Yr Amserau

t Y MIIERAWDWK AWSTHIA A'R JESU IT IAI o.— Yn ys- ('I N-iii(ititli d(liwedlat- yn Hiiiigal-i, actli yr Yin- i haias Esgob Gran. lie y canfu ddarlun Il r enwog Cardinal Puzman. Dywedodd yr Ymher- Yr oe(idel*eyiiJeStlitiiLd oddiwrth y Jesu- } jJ.'U'd yr wvf yn disgwyl addysgiant ieeengctyd y y 4d. t)yna r pam yr wyf wedi ail sefydlu yr urdd. I j f oedd Esoh Grall wedl synu wrtb glywed y geir- I)) \1 hyn, oblegid yr oedd el's pith ainser wedi dy, I II}O sefydlu eoleg Jesuitaidd yn Tyinan. Gan hyny, fynodd gauiatad r Yniheravvdwr i gael dod a clan j ^"uitiaid arall i'r lie hwnw. Ateho Id yr Ymher- ¡ ¡¡dwr, Ni,i y,lyw ti,,iu vii i-liaid i'r Jesilit- I lywddll dwy ncu dair o ysgolion, a dylent sef-

I GOHEBIAETH. 1* Anfoner pob Gohabiaetb i'r Golygivyi-, wedi talu traul ei cbludiad, a'i clivfeii-io fel hyii-" To the Editors of the AI/tscrall, ) i, Queen Aniie-street, Liverpool." Ni wneir sylw o oliebiaethau y rliai fydd yn dewis ysgrifenn dun ffligenwall, oddieithr iddynt ymddiried eu henwau priodol i'r Golvgwvr. Nis gellir sicrhau cyhoeddiad uni-livw ohebiaeth (oddieithr newyddion) os na bydd wedi cyrhaedd i'r swyddfa bedwar diwrnod cyu dyclrl cyhoeddiad yr Amserav: os vn ddiweddar- ach, bydd raid sfohirio ei cliylioeddiad hyd ril'yn dyfodol. Ni ymnvyma y Golyywyri anfon yn ol unrijyiv yigi-ii' a angby- meradwyir gaiilltlynt. Nid yw y Golygivyr yn pryfnfol am walianol famau y Gohebwyr, nac ychwaith am eu hiaith,na'r dull yr y,;g1'ifenllnt. Rhaid ovfyngu pob dadl o fewn terfynau rhesymol, ymgadw oddiwrth geeraeth a chyndyn-ddadleu, a gocheImeithder anghymedrol, a difriaeth liersonol.

TRAETHAWD AR VR ACHOSION SY'N PERI FOD SEFYLLFA Y I GWEITHIWR YN GWAETHYGU YN NOW17NUit CYNYDD MASNACH. Un o destynau Eisteddfod Cymar, Mui 10, 1852. (l'arhad o'r 1'¡I{f:JII diU'eddllj: I Fel y mae y boblogaetb yn amlhau, eglur yw y eymera cynydd le yn barhaiis mewn celfau, gwydd- ianau, a thrafnidaeth yn gyffredinol; ond, nid wrth fesur un yr adfesurir idd y llall. Pe y cyinerem dan ein sylw rai o'r celfau gweithyddol yn Mrydain erys cat.' mlynedd yn o', pan nad oedd Manceinion ond bechan, a liuwer oli gweithiau presenol heb gael eu dechreuad y cyfnod hwnw; ond pan ddyfcisiwyd jieirianau gweyddiaeth, a phob rhyw o ddelidau gwisgoedd, &e. o'r cotwm, a'i drosi at wasanaeth y tenlu gweithio), a hvny yn rhyfeddol o rad mewn eydmariaeth idd yr hen ddull o ddarparu defnydd- iau gwisgoedd, ae er rhated oeddynt yn gwneyd eu gvraith, yr oedd miloedd o'r gwebyddion hyny yn wyr boneddigion, os gwnai arian hwynt felly, a dacth ainrywiol o honynt o sefyllfaoedd isel yn ber- chenogion eimigan, melinau a gweithdai drudfawr. Yr ocdd yn amser byfryd a dedwydd ar v gwebydd- ion hyny tra y parhaodd eu celf a'u gweithiau yn eu iiial)an(lo(i,a mwy o ahv am en nwyddau nae a allas- ent ei wneyd itin tlvnv(](I;iti-yi- alwad hyny yn peri i ereill ddellroi,tai wrth y miloedd yn cael eu hadeil- adu, y boblogaetb yn cynyddu, eiddigedd yn dechieu esgor ar ddefnyddiau erymgystadleu [t'r hen wehydd- ion,a:n ran yn eu irialeiriaeth werthfawr. Ond pa beth a welir yn canlynl Tra yr oedd y fasnach yn lled- aenu ei phreswylfa. Wei, peth digon naturiol. Mil- oedd yn dysgu y gelf weuyddawl yn wrywod a ben ywoJ, lies mewn ystod deugain mlynedd, yr oedd v _r_ .1 11'- .1.1.T. cyiryw gynvan wefu evmery.i lie uicwu ^tvcuvutiisteiii, lies oedd y iarehuad gartrclol wedi ei gorlenwi,ac byli- id tramor mal yn dal ei wialen geryddol ac vn dywed- vd, "Saf draw, mVllwn ninau ein rhan o elwch (h Itifur." Yr oedd mwy vn cael ei wneyd nac ydoedd ivii ofynol i dJi wallu poblogaeth y deyrnas gyfunol. Treth vn cael ei g-nsod gan ein llywodraeth ni ar 1 dderbyniad y cotwin garw i aberaed l y deyrnas, a theyrnllsoedd ereill yn gosod eu cyllidau ar bob delid j gweuvddol a ddygiil o'r wlad hon atynt hwythau, ar gyfrif, debygent, i g-efrwi eu masnacbau eartrefol. Erhyn gosod yr boll gyllidau ar orchwylion gwe- | yddawl y celfyddydwyr hyny, a'r Nifedi aneirif ag oeddvnt wedi dysg-u pob dosbarth o'r gelfyd lyd, a dechreuad gweithiau o'r un natur ar y cyfandir, ac yn America, yr ofdd dnllliau blinder yn ago.sail ar y gweithwyr a'r ineistriaid, gostyngiadeytiogau y blaen- at, a ehollediou anferthol yr olaf yn cydgyfarfod, ues cynhvrfn chwildroad, a chyfnewidiad mawr yn cy- nieryi] Ile-I)reswylvd,lion y gweithdai yn troi allan yn erbyn telerau gostyngol v meistriaid-atgasrwydd d>chrynllyd yn cael ei feithrin yn y naill tnag at y lIall-rhan o'r gweitbyddion yn gweithio, a rhan arall yn gwrthod-dinystriadau yn cael eu gwneyd ar eiddo y perchenogion—miloedd trwy hyny heb waith nac ymbortb, yn gorfod troi allan yn grwydr iaid ar hyd wahanol barthau o'r deyrnas yn cardota, ac ereill yn floi i wledydd eraill, a sefydlu eu celfau yno, er drygiant idd eu hen wlad, tra y" oedd y Kweddill yn gorfod aros i we'thio eu celfyddydau gartref, ae yn byw ar drugaredd a phnslall hychaIU y ineistriaid ae un blaid o weithyddion yn t'irfyn yglu plaid arall. yn cyineryd eu gwaith a'u lleoedd am iselhris, a:: felÎv yo cefno'.Ti y meistriaid nad oedd [ yn Idynt wladgarwidi a dynoliaeth, i ddarostwng eyf- logau eu gweitbyddion mal yr ewyll.i sient. Y cyf- tf  au en ?weithydfiiou mai yr e\v y tt;.hi''nt. Ycyf rai ydyuT rai o'r aehosion swld wedi peri, ae yn peri fod sefvllta y gweithiwr yn gwaetiivgu yn ngwyneb cynydd mastiaeh. Caiifvdciir yn ami war nad ydyw trafnidiaeth i aros yn yr un cyflwr yn barhaus. Nid ydynt meistriaid maeleirdai y cotwm, y sidau, a'r brethvnau, i fod a'r un prisoedd arnynt yn uibob cyf- ii.i 1; na, pan fyddant eu hvstordai yn ll-uvnion, heb alwad am eu gwaghau, y mae y gweitbyddion yn myned allan (J waith-y meistri yn damstwng cvflog- au en gweitbyddion. Prydiau eraill trweiir yrystor- dai vn weigion, a galwadau mawrion am eu delnydd- i,iu-vii,t v mae prisoedd y gweitbyddion yn eyfodi | yn gvfartal a'r alwadal1 am y nwydJau-a phan j nad oes alwa laq am v farebnad a lellwir- huriau y gweithiwr yu gostwng gyda baander, yn isel-ich nac v bu yn Haenorol. Seilvddion cynteiigy peirianau nyddn, a gwau, a fwvnasant amserau ded- wvduion, fel y canfyddir amryw o'r cyfryw heddyw, a'u plant a'u hwyrion wedi eu eyfodi idd y bendetiar aeth Brydeinig, ac yn eistedd yu etiieddion cyloeth eu hynafiai I medrus, idd v rhai ni 1 vdym yn grwg- nach yr anrbydedil. Eraill we li ymdreehu yn faw r, ie, rhai nad oedd gan eu hynafiai 1 geiniog, ond yr hvn oedd ganddynt vn ei enill a'u dwylaw eu bunain, a'u plant heddyw wedi dyfod i gyfoeth a gallu, ac yn v- vtini-. veiiii)lw yr bt)')l yii NI)y y Cyfl't-e(iiii, ae yn,, yn bleidyddion i boh gweitliiau a inasnaeh, ac yn achlesyddion goraf rhyddid a rhyddlasnach dros y bvd eto, ni a welwn mai gostwng yn barhalls Y mae pob math o gelfyddydau gweithyddol, pa twyal v gweithfeyd I, ac eangaf pob masuach. Er cymaint yw cynydd inasnaeh yn ein gwlad, y mae cynydd y boblogaetb yn cynyddu llawer mwy, a'r canlyniad vdvw, tra y parbao felly, i lawr y daw prisiau y gweithiwr, a'r aebos fod mwy o dJwylo yn ein gwlad lIae sydd vii an-,eiirhei(liol at gyflawniad y gwuhanol orchwylion a chelfw ag ydynt yu hanfodi, Dyina fel y priodolwn ni vr aehosion sy'n peri fod setyll- fl y gweithiwr yn gwaethygu yn ngwyneb cynydd inasnaeh." () u lechreuad dihoeniad inasnaeh y cot win liyil yn I)rcsei)ot, hyny yw, o amser dihoeniad prisian y Uaw-wcithydtlion, y mae miloedd well bod o bobl haelionns iiie- ii anijen bara, a miloe Id o hon ynt vn vr amdchiadau nehod wedi cyineryd eu tros- lwyddo i wahanol ranau o'r byd i lafuriaw vddaear, | neu antuiiaw at rvw iilwedigaethau ereill. jjid hvny vdvw y gwaetliaf, bu miloedd o honynt yn gorfod aros gartref yn baner newynu, heb yehwaneg na dau ddiwrnod yn yr wythnos, a hyny ar yr liuriau a wel- cut v meistri yn dda, a chanoedd heb gael un awr o waith vn yr wythnos, gan ymddibynu ar drugareddau ereill a:n yr ycliydig yinborth a galfent. Yma y ;trinlirefn, y plwylau a thai y tlodion yn llawer i uehelach na'r ardrefhi am dai a thiroedd, a chan- i oedd o bold ag oeddynt wedi eyfodi ^tai ar draul eu diwvdrwydd, pan yn amser (I it a I' m" yn dvfod idd yr un sefyllfa a'u eymydogion gwaeiaf, a hvnv oil tra y canfyddid anturiaetbwyr new_\ddion vn adeiladu gweitbdai a melinau, a r werin weith Vddol vn gorfod svrthioat delerau y meistri, a da cael hvny, in vr )eti,i tr:ifili(l"tctil eu ceif,.1I yn eynvd.lu ar ei mi'.f-d-, ubn^edd .;w«rtifiaw > y oeniaid a nyddld ac a weuid ^anddvnt yn eael eu gwertbu am lai na haner v prisiuu a geid erys ycliydig o Hynydd- au am danvnt. Dyma yr aehosion sy'n peri rod se yllfa y gweithiwr yn gwaethvgu pan y mae masnaen, celfyddydau, a gweithiau yn cynyddu. I Ai yr un yw cyflyrau gweitbyddion Birmingham heddvw a phan oedd en cclfweitliiau mewn haiarn, pI wm, cfydd, eopr, ariiii ac aur, yn dechrcu cymeryd merldiant o'r ardal eang bono.1 Nage. Hunau mawrion yr amser hyny, am yehydig o waith. i boblogaeth vn amlhau, etifeddion y gwahanol gellau vn cyineryd eu rhan yn y faeleriaetb, inasnaeh yn cynYddu, a gorehwylion yn cael eu eyflawni yn rhat- ueb. (Jwelliantau yn cael en gwneyd yn feunyddiol ar beirianau eelfyddyd, a rhai newyddion yn cael eu neni bob dyJd, i hwylysu gwneuthuriad pob math o arfau awch. Yr ellyn bychan a fn tlynyddau lawer yn cael ei gaboli yn llaw y celfyddydsvr cyn iddo gvrhaeddyd y pris isel ryfeddol ac ei gwerthir yn bre- senol. Bu y erynim medi, a'r bladur, yn hir cyn dy- fod i gael eu gwertbu idd yr amaethydd am y prisian rhadlawn presenol a bu celfyddydwyr gryn amser cyn dyfod a'r peiriant dyrnu i berd'eithrwydd, a'r erydr cvwrain er hwylysu yr amaethydd i gyllawni ei holl orchwylion, yn fwy buau ac yn rhataeb, ac wrth lai o weithyddion; a gwna yr amaethydd yn bresenol fwy o waith A thri o ddynion nac a wnaeth id er ys 60 mlynedd yn ol a 12 o ddynion, am fod yr oil 0 II cyflawmadan yn eael en dwyn yn lnlaeu ar egwvddorion celfvddydol a phrofedig, gan allofiaetb (rlfjinistrij), ac yn eyfodi cyinaiut arall (I boh cnydau ag oeddynt gynt, ac o ganlvniad yn gallu gwerthu eu cynyrch am haner eu prisiau gynt, arhat (J'U eyn- yrchion am un ran o bump yn unig. Rhaid idd y oweithiwr "ymlod lloni, nid oes angen yn bresenot am yr huriau mawrion ac os ydyw yr haiarn yn y d'vddiau ymaain lai na haner y pus ac ydym yn ei gt)fio, y mae dyJd diddymiad cyfreithiau yr yd wedi mvncd heibio, byth inwyaeh i ddychwelyd dan un g,)i)eitliiwii, fel y ina#, e i n weinvddiaeth Brvdeinig gobeithiwn, fel y mae tin bara am brls teg a rhesymol. Gwir fod cig caws, vmenyn, a llawer o bethau eraill yn rhy ddrud o lawer i ateb huriau preseim y gwe thwyr, ac y maent o herwvd l hvny, yn goddet ca edwch yn ami, ae ynrhwyin fcily lie y tmldo t(,tiltioud(I Ond rhaid bod yn amyneddgar, oblegid gwaethygll I _1 u 1", mewn huriau a wna, pa (wvai y cvnyuuo i v. Ond na ddywedwn fel Il\n:-Atal1er haner welt 1- feydd haiarn Cymru, yn nghyd a'i inasnaeh ine"" j glo, &e., fel y c-.tff,)in ni yr I.,cn huri,.ttt el;iitefi,, At- alier haner gweithleydd Lloegr a'r Alban, (el y carter yehwaneg o huriau; ac na fvdded i haner v llongau ag ydynt yn nofiaw v Dain, y Mersev, yr Halren, ae ugeiniau eraill yn rhy ami eu henwi, i nofiaw eu dylroedd, fel y calioin ni yr hen huriau. Na at,) Duw ineddwn ni. Llais ac anianawd Toriacth ydyw yr iaith uebod, a gocheler hi. Yn inlaen yr a masnach, a phaiheir i ddar^anfod a gwneyd gwelliantau mawrion yn mbob eelfyddyd a gorchwyl, ac nid oes genyin amheuaetb na egyr gwawr diwylliant yeh- I wanegol tir weithfcydd a ehelfau, RC y daw pri siau I gweithyddawl yn is eto nac ydynt yn awr, ac y gwna rhyddfasnachaeth chwyddo maintiol i forth chosyn y gweithiwr, yn ateboi idd y gostyngiadau ddygwyddont gymeryd lie. Wel, beth a ddac o bon om wedi hynv I Yn mlaen! yn inlaen fydd y lief, erydd a adseinia y dyddiau hyny. 11 Daw yn well." Maeleiriaeth fawr ynys Prydain, ei chyswllt mas nacbol a holl deyrnasoedd y byd, a'r gystadleuaeth rhwng gwledydd ereill A hi, gan dynu y dorch am radlonrwydd ei nwyddau, sydd wedi argraphu ei henw ar dõnau y moroedd, a chreigiau pellenig y greadigaeth, am orwychder ei ehelfau, cywrein- rwydd ei meibion, a'u hanturiaethau, rhadlondeb eu delidau, cadernid eu hermigau, a'u gwelliantau ar wahanol gelfau a gorehwylion addurnedig; y pethau yna ydynt wedi cyfodi ein gwlad, ei llywodraeth, a'i chelfyddydau i sylw manylaf y byd. 41 Ganbwyl!, rneddai y gweithiwr tlawd, dyna gaflaeliad pwysig, fod fy ngwlad yn dyfod i barch a sylw, gan wahanol genedloedd y byd, a ninau y werin weithvddol yn Hadd ein hunain wrth weithio ddydd a nos, er cae! yehydig o ymborth, a llai o ddillad i guddiaw ein crwyn. Awn oddiyma a gadawn ein gwlad i haid o giibddeilwyr inasnachol, a buan y derfydd ei gogon iant, pan dyna y llaw weitbyddol el gallu oddiwrthi. awn i ri n'r — • 11 11 • » » v.w^uigacuidu, ueu i wen lse, awn iaa yr America, gwlad y rhyddid, ac i California, He y inae plant yr aur wedi yinfuriaw eu hunain mewn cyfoeth." Boddlon yw yr ysgrifenydd os oes modd i boll weithwyr ein gwlad gael gwell lie, a mwy o barch nac a fwynheir ganddynt yn ngwiad eu gened- lgaetli. Ond, y mae ein tre/edigaethau yn llenwi, a phrisiau gwaith yn iselhau vno, fel y mae y boblog- aeth vn cynyddu, a masnach yn ymledaenu. Gwir fod America wedi bod "?n Ile da a hyuodedig am ?'d  bod yn He da a hynndedig am waith a huriau mawrion am flvnvddau,ond y mae yr un ha)nt wedi   ym?-'y mae pris- un haint wedi disgyn yno %g sydd yma— y mae pris- iau wedi gostwng llawer yiia yn ystod yr haner can' mlynedd diweddaf, er fod prisiau ar bob lluniaeth at wasanaeth y gweithiwr vn llawer rhatach yno nac yn Mrydain, ac er yr holl guro sydd ar Shion Tarw, y mae o flaen Jonathan am arian i dalu ei weithiwr yn yr hyd y bvddont. Nid oes angen am i n i fedd ianu dawn proffwydoliaathol pa beth a fydd tynged gweithiau a chelfau niasnacbol yn America mewn liader can' mlynedd i ddyfod; y maey parotoadau mawrion a wncir yno mewn camlasau, rheillfyrdd, &c., yn addasu y llwybr ar hyd pa un y syrthia pris- iau gweithyddol pob galwedigaeth yn y rhan yna o'r byd, ac y mae viio ynigystadlu mynvch mewn rhad- londeb nwyddol yn bresenol; a pha fwyaf y cynyddo gweithiau o bob anianawd, tte yr vmeanga masnach. gyda yr un buandeb y cynydda j boblogaeth, ac y jhwymer cynydd masnach, ac v gorfodir gostwng vr huriau. ac y gwaethyga eyllwr y gwcithiwr yn gyd- j tynedol a cuynydd masnach. (Tu- bal'hall.)

GOFYNIAD I RTFYDDW YR. A fylld rhifyJdwyr neu alsoddwyr yr Am,erllll gys A fydd rh.fyddyr neu alsoddwvr yr ?.<c? ?s tal ag ateby gofyniad canIynoh-CeftyI aca-?er gerbyd yn cyehwyn ar hyd rbeilffordd ar yr un am- ser. Y mae r olaf yn gallu rhedeg bum gwaith cvf- lymach na'r b aenaf, ond y mae'r blaenaf wedi cael 2:) o tiildiroedd o gychwyn ar yr olaf; hvny ydyw, y mae'r ceffy bum md.dir ar ugain o flaeli y peíriallt pan yneschwyn Pa saw, milldir, a rhan o filidir fydd y cetryl wedi ei red,g pan gyrhaedda'r peiriant en Hefvd, gan fod yn ddsameu y pasia'r peiriant y ccfJ)1,a chymeryd yn ganiataol fod v Uordd yn ddigon hir, a wna rhai o nlyddwyr, alsoddwyr,neu resymeg- wyr yr Aniseraii, nodi allan yn mha" le niae'r twyll (fallat-y) yn yr ymresymiad a ganlyn. Gan fod y peiriant a r ceflyi yn cychwyn yr un amser, gan fod y blaenal yn gallu myned bum gwaith cyflymach na'r olut, a chan fod yr olafwedi cael pum milldir ar hug ain o gychwyn, y mae'n amlwg erbvn v cvrhaeddai v peiriant y fano ba Ie y cychwynodd y ceOyl, y byddai y cellyl wedi myned bum milldir yn nihellach, ac erbyn y l'hedai y peiriant y pum milldir hwnw, y byddai r cell, 1 y burned ran o filldir o flaen v peiriant wedi hynv a phan redai v peiriant y burned ran hyny 0 filldir, y b)'ddai'r cellyl y bnmel ran ar hug- ain o filldir tJ then y peiriant, a phan gyrhaeddai y peiriaut y pwynt hwnw draehefn, by Id ai y cethi un rii;lli o gant a phump ar ugain 0 hlldir o (laen y cerbyd, ac felly yn mlaen er y byddai y pelider vn lieihau l r C,2I .5 ed ,I.ed; 15g.ed, &c., &c., gan rod y G:.b ,J! :l,} 1,')62:0 pelider rhyngddynt yn annherfynol ranadwy, rhaid v bvddai y ceHyl rywfaint o flaen y peiriant; ac y mae vii rhaid o ganlvniad, nas gallai y peiriant gyr- haedd pen draw yr yrfu o flaen y cell vi bytii. J r wyfyn meddwl inai purion tasg i rifv Idwyr, neu res yme^wyr ieuaingc i brofi en medrusrwy" d l i gaufod twy 11-y mresy in; ad ydyw yr un uehol, ae efallai y bydd golygydd yr Aimerau cystat a gadael i'r atebiad goreu ymddangosyn ei bapur defuyddiol. MKDDYUWR.

ADDYSG YN NGHYMRU. I A.T YR IIE" IFAlljnVH A R HEN r.RASWR. It KONEUOIOION,— fyddweh chwi ddaed a rhoddi ) eieh opiniwn i mi drwy gyfrwii,, yr ai- vi- hyn a gaillyll sef, a ydvw yn ddichoii idwi i ddynioll ieuaine sydd onid yn dpchreu pi-ei;ethn, gyflawni yr aJvredigtietii bWySil- o addysgu plant fel y mae yn o/'i/nol fftrna/d, a i?wneuthar pregethau, a myned 20 neu 30 o fiiltiroedd i'w traddodi bob Sabboth Ydwyf foneddigion, Yr eiddoeh, &c,, MACHNOGYS. —

(JWGITHUU BARDDOIVAWL DIWEODAF YR ANKARVVOL ROBERT AB GWILYM DUlI O EIFION. 't Mr. Gol.,—Wrth ddarllen y Traelhodydd, rhifyn j Gorphenaf diweddaf, am Atiirylith a gweithiau 'y bardd Du o Eifion, a gweled yr awdwr beirniadawl vn dywe.lyd JD niweJd ei I)raethaw,! mai Adda cyn pechu," oedd testyn diweddaf y Hardd Da, ond mae'n debvg na welo Id yr ysgnfenyild ir.anyl^rall hwuw, y rhai diweddaf oil pan yn orweddi«gychv.iig i cyn ei farwolaeth, a phan oeddym yn galw heibio i weddw yr anfarwol Brif-fardd o Eifioaydd hi a ddanghosodd yr englvnion diweddaf a wnaeth ar "v testuu "Crist IIr y Groes, a'r rhai hyny mewn Uan- ysgrif. A chan na welsom hwy yn argrafledig fe allai v byddai yu holl gan amryw o<;h cyson ddar- llenwyr eu gweled, oherwydd en bod mor gryfion eu cynghanedd, tarawiadol a gwreiddiol y meddyl- ddrvch, fel y gellir eu gosod yn mhlitb gorchestion englvnion yr oes. "CLUST AK R GROES. Pwy yw hwn sydd yn poelli-Iesu yw, Rues ei waed i'n golebi, Drwy fawr boen bu'n dihoeni, A'i boen oedd ein beiau ni. Y cyfiawn uniawn yno-a fwriwyd I'w I'arwol groeshoelio; Gwanw yd eirf drwy ei gnawd 0, A'i Dduwdod ga'dd ei wawdio. Ei Dduwdod oedd guddiedig—dyn welwyd Dan hoelion yn unig I Gwres y ddeddf daii y groes ddig, Gwaedodd v bcndigedig. Cofir angan cJfryngoi-yr lesu Drw y'r oes fawr dragwydllol, O'i frodvr niferiadol I Ni bydd un mewn bedd yu o! Awst 23, 1852, D. AB GYBI.

COFGOLOFN IECAN GWYNEDD. AT OLYGYDD YR "AMSERAl' ANWYI. SVR,-Caniatewch i mi ddvmuno ar bawh ( sydd a chasgliadan yn en llaw at y gofgobifn hvriad edig i Ieuan Gwynedd i'w hanfon i un o'r d lau dry s"rydd cyHredinoi, Dr. Edwards, Caerdydd, neu Mr. Evan Jones, argraffydd, yn y dref hon, yn ddioed, fel y galler cyhoeddi adroddiad o'r cyran er boddlon- rwydd i'r tanysgrifwyr. Yr wyf yn ofni mai yehydig o leoedd a gvdweithredasant yn yr acbos hwn, ond gellir priodoli hvny i amryw aehosion llai darostyng- 01 i'r wlad na ditfyg parch i gofl'adwriaeth ieuan Gwynedd; ac nid y lleiaf o'r achosoion hyn oedd y hcr", etlwliadol. Cafwyd digon, mae yn wir, i gael Cofgolofn hardd i'n cyfaill trancedig, ondyrwyfyn otni mai ychydig fydd yn weddilledig i'w weddw ain- ddifad a tlieilw ng, er arfer pob cynildeb yn eiliad y golofn. Ond hyderaf er mwyn Mrs. Jones y try casgliadau pan ddelont oil i law yn well mÙn (iys- gwyliad. (Jwneir y cvfrifon i lynu itr ol y Icifed o Fedi. Anfoner pob rboddion erbyn hynv. Yr eiddoeh yn cywir. R- O. REES. Dolyf,llaii,Iivst 28, 18-V2.

GOFYNIAD. MR. GOLYOYDD,-ErfYlliaf ganiatad i gyflwyno y gofyniad canlyuol i'ch sylw, a hyderaf a'r eich hynasvsodd y derbyuir attebiad iddo mewn rhiw gongl o'r Amserau. A dyma fo—A ydyw yn ofyn- 01 i warcheidwad (warden) eglwysig dalu y toll- borth ar y Sabboth pan y nine o aiigcnrheidr.vydd yn tain ei ymweliad swyddol a'r lie, ag yutau, a'r toll borth, a'r eg]%Nvs yn yr un plwyf ? Nid y presiach delir iLt- yr aoblysur sy'n gymaint yn cynvrt'u'r ymofyniad, ond y gwahanol aystiol- aetlmu geir ar hyn o beth, ynghyd ar ddyledswydd (os nad ydyw) at- hvybr cyfreithlon, i lusgo gorth- nvm allan o'i lochesau. UNO FKIBTON* UKHKCCAIJ. U Gan nad y.lyw'r Weithrcd Senedihd genvin, ac nad ydvni vn nallu galw i gof unrbyw achos (cast) cyll'e¡)'b i'r un nchod, wedi cael ei brofi, fe allai fod rhyw un o ddarllenwyr yr a all roddi ateb- iad i'n Gohebydd.—GOL.

DISRAELI A'R DIWKOOAR SYII R. PEKI. Dywe y Morning Chronicle fod Disraeli, pa un bynag a vd- yw efe yn gwybod hyny ai peidio, mewn gwirionedd yn ail Ihmao, yn arwain y march, ac yn canmol I i 'gwasiinactli Mordecai.

JORWERTH FY NAI. (Mal bychan John Williams, ac Eunice jy chwaer ieutngaf,—a antcyd Awst SJed, 18052 Hardd Fel Bardd Ar gynar ddydd Hw n etto a fydd; Mae awen yn ei wedd Yn t'wynu mewn nefolaidd hedd; Dau lygad tlws o dan ei aeliau sydd Fel eiddo seraph pan mewn liwyl y bydd Ei (lalceii uebelchwydda mewn prydferth web mawr, Arwyddion synwyr a doethineb wela!' yuddu'n awr; Ei dlws wefusau araf wnant ddyleru mel, A'i odlau dracthant mew n arddeithog sei; Ei Iron sydd lawn o gariad nos a dyùrl, A'i gallln ynddi <r¡ua'n serchog, rydd Bydd fel rhyw angel cu Y II moli Duw fry, Un luawr fydd ef Dan nawdd nef, Fel Bardd Hardd. Byw ynddo ef a'i daelent wlla fy iigherdd Pan lyddaf fi yn fud mewn monweut werdd, A'm telyu fach ar fin y swnfawr nant Yn grog, IIcb dant. Rltyl, ¿wst 2(iferl 18,)" IORwERTu GLAN Aum, 7?Ay?, ?M'?2()/c?, t8.32. =

¡ AMRY WIAETH. I A31RYIVI-.?ETil. CROESAWIAD HAYNAU YN Bl-.LCiu-,i.-Tra v mae ifinherawdwr ieuanc Awstria wedi bod yn teithio trwy litingari, i ofyn am barch v genedl fathredig ilono y mae Haynau ùruan, y cadfridog enwog a fu yn ollerynol i gigydlioac alltudio dewrion y gene 11. wedi ei anghufio yn 11 wyr, ae y mae wedi bod yu jrwydro yn Belgium, lie y cafodd, yr wythnos ddi weddaf, gyfleusdra i wybod teimlad y bobl tuag ato. Nos Sui, oddeutu chwarter i naw, talodd Haynau ymweliad a'r Brussells Vauxhall, lie, fel arferol, yr aedd cyugherdd yn cael ei chynal. Oddeutu naw o'r gloch, cue'r Echo, gwnaeth y Cadfridog ei ymddang- osiad yn y (lerddi, ac yn fuuu iawn amgylehwyd ef gan dorf, oddeutu dau gant o bersonau. Sylwyd fod rliywbeth coegfatch yn ei ymddangosiad. Gan fod yn alBlwg oddiwrth ymddangosiad y dyrfa fud rliyw- beth ar gymeryd lie, aeth y Cadfridog Chazal, yr ljwn sydd yn nswasanaeth Belgium, at Haynau, a deehreuodd ymddvddan ag ef, gan hyderu y buasai ei ymddangosiad ef yn dychrvnu'r dorf. Pasiodd yehydig fynydau heb ddim cynhwrf, ond yr oedd y 5orf yn cynyddu yn gvfiyrn. Parodd M. Singelee i'r seindorf ehwareu rhyw (idarniiii par gymeradwy gan v bobl, gan ddisgvvyl y buasai hyny yn tynti eu sylw oddiwrth yr hwn yr oedd eu easineb tuag ato yn iaron ar dori allan mewn gweithredoedd. Ond yn gwbl ofer. Deehreuodd rhai hwtio; yna gwnaeth rhai sylwadau pur gyrhaeddgar mewn perthynas i Haynau, a'r rhan a yymerodd yn y rhyfel Hungar- aidd, tra yr oedd y rhan fv%-yalf olr tlorf vii gwaedd i, "Trowch ef allan, trowch cf allitii." Ceisiodd M. Chazal anerch y bobl, a gostegu'r ystorm oedd yn dechreu ymdori, ond ni wrandewid arno, ac yr oedd y delllhestl yn cynyddu fwy-fwy. Yn Y cyfamscr, danfonwyd am heddgeidwaid a milwyr, ac yo fuan daeth y naill a'r llall i'r lie. Cymerwyd lluaws i'r ddalfa, ond gan eu bod oil yn wyr o barch a ehyraer- iad, rhyddawyd hwynt yn ddioed. Wedi hyn, aros odd Haynau am ychydig yn y gerddi, a swyddogion Belgaidd oli amgylch, a diiynnyd ef gan luaws mawr o bobl. Pan yn dychwe,'y,l alrel'i'w Nvestv, hwt- iwyd ef draehefn, a gwaeddid llawer o beth au d, iawn ar ei ol, oud ni wnjethpwyd un niwed iddo. Druan ydoedd Haynau, y mae pob man megis yn ei chwydu allan. FFAITH I Mil. COBDEN,- Y chydig o ddyddiau yn ol, daeth Major Godfrey, boneddwr sydd wedi trenlio llawer iawn u'i amser yn India, i siop Mr. Visick, tteryitydd parchus yn Exeter, yr hwn a'i gwasan- aethai yo ffyddlon am un mlynedd ar byintheg, ac yn bur sarug, a ofynodd am Cl ddyleb (bili), gan ei bys- lusu ei fod yn myne d i le arall. Dywedodd y ITcr- yllydd fod yn Jdrw, iawn ganddo f)d y ddinas am golli presenoldeb gwerthfawr yr argadben. Ond i syiiiud p/Ju amheuaetb, dywedodd yr olaf ei fod am brynu mewn siop arall, gan fod Mr. Visick wedi pleidleisio dros Mr. Divett, yr bwn oedd wedi gwneyd cymaint o niwed i'w eiddo. Atebudd ftlr. Visick ei fod ef wedi pleidlesio dros Syr John Duckworth a Mr. Divett, am ei fod yn meddwl nad oedd dim rhe swtii (la dros iiea-id y gy nhrychiolaeth; y buasai yn golled gyfl'reiiinol cael amddifaùlliù o wasanaeth y fath un a Mr. Divett, yr hwn oedd wedi talu cymaint o sylw i faterion lleol; foj ganddo hawl i fwynhau ci olygiadau ei hun a y buasai yn dda ganddo wy- bod beth a ddywedasid wrtho ef pe buasai vn nunO'" at un o'i w"lû""h\Íd, ac yn gotyn iddo bleiJkisi,) fel y mynasai efe. Nid yinostvngodd yr argadben i ymresymu ar y mater—yr oedd wedi colli arian trwy wladlywind Divett, ac o ganlvuiad ni chai neb a bleidleisiai dros Divett orwedd yu llygad had ei nodded ef. Dvwedodd Mr. Visick, yr hwn oedd mor oer ag on ;.1 SiafujlodyJi!, Tou yn iltfrwg lawn ku"- ddo glywed vr argadben yn siarad felly. Yr oedd I (meddai) wedi clywed ei fod yn gweithredu fel hyn, ond yr oedd wedi credu mai cauigyhuddiad ydoedd, ) oblegid nis ga-llai fe(l(lwl y 1),iiisailr arga(II)eii yu ym ist%vn,r mor isel ag i ymyraeth rhwng y pleidleis ydi a'i gydwybod." Pan glywodd yr argadben y gair isel," dechreuodd chwifi. ei Ifon mewn dull bvgythiol, a dywedodd vr holitai bending y fferyilcdd os meiddiai arfer yr un gair draehefn tuag ato ef- efe oed,1 yn swvddog miUraidd yr hwn oedd wedi cario anrhydedd y milwr Pryueinig i bellderoedd byd, ac yn ddiaii wedi ei gario yn ol gydag ef adref. Ni ddefnyddiodd Mr. Visick y gair hwnw draehefn, a'r canlyniad ydyw, y mae ei ben yn gyfan, ac yntau yn fyw ac yn lach, ac yn gallu adrodd yr hanes er gwaetliaf yr argadben. Gadawodd yr argadben arogl siop y fleryllydd yn gwbl arjiyhoeddedig yn ddian ei fod yn yr 11011 draludaeth wedi cadw anrhyd- edd v milwr Prydeinig vn ddilychwin heb feddwl fod dim afresymol mewn ceisio arfer gorfodaeth tuag at ddyn oedd vn llawn mor barchus ag ef ei hun— nad oedd dim a fresymol mewn tybied v gallai ei ddychrynu i aberthu ei gydwybod er nwyn ychydig o sylltau yn y flwyddyn—nad oedd dim afrcsymol mewn tybied fod y dyn hwn yn gaethwas iddo, ac y une yn ùdiamheu genym ei fod yn tybied ei fod wedi gwneyd gorehest mawr pan yn penderlynu peidio tywyllu siop y flerybv id am iddo ryfygu arfer ei hawl fel diuesydd.— IFcshrrn Times. Y TCGEL ETO,— Y mae goliebydd i'r Patriot wrth grybwyll am etholiad Somerset ddwyreiniol, yn mhlith [>ethau ereill,yn ysgrifeuu fel y canlyn:—»«yn ngbymydogaeth Wineanton, danfonodd tirfeddian wr ei geisbwl gyda rhybudd at un o'i deuantiaid i ymadael os na ddetiai i uleHllclSIlI dros y Ioriaid. Daeth an arall o Lundain, a throes was i Uordd, yr luvn a'i gwasanaethas ti am 10 o flynyddoedd, am iddo bleidleisio dros yr ymgeisydd rhyddfrydig, a rhoddwvd rhybudd i'r trvdydd l yma,laet o'i dv o herwvdd vr un achos. Daifu i gleiigwr heb fod dileuddeng milldir o Wineanton. log! un i gvflawni'r gwasanaeth yn ei le ar v feabboth yehydig o ddydd iau cyn vr etholiad. tra byddai eie yn myned i ohvvil- i » am hleidleisiau dros v U riaid. Yr oedd yr un II cierigwr parchus wedi colli arno ci hun i r jath radd m, Ipl n-r i anulmiio vr hyu a wnaethai yn ei sw\ id fel offeiriad. Aeth i un ty i ymofyn am bleidlais y gwr, a gofynodd, Pa le mae Jonn 1 Y mae arnaf eisiau ei bleidlais." Yr atebiad ydoedd, "Tad mawr, Syr, vn ddaru chi i gladdu o tuii phythefnos 'no]. Bod yr amaethwyr wedi cael en gyru at yr etholfa sydd wir, oblegid mi a'u gwelais fy hunan. Yroedd eu meistriaid tir a seweiar y sir yn en harwain, ac fel yr oeddent vn myned tlm'r etholfa yn nghanol hwt- iadau y dorf, yr oeddent vn dal eu penau i lawi, ac yn edrych yn waradwvddus dros ben ae ar eu dych. weliad, addefodd llawer eu bod wedi pleidleisio yn erbvn eu cvdwvbodau a u lies. Ynddiauy mae peth au fel hyn yn galw am sylw y Senedd. DAMWEINIAU AR REILFFYRDD.—Y mae'r damwein iau hyu (ebe'r Liverpool Mercury") nid yn unig yn cynyddu, ond yn dod yn fwy dinystriol a thorealonus yu eu hell'eithiau. Bob wythnos er's peth ainser bellach, yr ydym weri gorfod rboi banes am ddi- nystriad eidilo, ac anafiad ofnadwy ein cydirreadur- | laid, a llawer o fywydau yn cael eu colli. Gade-id yn hawdd atal llawer o'r damweiniau hyn. Y mae I llawer iawn o honynt yn caet eu haehosi yn unig drwy ddyofalwch y gweisiou, neii gyfarwydtlv%,i, N, L'wmpeini. Y canlyniad ydvw tod llawer o rai ofnus I yn methu anturio teithio ar rcillLrdd. Yr oedd y ilamweiniau a ddygwvddodd yn Bolton, nos Lun di- i weddaf, vn un o'r rhai hvnotaf a mwyaf cvwilvddus i gyinerodd Ie er's talrn, Mae'n yniddangos fod y jerbvdres o Liverpool gan ei bod vn anarferol o .lr ?rl) 0 ;lrivm,ddwv awr ar ol ei hamser yn cvrhaeddBolton. Pan gyrhaeddodd y lie hwnw, yr oedd v tramwywyr i s\V\tl Elrog, i gael eu gwahanu o ldiwrth y rhai Oeddent yn my lie.I i Fanceinion, a chan na chvmer w(.1 dial gofal i'w gwahaniaetha cyn cvehwyn, yr neil d y gerbydres yn eael ei lioc,ii yn hwy draehefn tra yroeddid yn eu rhoi yn y cerbydau priodol. Tra yn npis fel hyn, daeth pedwar o gerbydresi ereill srydag nddeutu 1;)00 gerbvdau o gwbl, aehauasanti fynu y ti d i l etitu 1.5t) o L? U'iirdd. Tra vn y dyry»wch hwn, a phan yn disgwyl terbydres arall bob moment, gadawodd v pwvntied ytld, yr hwn hefyd oedd a gofal y perygl-arwyddion gonddo, ei host ar vr awr arferol, a rhoes y goleuni allan. Y canlyniad ydoedd i'r ehweched gerbydres d-iod i fynu, sef y gerbydres reolaidd o Liverpool i Kfiiceinion, a rhedodd yn ehw\rn i'r gerbydres oedd <)•] blaen, gan faiurio tri o gerbydau, ac anatu lo o btrsonati yn dost. Dirfu i'r pwyntiedydd vr hwn a ^,awsai ei bost mewn mod I anarferol, grogi ei litin v# ei fwthvn yn ddioedi wedi hynv. ANGHYDVO!) YN Y y Livr- ptol Albion fod y gair yn eael ei ledaenu yu y elvh- ia", fod anghydfod wedi tori allan yn y wemyddi ieth. Y mae Mr. Christopher, ac ycliydig eraill o rai pen (1:w tebyg iddo, yn inynu eyfLiwniad llythyrenol o aldewidion dilVyndoilol Arglwydd Derby; ond y irae Disraeli i'r gwrthwyncb yn ceisio atal ffrwd cu Iv'nfydrwvdd, ac osgoi cu gwall.'otrwydd vstvfni; 'fybir mai y canlvniarl fvd,; troi rhai o'r amddiffyn- %iyr petbau annichonadwy hyn allan o gynghor ei Jfaw-rhydi. I ("ARTREFI.R EFROG DDKTREINIOL. CynhaHwyd cyfarfoduRa?IawiaidEfroarUdwyrcinicdynBever- ley, ddydJ Sadwrn yr 21ain, i dderbyn cy,frifun c o lioll bl'w)??vdd a tlirefi v Parthran, 0 niferyr 's?rary?Icli?,ii a s?vny?insautyrurestra yn Cv Carti-erit. I'r )eld Iarll Carlisle, a'r Ar,?lw%-?d Raglaw, a'r Isra?iawiaid, yn bresenol. Nifer y dyn- ion sydd yn eisiau, ydvw oddeutu 800. Er fod papur wedi cael ei osod ar y muriau vn gosod allan lanteis- ion ymrcstriad, ac wedi ei ledaenu yn mhob plwyf, mae'n ymddangos mai hoii nifer y rhai 4. gynygizis- ant eu hunain vdyw 27! Y mae naw o'r rhai hyn o un dref fechan, sef Cherry Burton, y rhai sydd yn dis. gwyl cael eu gwneyd yn is-swyddo^ion. Nid oes ond un wedi vmrestru yn Beverley, ac v mae yn disgwyl cael ei wneyd yn swyddog. Trwy boll Holderness Gorllew inol, cymydogaeth amaethydJol eang, nid nes gymaint ag un wedi vmrestru. Y mae ymrestriad iiwirfoddol wedi methu vn llwyryn y lie hwnw. Mae Mr. Shepherd, vsgrifydd y rhaglawiaeth wedi myned i Lundain i ofyn a ydys yn bwriadu arfer gorfodaeth. Os gwneir y fatli ymgsis, dvwedir y cynhelir cyfar fodydd vn mhob plwyf i wrthwyncbu_hyny. Nid yd ymyn amheu nad ydyw EfrogDdwyreinoJ yn esiamjd o fanan ereill. Y mae wedi inyned yn ormod o ddydd id"is' y gadawa dvnion eu gwaith am g-elnig y dydd i ddysgu trin urfau i ymladd a bw?anod dy d?7dd i dd y s,ti trin drfau i ymladd A b?it-?,,anod d?,. Y TUGEL.-Y mae'r Xorthern Whig wrth deifynu • adolygiad medrus ar y digwyddiadau auflodus yn Six Mile Bridge, yn ysgrifenu felv canlyn: Ond y ] mae mwy na hyny. Mae n amlwg oddiwrth v dyst- j j loiaein ar y trengtioiiad, Tod yr etuoiwyr oeaaym yn cae I eu dwyn mewn ceir i bleidleisio, ac yn cael eu ?wy)io gan y milwyr, yn cae! eu cymcryd yu grots i'w dymuniad. Yr oedd eu caIonan ?3-da dau o'r • ymgeiswyr. Daethant, mewn canlyniad i wg a by- gythiadau y tirleistr a'r goruehwyliwr, i bleidleisio dros ddau eraill. Yr oedd eu teimladan gyda'r dorf. I ac nid oedd ganddynt y gwithwyuebiad lleiaf i g-ac! eu gwaredu. Yr oedd eu gosgordd inilwrol iddynt hwy yn arwydd, o ddiradjiad. ac nid oeddynt yn edrych gyda llvgad auftafriol ar y dorf oedd yn gwaeddi o'u haiiigylcli. Nid oes dim amheuaetb, am hyn pa beth bynag a feddylir am y pet hall ereill. Yr oedd y dynion livov yn cael eu goWodi gan y meistriaid tir i bleidleisio yn groes i'w j eydwybodau Yr oeddent yn cael eu cymeryd at yr etholla mewn cerbydau yn yr un ixiold ag y cymerir troseddwyr i'r carchar. Yr oedd y terfysgwyr yn gwybod hvn, a bod teimladau y rhai oe jdyiit va cael eu gwvj.io gyda hwynt. Yroedd y wybodaetb i-init yn peri iddynt ymiivfau i ymosod ar y milwyr; ac yma y gorwedd gwir ddecbreuad y teifysg ofnadwy a j "derfynodd yn marwulaetb lluaws o ddynion, ac yn i nhraudoJiad y milwyr ac ynad ar y cyhnddiad o lofruddiaeth gwirfoddol. Pa reswiu cryfach a ellir ei gael o blaidy tugel? Siaredweh fel y mynoch am orfodaeth yr offeiriaid, neu am orfodaeth y meistr tir, y mae y naill a'rliall yn warthus pin y'u harferir. Ond ntd oes ond uu feddyginiaeth, a hono ydywr TLGEL. j RHESWM ATHRONYnDOL DROS fUINT Y CLORON.— Y mae boneddwr o'r wlad yr hwn sydd yn cymeryd arno fod yn athronvdd mawr, yn rh ii cyfrtf am haint y cloron yn y geiriau a ganlyn Byth er pan agor- wyd rbeilffordd Liverpool a Manchester, y mae'r cloron wedi bod yn ddrwg. Po fwyaf o rcilthrJd a fo gwaethaf oil y bydd y cloron. Yr agerdd ychwau- egol sydd yn cad ei sugno g-an y cvmylau sydd yn dis- yn ar y meusydd. Ymae y cloron yn cae l eu rheoli gan y blaned Gwener, ac y mae yr holl goed a'r llvsiau hynv sydd yn cael eu rheoli gan Gwener, wedi cael eu niweidio fwy neu lai. Edrychwch ar y canghen- au! Ni chawn ni byth gloron da tra yr arferir cy- rnaint o agerdd." (jwelir y gwr hwn yn eistedd yn i nghadair Syr Isaac Newton yn fuan yn ddiau. J* segurswyddog penaf yn y deyrnas.. Y person hwn, nied-lir, ydvw %fr. Nl(,o,-e, Prif Gofrestrvdd Lhtbvrau Cymun. Penodwyd J!r)f,lore JU Gofrestrydd gan ei dad, Archesgob Moor, yn Rhagfyr 1799. Desgrifir j ef y pryd hyny fel o Egtwys Crit Rhydychain-mae yn Jehyg ei flhl ef o dan oed ar y pryd. Penodid ef yn ngbvd a dau berthynas arail o r un enw, un o honynt yn bret)eii,tur Cacrgaiut, a'r llall vn A. S. dros Woodstock. Yr oedd y swm mewn ffordd o rees a dderbyuiodd y Gofrestrydd yn I IS, yn £ 10.891 (is. 6o. A chymervd y swm hwn fel yr hyn a dderbyn- j iwyd bob blwyddyn er pan y penodwyd Mr. Moore t'wswydd. y mae y gowr frHIlJs hwn wedi derbyn dim llai na £ .577,791) 4s. tic. Yn ychwanegoi at gyfran Mr. Moore o'r swm anferth uchod, y mae Mr. Moore drwv ei dad wedi bod yn Brebendur Caergaint am 48 mlynedd.. £ .30,000 Arberiglor Latehingdon (a thy hardd) 48 mlynedd £ 3S,000 Arberiglor Hunton (a thy da) 50 mlyn, edd £ 45,000 ) Arberiglor Eynesford, Kent, 50 nilyn- I edd,ac yn noddw-r K,-l-j ot." I U .£ ,.)2Q i Arberiglor Hollingbourne, Kent, 51 nilvnedd £ 2,80.5 | Yn gwneyd cyfanswm arall 0. i.'l43,/Oo Pa ddyledswyddau y mae efe wedi eu cyflawni am v s.vwi'iu aofcrth hyu fyidri yu a^Liiivdii ei SjaiitU-r- j fvnu. 0.111 i ddychwelyd at swvddfa'r Cufrestrydd. Nid Mr. Moore ydy w'r unig segurs-.vyddog. Y mae'r swyddfa yn llawn o'r cyfryw greafiuriaid ffodus, ac nid efe ydyw yr unig un o'r enw. Y mae ganddo nai yr liwn v mae wedi ei benodi yn ysgrifydd eis- teddle y Parch. G. B. Moore, a dcrbyniodd hwnw yn 1848, E2,040 am wneyd dim, gan ei f,)d yn tatu i brwvwr. Y mae y Parch. G. B. Moore heftd yn meddu bywioliaeth Tunstail gerllaw Sittingboume, gwcrth tua £609 yn y flwyddyn, o'r hon fywioiiaeth y j mae eisioes wedi derbvn £ 9,000, gan ei fod wedi ei benodi vn 1837. Y mae "eisteddloedd" ereill fel v gelwir hwvnt yn y swyddfa, un yn werth £1,725 6s. I0e., vn cael ei dal gan y tri isgofrestrydd, ac y mae y dyledswyddau yn cael eu cyflawni gan brwvwr, un arall vn werth £ 3,251 2s. 3c. yn cael ei dal gan Mri. Abbott, un o ba rai sydd yn cyflawni y dyied sw'yddau, a'r liail vn gwneyd dim Y mae'r en,iioedd yncacl eu hyspeilio fel hyu i wneyd i fynu v cyflogau anferth hyn, gan dalu 8c., ac i'r stamp offirc 6c. am ysgrifenu 70 o eiriau, ei nad ydynt bwy eu huuain yn talu ond I tc. DAMWEINIAU.—Torodd genfa ffrwyn crtryl mewn cerbyd vn Waterloo Road, Llundain, ddydd Salwrn, a rhedodd y ceflyl dychrynedig ar hyd y (Tonid hyd nes y daeth at shop un Mr. Tough, pryd y rhedodd ei ben trw)"r ftenestr. a thorod i uu o'r Horpiau. Troes v ceffyt o g winpas, ac a'i draed ol, deehreuodd gicio ITenestr y shop mewn modd arswvdus, a thaflwyd y gyrwr oddiar v cerhyd, ac holltodd ei ben. Methwyd yn lan a rhvddhau y ceflyl hyd nes y daeth troi da"- llawvdd, pryd y enfwyd cynorthwy ei ge fly lau i lusgo v ceffyl o'r nenestr. Tarawyd dyn i lawr gan Omni- bus yehy" dig o ddyddiau yn ol. a bl1 firw mewn can lynial. Flrwvdrodd berwedydd yn melin Mr. Lucy, ar e"i imlas Birmingham a Worcester, mewn canlyn- I iad waith vr hwn oedd yu ei wylied yn rhoi gormod o dan dano, a bu y creadur farw yn mhen yr haner awr Torodd tau allan yn VV hiteehapel Roa-l, ddydu Gwener, a phrin y diangodd y rhai oeddynt oddi- mewn a'u bywydau ganddynt. Boreu ddydd Mer- !cher 'svrthiodd dvn n'renw Josepn George oddiar ben hwylbren v lions: Ffreng." yr hon oedd yn | gorwedd yn v Coburg Dock, ac nid ydys yn meddwl y I byd l hyw. Tarawyd hen ii SU oed i lawr an I drol vn Commutation Row, yn v dref hon. a bn farw I V 1 ,:nrl Aoth trril mewn taiuvniau. v, enw John Lull',ddydd Mereher, yn Victoria Road, a bu farw yn fuan wedi hyny. Lladdwyd dyn o'r enw George Hughes yn marcdy barton a'r mab, yn Be- vington Bush, ddydd Iau, trwy i'w hen fvned rhwng olwyuion v peiriant. Yr oedd gwraig y trengedig welli myned a'i giniaw iddo, a chan na welodd ef tybiodd ei fod wedi mvned all.,tn, ac arosodd yn y lie bvd nes v daeth y dvnion ereill o'u ciniaw. Yr oedd ei gwr anflodus yn inaglau v peiriant heb fod nepell oddiwrthi, tra yr oedd hi yn disgwyl iddo ddychwelvd, on I ei bod hi heb ei welc l. YSHEILTAD HEIDUGAR YN I.IVERP,)OL. Yehvdi;, cyn pedwar o'r gloch boreu ddydd Mereher diwedd- af, gweiodd heddgeidwad ddyn a llnsern dywell gan- ddo yu tori tyllau yn till o geuadau Ifenestii ty Mr. Edward Cropper, Dinglebauk, Lirerpool. Y maflodd vnddo vn ddioed, a chymerodd ysuyfl'wl le, ond ar ol derbyn cosp lied drom, Ilwvddodd vv yspeily Id i ddi angc. Erbyn hyn yr oedd M< Cropper a i dcutu wedi eu deflro; yn gyntaf chwiliasant y tir o am- Tyleh v ty heb ganfod neb, ac aethant trwy'r ty. Pan aetharit i mewn i'r ystafell giniaw, gwelwyd dyn yn myned allan trwy'r flenestr, ac er eu bod wedi ym- aSyd yn un o'i goesau, llwyddodd yntau i ddiauge, ffun adael llawer iawn o waed ar ei ol rnewn canlyu- iad i'w vmzais galed i ddiangc trwy'r ITenestr. Pan cbwiliwyd yr 'staten, caiwyu c?p, "et, a nusc.u we'! ac allweddau ar y Hawr, ac hyd?rir y bydd h:vn vni?t(t!"n!d.i"do')ivdi'rna d r.'n,ainyrhaiyt vn foddion i ddod o h'd i'r lladron, am y rhai y lieddgeidwaid siro,' a thref,)l vn awr yn dylal Cilwilio. TWYLL GWARTHUS.—Dydd Mereher, codwd potel vn vr afon hon. Yr oedd ynddi rywbeth oedd yn %'in,i,tan;Z,)s fel dalen o Ingell-lyfr, ae ami yr oedd y weiriau canlvnol wedi eu hvsgrifenn: —" Wellington ) Sound, lonawr I, 18-52. Hyn sydd I hysbysu ein j bod wedi cyraedd Ynys Mars gyda rhai o'r dwylaw, gan adael Svr John Franklin a thri o'n dwy"law, y j rliai oeddent wedi rhew i i farwolaeth. Cyn yhydd) i hvn cich cyfarfod, y mae'n ddiamheu na fydd'wn ni ar dir y rhai byw-.—C. J. Johnson. Y ill-,ie'n aii- niehonadwy delnyddio iaith rhy gref i gondemnio un a fu mor aindditad o deitnladau dynoliaeth ag i allu ysgrifenu y nodyn llugiol uchod er mwya areholli teimladau perthynasau y dvnion anfifoJus a anturias- allt fyned allan er lies ea gwlad. Y mae clarigwyr esgobaeth Ty Ddewi wedi dpwi^ y Parch. E. P- Sqviive, fi-cr AViortrnve S-vydd For- Iunv, a'r ['arch. W. HuywTir.l Cox, B.), r rhe rig lor Tenby, i fo-I yn brootoriaid dros yr esgoijaeth ho o. S ifocld v dynion sydd vd dadi.vvtbo llonga:: yn inbortblad.1 y dref hou ailau ht-n gytlo- vi- w, t!i,io-- I ddiweddaf Y canlyniad fu iddynt gael 3s fic. yn ydydù yn gysoa a dycbwelasant at eu gwaith. Y mae y calS a wnaed gan Goiftg St, Dewi a r, awdurdod ) urddoni fconfer degxa) rricwn I myddiaetb, wedi ei ganiutau.

I MANION A HYNODION. Y mae 127 o newyddiaduron Allmaeuaidd yn icael eu cyhoeddi yn yr I uol Daleithiau. Nid oes ditn yn aros VD awr o'r Pa!as Gwydr- ond y lioriau, ac y in a? rhai wedi cynyg canoedd o bunau am gael y trysoiau a. dybiant sydd oddi- tanvnt. j Cynhaliodd v Gymdeithas HedJwch yn 8 t- mitjgiuun gyfarfod yr wythnos ddiweddaf, pryd v penderfvnwyd ar anuerchi-id cyfeillgar i gael ei ddanton at garedigion a^hos heddweh y;iUo: d^aax. Nid vdyw Mr. Macauley yr aelod dfos Edin- burgh yn gwella dim, a tbvbir v bydd iddo rot i (YUlI gynhrychiolaeth y fwrdeivJref bono, ac o gauivniad y hydd etholiad yn cymeryd lie yn Edin- burgh. Aeth ychydi o ddynion i oglwys fradeiriol Dro- more yr wythoos ddiweddaf, pan oedd v gwasan- aeth ar ddechrcu, ac yniaflasant mcwn un dya oedd yn ei eisieiJle, a ei droi aliau, a buasent wedi llwyddo pe na buasai i r gvunulieidfa ymvraeth. Dy wed i r tod angbytundeb vu bod mewn i wir feadianydd yr e^steddlo. Y mae Mr. J. R. Hiul wedi dirgaiifoi planed newvdd. Y mae i'w gweled gydag vspieinddryob yn y cvfseryddiad Aijuanua im screu or nawiei maiutioii. Dvdd Unn. vn Oremfnic, esgynodd M. Poitevn. FlVaucwr, ar gefu mesdyn, yr luvn a godid gan. awyren, a phai* gyrhae.ido Id uwctider mawr, oddiar gefn y ineriyn a dringodd i r cerbyd. Noi tau gwnaeth oi wraig yr uu pjtb yngolwg mtlyed 1 lawer o bob!. Y ran" 'Hai wndi ceisw gan r Y nadnn ymyraeth ond eu hatebiad yw nas gallant. Pythefnosyn ol, aeth dyn i tynu yn hongian wrth ei draed, a nos Fawrth esgyuoid dyn o'r Royal Grecian Saloon yn hongian wrth un trod! Dywedai v newyddiaduron fod y pleidiau » brofwyd yu euog o'r tertysg ya StoeaiK>rt. ya cyn- wvs saitb c Brotestaniaid ac wytb o BapistiatJ and gallwn sierlian fod y ftugyrau byny yn gvl- eiliormts y ffaith yw, yr oedd y terfysgwyr yti gwneyd chwech union o'r naill a baner dwam or llall.—Punch. Deon parchedig. yr hwn oedd hynod am fod yn gyml 0'1 win ïw gyfeiilion, pan yu adrodd t w frodyr clerigawl am orcbestion rhyfeadol rbyw ddyn dali, a ddywedai, Nis gall y truan weied dim mwy na'r bote] yna." Atebai un o i frodvr, "Nid ydyw hvna ryfeddod yn y byd. syr; can)t ui welsom ninau ddiill mwy na .r bolel yaa di-wv r prvdaawtj." Ycliydig ddyddiau vn ol, fel yr oedd pleutyn dwv fiwvJd a haner oed yn ehwareu mewn llotft ty yn Nortb Shields, efe a svrthiodd drwv Sonestr- o'r'drydeld lofft i'r lieoi, a cbymerwyd cf i fynu fel "n t'ura' l or ,{1 i bnwll Vllldd adftbrod'l JU .!£Ål",   i yn fuan, ac yr oedd ya ehwareu b;reu dr&noeth fel arferol, heb gae! dim niwed oddiwrth ei godwm. j Dy"wed y Derby Mercury, fod 110 ag oedd wedi I bod ar goll o faes yn Bolehills. ger Wirkaworth. am dair wvthuos a tbri diwruod, wedi ei gael mewn rhingoli mewn craig gerilaw, lie y llyfodd ochrau y graig. Rhoddwyd dognau byehain o j gruel iddo, ac y mae y creadur yu deh'( o wueyd anifel mor gry!'el ag uu yn y gymydogaetb. j Adroddir yr hanesyn canlyuol am y diweddnr Dduc Hamilton Yr odd ei dad wedi ga iaei ei boil eiddo personol i w ferch, y Ddnces Somerset, gan esgeuluso Arglwydd Archibald Haraiiton, yr hwn a adwaenid yn hir fel d\'n cyhoeddus ac aelod o'r Ty Cytheciin, Pan hysbyswyd hyu i'r Due. ofa a anvhegodd ei fraw d yn ddioed ag ugain osil o buuuau IJ :wed y Sheffield independent, fod lodes deu- dde oed, lucrch i Mr. Mathews, Ripley, wedi marw nos Fawrth, bythefnos vn oj, o'r gynddaredd. Rai wvthuosau cyn hynv, cufidd ei brathu gan gi, yr a (ii-odl allan yn gynddeiriog; a seriwyd vr archoll ar yr eneth, ac iacbaodd wedi hyny. bud y Sabboth cyn e: marwolaeth, deehreuodd y i-Iiio a fratbwyd chwvddo, a ba farw mewu dir- fawr boenau ddydd Ma wrtb. Y mae y twyllwr Joseph A lv, yr hwn a'i bynod- old ei h'111 tel ysgrifenydd Uytbyrau yn addavr arian i filoedd, wedi ymadael or byd iiwu yr wyth- j nos o'r blaou. Y mae gwr yn awr yn y sefvllfa isel o cf>r- 11\,(1,')11 :.nl 1" 0-4.1. J.& d U waith yn swyddo? yu y fyddin, IW vn werth eiddo i'r swin o ?r-vn a baner, neu b:;mtheJ can ? o bunnau Dyma godi iyuu a tiiyuu i lawr i bwr- | PII5- Cafwyd merch ietiangc yn farw mewn gardd yn Sheffield, wedi ei lladd gan belyJr yr haul. Y1 oedd wedi bod yn rhoi dillad allau i sychu. ac yn agored i wres tanbaid haul gauol ddydd hot, ddim am ei phen. Yn ngbymydogaeth Thornton, yehydig ddyddiau vn ol, gweiwvd mochyn yn stigla UtUau buwcii Bith. Saflli y tnwch yu llonydd, fel pe buis^ti yn y beudy, ac vmddaugosai y rbocbiwr vrtb ei rvdJ yn belpu ei hun. Yn vr wythnos a derfvnodd Awst -2l, yr oedd y genedigaethau rhestredig yn jduudain yn 1039 o blant, sef 850 o fechgyn, a 7S9 o enetbod; a'r marwolaethau oedd v lit 1085; o ba rai v bu fa> w o dau 15 oed, (311; o 15 I (iO oed, dros n:} oed, 171. Yu nghyfarfod dtweddar benaniriail q a LIuudain, etbolwyd Mr. Obaudier yu Siryrid am y flwyddyn ddyfodol ond er mawr si tido-I i .r aw- | durdodau, y mac y boneddwr hwnw nid yn ilU: yn gwrthod gwelt, ond eisoes wedi tain y Uirwy o XbOU. Ar yr 17e, o Awst, caseg ieuangc wr-rfirawr, m perthyn i Mr. Fenna, ger Tarporley, a dar t vyd \u tarw gan feilten. Ar yr un dydl, tarawoda yr hvlif gwefrol lo blwydd Mr. Brett, Leigbtou, to! y bit farw mewn moment. Dvwedir fod iccby 1 Mr. O'Connor yn gwelibatj yu gy fly in, o dan cfal Dr. Tuke, yn selydbad igawl vr hwn y mae efe yn bresenol. Yr wvtnnos ddiweddaf, bu farw Mr. Barker, yr olaf o eppil hen de ;!u a gyfaneddent yn M r?- i Hill a chan fod be Idgell y teuiu yn s Houghton de-Spring, gwnaed cais at y periglor. yr Anrhyd. ar P.u-ch. T Gray, ?m gladdu ei w*ddi ion yùo, Oud gan fod y periglor yu g')fyn ?,</? am ganiat-i•! i a90r Y /?'/??. yr hyn R ci?iz y(tt,,t& a?io,- y bed,?,lell, yi- ii,;n q, WCöt Rainton.—DM;'Aftf;t C'?ro??. Oydnabydda Cangellwr v Trysorlys idd, ddr. byn talbar (cheque) am ilo oddiwrth Offeiriad Pahaidd." -Pan oedd vr Argiwvddes Louisa Le Poor TrenHi yn egiwys Kildarj. vr wytimos cyn y ddiweddaf, dychrynwyd hi i farwolaeth gan lewyrcitiad uiebt- eu. Boreu dvdd Ma vrtb, Avst 2 t. d,, li-TVolid isti- I Mr, John W titson, Iilrchnad y rrjo.i, wy yn mesur chwe modied 1 a banner o gwicp i^, yehydig dros bedair mod:edd o hyd, ac yn pwyao pedair owns. Bo Idodd dyn o'r enw Samuel Jones yn A be; ys- twyth ddydd Llua. l)ydd lau tra idodwyd tri o ddynion trwsiad-n yr oiwg arnynt i'r carcbar am dri mis am bign poc- edau vu Lime-street, ddydd Llnu Amiienwyd tod dau o honynt wedi lladmta ilogell-lyfr yn cynwya papurau Ariandv gwerth o logen boneddwr yn ymyl neuadd y dref boreu ddydd Llun, ond nid oe ldid yn gallu profi mai yr un dau oeddent n Jdi''nu ciir i ailuogi r yuadou i'w traddodi ar y ey- huddiad hwnw. G^sodwvd cerlddelw hardd o'r diweddar Syr R. Peei yn Montrose ddydd Sadwrn wythnos i'r di- weddaf. Dydd rl1 diweddaf yr oedd v Tvwvsog Albert yn oed. Y inae dyn o Salford o'r enw Iotieg wedi vm- rwyrno i gcrddod 1500 o Gildiroedd mown 1000 o oriall olyuol. Nis geliir tynu onwau Sn John Franklin a'r swyddogion a'r dwyla.v, o KtVau morlys am tlvii- yddoedd liuvur oddieithr v c-ir sicrwydd am dyuged y dyn;o;i. Y y rhai hyny a aeth- ant aibia yn derbyn haner tal y rhan olaf a ph'ir- ant i wnevd hvny am dvmbor rnaith oddieithr v gellir profi iod y a'r dwylaw wedi trengu Dydd Lhn diweddaf H.t11 vr awvrydd Gieen i fviiiz inewn awvren am v ddegled waith a deugain. Gyinerodd seindorf gydag cf. Yi> O'R CVMVU''— M•'WFn eisteddfod diweddar VN Ysgol Gw\ddoniaeth Brussels, dygwyd yd dy.-itbr iawn N-r 1 vd i-, v,iod I sw.ii in,in r t lie jjwiaw vebvdig nosweitlii-.n vn ol yn nhaiaeth Rhl";1;li.id. Prwsia, A in d-i««.gyni»d cawo-l o yd, nid .,e, Yr anilieiiaetii leiaf, obicgid teiniloild lluaws (I rc f IF \1 vn taro eu Ijwvneb ae vr oedd y tfvrdd i wedi eu jjorcbuddio ef am iawei ia-An o fi iuir lIeJd O id o ba le-yr ydoedd we li dvfo l^ Y dd i naturiol yd'vw, ei nl,i xv r ,!a:1 rviri v-cr-.wnt; ond y inae mor wahanol i lira • svdd yn cael ti dyfu yn y rhan hon o'r d iaear, fel v ,n^e n l n= u ddau o'r -tt!!f'n"ih'nw.i aH't)f'? <iat*an eu. barn, v inclioa ei f>d wedir.y!f)d ory? seren ag sv i 1 yD d ia'a?'Lin?- 'i pi i-. %'V • i gurff nefol ariil darn ynlii!—Li'swy G-tzv'te. seren a r.- Gre?vn m ddiscyeasai y. hy lig gaws o'r seren 8 8- Æ ,,):; 'n*f?'??'i??'?'ah?'??'of? ya d?ig?Q bid:H3 heli un !ht 0 ?Qi!?'' &y''? ?'?