Yr Amserau

I EISTEDDFOD MERTHYR TYDFIL. i yo fEIRNIADAETH AR Y CYFANSODDIADAU llARDDONOL. iY FEIRNIADAETH AR Y CYFANSODDIADAC 1JARDDONOL. I I (Parhad o'r rhifjin am Meh. 23.) III. PRYDDEST AR NAOMI.—Derbyniwyd 9 o gyfan- soddiadan ar y testyn hwn, yn amrywio o ran hyd o 300 i 1500 o lineilau, ac o ran teilyngdod cymhar iaethol, rhesir hwy yn y drefn ganlynol :-Dosparth 3ydd, Ap loan, Samuel a Brodor. Y mae Pryd Jest Ap I >an yn agos i 350 o lineil- an o hyd, ac yn waith tra amcanus; y mae ganddo rai darnau dedwydd, ond oblegid ei anghywirdeb yn un o ragoriaethau cyntaf cyfansoddiad,sefsilladaeth, ni ellirei osod yn uchel. Na ddigaloned yr awdwr; dengys fod ganddo dalentau bardd, nid oes ond eisiau ymarferiad i'w g loewi. Y mae yr eiddo Samuel yn 434 o lineilau, ac yn cynwys amryw ddarnau da, ond y mae gormod o un clonedd yn ei waith; nid yw wedi cyrhaedd yr uebel. edd barddonol sydd y* ofynol er rhagori mewn gor- chest fel hon. Y mae cin Brodor o'r un hyd a'r eiddo Samuel. Y mae yn y cyfansoddiad hwn rai cynhygion go fedr us; ond y mae y mynych arferiad o eiriau gweinion ac ansathredig, megis 'ffaw/a'chweg,'a'syw,'&c.,yn tueddu i ddiflasu y gwaith. Y mae yr eiddo Sion Rhydderch yn cyrhaedd hyd chwe chan' llinell namyn un, ac y mae yn rhagori ar y rhai blaenorol o ran uvnlliin a ilawnder, ond y mae yn ol i'r rhai dilynol yn ysprydoliaeth yr awenydd sydd yn goleuo y meddwl ac yn boddio y teimlad; felfy HurSa yr ail Dosparth ar ei phen ei hun. Dosparth laf. Elimeleciad, Alltud, Maharba, Teimlad, ac Obed, y rhai ydynt oil o wir deilyngdod. Y mae Elimeleciad yn dangos cryn fedr, ac y mae I ei bryddest yn dda. Y mae y dychymyg a lunia am Naomi yn cyfarfod "Y Gwestwr ar hyny a geisia'i dyddanu," ¡ gan ei holi am yr achos o'i phrvder, yn ngbyd a'i hadroddiad hitbau o'r boll hanes, yn wir farddonol ond y mae y diofalwch a ddangosir weithiau gvda'r ffugyrau yn feius nid yw deifiol ddagran, a'r cyllylyb ¡ yn dangos coethder ehwaeth, buasai chwerwon Deu beilltiou ddagrau, yn well; eto y mae amryw ddarn I au o'r gwaith hwn yn deilwng o'r wasg. Dengys y penill canlynol, sydd yn blaeuori adroddiad Naumi, dduliwedd v Bryddest, "Ag ochenaid drora dechreuai Dagrau'n ffrwd a lifai'i lawr, Cyfnod cyfvngar deimladau Hoff Naomi oedd yn awr; Prin y gallai ddechreu adrodd Hanes ei gofidus daith, Wylo trymllyd a'i bataliodd Er ymgynyg lawer gwaith ac nid yw nertli vr awen yn gwanhau dim nes cyr haedd y llinell olaf o'r 720 sydd yn flu 1 fio y gan. Y mae Alltud wedi ysgrifenu ei Bryddest mewn 850 o lineilau. Dospartba y gwaith i bum caniad, a rhydd y cynwysiad flaenori pob un. Dilyna yr un mesur drwy y gan, gydag ychydig eithriadau. Un o ragoriaethau y pryddestawd hon ydyw, adroddiad manwl o hanes, heb golii y farddoniaeth, a syrthio i sychder traithodol. Dywed Johnson fod Pope, er mor fedrus ydoedd, yn cwyno oblegid yr anhawsder ¡ o ymresvmu ar gan, ac felly y gellid dywedid, am adroddiad hanes amrywiaethol, ond gorchfygir yr anhawsder hwn yma. Y mae yr awdwr yn cynal y gynnadledd rhwng y personan a ddyga yn mlaen gyda bywiogrwydd tarawiadol iawn. Y mae y gan hon yn gwella wrth ei hail ddarllen. Ni allwn ym. atal heb dyuu snlw at y darluniad tlws hwn o wylder Boaz yn agor ei fynwes i Ruth am y tro cyntaf:— Ei gohvg yn swynol at-dynai ei ga!on, Ei geirian gadwynai ei glustiau a'i fryd, Nis gwelodd ei haJal yn rahlith rneibion dynion, Am dani ymglymai ei enaid i gyd; Bwriadai ei cheisio'n ddyweddi ar unwaith, Ond dyfroedd yswilder ddiffoddent ei din, Agoryd ei enau wnai eilwaith ac eilwaith I ddweyd ei sereh gwynion, ond methai yn lan Er ticht-d y uaif y Bryddest nrdderchog hon, y mae ynddi ryw bethau sydd yn tueddu i'w thynu i lawr. Mae yma am hell air tywyll. Beth a ulygir wrth cyf- undraeth yn y cysJlitiaa hwn "Rhyw gryndod twymiasol gynlivrfaili gqjiitidraeth"(?) Y mae ymgrymu i arfer geiriau masw, hyd y nod yn narluniad teimladau mabanoed, yn gidliant mewn chwaeth; nid day mae babi a bili babi, a'r cyfryw, yn seinio yn nghanol Uinellau coelhedig mewn ys lyron eraill. Ond er y diflygioa hyn oil, atituriwn lynegi, y rhydd y g?n hon gvhoeddnsrwydd i enw y bardd yu mysg meibion yr Awen, os nad yw ya ei feddu yu barod. Y mae Mabarba wedi rhagori ar yr ymgeiswyr uchod o ran eynllun, crebwyll, teimiad a melusder. Ychydig IIlWY o oral yn arferiad rhai geiriau, ac yn nhrwsiad rhai ymadroduion, a godisai y bryddest hon i ymaflyd codwm teg am y doreh, Y mae vn resyn fud y fath gampwr wedi ymostwng i groesavvu rhai geiriau tramgwyddus a gweinion, megis is-loer- awl, difyrbair, anwylgu a hylon, a'r eyflelyb. Y mae bryehau ar wyneb yr haul Y mae y gan hon yn 962 o lineiiaa o hyd. Ni ellir dethol o honi, oblegid ceinion ydyw i gyd, gyd a'r ychydig eithriad- au crybwyllsdig, gan hyny agurwn y liylr yn ddam weiniol, er mwyn cael gosod enghraifft o waith yr awdwr ger bron. Deehreua y gynnadledd, pan yr anogai Naomi Ruth i ddyehwelyd, Naomi.—■' Dos di-thau fy ngwaudd ar ol Orpa I dreuliody ddyddiau mewn hotn, Nis gallaf mwy ddisgwyl fy hunan Oud dyddiau o nychdod a phoen." Ruth. illtie'r cynghorion roddaist imi Yn fy nghalou ddydd a nos, A phaham y'm gyri ymaith Mwy i'm claddn yn y flos; Ni'th adawaf Tra bo bywyd yn fy ngwaed P' Y mae Teimlad wedi rhedeg yn nhrydaniaeth ei destyn cyn belled a 1500 o lineilau. Y mae y cvfan- 8odd:ad hwn wedi ei ddosparthu yn dair rhan sef, Y newyn yn Palastina, a'r yiniudiad i IToal). Yr ymgartrefiad yn Moab,a'r Dyehweliad a'r y mgar-I trefiad vn Bethlehem. Y mae v Brvddest hon yn odidog let (ternyn hanesyddol a darluniadol; ond y mae mwy o Deiinlad yn enw yr awdwr BaA' svdd yn y gwaith. Y mae yn ymddangos morgydnabydd- us a holl drefvdd, prif tl'yrdd, bryniau, afonydd, arferion a deiodati y gwledydd y cyfeiria atynt, ag ydoedd Lewys Morys gynt, pan yr arIuniai Ynys Mon; y mae yn hoilol gartref wrth son am y dos- parthiadau daiaryddol, yr hinsawdd, y eynnyrch, a chymeriad y trigolion; y mae yn myned drwy yr holl amgvlcliiadau perthynol i'w destyn yn y gan; y mae ganddo ainrvw ddarnau arddunol, tlws a grymus yn cael eu cyliyngu a rhai llai eu teilyngdod. Dygwu ger bi-oti bellill neu ddau i ddangos nad yw yn arn- ddifad o deimlad chwaith: — Ruth yn glynl1 wrth Naomi :-un o'r tanau y chwareua y nifer fwyaf o'r vm geiswyr felusaf ami ■— "Pa le byoag y lletyech, Cydletya wnawn ein dwy; I A phwy bynag fydd dv bobl I Fydd fy mhobl innau mwy; A phwy bvnag vw'r Goruehaf Sydd yn anwyl Dduw i ti, Hwnw gniff o heddyw allan Fod yn unig Dduw i mi. I' Yn y fan lie bvddi farw— Marw hefyd fynwyf fi, Ac i orwedcl wrth dy oehr Yn dy fedd rod eei f.vfi Ar fv roben yn oesul gerydd Red dy Dduw ei farn, a mwy, Os cnitf dim ond angau'i bunan 1 sgar rhyngmn ni ein dwv I Un o golliadau penal Teimlad ydyw gorfanddra mewn adroddiad hanes. Y mae yn debyg i deithivvr ar y brif flordd, wedi cychwyn yn deg, ond yn He myned rhagddo yn ei daith, a droai i bob ty, a thwleh, a ffordd, a Ilwybr; ac ymddiddanai a phob dyn a gyf- arlyddai ar yr heol, a thrwy ymdroi felly, a adawai i I fantell y tywyllwch ymledu drosto, a'r nos ei ddal, I cyn cyrhaedd y cai tref; ae felly y maey darllenydd neu y gwrandawr gyd a'r y gan hon, yn debyg o gael ei drytuhau, yn lie ei fywiogi, cyn cyrhaedd y terfyn Nid yw trefniad yr orplnvysfa ar ganul y llinell, ac yn enwedig ar y trydy dd a'r punied sill inor fvnych, I yn ddedwydd, er ei fod efallai yn oddelbl weithiau II y maeyn gweddu yn well i Bryddest Seisnig ddiodl, nag i n Er ,yngli;tiie(idol Gyinreig; ac y mae yr awdwr fel pe bvddai yu ymestyn at hyn yma, yn lie ei ocliti. Dodwn un paragraph o'r tu dalen cyntaf set broil, heb gynyg at ddethoiiad, fel engraipbt, ac y mae yn tar" 11101 Nvaliaiiii ar y glust ilr byu a cldar- ilenwyd o'r blaen, fel braidd nad amheuem mai yr un a"lhr  'nas  (I   '???'u awrdieithrnl swvn, nas g" ydlls, braidd 0 ble ei hanyw, er yn ddystaw, dr.iidd Drw," nrwd pelydrau haul, nes aeth yn g.af Yr awel: —swyn vn fath o ellyll; a Chan ledu ei adenydd deor wna Drueni, o for Sodom hyd i draeth Philistia; rhagddo cryn holl gread fyw Drwy awvr, macs, a choedwig; syrth yn wyw Esgeiriau dyn. Ah Israel: Dewyn yw Eto y mae y gwaith hwn mor gyflawn,* mor fedrns. mor nerthol, ac mor rha^orol, ar y cylan, iel na allwn wahardd iddo yr anrhydedd o gymeryd ei le fel ail i oreu. Y mae Obed wedi ysgrifenu ei Bryddest orwech mewn tua deuddeg can llinell- Yr ydym yn rhwydd 1 gyfaddef fod yn ngweithoedd Teimlad, Alltud, Ma. I barba, ac Elimeieciad, ryw ragoriaethau, yma a thraw, ag sydd yn cysgodi daman o eiddo Obed ar wahan; ac yr ydym yn cyfaddef nad yw ef ei hunan, agos mor drymed ag yw y lleill oil yn ngbyd, ond yr ydym yn ddibetrus yn dywedyd, nad oes yr un o hon- ynt ar ei ben ei hun, yn dyfod yn agos ato mewn teil- yngdod Y mae ei iaith yn bur, ei ymadroddion yn ddestlus, ei gorfanau yn gywir (neu o leiafvn oddefol) ei ddychymygiad yn ddedwydd, ei ddarfelydd yn or 'I uebel, a'i ddarluniadau yn darawiadol: ac y mae en- einiad ar bob penill o'i eiddo: y mae rhyw linyn uSWc3,not drwy yr holl waith, sydd yn cydgordio ? cbalon a theimlad y darllenydd. Y mae yn ymaflyd yn feistrolgar yn boll ranau hanfodol ei destyn, ac yn eu dilyn yn deg, heb adael dim o bwys ar ol; ac y mae ganddo ddigon o hunan-feddiant i reoli ei grebwyll, rhag rhedeg dros derfynau y testyn i dir dieithr. Y mae yma farddoniaeth natur wedi ei gwisgoyn nillad gorau celfyddyd. Nid oes ynddi ddim o'r brydydd- iaeth ruthrog a weithir yn mlaen trwy rym agerdd; eto y mae "yspryd y peth byw" yn chwydJo ac yn ym- fywiogi yn mhob llinell, gan symud yn fawreddng ger ein bron, mewn tebygrwydd agos iawn i natur ei hun Ni all symud-leni y chwareudy swyno mwy ar y llyg ad nag a wna y gan hon ar y glust. Y mae yr awdwr yn gwisgo ei feddylddrychau yn gywrain a dirodres, yn ol fel y byddo ei deimlad yn cael ei daro gan yr olwg ar yr oruchel,y prydferth,y syml a'r gwirioneddol. Y mae mor hapus wrth ddarlunio natur dan ei gwen, ag yn ei dagrau. Y mae y testyn ainrywiactliol yn rhoddi mantais iddo arliwio pob math o flodau hvf- rydwch, yn gystal a galarwisgoedd prudd der; ac y mae yntau "yn wylo gyda'r rhai sydd yu wylo, ac yn Itawen gy(la*r i-hai syad yn Ilawen," Y mae wedi yfed mor belaeth o yspryd ei destyn, fel y mae wedi ysgrifnu arno k gwaed ei galon; y mae yn symud mor naturiol o'r naill ddarlun i'r llall ag oedd seiniau telyn Aeolus yn amrywio wrth droadau yr awel. Y mae y gan hon mor rydd oddiwith farddoniaeth fasw, "y blodau chweg a'r meillion syw," ag ydyw oddiwrth un ddichwaeth y "y perlau goreurol a'r gemau paent- iedig," Y mae yr'awdwr yn cryfhau wrth fyned vn miaens a hyny hyd y diwedd; ac y mae yn dwyn i'n cof y chwedl am yr aderyn a ymgryfhai bob tro yr ymolchai yn y mor, ac a ehedai i entyrch awyr nes sychu ei adenydd, er suddo eilwaith yn yreigion,gan adesgyn i'r awel bur, a gwres yr haul, i enill nerth drachefn. Y mae y darnau desgrifiadol mor werth fawr, prydferth, a defnyddiol ar wahan, ag ydynt mewn cysylltiad a'u gilydd y mae can yr aelwyd, galarnad y newynog, y gerdd briodasol, marwnad y gwyr, a chanig y baban, fel cynmfer o fodnvyau aur ymagorawl (gold split rings), fel y maent mor wir gymeradwy ar wahan, ag ydynt i'w cysylltu yn ng-hyd yn un gadwen awenyddol, yn cyrhaedd o Fethlehem i Moab, ac o Moab i Bethlehem yn ol. Mewn gair y mae Pryddest Obed yo union y peth y dymunem iddi fod. Dodwn ddau ddyfyniad ger bron, o deimladan cvferbyniol, gan ddechreu gyda dedwyddweh tculu Elimelecb, Mae'r tad yn ddiwyd wr Yn codi gyda'r wawr, Gan alw mewn ystwr Ei weision fach a mawr, A chynwrf sy' trwy'r ty i gyd Wrth gychwyn at eu gwaith mewn pryd. Yn miaeraf oll fe â I weithio yn y maes, A llu o'i weision da I'w ganlyn yn barhaus; Yil ol ei arch y gwnant hob peth, En trefn a'u rheol sy'u ddifeth, Tra maent hwy'n prysur hau, Neu'n planu gwinwydd per, Neu'n cloddio ac amgau Olewydd lanau ter, Neu'n medi ac yn casglu llwyth Cynhauaf llawn o bob rhyw ffrwytb. Naomi 'n ddiwyd sy' Yn parotoi'n ddibaid, At angen teulu'r ty, I lwvr ddiwallu 'u rbaid; Ei thy a hithau ydynt lan, A Ilona pawb gan sain ei chan. Yn min yr hwyr fe ddaw Y gweisioti adre'n Ilu, A'u holler yn en lIaw Dyneaant at y ty; Hwy ant i mewn yn weddaidd iawn I gydfwynhau'r ddarpariaeth lawn. Yn fuan clywirtroed Y meistr mewn mwynhad, A Mahlon yn ddioed A red i gwrdd ei dad, Ac ar ei fraich mae'n dod yn hy Ile) brenhin bach i mewn i'r ty. Mae'r byrddau oil yn Uawn 0 ddewis fwyd y wlad, A'r gweision oil a gawn Yn bwyta'r ymborth mad, A phawb yn siriol iawn eu bron Yo gwledda'n ughyd dan wenu'n lion. A d 'ew wr y ty Mewn stafell fecban Ian, Ar sedd o dderw cry, Yn eistndd wrth y tan, A'r ochr draw oddiwttho mae w Naomi fwyu yn prysur wau. Ei Chilion sydd yn awr Ynpwysoarei bron, A Mahlon hyd y lJawr, Yn chware gyda'r trOll Ac arnbell gerydd pan fo cain A dderbyn gan ei dad a'i fam. Mae'r fam yn gwasgu'n fad Y baban at ei min, A'r llall sy'n fab ei dad Mewn niawredd ar ei lin; O'r olwg- sydd o'm blaen yn awr, Alae hon yn wynfa ar y liawr! Gwrandewch heth yw y llaii Sy'n disuyn ar fy nghlust! Mae'n llifo heb ddim trais, 31iieln hyfryd, awen, ust! Naomi sydd yn arllwys swyu I suo'r bach i gysgu'n fwyn. Pan ddel yr awr hwy ddont I stafell fawr ynghyd, A'u holl ofalon ront Yn Ilaw Creawdwr byd; Ilyawdledd pur diaddurn yw Eu gweddi bur ger bron eli Duw. Gorpheoant felly'r dydd Ac yna i orphwys ant, Pob un a'i fr.)n yn rhydd, A melus gwsg fwynhant; Mae engvl nef yn gwarchod dros Eu hanedd glyd ar haner nos Digon livnvna i ddangos y gall yr awdwr hvrn efel- ychu y Dr. Watts mewn caneuon maboed Dodwn eto ger bron, un dernyn mewn teimlad cvferbyniol, sef galarnad hen wr, a dybir ei fod yn eistedd gyfer- byn a drws ty Elimelecb, oblegid y newyn tost:— yr olwg droin a welir Drwy holl gyran I' ddlnas hon, Mae effeithiau'r newyn enbyd Yn gwallgofi pawb o'r bron; Minau'n druan gwan digymhorth "ydd mewn eisiau mawr yn wir; Os gadewir fi heb ymborth Marw fyddaf cyn bo hir. Chwith i mi yw bod fel yma, Yn cardotan wael fy mri; Tybiais na feiddiasai angau Bytli ymaflyd ynof fi Mae yr olwg dlawd resvnus Welaf arollf fi fy hun, Yn cyrhaeddyd at deimladau Dwysa'm calon bob yr un. Edrych ar fy mreichiau grymus A arferwn gyda hoen, Wedi curio, a'm holl esgyrn Fel yn tromio drwy y eroen, A fy ngluniau cedyrn heinif Danaf yn cydg-rymu'n wyw; Methu rhodio fel y byddwn, Methu sefyll yn fy myw! Edrych wed'yn o fy amgylcb, Gweled rhywnn yn neshau Tuag ataf i'm cysuro A rhyw air i'm llawenbau; Yn lie hyny gofyn iani Am yr hyii na allwn roi, Minau yn yr 1111 selyllfa 'N methu gwybod pie i droi. Yna meddwl am fv nghartref Pan o dan lwyddianus hynt, Pawb yn gwenu mewn digouedd Yn fy hyfrvd amser gynt; Erbyn heddyw pawb mewn uJfyù, Mam yn wyl" gyda'i phlant, Wedi chwilio'r holl gwp-gelloedd Heb gael dim i dori'm chwant. Syllu ar fy mhriod hawddJar Gyda'i gwyneb teneu livvyd, Plant yn llefain yn fy wyneb Nllad rhowch dipyn tJach o fwyd; Minau mewn cyfyngder chwerw 'N gorfod troi fy wyneb draw, Heb un gobaith am ddiwallu Angen un heb son am naw.' Oh mae hyn yn llethu'm hyspryd, Tristwch ar ddwln drisiwch yw Heb fy nbeuln ni buaswn Yn ei chyfri'11 werth cael byw Eto drostynt mi aberthwn J Waed fy einioes yn ddigwyn, A dioddefwn ddwys arteithiaa 'R angau chwerwaf er eu inwvn.91 Yn awr, oblegid y rhagoriaelhau hvn, yr ydym yn datgan fod avdwr y Bryddest a arw ydd uodir "Obed I (sel Pedr Mostyn) yn orau, ac yn d.-ilwng o'r wour. 1 (Ttu pharhau.)

I Dywed y Monmouthshire Merlin fod preswylytid bynaf bwrdeisdref Mynwy, wedi marw o'r diwedd, ar ol cyrhacdd yr ocdrau patriarcbaidd o 104 mlyuedd.

I GOHEBIAETH. I Anfoner pob Gohebiaeth i'r Golygwyr, wedi taiu traul ei chludiad, a'i cliyfeirio fel hyn-" To the Editors of the Amserau, 17, Queett Anne-street, Liverpool." Ni wneir "ylw o ohebiaethau y rhai fydd yn dewis ysgrifenu clan ffugenwau, oddieithriddynt ymddiried eu henwau prio do] i'r Goh gwyr. Nis gellir sierhau cyhoeddiad umhyw ohebiaetli (oddieithr newyddion) os na bydd wedi cyrhaedd i'r swyddfa bedwar diwrnod cyn dydd cyhoeddiad yr Amserau: os yn ddi weddar- ach, bydd raid gohirio ei chyhoeddiad hyd rifyn dyfodol. Ni ymrwvma y Golygwyr i aufon yn ol unrhyw ysgrif a anghy. meradivyir gauddyut. Nid yw y Golygwyr yn gyfritol all, wahauol farnau y (iohebwyr, nac vchwaitU am eu kiaitn,na'r dull Y1' ysgrifenaut. Rhaid (ivfyngu pob dadl o fewu terfynau rhesymol, ymgadw oddiwrth geeraeth a c.hyndyn-ddadleu, a goehel meiiiider angbymedrolj a difriaeth bersonol.

I YR ORGRAFF GYMREIG. I I (At Mr. J. Prys.) I SYR,—Mae yn ddrwg genyf os ydoedd yn rhyw groes i'cli meddwl i mi eich aflonyddu ar y pwngc dan sylw. Fy esgusawd yw, fy mod fel yr addef- wch chwithau eich bod, yu cydnabod yr angen am "barhau i ddadwrdd" nes cael y pwngc i derfyniad llwyddianns. Mae yu ddrwg genyf hefyd na bu- aswn wedi gofyn mewn dull boddhaol genych drwy beidio bod yn "rhy benagored"—"rhy aw- durdodol," &c. Yo wir, buaswn wrth reswm yn cyfyngu fy nghais i "ryw gylch terfynol" oni bai ua feddyliodd fy nghalon fod genych y fath beth a chylch annberfynol o resymau drosddyblu y llyth- yrenau, neu fod geuych y fath doraeth ag a lanwai "amryw rifynau" o'r Amserau. Yr oeddwn yn meddwl rywfodd, fod yn angenrheidiol cael rhyw nifer go luosog, er cyrial i fynu y fath gyfuudrefn. Am y gair"iltiaws" aarferais.nid lluawsyn "llytiiyr- enu fel eu gilydd" a feddvliwn, ond lluaws yn ym wrthod a dyblu y llythyrenau mor ami ag yr ydych chwi yn gwneyd a thybiaf fod y lluaws hyny yn fwyafrif yn yr oes oleuedig hon. Bodd Ion iawn fyddwn i ddwyn unrbyw reswm fyddo geuyf dros fy null o lythyrenu,-Eithr y mae eich cais am hyny yu fwy petiagored na'r eiddof finau. Ni ddywedasoch pa un ai dyblu y llythyrenau ai I peidio eu dyblu; ai yute rbyw wallau ereill oedd yn fy Hythyreg. Ac am y geiriau a ddyfyuasoch os caniateir tyny yr 'r o "pe'r amlvgech" a throi dis- gwylyn dysgwyl.tybiaf yn sicr fod awdurdod y "llu- aws" o'm tu paun byuag ai pwys ai dibwys v eyfrifit, hyny. Mae yn iawn i mi hysbysu mai naill ai y Gol- ytyydd ai y Cysodydd a roddodd i yn lie y yn "dis gwyl" ac ef yn lie fe yn "efallai." Os bydd i chwi nodi y gwallau a welwch yn fy Hythyreg, odid na ddywedaf l'ywbeth drosof fy bun. Gan i chwiaw- grymu fod genych gyflawuder o resymau, y mae yn rhyfedd genyf i chwi fod mor gynil o honynt Ba- asai yn dda genyf pe cawswu gynifer ag a gynwys asid yn y "eyleti bychau" a ganiatawyd i chwi o'r Amserau, yn lie cynnifer o bethau amgylchiadol. Ni welaf namyn dau yn cyffwrdd a'r pwngc :-sef yr ail a'r drydedd o'ch rbeolau orgraflyddol. Y n y gyntaf o'r ddwy yr ydych yn ymddangos i mi yn rhy orofalus i ochelyd geiriau amwys. Nid yw amwysedd yn ddim ond pan fyddo perygl camgy meriad, a chant i un y dygwydd i'r darllenydd Cymreig gyfarfod a'r geiriau a nodweh nag uarhyw rai ereill cyffelyb mewn amgvlchiad y byddo y cyfryw berygl. Er y dichon arnbell frawddeg, heb edrych ar yr ymadrodd v perthyuo iddo, ymddang- os yn ddyryetyd, ond rhediad > r ymadrodd a ddyry ddigon o oleuui i ochel pob camgymeriad gvdag ychydig iawn o eithriadau, fel os bydd un yn rhy ddwl i'w ddeall bydd hefyd yn rhy annheilwng o gael llythyren yn ychwaneg yn y gair er ei fwyn. Ac os gwelwch lythyreuau dyblyg i ddangos sain l ter llafariaid yn harddach na'r acennodau, nis gall- ant fod yn gysonacb ag ansawdd yr iaith, canys pa berthynas sydd rhwng cydsain sengl na dwbl a saio ilafariad? os rhaid dyblu, dybiei y llafariaid i ,,?a i n lltit' aria d ? os riial d dyblu, ?'m arwyddo y sain hir, byddai hyny i'm tyb i yn gyson ach. Am yr olaf, rhoddwch ormod o bwys ar gy- fale id y llythyrenau cyfnewidiol, digon yw iddynt hwy newid pan fyddo ystwythder sain yn galw am hyny, dyna ddyben eu ubewid o gwbl, a phan fyddo y sain yn caniatau cymerir mantais arnynt i ochel geiriau amwys, raegys cvfod, cymod, cyfaeth, cymaetb. Mae cyfaledd yn gofyn newid lluaws o lythyrenau y rhai ni ellir eu nhewid o herwydd y y synwyr. Y rnae cyfaleid y blaeuddodiad, fedd- yliwn, yu llawer pwysieach, yn lIe troi y blaeuddod yn bach its "cy" yn ey a], cyn, cyr, cys, &(, na wyddys braidd yn titha flurf i ymufyn am dano, byddai yn llawer gwell goehel y fath amrywiadau hyd y geliir, a'r olddodiou yr un modd. W. O. I

OPINIVNAU RHEN GRASWR, TY POBTY. I SyRS,—Panpeddwnyn brysur dynu tarts a phw- dings o'r pubty yma ddydd ?adwrn diweddaf, pwy ddactb t?wn ata?px'r ddisymwth a hiddygl i botes, ond fy If¡;star tif. M) fnwiais td?o, onu ni fowiodd o ddim i mi; ae mi Syriais o i fynu ac i lawr ar byd ein sgwrs, eithr ni bu wiw ganddo fo gymaint ag un- waith, fy nheitlo I vn Syr; a minau, dygaswn T, yn cael fv ngalw gan Mr. Gwyn yn fonedd -H Ni thai petll fel hyn ddim byd, ni thal o clivaith os ydwyf fi yu cael fy ystyried gan bob! yn wrnonheddig amser leesiwn, mae arna' i eisio iddynt yinddwyn ataf fel y cyfryw ar amserau ereill hefyd, hyd nes y gallant brofi fy mod wedi fforffetio fy bawl i'r teitI.. Mi ddododd Mr. Gwyn Esquire ar ol fy enw, pan ddan- tonorld atar lythyr yn erfyn am fy vote; nis gwn i ddim yn iawn beth i feddwl o'r teitl yna, p'ryn dder- ibwiia'io neu beidio; eludydd arfau yw ei ystyr, meddant, yn Gyinraega Saesonaeg; ond vn y Ffranc- aeg,vsgul)wrstablaul Dywedir i mi fud yn ofvnol i ddyn lod yn werth hyn a hyn o arian vn y flwyddvn, mewn trefn i gael ei anrhvdeddu (?) a'r teitl ) j[-s, v*(iin wrtb gWl ei enw; ond ty opiniwn I ydyw, fod dodi j gair sydd vn arwyddo gwcsyn neu bowdr-mwnci, ar ol enw dyn yn fwy 0 sarhad arno na dim arail; am hyny 'rwv' I vn yowrthod a r hawlfraint o Esquire o hyn allati Ond i ddyehwelyd at yr ymddiddan a fu rhvngwyf a'm meistar. Nis g-allwn ddyfalu beth oedd ei neges pan ddaeth yma ataf, canys nis gwel- swn ef yma erioed ond y tro hwn; nid oedd arnaf iddo dd-im rears,-yr un bensen. Ar ol snwffian arogl y pwding-s, &c" dyna fo yn fy nghyfarch gan ddywedyd Dwalad,—yr oeddwn I yn meddwl mai pobi a chrasu bara oedd eich gwaith chwi yn y Tv Pobty yma, ond mi vvelaf yi) awr mai y busnes svdd yn cael ei gario ymlaen yma yw, trin pwdings, tarts, a phasteiod! Nid mor ddrwg, feddyliwn I, yw y bvd efo phobl dlodion, aie, Dwalad, ag y mynweh chwi a rebels Lerpwl haeru ei fod; ni fu gellyf I erioed ar fy mwrdd ritsiach pwdings (sjan gvleirio atynt a'i i Hon) nag svdd yn y dysglau hyn! Hwyrach hyny, yn wir, Mistar bach, ebe finau ond fv opiniwn i yw, eich bod chwi yn cael pwdings a rostings yn llawer a?ii-laelt nag unwaith bob wythnos, ac hefyd lawer o gwds breision eraill, na welodd, ac na pbrofodd v tlodi'in druen ddim o honynt, na chlywed son am danynt, chwaithach rn«ynhau gwala o honynt; ac os goddefweh i mi ddweud wrtliyeh fy opiniwn, mistar, yr wyf fi o'r farn pe buasech chwithau yn gwybod llai am relisis y byd bras nag ydych, y buasech yn mWJD- hau y fendith o gael carjo bol llai na'r baril mawr j yna sydd yn hongi'"1 °'r'u blaen i chwi, ac hefyd byddai genych lai o achos i gwyno a thuchan na ) sydd, eich bod yn cael eich blino gan y yoict f os credwch chwi fi, mistai, fy opiniwn i yw, mai v bobl hyny sydd wrthi yn gweithio yn galed o'r boreu gwyn tan y nos, drwy 'r blynyddoedd, ddylai gaely bwydydd ¡ brasaf a'r diodydd maethlonaf, ae nid dynion fel chwi nad ydych yn gwneuthur swydd ddydd mewn blwydd- yu Dylecb chwi alch flasiwn, mistar, pe bae dim ond o ran gwneyd chwareu teg a'ch cyrff a'ch hieehyd, fyw ar riwel, uwd, llymru a llaeth, a phethau o'rfath, yn lie stwffiio eich boliau gorddiog a holl frasder y greadigaeth, ac llIeWll canlyniad ddyfetha eich cvrlf a'ch eneidiau am byth Cyn diieu y dreth felldigedig oddiar yd, yr oedd tamaid o bwding, pastai, neu dwinplen, yn beth mor ddieithr i'r dvaati tlawd, ac yw bara du a'r to,ldion cig y buont hwy yn gorfod gweilhio vn galed ar ei bwys yr amser hyny, i ehWi-¡ thau, meistar. Trwy y fcndtth o free <ra?e mae y M"dion 'n awr yn mwynhau torth fawr yn lie y dorth fach, bara gwyn yn lie y bara du, ac ymenyn i'w daenu arno yn lie toddion cig;—a phe gwyddwn na I chodai hyny Y dincod yn rhy arw ar eich danedd, mtistar, chwanegwn dd wend eu bod yn mwynhau arnbell i ddysglaid o bwding fel acw dros ben fielvd Gwelsech ein ei lygaid ei durs! a'i aeliau -yr o'e,ld yn edrych aronf yn debycach i'r gwr drwg nag i ddim ara'il! "Wel, Dwalad," ebe fo, *r% y'i'n gweld mai gwir ddywed pobl wrthyf arn danoch yr ydveh vn colli ami ynfust, ae 1111 feddyliwn mai y ffordd oreu i chwi yw rlwrldi Y bake house yma i fynu i'm stiwart, ac ymadael yn ddioed Nid wf (),r un opiniwlI a chwi rl)e st,,tr,-cyl mi gael dwend fy rheswm wrtho, 1-Irodll ar fy nhraws yn eitha' anlanarli, agollyngodd v gath allan o'r cwd fel y (!anlyn:O s na foddlon- web i fyned i fl\d yn awr, gellweh ystyried eich hun yn un o ddeiliaid y notis to clvit,-i ymadael y pen tytnor resaf. Yr ydych chwi, Dwnlad, wedi ym ddwyn yn stiwpud a sarhsus tuag at fy nghyfaiU Mr. iivvyn, pan fu gyda chwi yn gofyn am eich vote; caf- >dd dderbyniad eroesawnar gan yr Ymneillduwyr yn i]h"b lie aral! drwy y Sir, ond efo chwi; ac er eich waelhat chwi a rebels Lerpwl, fe aiff y boneddwr ^nrhydeddus i fynu dros ein Sir; onl nid i chwi y nae iddo ddioleh am hyny, Dwalad." Nage, yn wir- ionedd, mistar bach, nid i nii yr wyf yo cyfaddef fy ,nod wedi gwnevd ty ngoreu i geisio cael gan ty ij^rhydetiiolwyr fy helpiu i i^vdiad yn ei hegel, ond er cwilydd iddynt, gomeddasant a'm cvnorthwyo yn fy a ncan Gyda golwg ar y bwgan hwnw a elwch yn wtis to cunt, nid yw ond peth yr oeddwn yn ei ddis- rtyyl am dano yn ei amser; ond mohant i D luw, fud reiivfiei fyned iddo mistar bach, lie na fedrweh chwi na neb arall, ddangos eieh troed na'ch daint irnaf gyda notis nawarlin byth ar ol hyn! Grym a raffocb i gotio mistar druan, mai warningio y "Rhen Graswr" ydyw'r job edifara a wnaethocb chwi erioed! Fe fuasai rn well i chwi bob peth na'm tynu I I yn eicb pen, yn siwr i cbwi mistar -mi'cb blingaf ebwi yo fyw, a byny ar goedd y byd hefyd ysgrifeuaj hanes eich bywyd cyn i chwi farw, Syr! cewch chwi-1 thau ei ddefnyddio fel drych, i weled eicb hunynddo, a hyny yn eich lliw a'(-h llun priodol; ac os na effeith- I ia eich gwaith o syllu arno, er eich gwnend na bydd yn Ian genych mo chwi eich hun wed'yn, gellir vsgrifenu direcsiwn ar eich cefn ttraight on, nid i Fertlivr, bnd i Norfolk Island, mistar! Pe buaswn wedi cyflawni ryw beth yn eich berbyn cbwi fel dyn, megis y pechod o ladd ysgyfarnog, phesant, neu bet- risen, See., ni buasai g-enyf ryw wrthwynebiad mawr iawn i ymostwng, cnocio danodd, a beuio pardwn, mistar, mewn amgylchiad o drosedd tliddrtcg didda fel hyny, wyudoch ond am blygu glin i chwi nac i neb arall, mewn achos sydd yn galw am fradychu egwyddor, uniondeb a chydwybod ar draul gwneud y fath beth fiiaidd a gwitbun, nid y fi yw y dyn a wnaiff hyny, mistar, er mwyn na thy Fob-ty na thy Un-ty yciiwaith. 0 hyn alian, ynte, Syr, yr wy f fi yn bwriadu myned ynghyd a'r gorchwyl o ytndrechu cael gan amaethvvyr Cymru, &.c. ddyfod i'r maes, un ac oil, i ymnno yn un gymdeithas f;la-r anibynol, i'r dyben o roddi i chwithau fel meistradoedd tiroedd a thaiy bwl a elwch yn notis to cwitMae'n hen bryd i chwi gwitio i fyw yn gynilach a llai inoethus mistar, fel y galloeh fforddio i ostwng ychydig yn y rbenti, ac felly amddiffvn yr amaethwyr ar dir Hawer mwy rhes- ymol a chyfiawn na thrwy drethu yr yd, er cat!w eich hunain i fynu ar draul newynu y tlodion Fy opin- iwn yw, y gellir dwyn yr oruchwyliaeth newydci hon tuag atoch oddiamgylch yn y dull effeithiol a ganlyn Yn laf. Drwy i mi fyned ar gefn Martin i areithio eich hanes chwi yn fv erlid, drwy fy nbroi oddivma yn achos fy egicydaorion; a bod peth cetbin o'r fath yn galw am i'r amaethwyr, v inasnaehwyr, v crelltwyr a'r gweithwyr, &c., ymuno a'u gilydd i sefydlu clirb ymhob dinas, tref, pentref, a Ilan, i'r dyben o wrth- sefyll eorthrwm a thrais a ddyoddefir genym oddiwrtb bobol fel chwi, mistar. Mi dynaf reolau neu gredo, y rh ii sydd yn ofvnol i bob un eu harwyddo mewn trefn i gael ei dderbyn yn aelod o'r clwb, neu y gvm deithas, ac mi darilenaf hwy ar goedd yn rwwedd fy areithiau, ac vna mvnaf tllw comiti ar ol i adystyried eu cynhwysiad a dodi pethau ar droed i weithio, megis penodi trysorydd, ysgrifenydd, pvvvllgor, &c. Rhywbeth tebyg i hyn fydd cynwysiad ardystiad un o reolau y clvij:-Yn laf, yr wyf fi, Thomas Dafydd Lwin, o Lety'r Glem, yn ymrwymo i ymwrthod a Syr Cribwr Boling Caleri, o Bias y Gorthrwm, fel fy meistr tir, yn niffvg 11a bydd iddo ef ostwng rhenti ei dyddvnod yn gyfatebol i ostyngiad y pethau y dys wylia am ei ardretboedd oddiwrthynt! Yn 2il. Yr wyf yn ardystio yn enw Ameriea, Awstralia, &c., na bydd i mi fradychu fy nghymydog drwy gymervd tyddyn wrth ei ben, yr hwn a ddodir i fynu ganddo o dan y cyfryw amzy,'chiadau o orthrwm, trais a ehaeth iwed, mewn pethau gwladol, teuluol neu grefyddol. Yn 3ydd. Ymrwymaf i dalu hyn a hyn yn fisol at ddwyn traul y clwb; megis talu am argraffu traeth- odau syml i oleuo y wlad, vnghvlch eu hiawnderau a'u dyledswyddau fel gwlad wyr, &c., ynghydathreui- ion areithwyr a elwir am eu gwasanaeth i ddadleu egwyddorion y gymdeithus, ac er anog pawb i ymuno a hi drwy Gymru! Dyna, mistar, adranau a gaiff wasanaethu i chwi, yn beth a elwir genych yn not is to cwitl Yr wyf fi, sylweh, am fynu y gymdeithas hon yn gonglog efo'r Gymdeithas Annibynol Ethol- wyr Cymru," yr bon befyd wyf am sefydlu yn ddioed, er cael gwaredigaeth oddiwrth y bobl sydd yn enau celwyddog (Irosiom yn y Senedd yna! Yr wyf yn bwriadu anfon eynllun o reolau y ddwy i*ramserati, er cael barn rebels Lerpwl" arnynt, a deisyf am idd- ynt arfer eu dawn a'u dylanwadeang i'm cynorthwyo i sefydlu y Gymdeithas a fydd yn sicr o fod yn ddigon efleithiol i roddi peg yn eich trwynau chwi v bobl fawr yma, meistr. Buaswn yn dweud llawer vn ychwaneg i chwi o fy opiniynau ynghylch y Gyino deithas a fwriadwyf ei sefydlu, oni bai fod arnaf eisio rhoddi llond y flwrn yma eto, o gwds tebig i'r rhai a welwch ar y hwrdd yna, Syr ond os feiciwch eu cad, mi ddanfonaf i chwi yr Amserau am yr wyth- j nosau dyfodol,-yn yr hwn y byddant i'w gweled i chwi, ynghyd a hanes Martyn a minau drwy y Sir, os dewiswch mistar. Wel pe gwelsech chwi y trwyn bawairld a wnaeth fy meistar arnaf, wedi i mi gry- bwyll wrtho enw yr Amseraii! "Y diawl bwnw," ebe fo, cymerweh chwi oLd na arferweh y fath hyfdra a danfon y papyr drwg hwnw yn agos i'm premises I, Dwa'ad, mi 'rydwi yn dweyd wrthych. Fy opiniwn i yw, fod ar y bobl fawr yma fwy n ofn yr Amserau na'r gwr hwuw mae nbw mor eyuefin a'i enw, sef y RHEN GRASWR.

EWYDDION ETO 0 MADAGASCAR. ,NEWYDI)IO,'i ETO 0 ,UADAGAqCAR. AT OLYGYDD YR AMSERAF. 1 A" WYL Sn,Derbyuiais y llythyr canlynol heddyw ) boreu, a bernais y byddai yn dda gan eicu darlien- wyr lluosog wybud ei gyuwysiad. Efengylwr brod. orol o Madagascar yw yr ysgrifenydd, yr hwn sydd yn ffoadur yu Mauritius. Ei enw cynbenid ydyw Andrianabo, ond ymgyfenwa yn David Johns. Yr eiddoch &c. Trtffynon, GOT. 3, 1852. M. LEWJs. At y Parch. D. Griffitbs (Gelli, Brycheiniog)gynt o Madagascar, a hyn a ddywedwn wrthych Anwyl Syr, yr ydvm yn cyflwyno ein hannerchion i chwi, f a'ch priod, a'ch plant, a'r holl eglwysi yn eich gwlad. Pa fodd yr ydveh oil, a'r cyfeillion cristionogol sydd gyda chwi ? Yr ydyw ni, y ffoaduriaid Malagasaidd I y rhai ydym et') yn fyw yn coleddu gobaith errf eich bod heb ein hanghofio ni, na Madagascar ein gwlad, j oblegid chwi yn unig sydd yn fyw yu awryn Lloegr u'n tadau y cenhadon a fuont yn Madagascar. 0 [ bydded i chwi anwyl Syr, gyraeiid oedran hen, nac anghofiweh ni, ond gweddiweh ar i fendith Duw orphwys arnom ac ar ein gwlad enedigoi; "lIawer a ddichon taer weddi y cyfiawn." lago o. 16; Gen. 20, 17; Nuoieri If. 2. Sefyllfa bresenol y wlad a'r bobl yn Madagascar sydd fel y canlyn. Y mae Ranaralona y frenhines eto yn teyrnasu; y mae ei mab a'i heti- fedd wedi dyfod yn ddyn, ac y mae yn awyddus iawn am esgvn i'r orsedd y mae ei fam yn dymuno rhoi y deyrnas i fynu iddo, ond y mae hyny eto heb ei ddwvn i ben, am fod Rainiharo y prif lywydd yn gwrthwynebu hyny, ac wedi ltwyddo i atal i hyny gymervd lie hyd yma. Yr ydym yn deall oddiwrtii lythyraii diweddaraf y cristionogion yn Madagascar, fod Rakotsoheno (mab ac etifcdd v frenhines) yn cynyd/lu yn gvflyin yn y grefvdd Gristionogul, ali fod yn parhau i gefnogi ac amddlllyn y cristionogion er lidedig hyd y gallo. A hyn hefyd a ddywedwn wrth j ych, anwyl Syr. os dymunweh gael y newyddion a j dderbyniwn oddiwrth v cristionogionyn Madagascar, amlygwch hvny i mi, ac anfonaf hwy i chwi pa bryd uynag y derbyniwo lythyral1 oddiwrthynt. Y ltylhyr mewnol ydyw yr olaf a dderbyniasoin oddiwrtb y cristionogion yn Foulpointe, Ma^iagascar.* Anwyl Syr, dygwch ar gof i'r cyfarwyddwyr am y 150 Biblau Malagasaidd a addawodd y Paruh. J. J Freeman, ac erfyniweh arnynt eu hanfon heb oedi os yw bosibl, oblegid y mae arnom eu heisiau yn Mauritius yn fawr iawn, ac y mae y cristionogion yn Madagascar yn erfyn yn y modd taeraf ainom anfon Beiblau a llyfrau hymnan, gan nad oes ganddynt rai yn bres- enol. Yr oeddvm wedi ysgrifenu llythyr i gyflwyno ein hannercnion i'r cyfarwyddwyr, ac un arall at Mrs. Freeman a'i phlant, i amlygu ein cydymdeimlad a hwy yn achos ymadawiad ein tad (yn y ffydd; oddi- wrthym, ond nis gwvddom a ddaethant i law a'i peidio, y mae yn ddrwg iawn genvm os na dderbvn- ioild v cyfarwyddwyr hwy. A bydded i chwi, Fy anwyl Svr, fyw yn hir ae yn ddedwydd dan fendith Duw, medd, DAVID JOHNS, ANDRIANABO. Moka, Johnstown Mauritius, Mawrth 17, 18j2. Cynnwysiad y llythyr crybwylledig ydvw cydna- byddiaeth ddiolchgar o dderbyniad ilythyrau, llyfrau, papyr, inc &e. a allfonasid iddynt o Mauritius—tan ddymuniad am ragor o'r un pethau yn nghyd a ehy ftyriau meddvgol, cyfarwvddiadau pa todd i'w han- fon fel ag i fod yn ddiogef rhag ymchwiliad y swydd- ogion gwladol, a lluaws o ymadroddion a chyfeiriad- au ysgryihyrol yn dangos diolcbgarweh i Dduw, cariad gwresog at y Gwaredwr, ac at eu cyfeillion cristionogol yn gynredinul.

ETHOLIAD MANCHESTER. I MRD. GIBSON A BRIGHT YN FCDDCGWYR. MR. GOL.Do, fe ail etholwyd y Meistri Gihson a Bright drwy fwyafrif mawr, er g-waethaf pob moddion dichellddrwg (a dim arall nid oedd gan- ddynt) a ddefnyddiwyd gan y Toriaid a'r uebel- Eglwvswyr i'w taflu allan. Ni arbedwyd un modd- ion gan 'Hugh Stowell & Co., y gallasent wneyd i defnydd o hono, er iselhau a drygu cymeriadau ein dau gynnrychiolwvr enwog yn ngolwg yr etholwyr. Nid oedd taenu celwyddau noethion ar hyd parwyd- vdd ein tref, er nixveidio eu cyieriadau, yn d,fird iranddynt. O drueni 0 warth Alac fy ngwaed yn benvi wrtb feddwl am danynt. Ond ha ha! fe fa v ewbl yn ofer coliasant y dydd — ie, a'u harian hefyd, ac yr wyt yn lied sicr mai nid rhyw swm bach veilwaiih, oblegid Loch, eu pen dyn, sydd yr un Loch ag a fu yn euog, ychydig o amser yn ol, 0 lwgr- wobrwyo etholwyr Faikirk a'i chyd-drefi mor icywil- yddus, ac a fu yn foddion i ddifreiuio y olfTulaeth bwdr bono. Do, fe wariodd yn yr etholiad gsvarthus j hwnw, yn mhHth ychydig gannoedd o etlwlwvr yn i! ol ei ?yfuddeHad ei hun," about .C2600.' ?e Vli warth 9 wlad fod dyn o'r f?th yn galu dan?os 'ei wyneb i etholwyr unrhyw fwrdeisdref ar ol fath vveitlired aufad, heb son am gynyg ei hunan yn jrVn nrychiolydd i etholwyr Manchester. Ond beth oedd i'w wneyd ? Methu cael neb arall ddarfu i'r Toriaid ac o herwydd hynv, boddlonasant i gymervd rhy" a dyn dirmy?us fel George Loch. Dnd ha! ba i it t//ned "M< h be a ?t/ur?. Dyma v drydedi Wtith iddo fethu o fewn tua d?,vv dvnedao' bosibl n?d yw ef wedi cae! .ii?nu arni bellach. Mae etholwyr Manchester vn teilyngu parch dau gan y wlad yn gvftredinol; gweitbredodd yn ?yson I11 ei hun er pan mae yn fwrdeisdref, ni' anfonodd unwaith un Tori i'w rhith gyorvchioli vn y Senedd- dy. 0 nad allesid dweyd hyn am bub bwrdeisdrei arall trwy Luegr a Chymru. Fe amcanwyd ergi-d marwol at y Manchester School yn yr etholiad di- weddaf. Mae y Toriaid a.,r yn cenfigenu wrth ei dylanwad, ac wrth ddawn, medr, a grywufodel ei cbynDiychiolwyr Seneddol. Tybient ond gailu llethn Manchester, y caent wneyd fel 1 mynent bron wedi byay: ond fe fethodd y Carlton Club yn ei nod. Fe fethodd Hugh Stowell efo'i "m," plan,do, er i Bunting, a'r caethion Wesleyaidd ya y dref, roddi benthyg eu gwasauaeth i'w ddwyn oddiamgylch. Os cymerwyd rhai o'r m&n stationsv a Liverpool gyda hwynt (oblegid ni fu y dref bone erioed fawr o beth mewn politics), mae yr head quar- ters mor ddyogel ag erioed, a'i hen Iywyddion dewr a buddugoliaethus yn fyw ac vn ei gwasanaeth hefvd. Rhodder Uawenfloedd i Gibson a Bright, ac etholwyt Manchester: maent yn ei theilyngu oddiar law pob dyn ag sydd yn caru rhyddid, diwygiad, a chyfiawn* der. Fe weiodd Manchester trwy y "-YO Popery" aIr "?fi?'??'noo? cr?" er i Liverpool yn ei hvm??l gy. ei hymy! gy'. meryd ei thwy;Io ganddynt, ac yr wyf yn ofni j twylhr llawer ile heblaw Liverpool a'r un nadau di- reswm. Dyna Williams wedi colli y dvdd yn Mac- clesfield, Fox yn Oldham, Col. Thompson yu Brad. ford, George Thompson yn y Tower Hamlets, Hors- man yn Cockerinouth, ac ereill a ellid enwi,-riiai o'r aelodau goreu yn Nhv yCyffredin; onJ yr wyf yn gobeithio y bydd rhai o'r Siroedd yn bachu pob un o honynt, au yn eu banfon yn fuddugoliaetbus eit- waith i'r Senedd. Gobeithiaf y cymer etholwyr Cymru a Lloegr esiampl oddiwrth etholwvr Man. chester, ac y rhoddant eu pleidlais yu eydwybodol ae annibynol i bleidwyr masnach rydd, diwygiad, rhyddid gwladol a chrefyddol,—egwyddorion y rhaid iddynt yn y man fuddugoliaetba. Dysger i'r bob! adnabod a theimlo eu nerth, ac YOB. fe fydd eu gwar- edigaeth yn vmvl. j edigaeth yn ymyl. R. J. D. Manchester, Gorph. 9, 1852.

j LLOFFION GOHEBOL. Y PALAS GWYDR. — Dywed Eos Tegai" nad ydyw o nemor o wahaniaetb i'r werio Gymreig pa ddef- nydd a wneir o'r Palas Gwvdr; ond y buasai dda i I amryw o honynt pe na chlywsid erioed son am dano. gan fod y son wedi denu llawer o honynt i fyned i draul a tbrane-rth digon diddiolch, heb fod yn lies yn y byd i neb, amgeia boddio cywreinrwyrld I y pendeligion ar draul tylodi'r werin. Awgryma ein g-ohebydd, pe byddai i ryw rai roi cynyg at gael y fath beth eto, y byddai yn anhaws gan ein ceifydd- ydwyr fyned i draul a tlirafferth yn ei achos, oddi- eithr iddynt gael rhyw sicrwydd y digolledid hwynt. ETHOLWYR CYMREIG.—Y mae Gwyddfa" yn aw. yddus iawn i gael ychwaneg o Etholwyr yn mysg y Cymry—hyny yw, i gael ychwaneg o rai a cbanddynt hawl i roddi eu pleidlais yn etholiad aelodau Sen- eddol. Dyweda ein gohehydd iddo glywed fod "Cvmdeithas Tir Rhyddfeddianol" wedi ei sefydla yn in) sg y Saeson, ac y mae yn tybied y byddai yn ddigon hawdd i'r Cymry, pe bvddent yn ymroddi i gyd-weithredii, sefydlu cymdeitbas gyffelyb; a phe. gwnaent hyny, byddai gan ddcgau o honynt hawl i bleidleisio yn annibynol ar y pendefigion sydd yn eu gorthrymu yn awr. Dymuna ein gohebydd yn daer ar y "Rhen Ffarmwr" gymeryd y pwngc hW8 at ei ystyiiaeth, a chyhoeddi ei syniadait arno yn ddioed. Ac ete a ddywed yn mbellach y byddai yn { dda dros ben i amasthwyr Cymru, pe ffurfid rhyw fath o gymdeithas yn eu plith er rhoddi atalfa ar yr ymryson a'r ymreibio sy rhyngddynt am y tyddynod, pan y gwyddant fod eu bardrethi yn ormod i neb iallu gwneyd bywiolaeth gysurus ynddynt. Dywed y byddai sylw y Rhen Ffarmwr" ar y pwngc bWIJ, hefyd yn dra derbyniol, ac yn debyg 0 wneyd llawar o les. CYFANSODDIAD Y GYJTRAEG.—Dvmuna "Gomeryn" gael gwybod, trwy gyfrwng yr Amserau, a oe-s rbyw obaith y bvdd i Ieuan Glan Aiarch gwblhau ei addewid", trwy gyhoeddi Traithawd ar wreiddiau, dosparthiadau llythyrenau, a chyfansoddiad y Gym- raeg, fel yr awgrymodd yn ei Eirlyfr Ysgrythyrol; ac os oes, dymuna wybod pa mor fuan y gwneir hyny. COFFADWRLlETÐ IEVAN GWYNEDD.—Hydera'-Cer- nywian" fod merched Cymru wedi gwneyd eu rhan gydalr casgliadau at gof-golofn Ieualf Gwvnedd ond Did ydyw yn meddwl y byddai yn fllddiol i lawer o'r arian gael eu gwario gyda'r gof-golofn, gan fod sefyllfa gweddw'r trangcedig yn galw am gynorthwy. Heblaw byna, y mae'n hyderu y bydd i'r meibion gymeryd at eu hvstyriaeth yn ddioed y priodoldeb o gasgiu a chyhoeddi holl weitbiau awdurol Ieuan Gwynedd yn un gyfrot grynn; a bod i'r gweithiaa gael eu rbaflaenu a bywgraffiad lied gyfiawn o'r awdwr. Tybia ein gohebydd y byd iai i hyny ych. wanegu llawer at ddyddordeb y ilyfrgronau Cym- reig, ac efaliai gvnyrchu ychydig l'hv i'r ban a fa mor dyuer wrth yr awdwr yu ei gvstudd a'i lesgedd.

HA INT ANGEUOL AR FWRDD LLONG. DIU GANT A SA1TH DiiG A PHEDWARO FYWYDAU WEDI EU COLLI. Am rai dyddiau bellach v mae v rhan fordwyol o'r Bwrdd Masnach wedi bod yn gwneyd ymchwiliad i'r marwolaethau lluosog—dim liai na 271—a gymerai- ant le ar fwrdd y Hong Lady Montague," yr bon a ddaeth i borthladd Llundain yn ddiweddar, ar ol mordaith o yn agos i bedair blynedd o bai bad. Y mae'r amgylchiad wedi tvnu svlw mawr. Mae'n ymddangos fud sylw y Bwrdd Masnach wedi cael ei dynuaty dygwvddiad torcalonus, oddiwrth yr am. gylchiad fod swm augbyffredin o lawr yn caelei dala i Groufa y Morwyr Marsiandioi. fel crian y marw" gan feddianydd y "Ijady Montague," yn uno4 a deddf Morwriaetb Marsiaadiol; a phan chwiliwyd y llong- lyfr daeth nifer anferth y marwolaethau i'r amlwg; ond yr unig hysbysrwydd a gaed o achos yr haint ydoedd fod "peth o'r ymborth yn anghymwy* iV fwyta." DanfoHodd y Bwrdd Masnacb at feddian. nydd y llong, sef John Vaux, Ysw., Southampton, i alw ei syiw at y Oaith fod cynnifer o farwolaethan wedi cymeryd lie ar fwrdd et long pan ar ei mordaith o China i Callao yu 18-50, ac i efvii iddo am nifer o mordeithwyr a aethant ar fwrkid v lb ng gyntaf j Ch'na, ac unrhyw hysbysiaeth arall mewn pertbvtiru i achos yr haint. Y mae Mr Vaux mewn llythyr dyddiedig y 24ain o Fehefin, yn ysgrifenu yu ol i ddyweyd nas gall roddi ruwy o hysbysrwydd natc a gynwysa y llonglyfr. Ei orchyinyn ef i'r Cadben oedd i ddyehwelyd i Loegr yn ddioed und bu farw y Cadben, a chymerwyd gofal v llong gan yr ia gad- ben, Mr. James Robinson Smith, yr hwn vn groes i ewyllys y meddianydd a logodd y liong am byn a h)n y mis i gludo ymfudwyr o China i Callao. Y mae Mr. J. R. Smith hefyd mewn llytlivr o Callao at y llongleddiannydd, yn hysbysu eu bod wedi cael mordaith ang-bysurus, a bod r haitit wedi cario 274 o eneidiau yuiaiih. Y colnodiaiau ) n v ilong-lyfr sydd fel y canlyn :—"1850, Chwef. 17. Derbvniwyd yr ymfu-iwyr ar y bwrdd 18fed i'r 2Sain. Bu tarw 7 o Chineaid. Sylw :-Neidiodd dau o'r Chineaid dros y hwrdd a chvrnerwvd hwynt i fynu. Mawrth laf i'r 21 ain. Bu farw 91 o Chineaid a 2 Lascariald. Sylw :-Neidiodd un C'lunead dros y bwrdd a bodd- odd; cafwyd llawer o gyrff yn y boreu y riiai a fuont ftirw vn v nos. Ebrill laf i 13eg. Hu farw 51 o Chineaid, dau Lascariad ac ail is-Jywvdd y llong. Sylw:- Yn ystod y fordaitb cafwyd fod llawer o'r easgiau dwr yn sur ac ya holiol anghyuiwya i'w ddefnyddio; a'r pysgod a ddanfunwyd ar y b" rdd i'r ymfudwyr yr nn modd. Ebrill I ;3eg. Bu farw v gorucliwyliwr. Cyrhaeddasom HobartTown. Ebriii 14eg i'rSOain. Bu farw o o Chineaid a 2 Lascariad. Ebrill 30aiii. Hwyliodd v llong o Hobart Town i Lima. Mai 3ydd i'r 31 ain. Bu fdrw 10 o Ciiineaid, 7 o'r Lascariaid, 2 o'r dwyiaw, meddyg y llong, ac un prentis. Mehefin 27ain. Cyrhaeddodd y lloug M angorodd yn Callao. Holl infer y w-ar"lolaethati,- Chineaid, 171; Lascariaid, 17; y dwyiaw, 7. Odd:. wrth y cofnodau uchod, mae'n ymddangos fod 193 wedi marw rhwng y ISfed o C'hwefror a'r 28ain o Fehefin. Ond dywedir yn v llonglyfr fod llywydd Cailao wedi dod ar fwrdd* y llon^r i wybod nifer y marwolaethau, ac i fynu mygdarthu y llong, a'rcyfrif vdyw:—Nifer y marwolaethau, 245; yn ngweddill, 201.

TERFYSGWYR CLEKIGAWL YN iim:I11:,GHAM,- Ychydig o ddyddiau yn ol yr oedd neuadd tref Birmingham yu orlawn o foneddigesau a chleiig. wyr Eglwys Loegr ar achlysur cylarlod o gangen Gymdeithas Genhadol yr Eglwys. A'r ol gweddio. &e. dywedodd y Parch. Mr Gale B.C.L. curad All Saints &c, ei fod yn dymuno cynyg gweiliant i ben- derlyniad mewn cysylitiad a cliymeradwyo yr adroddiad a ddarlleuvvyd gan vr Ysgrifenvdd. Parodd hyn gynhwrf annisgrifiadwy oblegid mae'n ymddangos fod y gwyddfodolion yn gwyLod am natur y gweiliant. Y cyfryw oedd y twrf a wnaed gan y clerigwyr ar yr esgynlawr, fe'I'Ni- oeod yu an- mhosibl clywed uu gan- a (idywedouldv Parch. Mr. Gale, lmaflwyd yn Mr. Gale gerf'ydd ei got, ya gydwyd, a dwidivyyd ef, ac yu y diwedd aeth Mr. J. H. Beilby, llytrwerthwr rnewu g'vailgofrwydd nwydwydt at Mr. Gale, ymaflodd yu ei goler a'i d lwyla, vsgydwodd ef yn dda am beth auiser, ac yua ttrawodd ef yu oeb; ei ben nes oedd gwydrau 1r, Gale ar y ilawr yn deilchiou. Yr oedd y bon- eddwyr a r boueddigesaa oedd yn v cyfarfod yug- hyd ar rhai oedd ar vr esgvuiawr vn edrycb ar ^yn oil beb am¡ygu" yr aufoddlonnvydd lleiaf. V\ edi byn cnniutiwyd i Mr. Gale fyned yn mlaen. ond pan ar ganol siarad y in all wyd ynddo gan rin- gvll ar gais Mr. T. Goodman a thalhvyd cl ailau. Wedt i'r .yah' (awel) fyued l;e;b;o, hyny ydyw wedi i Mr. Gale gael ei droi allan, traddododd y clerig- wvr parchcdig bob un ei araeth, HC yu y diwedd cyflwynwyd diolchgarwch y cyfaidbd i r anrhydedd us llurcliedig Ddeou am ei hyuawsedd cristion- ogol a'i amniileidgarwcb' yn y gadair, a therfyn- wyd trwy ganu Praise God from whom all bless- ings flow." Efallai v bydd ein darlienwyr bellach vn awyddu 5 i wybod natur y gwelliaut a achosodd y fath vstortn. Wel dyma to, ddirsvestwyr. "Fad y cyfarfod hwn yn dymuno ar i'r pwyllgor hyd y byddo modd gefnogi defuyddiad cenhadon, fonedd- wvr sydd yn llwyr ymwrthod a di&fiydd meddwo), oddieitbr o dan meddygol" Er mwyn cor oni y cwol y mae Gale diuan wedi chr,) ei droi oÏ gurailaeth yn All Saints gan berchon y fywiolaeth am iddo godi y fath awel anghysurus yn y eyfarfod cenbadoi- yu auuichoaadvjry mdd y Daily News cde! enghraifii ff?iyh s hon c orqaes- awl,