuan; eto rliaid dyweyd am Demi Minydon ei bod yn gweithio yn rhagorol. Oddiwrth y gwahanol adroddiadau, cafwyd anerchiadau gwresog gan Capt G. B. Thomas, a'r Parch Evan Roberts, Caernarfon. Gohiriwyd y Demi am chwarter wedi deuddeg hyd chwavter wedi un. Cafwyd adroddiad y pwyllgor arianol, a mawr oeddy llawenydd fod ein Dosbarth Demi ar hyn o bryd yn ddiddylcd, ac ychydig o arian wrth gcfn. Mae gweithio rhagorol wedi bod gyda hyn, gan fod y ddyled wedi bod yn drwm iawn am hir amser. Darllenodd y Dosbarth Demlydd oi adroddiad am y chwarter diweddaf. Yr oedd hwn eto yn un eysurus iawn. Derbyn- iwyd adroddiadau oddiwrth 23 o demlau, a deall- wyd fod dwy deml wedi ail-gychwyn er cynhaliad y Ddosbarth Demi ddiweddaf, yn nghyda 223 o aelodau wedi eu derbyn, a 56 wedi eu hail ym- rwymo. Dwy deml yn unig oedd heb ychwanegu yn nifer eu liaelodau. Ataliwyd 36, ac ymadawosld 40 oddiwrth yr Urdd yn y temlau hyn Talwyd o dreth i'r Uweh Deml ychydig dros lOp. Yr oedd 1500 yn dda ar y llyfrau yn y 23 temlau hyn. Ail gychwynodd teml Hermon a Rhiwlas, a theml Lltchid ar gychwyn. Rboddodd Mr Evans ar ddiwedd ei adroddiad anerehiad ddifrifol a chyncs. Yn nesaf, darllenwyd papyr rhagorol gan y Parch Evan Roberts, Caernarfon, ar y "Pechadurusrwydd o Ddiota a Meddwi." Dyma yn ddiamheu un o'r 'papyrau goreu a glywsom crioed. Yr oedd yn ymwneyd a'r testyn yn glir, ae yn edrych yn ei wyneb fel ag y mac yn dyfetha ein gwlad yn y dyddian hyn. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch cynes i Mr Roberts am y papyr, ao hefyd ei fod i gael ei anfon i'r Temlydd, Y Genedl Gymreig, a'r GwyUedydd. Hefyd, ei fod i gael ei argraphu yn bamphled, dan nawdd y Ddosbarth Deml. Casgl- wyd ar y pryd yn y cyfarfod tuagat yr amcan hwnw y swm a 3p 15s 9c. Yr ydys yn disgwyl y daw cymaint a hyn eto i law y trysorydd yn fuan, j moddy gellir argraphuo bump iddeng mil ohonynt. Nid oes amheuaeth na wna ei ddarllen lawer iawn o les i'r achos dirwestol. Penderfynwyd fod y Ddosbarth Demi nesaf i gael ei chynal yn Nghaer- narfon, Chwefror 25, 1878. Cafwyd ymddiddan ar ddyled yr Uwch Deml. Siaradodd amryw yn selog iawn o blaid gwneyd rhywbeth at hyn, a rhoddwyd y peth i ofal y pwyllgor gweithiol, a phenderfynwyd i'r Dosbarth] Ysgrifenydd anfon at yr Uweh Ysgrifenydd ar iddo roddi crynodeb o sefyllfa arianol yr Uwch Deml ar ddiwedd yr haner blwyddyn sydd newydd basio, yn y Temlydd am Ionawr nesaf, gan y byddai hyn yn fantais i'r temlau gael gweledpa fodd y maepethau ynsefyll. Penderfynwyd ar fod i'r Brawd W. J. Williams, Bethel, ddarllen papyr yn y Ddosbarth Deml nesaf. Cafwyd ychydig ymddiddan gyda golwg ar gau y tafarnau ar y Sabboth. Gohiriwyd hyn hyd y cyfarfod nesaf, a phenderfynwyd fod i'r Parch P. W. Jones, Penygroes, i agor y mater yr amser hono. Rhoddwyd i ofal y pwyllgor gweith- iol i geisio cael allan y cynllun goreu i gael ychwaneg o bregethau dirwestol yn y Dosbarth. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r chwiorydd a'r brodyr selog sydd yn Talysarn, am roddi y fath dderbyniad cynes i'r Ddosbarth Deml. Yn yr hwyr, cynhaliwyd cyfarfod eyhoeddus dan lywyddiaeth Capt G. B. Thomas, a chafwyd anerehiadau hynod o ddifrifol gan y Parchn. Evan Roberts, Caernarfon; Ishmael Evans, Tregarth; a D. S. Davies, Bangor. Yr oedd y cynulliad yn lluosog iawn ar y fath noswaith ystormus. DiariiWYWii.

Y DIGWYDDIAD GALARUS YN MAU CAERNARFON. Darganfyddwyd corph John oauvage, un o for- wyi- y llong ddrylliedig Fred Eugenie, ar forlan Abermenai, ger Caernarfon, ddydd Mawrth, y 27aiii cynfisol, a dygwyd ef i'r dref. Cynhaliwyd y trenglioliad gerbron Mr J. H. Roberts ar y diwrnod canlynol, ac yr oedd y tystiolaethau a roddwyd fel y canlyn ;— William Hankinson a ddywedodd iddo ganfod y corph yn gorwedd ar y draethell, ychydig ffordd oddiwrth y llestr ddrylliedig. Yr oedd y gwyneb yn orcliuddedig gan waed. 4 ■ Tystiodd Archibald Robertson, prif swvddog y llestr anffodns, iddynt hwylio o Troon, Ysgotland, ar yr 20fed cynfisol, gyda llwyth o lo, ac yn rhwym i Mantanzas. Yr oedd y tywydd ar hyd y fordaith yn hynod o ystormus. Tua chwecli o'r gleeh nos lau, y 29ain, chwythwyd hwy i gyffin- ir.u Bau Caernarfon, a gwelsont oleuni y lightship. Tua thri o'r gloch boreu y diwrnod canlynol, gwelwydgoleuniLlanddwynganddynt. Yr oeddynt oil yn ymwybodol o'u sefyllfa beryglus, ac fod yn anmhosibl achnb y llong, ie, a'u bywydau hwy eu hunain. Nid oedd ganddynt arwyddion ar y bwrdd, ac nid oedd o unrhyw ddyben defnyddio rhai. Yr oeddynt yn gallu gweled arwyddion perygl yn Llanddwyn. Tarawodd y llong rhwng tri a phedwar o'r gloeh, ac aeth y tyst i'r caban yn tri a plieclw,,tr o'r ddioed, er cael dillad sychion a llenwi y cof-lyfr. Yn mhen yehydig funudau wedy'n, dechreuodd y caban fyned i n ddrylliau, a chan eu bod oil mewn perygl, neidiodd nifer o'r dwylaw i'r hwyl- breni, ac yno y bKont am rai oriau. Yr oeddynt yn gallu gweled dwylaw y bywyd-fad yn ceisio morio yeweh tua haner awr wedi saith, a chyrhaeddasant y llestr cydrhwng naw a deg o'r gloch. Taflwyd rhaff o'r eweh i'r llong, a Uusgwyd pump o'r dwy- law trwy y mor i'r eweh. Cynllun cyffelyb a fu yn foddion i achub y tyst. Yr oedd y gweddill o'r dwylaw yn dal eu gafael mewn darnau o'r dee, a chodwyd rhai ohonynt i fyny gan ddynion y bywydfad. Safai Sauvage ar y rigging, ond ni ddisgynodd ar yr un adeg a'r tyst. Dywedodd y trancedig wrtho mai y llwybr goreu fyddai myned i'r ochr arall, rhag i'r hwylbren syrthio ae i hwythau gael lluehio odditano. Ceisiodd Sauvage fyned i'r ochr gyferbyniol, ond pan yn gwneyd hyny cwympodd, ae nis gwelwyd ef mwyaeh yn fyw gau y tyst. Y rlieswm paham nas gallai y bywydfad ddyfod yn gynt ydoedd am eu bod yn niethu cynull y dwylaw ym nghjd. John I-Iiltz, ail swyddog, a dyst.iodd iddo yntau gael ei achub trwy gael ei lusgo o'r llong i'r bywyd- fad. Pan wclodd Sauvage ddiweddaf, safai ar yr hwylbren. Ni welodd ef yn syrthio. Achubwyd y eadben oddiar ddarn o'r dec, ac yr oedd y steward, sef William Campbell, yn nghyda bachgen bychan, yn dal eu gafael mewn darn arall. Ysgubwyd y ddau i'r mor, ond llwyddodd y bachgen i ail ymaflyd yn y pren, ac achubwyd ef gan ddynion y bywydfad. Hen wr uwchlaw triugain mhvydd oed ydoedd y steward; methodd efachyrhaedd y pren, a bu foddi. Yn ystod ei gyfeiriad at y tystiolaethau, sylwodd y trengliolydd y dylid mabwysiadu trefniadau mwy effeithiol er galw yn nghyd ddwylaw y bywydfad. Bu y llestr anffodus ar y bar o dri hyd naw o'r gloch cyn eyrliaeddiad y bywydfad. Nid oedd o unrhyw les gosorl bywydfad ger Llanddwyn os nad oedd yno ddwylaw i wneuthur defnydd o hono- Diau i ddynion Llanddwyn wneyd eu goreu o dan yr amgyloliiadau. Yr oedd mwyafrif o ddwylaw y bad yn byw yn Xiwbwrch ond ni wyddis btith a achosoddyroediadaryrachlysur presenol. Dychwelwyd rheithfam o Farwolaeth ddam- weiniol," a phenderfynwyd galw sylw ymddiried- olwyr y porthladd at oediad y bywydfad. Gwertliwyd gweddillion y llestr ddydd Mercher diweddaf, gan Mri E. H. Owen a'i fab, i Cadben Jones, Segontium-terrace, Caernarfon, am y swm o 112p 10s; a'r llwyth o lo am 3p.

DAMWAIN DDYCHRYNLLYD AR I REILFFORDD CANOLBARTH MON. HYRDDIAD CERBYDRES I'R AFON ALAW. TRI 0 FYWYDAU WEDI COLLI. Gofidus genym gofnodi hanes damwain ddych- rynllyd a ddigwyddodd ar y rheilffordd ncliod, cydrhwng Llanerchymedd a Rhosgoeli, foreu ddydd Iau diweddaf, gan achosi cryn alanastra i fywyd ac eiddo. Gadawodd y gerbydres Llan- erchymedd am 14 munud wedi chwech yn y boreu, oddeutu chwarter awr ar ol ei hamper, ae yr oedd yn rhedegeydrhwng yr orsaf uehod ag eiddo Rhos- goch yn ol cyflymdra ugam milldir yr awr. Tuit dwy filldir o Lanerehymedd y mae'r afon Alaw, yr hon a red bron yn gydwastad a'r llincll, a dyfroedd yi hon oedd cliwyddedig mewn canlyniad i'r gwlawogydd diweddar, yn eael ei chroesi gan bout o geryg. Yn ebrwydd wedi i'r peiriant gyr- haedd y bont, disgynodd i'r afon, dyfnder o tua deg troedfedd, gan gymeryd i'w ganlyn yr oil o'r cerbydau oddigerth un o'r trydydd dosbarth. Rhuthrodd y peiriant yn ei nerth i'r ochr arall, a disgynodd y gweinydd-gerbyd (tender) arno, gan ddryllio pobpeth o'u deutu. Llwyr ddinystriwyd clud gerbydau yn cynwys glo, yn nghyda cherbyd y gwyliedydd, yr hon mewn rhan a ddymchwel- wyd. Nid oedd ond dau olwyn o gerbyd y trydydd dosbarth yn sefyll ar y cledrau. Yr oedd y gweddill yn un tomen yn yr afon. Gyda'r anhawsder inwyaf y llwyddodd Edward Hughes, y gwyliedydd, i ymryddhau o'i gerbyd drylliedig, ond pan yr oedd efe yn ceisio croesi ar draws y cerbyd arall gyda'r aincan o fyned i'r ochr arall i'r afon, syrthiodd darn o haiarn ar ei droed, gan ei falurio a'i gaethiwo yn y fath sefyllfa beryglus am oddeutu haner awr. Yr oedd ei floeddiadau am gymhorth yn dorcalonus i'r cithaf. Yn mhen ychydig amser daeth dau platelayer i fyny, a llwyddasant i'w ryddhau. Ar y peiriant neu yn hytrach yn nghanol yr ysbwrial yr oedd John Davies, yr arolygydd, yr hwn a aeth i'r gerbydres yn y Gaerwen; William Taylor y gyriedydd, a John Saunders y taniwr. Anfonwyd yn ddioed i Lanerehymedd i ymofyn cynorthwy; end cyn iddynt allu symud yr ysbwrial oddiar y peiriant, bu Davies farw oddiwrth effeithiau y niweidiau dychrynllyd a dderbyniodd. Yr oedd yr ager a chwythai allan o'r peiriant wedi ei ysgaldio yn arswydus. Bu y dyn anffodus hwil yn gwasan- aethu ar y llinell hon o'r adeg yr agorwyd hi gyn- tllf, a gadawedd weddw a deuddeg o blart ) alaru ar ei ol. Llwyddwyd i ryddhau Saunders a Taylor rhywbryd cyn haner dydd; ond er effeithio hyn bu raid symud cryn lawer o'r ysbwrial. Cymer- wyd Saunders i amaethdy yehydig ffordd oddiwrth y llinell, gallodd gydag anhawsder gerdded rhan o'r daith. Yn mhen tuag awr wedi hyny, ewynodd ei fod yn bur wael, ac arcliodd ei gyfeillion anfon am ei fam. Pellebrwyd am dani yn ddioed, ond bu y dyn anffodus farw cyn iddi gyrhaedd ato. Cludwyd Taylor i'r Blue Bell, Llanerchymedd. Cafodd yntau ei losgi a'i ysgaldio mewn modd dychrynilyd, ac yr oedd ei fraich ddelieu wedi ei darnio i'r fath raddau fel ag y bu rhaid ei thori ymaith. Bit yntau farw tua haner awr wedi wytli nos Iau, ar ol dioddef y pocnau mwyaf arteithiol. Gweinyddwyd pob cymliorth meddygol i'r tran- cedigion gan Dr Evans, Llanerchymedd. Trigai Saunders yn Glanadda, Bangor, ac ar ci enilliou ef yn unig y dibynai ei fam weddw am ei ehynhai- iaeth. Symudwyd Hughes, y guard, i'r amaethdy agosaf, a gweinyddwyd arno gan Dr Lloyd. Der- byniodd ysgytiad ofnadwy, niweidiwyd ei wyneb, ac ysigwyd ei draed. Symudwyd ef i Fangor gyda'r gerbydres gyntaf, a deallwn ei fod allan o berygl. Yn ffodus nid oedd yr un teithiwr arall yn y tren; disgynodd tri yn Llanerchymedd, ac ni chodwyd yr un arall. Anfonwyd pellebyr i Gaer yn ddioed, ac erbyn haner dydd daeth Mr Eddy, arolygydd y dosbarth, Mr Smith, peiriannydd y dosbarth, a Mr Maguire, i'r fan a'r lie, a dechreuodd nifer o ddynion symud yr ysbwriel yn ddioed. Ymddengys i'r bont gael ei hysgubo ymaith yn ystod y nos gan y llifogydd a achoswyd mewn canlyniad i ymrwygiad argae dwfr-gronfa y pandy sydd gerllaw, gan adael ond yn unig y cledrau i groesi yr afon. Yr oedd y ddwfr-gronfa hon yn amgau tna phum acer o ddwfr, ac y mae'r agorfa a wnaeth tua chwe troed- I fedd mewn hyd, Saif tua haner milltir i fyny yr afon, ac nid oedd y bont ond rliyw wyth troed- fedd o uchder. Dyfrder yr afon, pan na bydd ei dyfroedd yn chwyddedig, ydyw dwy droedfedd, a chyffelyb ydyw o ran lied. Gwnaeth y swm enfawr o ddwfr a ruthrai o gronfa y pandy gryn ddifrod, fel ag y gellir gweled oddiwrth yr olion ar arglawdd y rheilffordd. Yroedd y gwlawogydd a ddisgynasant nos Ferclier yn rhai hynod o drwm gan achosi llifogydd yn mhob cyfeiriad. Ym- suddodd y peiriant yn yr arglawdd ar ochr Rhos- goeh, ae yr oedd y cerbydau maluredig yn gor- wedd ar draws eu gilydd, yn cyfleu golygfa anar- ferol iawn. Bu nifer luosog o ddynion yn ceisio symud y peiriant a'r cerbydau o wely yr afoll, ond i fyiiy hyd nos Lun nid oeddynt wedi llwyddo yn euhymgais. Modd bynag, symudwyd rhai o'r cer- bydau a'r tryciau. Y THENGHOLIAD. Agorwyd y trengholiad ar gyrph Davies, Saunders, a Taylor, o flaen Mr R. Tones Roberts, prydnawn dydd Iau diweddaf. Wedi iddynt weled y eyrph, cymerwyd v rheithwyr i'r fan lie y digwyddodd y ddamwain; ae ar eu dychweliad rhoddwyd tystiolaeth ffurflol mewn perthynas i adnabyddiaeth o'r trancedigion. Cynrychiolwyd cwmni y rheilffordd gan Mr Preston ae yr oedd Mr Dow, Llangefni, ??n cynrychioli weJdw Mr Davies, y diweddar arolygydd. Yr oedd Mr Eddy a nifer o swyddogion eraill vn bresenol. Rhoddodd Dr Evans, Llanerchymedd, a Dr Thomas, Amlwch, dystiolaeth i'r perwyl ddarfod i'r trancedigion gyfarfod a'u marwol aeth trwy gael eu llosgi, a'u hysgaldio, a'uhysgytio. William Thomas, porter yn ngorsaf Rhosgoch, a dystiodd iddo siarad a Davies tuag awr cyn iddo gael ei ryddhau. Yr oedd mewn sefyll lled- ogwyddiadol, ae mewn rhan ar ei draed. un o ba rai a gaethiwid gan ddarn o haiarn. Taer erfyn- iodd ar i'r tyst ei gymeryd oddiyno yn ddioed, gan ei fod yn marw. Pan ryddhawyd ef nid oedd bywyd ynddo. Gohiriwyd y gweithrediadau, er eael presenoldeb arolygydd y llywodraeth. Cyn i'r rheithwyr ym- wahanu, gofvnodd Mr Preston iddynt ymweled a dwfrgronfa y pandy, a'r hyn y cydsyniwyd.

LLIFOGYDD YN NGHMRIT. Ddechreu yr wythnos yr oedd ardaloedd Dyffryn Clwyd wedi eu gorchuddio gan fwy o lifogydd nag a welwyd yn ystod yr ugain mlynedd. Parhaodd y gwlawogydd i ddisgyn yn ddiball o ddydd Iau hyd ddydd Sadwrn diweddaf. Torodd y ffrwd sydd yn rliedeg trwy dref Dinbych dros ei glamm, gan lwyr orlifo cyfran fawr o Panton Hall a Stryt Hunllan. Llanwyd tai o ddwfr, a bu raid rhoddi y gwasanaeth i fyny yn Eglwys St. Mair, gan fod y llifogydd yn llwyr amgylchynu yr adcitad, a'r un modd yr Ysgolion Cenhedlaetliol. Yr oedd yn anmhosibl tramwyo y ffyrdd yn mhentref Henllan, a chafodd pont oedd dros yr afon ei chludo ) maith gan rym y dwfr. Yn y dvifryn o Lanelwy i Ruthin, gorchuddiwyd miloedd o erwau o dir gan y dyfroedd, tra nas gellir teithio ffyrdd Llaneliyy a Rhuthyn mewn amryw fanau. Gwnaed difrod mawr ar eiddo lawer. Ymledodd y dylif yn ddirfawr ar yr iseldiroedd yn ngliymydogaeth yr aton Dyfrdwy, ac yr oedd y dwfr ar y ffordd o Fagillt i Fflint yn ddwy neu clair troedfedd o ddyfnder. Yn agos i'r Down Hill Tavern. Bagillt, yr oedd y dwfryn gorchuddio y Sordd i ddyfndpr mawr, fel nas geUid tmmwyo heb fyned gryn bellder o gwmpas. Cymaint oedd Mtth y gorlifiad fel yr ysgubid pyrth & gwali=, a chludid darnau ogreigiau gyda'r llif. Gorchudd- iwyd y ffordd i Fostyu hefyd gan ddwfr, crdirfawr I anfanteision pawb a ddymunentdeithfo. Yehydig yn fyw sydd yn cofio y fath lifogydd trwy y wlad yn gyffredinol.

TERFYSG GWARTHUS YN EGLWYS I, ST. JAMES, HATCHAM. Am wyth o'r gloch bore ddydd Sul diweddaf, cyflawnwyd rhyw wasanaeth a elwid I I low celebra- tion" o'r Cymun Bendigaid-rhyw fath o is- weinyddiad, mae'n debyg, o Swper yr Arglwydd- yn Eglwys St. James, Hatcham, gan y Parch Arthur Tooth, yr hwn oedd yn eael ei gynorthwyo gan y Parch Malcolm W. MaeColl. Yr oedd tua 250 o bersonau yn bresenol, a chymunodd tua 150. Yr oedd yr allur yn gorphwys ar eegynlawr bor- phor, gan mai dyma yd) w lliw yr Advent, ac yr oedd yr offeiriaid yn gwisgo urddwisgoedd porphor. Ar y terfyn, dangoswyd eryn lawer o barch i'r fleer ar ei fynediad i'r ficerdy. Yr oedd yr eglwys wedi eael et liadferu er y dydd Sul blaenorol. Safai croes fawr ar ganol yr allor, gyda thnir can- wyll heb eu golcuo ar bob ochr iddi. Cyflawnwyd y gwasanaeth un ar ddeg gan Mr MacColl ei hunan. Nid oedd y gwasanaeth ond cymedrol o uchel, gydag un. eithriad, aetlipwyd trwy y gwasanaeth mewn tawelwcli. Wrth fyned i'r pwlpud, erfyniai y pregethwr ar i'r gynull- eidfa offrymu gweddi ddirgel am ddau funud neu dri ar ran eyflwr cythryblus yr eglwys. Bu dis- tawrwydd dwys am ychydig funudau, ac yna torodd rhai allan i bysychu, a dilynwyd hyny gan ugeiniau eraill trwy yr holl gynulleidfa. Dis- tawodd hyny pan gyfododd y pregethwr, ac ni chymerodd un terfysg arall le trwy gydol y gwas- anaeth. Yr oedd yr eglwys yn orlawn, llawer o bobl yn gorfod sefyll, yn enwedig yn agos i'r drws gorllewinol. Fel yr oedd y cor a'r offeiriad yn gorymdeithio tua'r festri, clywid llefain o "C'wilydd," "Dim Pabyddiaeth," a geiriau cyffelyb. Ni wnaeth Mr MaeColl ddim ond prin droi ei ben at y gynulleidfa, ae aeth i mewn i'r festri. Y foment hono codoM dyn o weithiwr, addolwr eyson yn yr eglwys hono ae aelod o'r cynghrair Proteitanaidd, o'r enw William Evenden, a rhedodd o locyn yn ymyl y drws gogleddol at bvrtli y ganghell, y rhai oeddynt wedi eu cau. Mewn dau funud yr oedd wedi cipio gafael yn y portli gogleddol. Erbyn hyn yr oedd ymruthriad cyffredinol at y ganghell, rhai yn myned i lusgo Evenden ymaith, ac eraill yn penderfynu ymuno ag ef. Daeth amrvw ddynion allan o'r festri, o'r tu fewn i'r ganghell, a chymerasant afacl ) ii y pyrth o'r tu fewn. Yr oedd llefain ac ysgreehfeydd uchel yr holl amser hwn, a'r tcrfysg tuhwnt i bob desgrifiad. Aeth y dyrfa ati i ymladd fel pe buasent mewn ffair. Yr oedd Evenden wedi cael ei dynu i lawr oddiar risiau y ganghell, ac yn eael ei drin yn giaidd gan amryw bersonau. Yr oedd nifer o bersonau yn eydio ynddo, a derbyniodd ddyrnodion trymion. Ymddygwyd yn gyffelyb tuag at eraill. Parhaodd y eyffro hwn am amryw funudau. Yr oedd boneddigesau yn ymbil am amddiffyniad, dynion yn sefyll aryreisteddleoedd, ae ymddangosai yr ymruthriad at y ganghell yn dra bygythiol. Yna daeth Mr MaeColl allan o'r festri, ac erbyn hyn yr oedd yr heddgeidwaid wedi dyfod i'r eglwys, Cyn gynted ae yr oedd bosibl hwy a aethant i gauolbarth y terfysg, a ehipiasant afaelyn Even- den gan ei gymeryd i'r festri a chau y drws. Iina tracldodwyd ef yn garcharor, gan Mr Webb, gwarden yr eglwys, am frowlio (bratclitig) yn yr eglwys a niweidio pyrth y ganghell, a brysiwyd ag of i orsaf yr heddgeidwaid yn Peckham. Ond yr oedd y terfysg yn parhau yn yr e.:lwys. Yr oedd amryw ddynion wedi eu taflu ar y llawr, a llawer wedi eael rhwygo eu dillad a difetha ei heti. Yna daeth ychwanego heddgeidwaid, pryd y lleihaodd yeyffro. Aeth Mr MaeColl a'r wardeiniaid i gyd- ymgynghori am foment neu ddwy, ac yna cyng- horodd Mr MaeColl i bawb fyned allan yr hyn a wnaethant. Er hyny, yr oedd yr heolydd o am- gyleh yn llawn cyffro hyd nes y daeth llu grymus i wasgaru y tyrfaoedd.

ARGLWYDD NEWBOROUGH A PHLWYF NEFYN. Cynhaliwyd eyfarfod eyhoeddus nos Sadwm di- weddaf yn Neuadd Tref Xefyn gyda'r amean o roddi i drethdalwyr a thrigolion y plwyf gyfleusdra i ddangos eu hedmygedd o'r gwasanaeth anmliris- iadwy a roddodd Arglwydd Xewborough i Sir Gaernarfon yn ystod y pum' mlynedd ar hugain a aeth heibio fel eadeirydd y Brawdlys Trimisol, ac hefyd i ddadgan eu gafld oherwydd ddarfod i'w arglwyddiaeth roddi ei swydd i fyny. Mr John Wilson, draper, a etholwyd i'r gadair, a chafodd y penderfyniadau eanlynol eu mabwys- iadu gyda bi-wdfrydedd unfrydol 1. Fod y cyfarfod hvm, gan gynrychioli treth- dalwyr a thrigolion Plwyf Nefyn, yn dymuno yn y modd mnvyaf diolchus cydnabod gwasanaeth ffydd- lawn a gwerthfawr Arglwydd Newborougli i Sir Gaernarfon fel Cadcirydd y Brawdlys Trimisol am ysbaid maith o bum' nilynedd ar hugain, ae fel ustus heddweh am chwe' blynedd a deugain. 2. Fod y cyfarfod hwn, wrth edrych ar yr achos o ymddiswyddiad ei arglwyddiaeth, yn dymuno yn y modd mwyaf parchust a diffuant i ddadgan ei gydymdeimlad dyfnaf a'i arglwyddiacth, ddarfod i unrhyw both ei dneddu i ymddiswyddo o'r sedd a lanwodd ei arglwyddiaeth gyda'r fath glod iddo ei hun a chyd-i'r fath foddlonrwydd i'r trethdalwyr. 3, Focl i'r penderfyniadau uchod gael eu danfon i'w arglwyddiaeth, ac fod cyhoeddusrwydd i'w roddi i'r eyfarfod trwy gyfrwng y papyrau wyth- nosol mwyaf poblsgaidd. Cynygiwyd, eiliwyd, a eliefnogwyd y penderfyn- iadau uchod, mown dull galIuog a brwdfrydig, gan y boneddigion canlynolY Meistri J. B. Jarrett, David Thomas, John Parry, John Griffiths, John Jones, Daniel Evans, William Roberts (Tanygraig), Daniel Evans, a W. O. Evans. Dyfri Myrddin a ycliwanega yr hyn a ganlyn --Nid oedd y eyfarfod mor lluosog ag y gallesid dymuno; ond yr oedd yn un llawn o deimlad gwresog tuagat ei arglwyddiaeth, ae mor bell ag yr oedd y trethdalwyr yn eael eu cynrychioli gan y rhai oeddynt yn wyddfodol, yr oedd pawb yn unfrydol yn cydnabod y gwasanaeth anmhrisiadwy a wnaeth i'r sir, ae yn gofidio oherwydd ei ym- ddiswyddiad cyn- amserol. Cymerai ormod o ofod y Genedl i roddi hyd yn nod gynodeb o'r anerch- iadau a draddodwyd yn ystod y cyfarfod. Y mae y penderfyniadau yn gorplioriad o deimlad y eyf- arfod, ac fel y credwyf, o deimlad y dref a'r wlad tuagat ei arglwyddiaeth. Ac heblaw hyny y mae cymaint wedi ei ddyweyd yn y newyddiaduron, fel nad oes dim newydd i'w ddyweyd am y gwron o Glynllifon, a gwastraff ar eich gofod fyddai gwneyd hyny. Dengys y penderfyniadau i ba gyfeiriad y mae y gwynt yn chwythu yn y rhan yma o'r wlad. Wedi diolch i'r cadeirydd. a rhoddi three cheers l Arglw??dd Xewborough, terfynwyd y cyfarfod, ae ■ aeth pawb, am a wn i, tuag adref.

LLADRAD AC YMOSODIAD GER BANGOR, Pan oedd Richard Jones, Bangor, yn gyru'r llythyr-gerbyd o'r ddinas uchod tua Beaumaris, a phan gyferbyn a'r llwybr sydd yn arwain i'r George Hotel, ar ffordd Pontyborth, ataliwyd y cerbyd gan dri o ddynion. Chwiliwyd pocedi Jones, a chymerwyd 7-s oddiarno, ond diangodd v lladron paal glywsant swn traed. Hysbysodd Jones yr heddgeidwaid o'r peth, ac. yn ystod y dydd, dal- iwyiL John Williams (Llwyncelyn) a Benjamin Williams, labrwr o Lonvpopty, Bangor. Oddiwrth dystiolaeth Jones, ymddengys iddo adacl Bangor gyda llytliyr-godau' tua haner awr wedi pump, a phan oddeutu milldir o'r dref, neidiwyd i ben y ceffyl gan dri lleidr, y rhai oeddynt yn flaenorol yn ymguddio mewn gwrych ar ochr y ffordd. Tynwyd y gyriedydd o'i cisteddle, ae wedi iddynt ei ysbeilio, diangodd y Hadron ar draws y caeau i gyfeiriad Upper Bangor. Dyelirynwyd y gyriedydd yn fawr, a phaii, gyrhaeddodd Beatimarls rhoddodd hysbysrwydd i'r heddgeidwaid Morris a Hughes, y rhai a gymerasant y dynion a enwir uchod i'r ddalfa. Dywed Jones, y gyriedydd, iddo daraw un o'r ysbeilwyr gydag agoriad y boes, garl adael marc ar ei dftlcen, yr hyn yn ddiau a fydd yn feddion i'w adnabod. Gan nas galiai y gyriedydd dyngu mai y dynion a gymerwyd i'r ddalfa ydoedd yr ysbeilwyr, rhyddhawyd hwy. Yn ddilynol, gwnaeth yr heddgeidwaid ymchwiliad i'r mater, er erbyn hyn amheuir gwirionedd yr hyn a ddy- wedwyd gan Jones. Pa fodd bynag, cwynir fod teithwyr a cherbydau yn eael eu hatal yn y nos yn y gymydogaeth hon, yr hyn sydd brawf fod y ffyrdd oddeutu Bangor yn gwbl anniogel.

0 BWYS I WEINIDOGION, PEEGETHWYR, &c. y DYDDIADUR SABBOTHOL AM DDEUDDENG MLYNEDD. ALLAN O'R WASG YN DDIOED. Anfoner pob Arehebion i Swyddfa y Genedl.

MEHEMET ALI YN ENCILIO. ISr g-rfaethaf yr adroddiadau a daenid fod y Rwsiaid wedi cael eu gorchfygu mewn amryw fanau, yr oedd y newyddion a dderbyniwyd ddydd Mawrth yn dangos fod y byddinoedd Tyreaidd a fwriadwyd i gynorthwyo Osman Pasha yn Plevna, yn lie hyny yn cilio yn ol. Pellebyr o Bogot a ddywed fod y Tyrciaid, heb gynyg ymladd, wedi encilio »'r safleoedd grymus oedd ganddynt yn agos i Wretchesch a Lucktakovo, gan fyned yn ol yn nghyfeiriad Sofia, ar hyd ffyrdd Orkhanich a Lue&takevo. Dydd laii diweddaf, cymerwyd y safleoedd pwysig hyny gan y Cadfriclog Ellis, a dydd Hweuer efe a erlynodd y Tyreiaid ffoedig cyn belled ag Arab-Konak.

Y PAB A'R VATICAN. Pellebyr o Rufain, dyddiedig nos Fawrth, a ddywed fod y Vatican wedi penderfynu cynal consi.,tori-math o gynghor o'r cardinaliaid—yn gynarach nag y bwriaidwyd, trwy gludo y Pab i'r ystafell groesaw ar ei erwedd mewn gwely gydag olwynion. Nid yw ieehyd y Pab wedi gwella dim. Cafodd noson ddrwg neithiwr. Yn ddiweddar, y mae y Pab yn eael ei drwblio gan ofnau nad oes un gabaith iddo wella.

BELGRADE. Dydd Mawrth, fe dderbyniwyd rhyw frys- lythyrau pwysig yn Belgrade, prifddinas Servia, ae yn ebrwydd orchymynwyd i'r milisia aros lie yr oeddynt, hyd nes y caent orchymyn pellach. Tra yr ydys yn ysgrifenu nid yw yn wybyddus beth yw natur y bryslythyrau hyny. Y mae mynediad y njagnelwyr hefyd tua'r eyffiniau wedi eu hatal am enyd. Sonir am newid rhai o'r gweinidogion yma. Daeth pedwar o swyddogion Rwsiaidd yma i gyslymgynghori a'r swyddog rhyfel.

BUDDUGOLIAETH RWSIAIDD. Pellebyr oddiwrth ohebydd yn Pera Yr wyf newydd glywed fod brwydr bwysig wedi ei hym- ladd ger Osman Bazar, yn mha un y bu y Tyrciaid yn fuddugoliaethus. Nid wyf eto wedi derbyn un cadarnhad i hyn."

AMODAU HEDDWCIL Pellebrir o Vienna fod y telerau ar ba rai y byddai y Porte yn ewyllysgar i wneyd heddweh. a'r rhai a gynygid gan Rwsia, wedi bod dan sylw y Llywodraeth Brydeinig. Dywedir fod y gWH- haniaeth rhwng yr un a gynygir gan Rwsia a'r hyn a dderbynid gan y Porte, mor fawr fel yr ystyrir nad yw yn bosibl cyfryngu rhyngddynt.

Y "DAILY NEWS" A'R PAB. Pellebyr i'r Daily News o Rufam a ddywed fod y Pab mewn anhawsder mawr i anadlu, ac fod ei sngau yn sicr o fod ar ei oddiweddvd. Hysbyswyd hyn gan yr Archesgob Simeon wrth un o'r Llys- genhadon yn Rhutain.

DIODDEFIADAU MORWYR 0 GYMRU. Tacliwedd 2il, hwyliodd y Kwasind, llestr ber- thynol i Meistri Richards, Power, a'u Cyf., Aber- tawe, gyda llwyth o gopr, o Bett's Cove, New- foundland, am Abertawe. Ar y diwrnod canlynol ymosodwyd ar y llong gan ystorm arswydus, gan „ ei givneyd yn hollol anhydrin, a gorfu i'r dwylaw fod wrth y sugnedyddion hyd y 15fed, heb orphwys o gwbl. Ysgubwyd ymaith rantti helaeth o ochrau y llong, a chafodd pobpeth, oddigerth dau hwylbren, eu dinystrio ar y dec. Tarawyd Wm. James, yr ail-swyddog, gan don, a derbyniasant niweidiau difrifol, tra bu agos i nifer o'r dwylaw eraill gael eu lladd mewn canlyniad i gwympiad un o'r liwylbreni. Ysgubwyd yr hatches dros y bwrdd, ac yr oedd y mifr yn prysui' 1'nwi y llestr. Erbyn hyn yr oedd y sugned\ dd wedi eael ei ysgubo ymaith, ac mewn canlyniad i'r oerni, y gwlyban- iaeth, a'r niweidiau a dderbyniasant, yr oedd y morwyr anffodus yn hollol ddiymadferth. Tor- calonus iawn ydoedd eu cyflwr pan welwyd liwy gan ddwylaw y llestr Morning Star o Maryport, ar y lleg. Yr oedd eu traed a'u dwylaw mor cliwyddedig a dolurus fel prin yr oedtlynt yn gallu symud. Llwyddwyd i'w cynieryd i'r llong hono ar y 15fC d, a? ar y diwrnod canlynol trosglmrdd- wyd hwv i'r agerlong England, a ghlniw wy ddoe yn Lloegr. Nifer y morwyr Cymrcig a j od- m hyn ydyw deuddeg, ac enw y cidbetdyw Evan Davies.

YMGAIS AT L0FRUDDI0 YN SIR FFLINT. Ddoe, gerbron ynadon Llanelwy, cyhuddvvd John Williams, labrwr, Pensarn, Abergele, pw er a adnabyddir wrth )'1' enw Jack Sarn," o gi i.sio llofruddio Thomas Salusbury, ceidwad helwriaetii yn Mhengweni, yr lllyn sydd yn ngwasanaet'i Svr Wm. Grenville Williams, Barwnig, Bodelwydcein. Tystiodd yr erlynydd ddarfod iddo, or yr :!i;,ju cynfisol, weled y carcharor a dyn o'r enw I.e..ry Davies, Rhuddlan, mewn cover yn Mliengwern. Safai y cyntaf tua wyth llath oddiwrtho, a dywed- odd, "Scfyll draw, y neu mi saethaf dy ymenydd allan." Yna anelodd y carcharor ato, a thaniodd, a chlywodd yr erlynydd dwrf y bwled yn myned heibio i'w goes. Rhedodd y eareliaror ymaith, a dilynwyd ef gan y ceidwad. Ceisiodd Jack ei saethu yr ail waith, ond methiant fu ei ymgais drachefn. Yna rhuthrodd y carcharor lito, tarawodd ef gyda'r gown, a chymerodd yrnladcrfa ofnadwy le. Yn ffodus daeth dyn o Ruddlan i fyny, a llwyddwyd i gymeryd y carcharor i'r dref hono. Traddodwyd Jack i sefyll ei brawiyn y frawdlys nesaf.

BANGOR. LLYS YR YNADON.-Dydd Mawrth diwcddaf, gerbron y Gwir Anrhydeddus Arglwydd Pen- rhyn (cadeiiydd), y Milwriad Vinvent Williams, Mr W. Bulkeley Hughes, A.S., a Mr Robert Davies, Bodlondeb. Meddwdod ae Afreoleidd-dra.—Am fod yn feddw ac afreolus, dirwywyd y personau canlynol:— Catherine Hughes, i 5s a'r eostau; Robert Ellis, Kyffin Square, i 20s a 7e o gostau. Cadw Mulod hyd y Ffordd Paw"Am y trosedd hwn, dirwywyd William Lewis, Bryiliiu; WiUiam Edwards, Gerlan; a Morris Pritehard, Llanllechid, i 2s (Ie a'r costau; William Robinson, i Is a'r eostau, ac am adael gwartheg yn yr un sefyllfa, cyhuddwyd Hugh Williams, ond rhyddhawyd ef ar daliad costau yn unig, sef .1.s tic. Herwhcla.—Am herwhela ar ystad y Penrhyn, ar y 18fed cynfisol, yr hyn a brofodd Arthur Will. gwyliwr yn ngwasanaeth Arglwydd Penrhyn, tea. gadarnhawyd gan William Owen, dirwywyd John Rowlands, yn ngwasanaeth William Thomas, Xiwbwrch, i 4p ar costau (ymneillduodd ei Ar- glwyddiaeth yn ystod gwrandawiad yr acho, liwn).

Cynhaliwyd ciniaw a cliyfarfod eyhoeddus yn Llanfechell, ddydd Mawrth diweddaf, mewn tys- I ylltiad a'r Eisteddfod ddiweddar. Yr oedd yr arwr. Llwynog Llwyfo, yn bresenol, yn nghyda lluaws eraill o lenorion a beivdd adnabyddus.