Yr Amserau

i AT ETHOLWYR BWRDEX3BREFI SV>'VDD OA E RXA R FOY CYr'I.WT?'TYl: Cji?. wcdt d ai'wyd.'o H? ??'? 1?'?- c etholwvr v gwahanol P'wrdeisdrc? i RICHARU DAVIE?, Y=?., Pom Menai, brydnawn Dydd Ian j diweddaf, yn gofyn caniavY.l i'w enwi et' M Ym?eis ydd am Gvnhr?-Jbi?liad y B?-rdcisdr?ti crybwyH';di? yn y Senedd, a chafwyd yr auibiad tiairiol a Luddh?.j! F<j?'EDDT:f'0?, a gauiyn:— —■ Mae Y cats a ddodwyd genych yn fy nwylaw, pa un prdd wedi ei arwyddo mor Muoso?f, yn (v nghymhell i Lidat,Lti-i i'v ??try mater yn f?lura didwyll. Chwi a wyddoch ty mod ya Ymwneyd & masnaeh eang, yr hyn sydd yn gofyu oddiwrthyf y sylw a'i- goM manylat'; ac os cydsyniaf a'ch dyrnuniadan, bydd raill i mi esgeuluso fy llesad fy hnn, yr hyn betli, i 1m c'iri sefyllfa i. a fyddai yn gryn abortli. Bydd byn ex unwaith yn amlw: os ystyriweh foil fy ngorehwyl- icu yn gofyn ty mhresenoideb gwastadul yn Liverpool neu Bont Menai, heb son am y draul ychwanegol a dynid arnaf yn fy sefyllfa newydd. Ar yr un pryd nid wyf yn annlieimladwy o'r anrhydedd a gynygiweh ei rnoddi anUlf, a minau o'r dosparth hwnw aelwiryn benodol—j bob! A dun gymeryd iin hystynaetb, ddirfawr bwvs v manteision svdd mewn peryyU yn i --ithio tr FYDI)AI) CSEFYDDO'L, a Llwyddmnt j Masnaehol y Wlad o gwr bwy gilydd; yn fnvv unwed- igol yn gyrnaint a bod Arglwydd Derby, 11 fit A\ einid- 02 v Goron, wedi eglur rldatgan mai ei fwriad yw ym- ddiried i Gkrigwyr yr Eyhcy? Sefydled'.y, hollol ly:c- vdraethiad y Cyllidau a bit'idle*sir geiP y Senedd tuny at addysg y icerin. yr hyu yn ddiamen genvi nid yw ddim llaina declireuad Trein o I., yn amcanu cwtogi KHYDDXD CP.EFYDDOL, yr lion nllhliau yw braint fwyaf, a bawl nuwadadwy pob Jyn, gan ami hon yw sail pob hawliau ereill; ac yn gyrnaint a'i fod i wedi dat?an hefyd. (-? cefnogir ef gan t'wvaÙif v T?, Cyffredin, ei fod ef yn barod i Ddymchicrfyd Eyicy- CY a 'red i n,<ifod  fvn barod i  ddnrion RHYDD rASXACH, o'rhyn H?iai'mor bell asr v perthyna i AIL-OSODIAD TItETH AR YD; os yw Etholwyr Bwrdoisdrefi Swydd Gaernarfon yn edrych ex y materion hyn yn yr un futh bwysigrwydd ag yr wyf fi, ac os dyelnvelnvit fi fel eu Cynrychiolydd, yr vyf yn teimlo yn rhwymedi'_r i dderbyn yr Yniddiried, fca faint byuug a gyst hyny i mi fy bun, gan lod yn oendcrfynol ar vi- an pryd i adael i'r Etholwyr farnu j drostynt en hunaia beb un yniyraeth o'r eiddof 6.. Gan foil yr amgylohiad felly, c'nwi a ddysgwyliwdi 7n naturiol gael gwybod fy meddyliau ar bynciau ereill mwyaf amlwg yr amser yma. Atolygaf, gan hyny, eich caniatall i fynegi, fy mod yn ystyricnl DIH- GEL BLEIDLBISIAD ( Vote by Ballot) o'r pwys mwvaf, heb ba un ni fyddai IIELAETIIIAD YR HAWL-FEAIN'T (Ertension of the Slffrage). yr hyn Jiefyd wyf yn ei gefnogi, ond gwawd a hudoliaeth. Yr wyfyn me:ldwl hefyd y gallai Traul y Wla Iwriaeth oddef dirfawr lei- had, a thrwy ostwng y trethi, gwellhau amgylcbiadau pob dosparth, a rhoddi hwylusdod i ddwyn allan egwyddorion RHYDD FASSACH i'w helaothrwydd cyf- lawnaf. Yr wyf yn o^tyngedig yn dioleli i chwi am y meddwl uchel sydd genych am danaf, ac o ba un yr wyi yn ystyried fy hun yn hollol annheiiwng. Ystafell y PicyUinr, Cacr- rf()n, JIai :2- j' na

AT EIN GOHE8WYR. DERBVN'XASOJI y-grifaii oddiwriii E. l Eangir;, Un wcdi cael iadiad, Sodali-. Yuysfab, T. F. LI., £ Martun, Gutyn Arfun, Trebor -Ilai, J.;e, S:c. o'r rhai nis gallwn wneyd im sylw yr wythnos bon. YN EIM NESAF cyhoeddir v<grifau Rhen Graswr, Eugrad, D. Evans, a Dt-wi Glyn Taf. I J. M. ( Cwxnarnan). Y mae gonnud wedi ei gynoedui eisoes. MAWDDYX a ddyla-ai hvlyd an fun y di'ongliad.

At Ein Derbynwyr. CrHOFuniR yr .tmww BOB WYTH.VOS Y ma» wn.li "i l'atb- D0di, t'tl y yoilir ei yn fldiiloll i iiurhyw blf.rll1 ya y Deyrnas Gyfuuol. Ei bins «ydd f,l v can]yu:- BLAEN-UAL,—15s. am tl'^yddyn; TSI.Hc. am !laHAr blwvddyn 3s. 9,. am chwaiter bhvyddvu. Os \H GUEL,-17s, am thvydd- I Ta 8s. 6c. am hapr bl-.vyddvu -U. am chwarter bhvydd- yu. Ni wneir un sylw o urclubioa oddiwrth ddypitiiaid heb flaen-dal. Cyfeirier yrarcliebioa (nrdrra) am yr Amxerau i J/r. Joha Tjloyd, Anuprau Ojhcf, 17. Qnee:t, A i/(. L,ivcrpool; ac pfr> eytld i ddorbyayr hull ¡lalia,\3.;¡, Gellir anion p->>t>iye (ceiniognu) am 7s. fjc, a than hyny, ac Archphion (Post OJ/ice 0/('s/ am syUlIIl nwdllawh:yny. i,; Rallwn sicrhau yr an- fonir rhifynau vr-Iiwaoegol i neb orldieithr i'w liarchebion ddvfod i law dd^nddydd o l?.iaf, cyn dyild ei gyhoeddiad, XaAUL V LT-YT!IVUAU A'11 ARL. II K I! ION AM ARIA-V. DLSGWYLIR ibob ?tH.'bydtl?derbynydd?.Jntr?nlchjdindeihoU?ythyr- a.u;y??h'dathl-P!? v P,?, 0,,Ie,-s. Colier, os Tia t?y(I'l i stamp cyfatebol i doll V llvtbyr gaul oi ddodi arno, y uorlydd ird?''hYuyddd?h-??'???/?,ueuh.:idtod<')-hyuyItythTi-; ?anu.dderhyniiariMnyurii?bjIyuyUythyrdtti. J A'u.vKwvDnr IALIAUAU.—Er mW,vn 111 derbynwyr ddeal! pa tryd y bydd eu t .liadaii i fYIlY, rhoddir v rhifyn olaf o:id un o bob rhau'daliad I ieu-n amlea film, yu ]j" un wen, a '¡"l1f'r mai y rhifyn lienf fydrl yr olaf, os na adnewyddir y taliad cyu cyboeddi y rhit'yu canlvuol. Carii i, yr elw arierol i ddosparthwyr. D ?LIErt SYLW,-B"dd pob Newyddiadur a eyfeirir i wlad drainov, neu i Dit'ledigaeth Frytanaidd, yii ddarostynyedig i ga-1 ?i zit,ii, ()t'i li-?tl!r !(Iflti ?i r(i,l(li o Bditb niwrnod i ddyd 1 ei gyh. eildiad. AT HYSBYSYVYR. Gan mai yr Amatrau ydyv j 1!ydrli:Hla¡- belaethut' ei gylchrcdia 1 yn y Dvwysog- aeth; y fo ydy.v y cyfrwug goreu i gyhoe'd'ii Hysbysiadau yn mysg y Cymrv. Cyhoeddir unrhy.v bysbvsiad heb fod u'.vchi t.t 'i llinelt run is. a 2". am Ilin?ll (yn cymvy tua ) o lytbyrcnau) vi-iiwane^'o!. LleilH..ilo y prhiaa pm t'yddis ,n mynyvlui cyliooddi \vm IZysbysiad. | ITO ADVERTISE US. Thrt A litem « being the rno-t exttjusiv.dy circid.itK'd X v s- paper in the rrincipality, is the best medium for publish- ing all kinds of Advertise- ments among the Welsh peo- ple, Tho) terms arelow :—Six linos and under, three shil- ling"' and two pence for each additional line ( conUinin- Discount will be allowed on Advertise- ments repeatedly inserted.

YR YM3E tSV.'Y" DUOS T.iv; liPOOL. Fel v mae amser yr etboliad yn agosau, y mae pryder ac egni y pleidiau gwrthwynebol yn cyn- nycldu. Yn y drcf bon nid oes Ïw glywed y dydd- iau hvn ond swn purotoad iii y galluoedd ymryson- gar yn darpuru erbyn dydd y prawf penderfynol. Bydd yr ymdrecb y::ui yn sicr o fod yn un galed iawn, a rhy anhavvdd ydyw dywodyd, gydag un math o si envy dd, pa (For del y try y lantol. lien nythle ddrewliyd toriaetii ydy'.v Idvorpool wedi bod o ddyddiau y gaethfasnach hyd y dyddiat; hyn, yn fwy felly nag un dref fttwr boblogaidd yn y deyrnaa. Y mae dylanwad aflach uchel eglwys- j yddiaetii yn parbau yn ei l'ym i raddau helaetl) ynddi, ac Ymneill-iuaeth ac egwyddjfiou rbyddid yn isel a gweilli'¡il, mown cyruhariacth. L'u rheswra am LYll vdvw, ddaribd i'r Eglwv' si Yni- neillduol yn amser yr ymureeh fa'.vr am ddiddym- iad y gaethfasnach, ddwyn eu tystiolaeth yn erbyn y betli t'olldigedig ac ysgyninu hono, a gwrthod cymuudeb eglwysig i bob un ag oe id ganddo lais ynddi, ac a wrt.iodai dyuu ei Lw oduivVithi. Digiodd hyn y cyi'oethogioa a biuiiynent i'w cy- nuileidfaocdd yn ddiiTa'.vr, ac enciliodd y rhan fwyaf o lawer i'r Kghvys Sefvdiedig, lie yr oedd J croesaw a masnachu faint a fyuent yu ngiiig a gwacd eu cyd-ddynion. Trodd y rhai hyn allan yn feibion toriaetii, dati mwy g.vr.jsog ac ymroddgar na'v lleill. A chan fod mwy o drat'niu'.ryr y dref JlUl yn dal cysyhtiad a r gaethhiooach, ac yn elwa oddnvrdii, nag uu dref arail yn y deyrnns, aetli y dref yn fwy toriaidd ac uciiel eglwysaidd ei hvs Lryd nag yr un arall, ac nid yw wedi oeri n^m iwr iawn yu ei sol hyd y dydd hwn. Tref ydyw, lbl y dywedai y diweddar Iiarch. J. Eiias unwaith am dani, wedi ei baden-idu trwy drais, a cbwys a gwaed y caoutiion tiu im \Yedi mysgit y cymrwd a gydia briddfuiui lnuriau ei thai wrth eu gilydd." Tref," med lai, a y mae ei chevigyn Uefain o'i inuriau, ai thrawstiau yu atcb or gwaith coed, yu ei hevbyn." Mov belled ag y mae isclder achos Ymneilldu- aeth yma, i'w briodo;i i hyn, (a diau ei fod yn un o'r pvif achosion hefyd,) y uiao hyd yn nod ei his elder a'i gwendid cymhariaethol, yn anrhydedd au yu glod i"vy hcgiwysi. dyugodd i w niwed ei hun yn yr achos hwnw, ac ni thvodd oddiwrth hyny, er iddi golli (Fair, a thynu gwg y mawrion a'r cyl- oothogion, yr hwn sydd yn aros yn gwmwl du UIVCtl ei phen hyd y dydd h'.vn. IfoJcl plant yr hen fa3ufteliwyr rnswn dynion ysoryd ac egwyddovion eu tadau. Y maent yn 'bleidwyr calonog i bob caethiwed, ac yn elynioii ymroddgar i bob mesuv rhyddfrydig. Eu blaenor Mu hathraw yw y Parch. H. McNeil, yr hWll fi chodiad ei fys a'u harweiuia ar ei 01 drwy boll ffosydd ei annghysondorau a'i yspryd cul a rbag- f u-nllyd ei hun. Ycbvdig amser yn ol, tynghedai j ei ddvsgyblioa mown cyfarfod cylioeddus yn ciu L,a byddai iddynt bleidleisio ar un eyftU id nad i roddi ei 1 bleidlais yn y Senedd dros ddiddyraiad gweitbred Gwaddoliad Coleg Maynooth:—sound Protestant oedd i tod yu arwyddair ar y i'aner, a dim arall, Cyn pen y pythefno3, yr oedd y gwr hwn mewn gohebiaeth ag Arg. J. Manners, Pa bydd cwbl oil yn ei egwyddorion a'i deimladau, er nad mewn euw, i'w waliodd i gvuygeihunyn ymgeisydd dros Liverpool, ac v rhoddai ef, Mr. McNeil, ei ddy- j lanwad o'i hlaid la, v gwr liwn, a gadwodd gvmaiat o swn drwy y dref a'r deyrnas yn nghylch Pabyddiaetii a gwaddoliad y Coleg- Pabaidd—a gyhoeddodd gvnifer o fygythion barnedigaethau yn erbyn y wlad, am fod ei liywodraeth yn ffurfio Pabyddiaeth, yn troi fel hyn ei hunaa i wahodd boneddwr o'r egwyddorion hyny, a cbyfaiil calon i'r gwaddoliad, i ddyfod yn ymgeisydd am gyn- hrychiolaeth y dref lion yn ySenedd" Digril'i oedd gweled mawrygwyr penfoddalion y gwr, yn j eosi eu cernau, ac yn llaesu en gweflau, pan ddaeth y peth i'r golwg; a digvif iawn oedd ei weled yutau wcdi suddaw byd at yr eu yn nghors ei an- nghysotiderau gwarthu3, yn ymwingo, ac yn yitz- dteipio, fel y dywed pool y wlad, yn gyuE-lyb i hen geliyl antlbdr.-], i geisio llusgo ei hunan allan o honi. Yr esgus a roddai oedd, nad oedd yr uu sound Protestant i'w gael,—bod Lord John Man- J ners yn 3Qundprotectionist, os nad oedd yn sound Protestant,—y pleidleisiai dr03 drethu bara y tlawd, os na phleidleisiai dros ddiddymu gwaddol- iad Coleg Ilavnootli DynF,'r dyn sn.cid yn ar wain liuoedd o ganlynwyr, ac yn eu mysg, luaws o'r vhai a borthodd raasnach rydd a (ligouedd o Cava, yr liyn nad allent ei gael o'r blaen! Lie bynagy byddo ef, clywir bloedd yr hwn sydd yu teyrnasu yn mysg ffyliaid ac y mae yn olidus gweled fod nifer y ffyliaid raor Iluosog.. Y mae rhagrith a dicbellion y blaid Doriaidcl yn dyfod i'r golwg yn gyrnaint ag erioed y dyddiau hyn—yr un yw hi, yr hen ddraig, hen dynes rhyddid ac iawnderau dyn eto, ag ydoedd gynt. Cymera Mr. Forbes Mackensie, un o'r ymgeiswyr toriaidd dros y dref lion, arno ai fod yu wrthwyn- obwr i waddoliad Maynooth yn awr, er iddo bleid- leisio clrosto pan ddygai Syr R. Peel y mesur yn inlaen, ac er iddo fod a'r llaw benal i lygu cynyg- iad Mr. Spoouer am ymchwiliad i'r achos wythnos neu ddwy yn ol. Arno ef yr oedd y gufùl i gael digon o bleidwyr y liywodraeth i mewn i ffurfio Ty, pan oedd y mater i fod dan ymdriniaotb. Cvmerodd ofal i gadw draw y tro hwnw, ac nid oedd cymaint ag un o'r gweinidogion, nac ond ychvdig o'u pleidwyr wedi dyfod yn nghyJ, cyf- rifwyd y Ty allan, a syrthiodd y cyuygiad i'r 11 wch, ac erys y cytrifoldeb am hyn yu beuaf oil ar ysgwyddau y Mackensic anffvctdlon ac annghy- son hwn, Nid yw Maynooth ond magi ddicbell- ddrwg gan y dynion twyllodrus a diegwyddor hyn, i dda! yr lianer deiilion a allant hudo iddi. Nid ydyut yn meddwl cyfl'.vrdd blaciiati eu bysedd a'r gwaddoliad; o'r ddau, v mae llai o obaith oddiwrth Iarll Derby aï Lleillwyr y gwnant hyn, nag sydd oddiwrth Arg. J. Ptussell a'i blaid. Od oes, fel y dywediv i ni fod, rhai Ymneilldu- wyr Cymreig yn y drcf lion yn cymeryd eu twyllo a geiriau ofer y dynion diegwyddor hyn, y mae yn ddrwg genym i'eddwl am danynt Y mae yn brawf o ben pur feddal ac egwan, neu o galon bur ddiegwyddor. Chweoychem weled gwersylloedd Ymueillduaeth wedi eu glan buro oddiwrth ddyn- ion o'r f;¡th hyn a lynant wrthynt, ond a fradych- ant eu hegwyddorion bob cyfleusdra a gatfont. Y mae Iarll Derby wedi bod yn onest mewn un peth beth bynag, set' yn ei amcan i wasgu ar ryddid ac iawutlei-ati cvdwvbocl Ymneillduwyr, os caiff aw- durdod a gallu i gyflawni ei ameanion. Y mae I gwell gobaith i'r dorth fara ddianc rJiagddo nag sydd i'u rhagorfrdialiau crefyddol. Y in,o yn dda genym grybwyll, fod y Parch. W. W. fjwbauk, un o glerigwyr efengylaidd y dref, ac un o'r rhai mwyaf poblogaidd a dylanwadol, yn dyfod yn mlaon yn eofu i bleidio Mr. Cardwell a Mr. Ewart, y ddau ymgeisydd rhyddfrydig. Y mae y Me Neiliaid mewn digter llidiog tuag ato am hya. Gwr o ttddwJ annibynol a goneit yw Mr. Ewbank, yn deall hawliau ac iawnderau dyn, ac yu awyddus i bob dyn gael llawn fwynhau ei ryddid a'i iawnderau.

BWP.Di;tSDKEF[ .\r..FU; IT LI:T A MAI.UWYN. Yr ydym yn derbyn y newyddion mwyaf cysurus o Arfm, Llefara cy foil lion Mr. Davies yn by dorus iawn am ei ethoiiad. Gobeithiwn na fydd i'u cyfeillion lacio dim yu eu bymdrechion ocidiur y dybiaeth fod ell buddtigoiiaeth yn sicr. By elded iddyut gofio o hyd fod eu gwrthwynebwyr yn fyw ac Vil gedyrn—yn allnog ac yn gyfrwys-yn ben- derfvnol a diwyd ymroddgar. Ymdiengys yn awr na c i b d yr hen ddraig doriaidd nag arian na thwyll, na thvais, na dicheliion, nag unrhyw arfau drygionus a alio eu cae! a'u defnyddio, i gario ei hachos yu mlaen yn yr ethoiiad sy'u nesau. Y j tnae y grlir allan fod 'l'oriaid Jiiverpooi yn fo-i-iloti i aberthu can mil o bunn<vt ar allor en hachos, a mwy os bydd raid,—i dalu oyflogau i bob math o greadunud diegwyddor a drygionus am wneuthuv y budrwaitiioattaiyreLhoiwyrrhyddfrydigi bleidleisio, hyd y gallant—i lwgrwobrwyo ereill— a danfon vhai etholwyr i'r wlad ar y pryd, &e. Anfonwyd i ui goni o lythvr a gyfeiriwyd gan Ysgrifeuydd etliol Mr. Davies yn Nghaer- narfon, at y Mil. Pennant, S.A. Smith, Ysw., Ar, Newbovo, a'r Arglwyddes Kr&kino, a S. P. Wil liams, YSIV, Craigydon, yn traethu hyder parentis y bvddai iddvnt adael i'v," deihaid bleidleisio yn ol eu cydwybodau en hunain yn yr ethoiiad. Der- byniwyd ateh oddiwrth v boneddwr olaf. Oeuwu gyhoeddi yr ohebiaeth hon am wythnos non ddwy, gan ddisgwyl y cawn atebion y bonclldion ereill. Os atebant, ac os bydd cu hatobion yn gyfFelyb i'r ,,yff- ,Iyb i'r eiddo yr hwn sydd wedi dychwelyd yr ateb sydd gereinbron: bydd raidd i ni adael i'n bewinedd dyfu am ft,, lieu ddau cyn ymdrafod a hwy. Nid oes dim i'w wneuthur a'r fatb hyn, heb gymeryd paladr gwaewlFon atyut, fel y sylwai brenin Israel gynt. Yr vdvm yn deall fod yr ymdrech yn Mwrdeis- drefi Filint yn debyg o fod yn un den iawn. G warth oesol fyddai i'r lleoedd hyny ethol Mr. Peel, yr uehel dori, i'w cynhrychioli. Am Syr J. Hanmer, y mae yn foneddwr tcilwng, synwyv- lawn, a galluog; ac o ran ei egwyddorion gwlad yddol yn lied ryddfrydig yn mhob ystyriaeth y mae fit o weitlnau yu f,vy dewisol na'i gydymgeis- ydd. Ofuwn fod Mr. Salisbury yn rhy ddiweddar cyn dyfod i'r maes y waith hon. Deallwn y bydd iddo ymweled a'r Bwrdeisdrefi yn nghorfFyv wyth- nos hon; caif fef a'i gyfeillion farnu beth f;dd y llwybr doellaf ïw gymeryd. Ei'e yw y dyn, pc buasai digon o galon yn yr Ymneillduwyr i yur uno ac ymegnio i'w ethol. Kid ydym yn clywed siw na miw o Sir Dref- aidwyn ai Bwrdeisdrefi. Yr oedd y Lianidices, a Machynlleth, flynyddau yn ol, yn cnwog am eu hysbryd diwvgiadol. A ydynt yn Ihn\'dù a lIlOral '1 f' t! llonydd a diofal ar y fath amser a Ilwn, pan y mae C131wad uwch nuct "100 1 '1 gal wad uvich na g erioe d arnynt i ymccrnio dros egwyddorion tbyddid masnaehol, gwladoi, a chref- 11 1 f) Cl 0' yddol? Clywsom fod preswylwyr y trefi yna yn J J Y 1'0 1 ynt'l yn ymgynull wrtii yrugeiuiau arcaunoedd i ddiolch- us gyfarch Mr. Cobden am eiymdreoli i enill idd- ynt fenditbion masaach rydd, ar ei duith trwy" odd yuo ychydig ddyddiau yn ol. Y flordd oreu idd- ynt ddangos gwirionedd en diolchgarwch fyddai ethol gwr o egwyddorion Mr. Cobden i'w cvn- eu golygon tua Llundaiu, a galw Cill cydwladwr talentog iI Kicliard, I'sn- ailan,

NO DI AD A U "M EDDYLIWH." j Yr uyf yn mcddul y byddai yn dda i etholwyr Liverpool gadw golwg ar ystraugciau Mr. Forbes Mackenzie mewn perthyuas i gynygiad Mr. Spooner. Gwrthwynebodd waddoliad Mnyuooth unwaith, ond pan roddodd Syr II. Pueel swydu iddo, fe bleiuiodd y gwaddoliad, a dywedai ei fod wedi ei wrtbwynebu o'r blaen am fod y gwaddonad yn fyeban Yn awr y mae vn datgan ei fod o blaid tyull ymaith y gwaddoliad. Ceisiodd v Weinyddiactb dwylio'r wlad, trwy gymeryd arnynt bleioio cyuygiad Mr. Spooner ar v mater, er eu bod mewn gwirionedd yu awyddus iawn i'r cyuyg- iad gael ei k-thu. Yr oedd y mater o dan sylw y Senedd ddydil Mawrtb tua banner dydd, ac yr oedd i dd'od o dau eu sylw dracbefn yn yr hwyr. Yr oedd y Weinyddiaeth ur eu cyfyng-gynghor pa fodd i liudagu y cvnygiad heb osod eu dwylaw eu hunain arno. Ond yr oedd Forbes Mackenzie yu barod wrth law i wnevd unrhyw fudrwaith er mwyn cadw ei swydd. Ei orchwyl arbenig ef fel Ysgrifenydd y Drysorfa, ydyw gofaln fod deugain o aeloilau yn y Ty pan fydd rh)w festir ger bron ag y mae'r Llywodrueth yn awyddus i'w gario: ond nos Fawrth llwyddodd y gwr hwn i gadw pleidwyr y Weinyddiaeth allan o'r Ty, fel y gellid cyfrif y Ty. Y eaulyniad fit uad oedd ond 38 yn bresenol, ac felly bu raid gohirio y ti,, ci ddydd lau, yn 01 cynygiad Arglwydd Palmersto.n ganol dydd, ac nid ydyw yn debyg y gellir dwyn y mater yn y Senedd hon bellach. Pe buasai Mr. Forlies Mackenzie yn awyddus i gario cynvgiad Mr. Spooner, fel y mae yn ceisio twyllo etholwyr Liver- pool trwy ddywedyd ei fod, a chan mai ei waith ef ydyw gwneyd Ty," fel y dywedir, sef cael y nifer digouol o aelodau (-10) yu bresenol i ddwyn achos ion y Senedd yn mlaen, gallasai \vneyd hyny yn hawdd, oblegid ni tuasai raid iddo gael ond un hehlaw efe ei hun i wneyd y nifer angenrheidiol. Yr wyf yn meddwl mai ofer ydyw i Olygydd yr Arnserau, na Golygydd unrhyw newyddiadur rhyddgarol arall, d '.adieu yn erbyn gwaith y Llyw oiiraeth yn cymeryd add\sgiant y bobl i'w dwylaw. Y mae llwyr angeu am ryw gynliun efjeithiol o addysg. Y mae yr ogwyddor wirfoddol wedi gweithio yn dda, mae'n rhaid addef, onclllid ydyw eto wedi ilwyddo i ymlid lluaws tnawr o arferiadau llygredig ac anfoesol o'n tir. Ond yr wyt' vn gwa- haniaethu ychydig yn fy ngolygiadau ar y mater oddiwrth Mr. Fox, Syr -Tames Graham, ac Arg. Derby. Yr ii-yf yn meddwl fod yo angenrheidiol codi ysgolion i ddysgu arfcrioix moesoldeb ?'?! Seneddwyr yn gyntat' oil, a piie byddai i Iarll Derby nen ryw un arall ddwyn mesur i'r perwyl hwnw i'r Ty, mi a ddadleuwu o'i blaid gyda'r egni mwyaf. Pa fodd y gellid defnyddio arian y wlad yn well na thvwy dalu i athrawon medrus am ddysgu egwyddorion moesoldeb i'n Seneddwyr, ar y rbai y mae'r cyfrifoldeb dracbefn yn gorplnvys o wíleyd cyfveithiau er lies y wlad ? Yn 01 fy mftrn i, gellid gosod cyullun fel hyn ar droed, a gailai l'awb ei gefnogi heb osod un math o drais ar eu cydwybod, oblegid nid oes dim gwahauiaeth yu mysg y pleidiau crefyddol mewn perthynas i e- wyddorion cyutaf moesoldeb. Er mwyn profi fod angenrheidrwydd am gynliun addysg o'r natur hwn, mi enwaf ddau amgylchiad a gvmerasant le yn nghorffyr ychydig ddyddiau diweddaf. Yr oedd aelod Seneddol yn traddodi araeth wrth etholwyr Canterbury ychydig o amser yn ol, ac yn ngbord. ei araeth dywedodd rai pethau sarhaus a divstyr- 11yd am aelod araIL Iramgwyddwyd hwn yn ddirfawr, a danlonocid at yr aelod anvhydeddus a'i tramgwyddodd, gan eriyn arno alw ei eiriau yn ol: ond goraeddodd yr acloci anrhydeddtis wneyd. Erbyn hyn yr oedd y mewn dyrys- web --vr ae(Id wedi cael ei srvhau, ac vr oedd ei anrhydedd wedi cael ei lyehwino. Beth a wnaeth- pwyd yn yr amgylehiad Wei, cymaint oedd an- iwybodqetli, 0 ddifFvg addysgiant gwell, y ddau aclod Seneddol byn druain, lei y penderfynasant mai y fforud oreu i benderfynn y mater oedd idd- ynt 'fyned o'r neilldu i lo dirgel, a sefyll rhyw bellder penodol oddiwrth eu gilydd, ac yna iddynt saethu at eu gilydd i edryuh pa un o honyut a ieddid. Felly fu: aeth y ddau greadur hyn yn eu hanwybodaeth mewn cerbyd gyda'u gilydd i dariio ergyùioll rnarwol at eu gilydd. Mae'nwir i phea- S.Itit eu dychrvnu gyrnaint pan oeddynt vn marcio y tir allan, fel y bu yn agos iddynt gael uÜJOd y dtafferth o ladd eu gilydd ond eto ar ol d'od atynt eu hunain, taniasant ar eu gilydd, ac fel i hu mwyaf ffodus, ni wnaethaat un niwed y nail 1 i r Hall. Cymaint oedd anwybodaeth y tldeuddyn hyn, fel yr aeth y tratngwyddedig yinaltli weli cael ei foddloni, a tbybio id fod ei anrhydedd yn jddilychwin; a mediiyiiodd yn ei anwybodaeth fod y sarbad a daflwyd aruo gan ei gyd-seneddwr j wedi ei olchi ymaith gan yr ergyd allan or llaw- ddrull. Ouid ydyw yr am^yloiiiad hwn vn dangos fod cyflwr moesnlein SstdiVyr yn isel iawn, a bod angenrheidrwydd am ryw gynliun o addvsg- j¡mt SoneddoJ ar eu cyfer ? Priu y FJuasid yn i meddwl fod yu bosibl cael dau o foneddwvr mewn gwlad Gristionogol fel Prydain, trior dywyll am eu | dyledswyddau, ac rnor anhyddysg yn ngorchymyn- ion byraf y ddeddf foesol, megys Na ladd," &c. Un amgylehiad eto, ac yna yr wyf yn siwr y bydd darllenwyr yr A mseran yn cydolygu a mi I mewn Pei-tilyn s i'r angenrheidrwydd o gael rhyw gynliun | o addysg Seneddol. Yn y Senedd nos lawrtb, yr ocdd yr aelodau anrhydeddus niewu cvfyngder meddwl mewn perthynas i pa bryd v gclbd CHO' cyfleusdra i ddadleu y pwngc pwysig ° waddoliad Maynooth. Yr oedd y wlad yn tcrw ar y mater, ac yr oedd bron yn anniclionadwy cael noswaith i'w drin. Nid oedd modd cael un noswaith nad oedd rhywbeth eisioes wedi. ei beuodi i fod dan sylw. Ac eto er hyn oil, yr oedd archwaeth ein j haelodau Seneddol mor isel', a'u hanwybodaeth am wit- deilvngdod pethau mor fawr, f81 y rhedasant i or Senedd, ac oddiwrth cu gwaith yno, tel plant i yn gadael eu liyfrau i fyucd i chwareu, ac aetiiant i edrych arged vlau yn vmryson rhedeg! r no y buont yn gwaeddi "hwi iiwn" a "hwj v Hall, tra yr oedd yr anifeiliaid druain via carhmiu am eu hoedl at "yw host neillduol ag oedd wedi ei osod ar eu | c.yFer. Yn awr, onido ydyw y fieithiau hyn yn dangos fod llwyr angen addysg ar ein Seneddwyr? A goreu po gyiuaf y dygir rhcithsgrif i mewn i' r j perwvl medd Munimuwri. t¡-.¡r Dylnsai y "Nodiadau" uclmd o eiddo ein goheb- ylll Meddvli wr"' ymddangos yn eia rh,fyn (i weddaf; ot;d o hcrwvdd diffyg S;,f°d bu raid goijil-io Ct, cyhoeddiad, el- cli bod wedi eu cysodi. AT OLYGYDD YH "AMSKUAU. SYII,—Gan fod y Senedd ar dori i (ynu" yn fuan iawn, etallai mni Joetli fyddai i mi ddefnyddio y cyfleusdra i orphWyS ychydig. Ei^lhii yrym- i-od(laf i tipn"l ftitcr;)n gwlad wriaethol pan gyferfydd y Senedd newydd; ond yn bresenol yr wyf yn dymuno cael iiamdden i- ddeinyddio nosweithiau braf yrhafisyllu ar, a.meddwl am weitbrcdoedd 1 h y [edd auian. Ond nis gallaf roi fy ysgrifell o'm llaw y waith hon heb ddefnyddio y cyfleusdra i ddiolch i chwi, Mr. 001., am alw fy syiw at yr llyn a ystyriwcti yn anmhriodoldeb mown gair a ddefnyddiais pan yn ysgrifenu ar y dreth eglwys yu Ninbvch. Gau nad oeddwn yu eael liawer o aiiisei- i feddwl, yr wyf yn synu na fuasai mwy o lawer o'm geiriau yn cad oil nodi allan i'w condemnio. Ond gyda phob parch i chwi, Mr. Gob, yr wyf yn meddwl eto fud y gair a ddefnyddiais yn eithaf priodoi i osod allan duedd foesol y weithred y cyfeiriwn uti; ac y mae yn hawdd canfod mai yn yr ystyr hwnw v dofuyddiais y gair, oblegid gwyr pawb, ac addefais inau hyny yn fy Nodiadau, fod y gyfi-aitli yu catiiat.an "atta- faeliad" dodref'n, & am dreth eglwys. Os nad "lladrad" yn ngliyfrif cyfraith ynefydyw cymeryd eiddo yr Ymncilldllwyr trwy drais am dreth eg- lwys, y mae yn riiaid fod rhwymau moeeol ar y cyfryw i dahir dreth ac os felly, mae y neb a omedda ei thalu yn peehu yn erbyn Daw. Ond tybiwyf nad oes yr un Ymneillduwr egwvddorol a haera hyny. Yr wyf yn bur sicr nad ydyeh chwi yn barod i osod pechod wrth ddrws y nifer luosog o Ymneillduwyr cydwybodol, y rhai ydynt yn gwadu eu rhwymedigaeth foesol i dalu'r dreth hon, ac yu gwrthwynebu ei thalu hyd nes y gorfodir hwynt i wneuthur hyny. Neu fel hyn:—Os oes rhwymau moesol ar yi: Ymneilidiiwi- 'I (ialli'r dreth eglwys, yna y mae'n becliod iddo beidio ei thalu; ond os nad oes rhwymau moesol ar yr Ymneillduwr i'w thalu, y mao attalaelu eiddo'r cyfryw trwy drais, yn ngwyneb cyfraith y net, yn"H:!drad." Nid ydyw fod cyfraith Prydain yn C)fiawnbaa y peth, yn newid dim ar y mater, i m tyb i; oblegid gall llywodraetbau fod yn euog o ladratta, vu gysfal a pliersonau. ruae Prydain wedi llad- gysLal It phersunan. 1 mae,. wedi Jlad- ratta gwledydd cy)I hyn.slCl wyf yn gwybod a ydyw'r loylo ucbod yn dda gadawnf i chwi, Mr. Gel, farnu ond pa un bynag, yr wyf yn meddwl c t'L tll Pry- dain y awduroodi neb i ladratta, airigeti petitio princippi perfTaith. Dyna ddigon, mi dybivvyt, mewn perthyuas i briodoldeb un gair. "ad ocs nob beb litbro ar air, gwr perffaith yw hwnw," Ond ar 01 AD feddwl, y mne yn ddrwg genyf fy mod wedi rhoi cerydd mov Uyra ir Parch. it J. Roberts, Dinbych, gan fy mod yn deall oddiwrtli lythyr eich gohebydd i yst, nad vdoedd y gwr parciiedig yn bleiciiol i r dreth. Derbvnied y gwr hwnw fy vmddiheuriad hWll, ac ystyried bob am ser mai peth perygms iawn ydyw bod m-iwri cwui ppun (a gafn arfcr y gair°) drwg.—MEPDYLIWR

PVIANION A HYNODION. I -mn I Y mae'r Daily Xews yn but- briodol yn gofyn :— Pa wyneb sydd gall Dy CN .fi"'eliii wedi ei gyfau soddi yn benaf o ynadou, roi cyfreitliiau mewn grytn yn erbyn cynghwystlon (bettings) yn mysg y dosbeirth iselaf pan y maent hwy yn cau i fynu Dy y Cyffredin—Maynooth a'r cwbl—fel y galient fyued yu un cord'gyda'u gilydd i edrych ar ol cu cynghwystlon eu hunain ar y Derby ?" Y mae y foneddiges Miss Smith, gwaredigaeth ryfeddol yr hon 0 I agcrlong losgedig Amazon a bai-ocid y fath syndod, yn awr wedi dychwelyd i Dublin, ei He genedigol. Daeth y llong Sarah Anne o Port Phillip, o'r lie yr hwyliodd lonawr 21, gyda Id mil owns o anr, yr hwn a brisir uwchlavv hanner can mil o bun- noedd. Yr wythnos ddiweddaf, bu farw dyn 36 oed yn Llundaiu, mewn eaulyniad i niwed tumewnol a gawsai trwy geisio cyflawni gorcliest, sef cario ar ei gefn ddernyn o haiarn yn bedwar cant o bwysau, am gyngwystl o alwyn o gwrw; felly collodd ei fywyd yn yr auturiaeth ryfygus. Y mae catb gan Hichard Swiuburn, ffermwr, Bishopton, ger Htratford, yn cyflawni yn serchiad- ol ddyledswydd mani-yngliyiraith i ddeoriad yn cvnwys chwech o gywion iar. Ychydig ddyddiau yn 01, pedolwyd ceffyl a chaseg mewn goiail \'n Saxilliy, oedran unolparai a wnai 63 y ceiiyl yn 30 oed, a'r gaseg yu 33. Y mae'r olaf eto yn alluog i dyuu tnuelio bwysau dros bont Saxiiliy. Y mae Eghvys llydd sgotland wedi casglu at wahaool achosion or 181edo Fai 1S13 hyd Mawitb 31, 185:2, y swm dirfawr o £ 2,742,001 4s. 8c.! Dywed y Prwyaduron a benodwyd i wneyd ym- chwil i Goleg llhydyeham, nad yw yr addvsg a gyfrenir yno yn tueddu at ddyrchal'u neb yu y byd, y Y mae darlhiwwyv a thafarnwyr Limerick wedi penderfynu, na oddefir i r tngolion, os gallant hwy en hattal, yfecl dim and porter a chwrw Limerick Dywed en hadroddiad fod dros ddeng mil o bun- noedd yn mynerl o'r dref bono am ddiodydd br.ig yn unig. [Onid gIVe:i iddynt ddeisebu am duitfyn- doil ar bob gwlybyroedd meddwol a cldygir yuo o leoedd ereill ? Nid annhebygol na chaent hyny gan Arglwydd Derby.] ,¡ 0 fewn yspaid tri diwrnod, ar fFeram Mr. G. Spencer, West Rasen, bwriodd y fuwch 16, llydn- odd y gaseg, daeth yr hwc'n a thorlhvyth o berchyll, doorodd yr iar ar nythaid o gywion, dwy wydd ar luaws o gywion gwyddau, a bwriodd y gath dor- lwyth o gathod. Y mae y cyfau yn dod ymlaen cystal iig y gellid dysgwyi." Yn ddiweddar bwriodd cath dri-throed bump o gathod bach, mewn staid berthyuol i gwmpeini rheiHtbrdd Amwythig a Birmingham, ger Wolver- hampton. Cymerwyd tail- o honynt oddiwithi, a boddwyd hwynt. Wedi hyn daeth yr hen gath o hyd i dwll llygoden ffreinig, ac ynddo lnaw., o rai bychain; lladdodd yr hen lygoden, a nifer o'i chywion, gan gymeryd tair o honynt at ei dwy gath bach a gwelir y a hwythau yn ei cbyd- sugno yu dangnefeddus. Fel yv oedd Dennis Lean a'i wraigyn dychwelyd i'w eartref o Castleisland, Iwerddou, ychydig nos- weithiau yn ol, neidiodd dau ddyn o fol' y CIawdd yn ochr y ffordd, a tharawsant ef i lawryn y fan vna llusgasant ef i ganol cae, a thorasant ei wddf mor ddwfu, nes tori gwraidd ei dafod. Y mae careg sylfaen ctpel Wesleyaidd newvdd wedi oi gosod yn Belfast, yr hwu sydd i gymvys 500 o bobl, ac i gostio 1, 00. Nis gallwn beidio chwerthin pan yr adroddid ellwecil i mi y dydd o'r blaen, am ddyn a arferai weddio yn hir, a'r hwn a gymhellasai gyfaill i aros rrydag ef i gymeryd ci foreufwyd, a hyny yn erbyn ei ewyUys yn fawr. Gweddndd a gweddiod.i nes i amynelld yr ymwelydd ballu, a meddyliodd am wnoYll ei ffordd tua'r drws yn ddistaw ond yu ei yrngais i wneyd hyny, efe a ddeQVodd fab yr hen yr hwu a gysgai yn esmwyth ar ei gader. "Pa nloi* ftitlll y bydd eich tad trwy ei weddi?'' gofynai yr ytnwolydd yn ddistaw. A ddaeth efo at yr luddewon eto ?" gofynai y llange mewn atelnad. "Naddo," meddai v lbill." c, Wel, jute, nid yw ddim hauer trwyddi eto," ebe y bachgen, gau ym- ollwng i gymeryd cyntyn arall; ar yr hyn aetli yr ymwelydd allan.—American Paper. Yn y mis Ebrill, uaethai 308 o longau i New York, gyda 29,117 o y i i i t'i i cl w v r. Y nifer a laniwyd yn v pedwar mis cyutaf o'r flwyddvn hon, ydoedd 71,001, yu ngbyfer 75,000 yn 1851, a 40,000 yn 1,850. Yn ngwestty y White Horse, yn Spilsby, y mae Ilwdn-dafad a fagwyJ yn ddof, un o ddau efaill, yr hwn a lydnwyd Mawrth 27, Itln, a'r hwn a eiwir Billy. Y maeyn mesur o flaeo ei drwyn i flaen ei gynffon, bum tioediedd ac iiii ti--tldcg modfedd; ei gylclifesur yw pum troedfedd ac un fodfedd, a phwysa yn fyw 1 !):¡ P\ys, Cymer Billy ei wydriad o gwrw nell wirod gyda chymaiiit o Has ag y gwna un o gyfeillion deudroed. Teimlodd fwy nag iiii. waith nerth dylanwad alcohol, nes ei dclwyu i gyf Iwr o hollol feddwdod. Ar y cyfryw aehlysuron, cilia Billy o'r neilldu, allan o olwg y cyffredin, fel un ymwybodol o'i setyflfa, ac a gysga lies sobri. Nos Wener, cymerodd tan le mown meiin gotwm i fawr, ar gongl Alum-street, Manchester, a dystry w- iwvd (,I.tlo 0 werth £:2UO. Gorcliymynwyd i leidr yn ngharchar Glasgow ymdrochi; aeth i'r ymdroehfa a pblastr ar ei frest; ond parodd y dwfr iddo ymollwng, ac er tnawr syndod i r ceidwad, gwelent o dauo drysorfa yn cynwvs chwech o oriaduron aur. Y mae y Proffeswr Muss, prif feddyg Sweden, newydd gyhoeddi llyfr dyddovol ar glefydau pobl Sweden; yn yr hwn y mae yn dangos lod y trigox- ion yn cyflym wacthygll-yn anianyddol mewn maintioli a nerth, ac vn foesol mewn deall a rhin wedd—sefyllfa a briodolir ganddo yn benaf i r defnyddiad helaeth a wneir o Fraudi yu y wlad hono. Elailai y bydd yn ddrwg gan fechgyn yr argrafF- wyr glywed fod dyn ya America wedi dyfeisio pciriant i wlychu papur tuag at ei wneyd yn barod i argrafFu arno, yr hwn a'i gwna yn gynt ac yn well nag y gallant hwy. Cynhahwyd trcngboliad ar gorfF gwraig 77 oed, yn Frankfort (clio vr Utica Observer) yn ngroth yr hon yr oedd pientyn perffaith, yr hwn a fuasai yeo ers 40 o flynyddoedd. Dywed y Dumfries Courier fed cath, tra yn sefyll yn llygad yr haul wrth ddrws ty yn Max- welitown, wedi dal a llyngcu tair gwonnol yn olynol tra yn ei phasio yn eu ehedfa. [Y mae yn j ddrwg genyrn addef ein bod mor ddwl fel yr ydym yn metlui deall dau betli yn yr hanesyu bychan ucbod, sef, sut y bu i'r tair gwenol basio'r' gath os llyngcodd hi hwynt, ac hefyd, sut y bu i r eu llyngcu os pasiodd y tair gwennol Yn Abertawo, ychydig o ddyddiau yn ol, achub- odd dyn tlawd forlan a cherbyd rhag dinystr an- ociieladwy. Pan dderbyniodd yn dal am ei gymw y nas ?'7<??'H ??' gymwynas ddernyn tair ceiniog, ni wnaeth un sylw wrth y ihoddwr haelionus (yr hwn sydd yn dda. arno yn y byd), ond troes at uu o'r edrvchwyr a gofynodd pa un oedd ei flordd ddirgelaf tua'i gartret'. Pan ofynwyd iddo pa'm yr oedd yn gwneyd y fath ymofyniad hynod, atebodd, "Wei, os at' adref ar hyd y ffordd fawr, a i o ryw un i mi beth a dderbyniais gan Mr. ———— am acliub ei ferlan a'i gerbyu, pa atebiad a allwn ei roi ?" Y mae Mr. Brace, mown un o'i gyfrolau ar Hungnri, vn hysbysu, pan ydoedd ele yn Vienna, fod un o'r milwyr 'Huugaraidd yn y fyddiu Aws- triaidd wedi digwydd dyweyd "EJgin Kossuth" yn ddigoii Lieliel i*w swycl(lo(, ei gl),wc(l, a orcliymynodd iddo gael pump ar bugain o fflan gellau. .nid,,Iaii,,os pan filangeliir dyn yn Awstria. fod yn rhaid iddo ddiolch i'r swyddog am liyiiy; ond gorueddodd y milwr hwn wneuthur byny. Gorcliymynwyd iddo gael pnmp ar bugain draehefn, ond eto fo omeddodd. Fflangellwyd ef dracbefn, pryd y diolehodd rhwng ei ddanedd lie ychwanegodd, Y mae fy nyhefu yn perthyu i'r Yrahcrawdwr, ond fv nghalon i Kossuth. Y mae yn awr 900 o blant yu un o dlodtai Li mevick. Y mae newyddiaduvon Ysgotaidd yn bytheirio eu digofaint yn enbyd am nad oedd yr un o r ael- odau sgotaidd yn y Ty pan gyfrifwyd of ddydd Mawrth. Gall Cymru gwyno yn yr un modd, oblegid md oedd un nelod Cymreig yn y Ty ar y pryd. DA GENYF RESWM.—Tua dechrcu'r wythnos, cy- merodd yr yiad<U(Man canlynol le yu lihref Bangor, rhwng gwraig gwr sydd yn cadw Beer Shop, ac un oi chymydogioc:— (Jymijdny.- peer wu Mrs. ai gwir ydvw'r gair nad yw c-icli gwr N, lllll" ei air cirwy roi ei bleidlais i Mr. Richard Davies? Y wroiq.— i Yn wir mac'n ddrwg iawn genym nad allwn wnevd fully. O ran egwyddor i Jlr. Davies y I)ii,,scin ni o'i) i-aionau yn dewis rnoddi mil o votes pe bnascnt, gen yni, oed v gwir ydyw, yr vdvm ar ol cydymnryrg^hori i'n gilydd, wedi penderfynu inii!r -,iiiig siawns i n byth i gael Hen Licence a Victualler's Licence) fydd pieidleisio yn erbyn Mr. Davies; ond yn wir, mal"!) ddrwg iawn genym wneyd felly. Cymydny.— Pwv svJd Ycdi l'hroi fasiwn beth yn eich penau ebwi ? y wraiy.— Yn wir mae liawer ia<vn yn bamu felly, ac yn ein cyfcirio at aroryw oeddynt wedi tnyned yn afarriwyr) ftlly, er nad oodd ganddynt gynt Shopt

NEWYDDION CYMREIG. LIVEKPOOI.. — Cyfarfod Dirwestd. — Mehefin I, cynhaliwyd cyfarfod Dirwestol yn ngiiapel Pall Mall, y Llywydd y loedd y l'arth. H. Ilees. Anerchwyd v gwyddfodolion gan y Llywydd; Mr. Jones, Tre- j madog; Mr. Rowlands, Bala; JJr. Iloberts, Groes; Air. Roberts, Olynog; Mr. Jones, o'r Dehuudir; a Mr. Hughes, o'r dref bon. Yr oedd yr anereliiadau yn fyw log a chvineliiadol, y gwrandawyr yn lluosog ac astud, a pliawb yn ymddangos fel pc bnasentyn cael liawer o foddhad. — Anarawd. LIUNDAIN.— Coftdacl leu an Girynedd.—Cynhal- iwyd cyfarfod yn ddiweddar n ngiiapel yr Annibyn- wyr Cymreig yn Ab'.ersgate Street, Liundain, i'r dy ben o gynortbwyo yr amcan clodwiw a oso IIN-vit ar droed yn Ngbymru gan Mr. Rees, Dolgellau, o godi cofadail i Ieuan Chnndd. YIl mhlith ereill yr oedd yn bresenol y Peireli. VV. Kees, Liverpool; J. Griffiths, Alltwen Owen Thomas, a J. Miiis, Linndain Mr. Hugh Owen, a Mr. J. GnS:hs, Greenwich, & Cymerwyd y gadairgan y Parch. Owen Thomas, ac ar ol cryn lawer o ystyriaeth, daethpwyd yn unfryd i'r penderfyniad a ganlyn:—YVrth ystyried mai dwyn I yn mJacn welliant mocsoi a ebymdeit'iasol merehed Cymru oedd v prif orchwyl yr ymroddodd Icuan (xwynedd ato Hynyddoedd olaf o;¡ oes ddefnyddiol, j barna y cyfarfod hwu y dyhii unrhyw beth a wneir er trosglwyddo ei gofladwnaetii i'r oesoedd dyfodol, du- eddu i gario allan vr un amcan. Penderfynwyd g:111 hynv, vn unliais, fod ymdrech i gael ei wrevd i "us"lu swm o arian, a defnyddio v cyfryw swm, o bryd i hryd, yn wobrwyon am draetbodau Cymreig ar ryw faterion a fyddo yn tueddu i ddyrchafu sc(dUa f,)cso! a chymdeitba<ol merehed Cymru, a bod pob un o'r cyfryw draetbodau i gael ei alw, Traethawd eofbul wriaethol Ieuan Gwyned l ar Ac lu fyd fid yr elwa ddcillia oddiwrth y traethodau i fyned i weddw Ieuan Gwynedd tra bo hi byw; ac wedi hyny i g-vo- ortbwyo y llog. Enwyd cyfeisteddfod, ac etiiolwyd Mr. J. Griffiths i fod yn ysgrifenydd. Penderfftiwyd hcfvd anfon yr adroddiad liwn i'r Amserau ac i'r Car- narvon Herald. GOaLCPB. MARCHN^DOKDU. — Gweintb, o I-3s. i 1 os. \r 168 o bwysau Haidd, o 9, i 10s. yr 147 o bwysau Ceirch, o 5s. 6c. i 7s. yr 103 o bwysau; Bhiwd Ceireh,o I3s. i 14s. yr 120 o bwysau; Cloron, o 6s. 6e. i 8s. y 2L0 o bivysau Ytiiei) -n I]"-es, 1) 9, i I! c y pwys; eto hallt, o O^-e. i ile. y pwys; eig eidiou, o 4c i Gjc. y pwys; inolltgig, o 5e. i 6,fe.; cig oen, o fic i 7c. y pwys; cig Hoi, o 3c. i tic. y pwys. Yr anifeiliaid yn dal eu prisiau yn dda, ond nid oes cymaint o ofyn ar geffvlau. PKNIML GER DINBYCH.—Nas lau, Mai 27, cynhal iodd Dirwestwyr dosparth Dinbych eu cyfarfod misol yn y He liwn. Llywyddwyd gan y Parch. Isaac Jones, Naiitglyn, ac anerchwyd v gwrandawyr gan Mrd. Joseph Lvans, a John Parry, Dinbych; a Charles Jones, JSaron.—J. W. CARNKDOI A JERUSALEM GER BETHESDA. — Cyn haliodd y Trefnyddion Calfinaidd eu cyfarfod blvn yddol yn y capelydd hya gwyliau y Sulgwyn eleni trf(.,rol. Y ,,ii v gweinyddiadau cylioeddus oeddynt, John Hughes, filangollen; Robert Hughes, Gaerwen; Edward Morgans, Dyfl'ryn Joliii I'lli 11 ips, Bangor; Ioliii Jones, Gwrecsain a Robert Ellis, Ysgoidv. B; 1! (, ti dydd Llun, ymgvnullodd v gwahanol en wadau i g' d gynal cyfarfod eglwysig, pryd y cymerwyd dan sylw yr angenrheidrwydd am foci yn Qyddlon gydag- aclws erefydd yn ci boll ranall." Yr oerld yr hin yn gvsurus, y gwrandawyr yn llnosog, a'r pregethau yn dda iawn. Hyderir y bydd iddyut gynyrchu Ilawer o les i'r rhai oeddynt bresenol. (Taifyredig o lvthvr) Llech i.don. CI,YNOG, YN ARFON.—Ar ddydd liltin v Subzwyn diweddaf, cynaliwyd cv lymgais ddarllenvddtd vn Ngiiapel Pcntref Cfynog, ddau o'r glocb yn y nrvd- nawn, a chwech yn yr hwyr. Llywydd, Eben Fani.l Barnwyr, fllrd. hohcrt Parry, Owen Jones, Evan Griffith, Thomas llobeits, Owen Owens, a D. W. Pughe, Ysw. Yn v eyfarfod hwn, ytiit nai pedair o Ysgolion Subbothol y gyinydogaetii, sef Hrynaerau, Capel Uchaf, Seion, a'r Pcntref; ac yuiunai cantor ion vr ysgolion dywededig i wneyd i fyny un cor clleitliiid at ddybenion v dydd, yn cael ei lywyddu gan 3Ir. Robert Griffith, Hrynaerau, a ciianasant luaws o doiiau yn ystod y cytarltd yn beraidd a elivwrain, er in awr foddhad a hyfrydweh i hawh oedd yn gwrando. Rhenid y darllenyd lion i ddau ddosbarth; v cyutaf yn gynwysedig o rai dan 18 a thros 12; y Hall o rai dan 12 oed. Rho Idasi! allan un testyn at y prydnawn a'r liwyr i ragbarotoi arno, ond yr ail destvn ni hyspyswyd hyd v pryd hwnw. Y darllenwyr a fernid yn oreu oeddynt v rliai can- lynol :-Di)s. 1. ill;lrra 1. Thomas, Jane" Williams, David Williams, Martha Roberts, a John Jones. Yn ail oreu, John Tbomas, Henry Griffith. David Wil- liams, John Williams, Margaret Thomas, a Mary Jones. Dos. 2. James Ebenezer Thomas yn oreu d lwy waith, a Margaret Williams. Yn ail oreu, 3Iargaret Williams, William Jones, a Catherine Hughes. Yn nesaf mewn medrusrwydd darllen- yddol, eyfrifid John Williams, Mary Jones, William Jones, a Mathew Hughes. Nifer y plant yn v ddau ddosbarth cedd 27. Gwobrwyuyd hwynt oil a liyfrau bychain, buddiol, am eu diwydrwydd a'u hiawii ym- ddygiad ar yr achlysur. Gwobrwywyd y rlni goreu a liyfrau gwir wertbfawr o ei(!(io y 'J'raethodau, a'r rhai ail orcu "iThestameutau bycha:n ?orenredi?. Cyny?ioddD.?V.ru?h?Ysn'.?F.yfr Hytunn.'t?werthf?wriry?'untncwnoedrana. ddar- JJenaiynoreuunpenniitohymnanodidaHanrr dyben. Enni'lwut v Llyfr Hyranau gan Mr. Evan Owen, Bryn Ervr. Anerchwyd y cyfarfod yn dra bywiog ar wahanol adegau gan y Parch. Robert flti, lies, D. W. Pughe, Ysw., Mrd. John Jones, James Williams, Thomas Jiines, Evan Owen, Robert Jones, Owen Owens, Cadben Oivin, &e. Cynwysai yr (11), erchiou Ittkver o annogaetbau a hvfforddiadau budd iol. Yr oedd y gynullcidbi jn burhiosog a phurchus, ac amlygid dyddordeb a boddhad neillduol drwv y cyfarfod, hei) ond tuag awr a banner o seibiant mewn yspaid o saith awr. Yrhyn a gymbellodd,y gyniydogaetb i wneyd yrysgogiad hwn oedd, ystyr- iaeth a'r difaterweh a gcir yn gylfredin am fedru dim yebwancg ar ]yf'r na darllen i/ciriau, a'r angenrheid rwvdd o gvfTroi yr ysgolion i ym.;yraedd at y raid lIchaf o fedrusrwydd yn y gelfyddyd arbenig o ddar- llen, sei" gosod all/tn y synwyr wrth ddarllen." Hi"- derid yn fawr y byddai y cyfarfod yn wasanaethgur i'r amcan daionus hwn. Hyfryd genym Ion gyfarch y gymydogacth ar yr iawn y m'ldygiad, y gweddeidd- dra, a'r moesoldeb a -ii vr cr ei bod yn ddydd gwyl, adeg'a fu yn fagl i lenenc- tyd lawer gwaith, ymadawod 1 pawij o'r l'entref yn brydlon a gweddaidd, gan fawr ganraol y boddhad ,t I. a,!erlad,lC.th a gawsant yn amrywion syml y Cyf arfod Darllen.— Un oedd i/;>o. IFESTINIOG.—Cyn Jiodd Cymdeithas Caredigion Dirwestol (ilanau Barlwyd Ffestiniog'' ei chylehwyl j flvnyddul ar y 31aie. o r mis diweddaf. Ymgynull odd yr aelodau i'r Ysgoldy Brytanaidd erbyn 2 ac ar ol gwneyd y gorc]iNN,vii,)ii iii,enrliei(liol,evcll)%%Yll asant oddeutu 11 yn oi'ymd.iith,yn cael eu rbagflaenn gan Ger Dirwestol y Gyiudeithas, i bentref Ffestin- iog, ac yno cydeisteddasant i giniawa yn Nirwestdy -Mrs. Owen, a uiawr ganinolid eu moesoldeb a'u bymddygiad gweddaidd gan y rhai a wvinieiit arnynt Hyfryd yw hysbysu fod y Gyiudeithas ddyn gar el hon yn cynvddu, ac yn ychwauegu cryfder o tiwyddyn i flwyddyn, ac felly vn neillduol eleni. v cantorion brawf de l wydd o'u medrusrwydd hyglod yn eu dadganiad o'u tonau.—Gohebydd. LLANERCIIVMEDD.'—Cynaliwyd eylchwyl flyny Idol Cymdeithas Ddcrwyddoi (iyfeillgar Llanerchytnedd ilfai 31. prvd yr anrhegwyd Mr. John Hughes (Ieuan Alaw) a gwertb E8 o kfrau, fel cydnabyddiaeth ddi- olcbgar yr boll Gymdeithas iddo am ei lafur gwas- tadoT, a'i ddull didderbynwyneb yn cario allan cu rbeolau ar bob achiysur. Yr oedd y rhodd yn gv- nwysedig "o Rowland s Maiia Ar'ti(]'jae," Lveil s Geology'' Maeuuley's History of England," 2 yf.. Jolo Manescripts," "\V¡¡liams's Eminent Welsh- j men," Literature of the Kyinry," by Stephens; oil wedi eu rhwynio yn bardd Wrth g\flwyno y rhodd j iddo dros v (iyai leitlias, traddododd R- I'rieliard, Ysw., Llwydiartbb Ego, svniadau y gwyd 'hub lion mewn araeth gainpus. Dywedai hefyel rod Mr. Hughes yn ei wasanaeth ef er's tua 2;3iin o flwyddi, ie, "nid yn ei icasuiweth ddylasai ddyweyd, ond yn ei vM- DDiRiEn. Hir oes i Ieuan Alaw i dderbyn Rawer eto o wobrau rliinwedd, yw dymuniad unfrydol tri golion Llanercbymedd, nc yn eu plith — 7V>.«««. W A UN FAWR, ARFON.—Cynaliwyd Cylclnwl Ddir- westid Mai 31, yn Ngiiapel y Trefnyddion Cailinaidd yn y He hwn, pryd yr ymgasglodd tyrfa. luosog o bob enwad crefyddol, a pliawb yu ymddangos yn aiddgar dros yr achos Dirwestol. Anerchwyd y cyfarfod yn rymus ac effcithiol gan y Peirch. D. Hughes, B.A., Bangor, (A.,) a J. Davies, Nerqais, (T.C ) Daeth nifer o gantorion o'r Gaerwen, 3ion, ac o Danvmaes, Sir Gaernarfon, ac unasant a cliorau yr ardal hon, dan arweiniad 3Ir. William Owens, Prysgol,—yn nghvlch cant a hanner o rifedi, n rboddasant fod lonrwvdd eyfliedin d i'r gynulleidfa trwy eu symiedd yn canu. Am 6, yn yr hwyr, declneiiwyd y cyfarfod gan y Parch. J. D. trwy ddarllen a gweddio; a rhoddodd anogaeth i fyned yn mlaen gyda Cblwb Dirwestol sydd yn yr ardal gall yr ieupndyd Ytia a'r Parch. John Hughes, Llangollen, oddiar Hosea 2. 14, 1,5. A chaivsom arwyddion neillduol o lonrwydd yr Arglwydd ar y cyfarfod, hyd onid oed pob un wedi annsjhoifo ci sect —G. Jones. WYPDGIUG.—Mehefin oed cynaliwyd cylarN)d gan v a'r uchel eglwyswyr, yn y' f 10n' 11 dvben o wahodil dan yir.gcisyJd seneddol, yn erbyn lilr. Mostvn a .-ir John Hamner, ac y ii)i.e dau wedi derbyn v gwaboddiad, set ill r. Peel 0 Fryn y l'ys Iro, y Sir a" rhvw Mr. Warren o Lund am dros y Bwr- deisdrefi. Gwelais annerchiad Mr. Peel. Mae yn datgan yn hcnnaf ac yn lfaenaf ci fod yn Eglwyswr, ac yn caru yr eglwys am ei fod yn credu inai Ili a i egwyddorion Protestanaidd, ac hefvd i'n rbyddid gwladoi a chrefyddol, felly nid rhaid i Yinncullduwyr Sir Flint fvned i'r (Iraf e:-tli i viuholi, pwy sydd vn debyn o fod dros neu yn erbyn eu hiawnderau, ond bu agos i mi a gwneud cam mawr ag ef, mac yutau yn Parehu boll bleidian crefyddol, fel brodyr or un ttulu, a ellir ei gredu tybed ?—Ethdii r, 3IARUNGLAS, MOM. — Ddydd Llun y Sulgwyn, cyn- aliocid yr" Annibynol Frodyr Dirwestol "eacvtitrfbd blynyddul yn y He hwn. Agorwyd y llyfrau am 15eg. Cymerwyd y gadair gan y dewisedig Lywyd, Mr. Sctfa Jones, Fedw, yr hWIl a gyfluwnodd ei swvd.l vn gan- y. Ar ol newid a de^ is y swvddogion am y flwyddyn ddyfodol, ymffurfiwyd yn drtfnils i °yd \{\d te. Ar 01 hyny ei-teddwyd 1 diefnu achosion angen- rheidiol y Gymdeithas. Hyspysnyd mai gwerth y Clwb \n bresenol yw £:>10. Y mae iJifer yr aelodau oddeutu 60. Derbyniwyd 4 o aelodau newyddion y dydd hwn. Galwyd ein sylw gan y Lljwydd at .fal yr ArdwydJ tuag atom fel Cymdeithas yn ystod y flwyddyn a aeth heibio. Ni Lu i neb o'r aelodau farw yn nghorff v flwyddyn, ac ychydig iawn mewn cydmhariacthniuynn?nch. Y mae "y Gymdeithas hon yn deilwng () vlw wrth ystyried ei Rnrthtda't chynaliad i fyuy. Fturfiwyd hi mewn cvsylltiad aT Annibynol Urdd v Rechahiaid;" ond vtBne.j?du odd oddiwrth yr Urdd" mewn amser cv!addas ac o berwvdd hyny y mae hi yn fyw eto, prvd v mae vr 1.. rdd wedi myncd i ebargofiant.— Un V"I ??- we(ii,MN-ned i ebarg,;fiant. C i o it ETHOLTAD Bwp.DEISDRERI CAF.RN-ARVO-I.-Yi- oedd un o etholwyr Caernarfon ddydd Sadwrn diweddaf,r hwn fyddai beunydd yn awchus bleidleisio o duy Tories, yn bwrw ei gwyn fel y canlyn Vn Imeth y bo'r decsiwns yma, ni dies i erioed ddim end eolicxi oddiwrthyn nhw. Yn dersiwn Gore H uedd fv mil i am fwyd a diod dros £ :3o0, eto ni dies i o honvnt ond El(',O. Yn yr I'v tilil i (if-os 1::70, eto ni ches i ond prin £40. Ac yn e!cc,;i;i-i; Buckley Hnghes y tro diweddaf,yr oedd fy mil yn ddau swllt a saith geiniog adiinai; ond ni fvnentdalui mi ond 2 swllt a ciiwe' cheiniog, ond mi sefais i yn stout a chyda Ilawer o groes dynu, mynais gael fv mil vn llawn y tro hwnw. LLAI)DERFEL. Y Gymdeithas gyfeilh/ar. — Dvdd Mawrth, Mehefin laf, cynhaliudd y gymdeithas lion ei gwyl flynvddol. Yn y boren.cyd-gerddodd yr ael- o(];itl i'l- eglwys, lie y cawsent bregeth dda gan y Parch. John L. Jones, yna eyfranogasaut o giniaw wedi ei barotoi yn y modd mwyaf bod lhaol. a threul- iasant y prydnawn mewn modd hollol foddhaol. Y dydd lau canlynol, cynhaliodd Cymdeithas Gyfeill- gar y Merehed eu gwyl mewn mo id eyfhlyb, ond eu bod hwy wedi cyfarfod i gyd yfed te yn Hei giniawa. Difyrid y cymdcithasau ar y ddau achiysur gan Goro gerddonon medrus, a threuliwyd v cvfarfodydd vn y dull mwyaf gweddus. Dewisodd y ddwy cymdeithas Mr. 0 Richards, Rala. i fod yn feddvg iddvnt yn ys tod y flwyddyn ddyfodol.—D. Men-ion. CAERNARFON.—Deallwn fod Hugh Hughes, y cig- ydd, yn parliau i afhmvddti yn marehnad y drefhol1 —bod ei vtnddygiad tuag at ei wraig ac ereill Vn av- w jiyddus, ac mai teg ydrv ei waradwyddo yn gy. h oedd us. DEHEimZB. LLANELLI.—Cynhaliodd Methodistiaid y dref hon eu cyfarfod bivnyddol dydd S ;l, wythnos i'r diwedd- af, pan y gweinvddodd y Parclin. Benjamin Thomas, L.an bio; a John Jones, Llauedi. Anerehwvd y evfarfud yn y prydnawn vn ddifyrus gan y Parch. D. Rees. Yr ¡¡celd y cyfarf(;'¡ydd ):n HII,.so'i, a'l' Clts:.d. ladau at leinau dyled y capel yn aiirli)-deidus.-Gu- hebi'dd. CAERFYKDDIN.—Ar y 2ydd a'r 4ydd cvfisol, cvnal- i vyfl flair newydd Caerfyrddin, yr hon yw 'v" 'fl iir fwyaf yn y flwyddvn. Daeth liawer iawn o an,feil- iaid i'r ffair gyntaf, a chyrhaeddodd v rhai tewion o honynt brisiau da. Yr oedd digonedd o foch tewion yn yr ail. a gwerthwyd liawer am y prisoedd arferol. — Gohebydd. ABERYSTWYTH.— Wythnos i ddoe dvgwyd dwy ddynes o flaen yr Ynadon yn y lie hwn, sef Jai.e Edwards, uiercb i dyddynwr cyfrilol yn yr ardal, yr hon oed 1 vn y dref yn gwnio a Catherine Janster, yr hon a elai o dy i dy gan rh N,.v hctllcuach, a chymeryd ami v uallui adrodd tesni pa folll bvnag, hi a gafodd gan Jane Edwards, I'ddl iddi tua £1 10s. rlnvng arian a'u gwertb, gan adda\v dychwelyd yr arian yn mhen ycbvdig amser; end er myned i yrnofyn am danvnt, iiici (ield dim iw gael felly cymeryd y dwyllwraig i fynu, a bwriwJvd^U i garehar am dri IlJis. M?T.? Tvnrfr.-Wythnns i ddydd Lion di. wc< daf, cyna?odd Cymr«dori<,n v He hwn en Beis- t.dfuu. D?ihvn <od y hrif wobr am y Pryddest ar "R;,d.,id" wedi ci dyfiruu i Iorwerth' Giaa A led; a bod y Parch. T. B. Morris, 3Jr. A. Williams, IVJostyn 31 Thomas Blackvvood, Pedr xMostyn, See., &o., wedi enill ihai o'r gwobrau. aeth IIeruiwr cyfrifol, yr hwn oedd newydd ddyfod i'r lie, ag un o'i geflylau i lawr i Ian v mor er mwyn ei Ln- hau. O hcrwvdd >i f")fl N ii itlii o'r lie, aetii i le rhy ddnfii, syrthiodd oddiar y ceffyl, c" vmerodd y llanw ef ymaith, a boddodd ya y man. Cafwyd y cei'il' yn fuan. — (lohebydd. LLASEMI B.>ddiad 3fenh.— Boreu dydd 8\\J. wythnos i'r diweddaf, cafwyd corfF merch ieuane, 14 oed, o'r enw Anne Longhurst, vn llvn y Ffwmes, :f y drcf boo. Acih ar gojl in-s Sadwrn. licrnir mai ))ei(!)?)' llvn a wnaeth. Dvwedir m?iyr achos iddi fynon i ymfod ii oethi, i'w brawd ei churo y 11 enbyd nos Sadwrn, fel v gyrwyd hi i anobaith. v qilr-.vv(i lii i F'?unw? eleni yn v lie yma, ar yr 2011'd a'r 2f ain o Fa'. Yr oedd )' cynulliad n vn (Ira ihmsog. vn v gwnbanol Rvfurfotlyrtd ??n y Pcirch. W iilinni't' Ty'nvcocd; Wiliiams, Uirwiiim; Williams, Peny- bont; VViiiiams, Treleeli; Davies, Llanelli; Jones, Maesteg; Matthews, C'astellnedd; Jones, liiiydni Davies. Cwmaman (yn Saesonae.' ) Hughes. Duw. lais; Thomas, Glynnedd; Griffiths Llanliaran Powell, Caerdydd, &c. Cafwyd Cymanfa dda iawn. — Un oedd yuo. 'L 3t