Yr Amserau

FY MELNWEN. Cyjlwydediy t" llianod Glûl. Cymru." Llawer gwaith y bum yn sylwi Ar y Seren yn ^irioli, Draw rhwng emrynt y ffurfafcn, Nid )%In ddiui N% rtli l.vgad meitwen. Palm v Sonir am ger(idoriaetli, Oflerynan yn eu hafiadh Llais fy Meinwen g'da'r hwyrddydd, A'u dystewa yn dragywvdd. Fel mae'r Laul ar fynwes eigion i Yn yniorphwys yn htddychlon; Felly fin;iu'n anwyl facligen, (iorphwys wnaf ar frun (v Meinwen. Aed yr aur n'r perlfln drndfawr Byth o'm golwg, byth o'm gorawr; Jlae fy liuhydotth ut fy anwvii, Draw yn ngtialon fwyn fy meinwen. Cwmni hon drwy'r dydd cysurus, Cwmni hon tlTW)"T noson hapus, Dyma geisiaf ar y ddaear Fel fy mhleser mwyn digymhar. A phan hunaf yn yr angau, Rhaid i'm g-ael ei chwmni bithau; Llechaf byth vn mrou fy Meinwen O dan navvdd yr un dywarcheu. ANDREAS 0 FON.

ANEKCHUD I MARY, MERCH AIR. THOMAS WILLIAMS, CnTDD, LLANRWST. Mary bacb ym ni,)r,i i)i,d-&'i dwyrudd Fel dan rosyn hyfryd; Iddi hvd ledd—liedd o hvd, -ft. A dyddiau o ddedwyddyd. t- TILBOR AfAl.

■ (7 — » SIAWLGERDD I VIKT-ATRI GWAITH GLÔ TROEDYRHIW, MAL TRI CHYMRO YMDBKCHGAR I GARIO EU GWAITH A'{; MASNACH LOAWI. VN MLAEN, YG KT.WYNKB PRIS ISEL V FARCHNAI) YR AMSER A AETH HEinfrt, IkC. Great characters are their own Heralds, though they have thousands to announce them." Ust! Clywch! clywch! daranfloedd yn rhwygaw ry awyr, A'i hadsain ymrhwydda rhwng bryniati'm boff wlad; Fal cad-floedd fuddugawl uiil myrddiwn o filwyr, Yn gawrio gorfoledd wrth viiiiill y gad; Pa beth yw 1 Ai Albert Dywysog Hen Gvmru f Netiln tirion Victoria a ddaeth ar ei thr6 I Ai hloeddio'i groesawiad, a ffurfio'n osgorddlu, I'w chwrdd a wno. gwladwyr teyrngarawl y fi-o 1 Ar edyn yr awp.1 daw'r f,)iil!ef iltu clustiau, Wi diolch yw'r twrwf, fat tanllwyth o fawl; Chwiin ddringa r hloeddiadau i'r bstnawg orielau, Ac adsaiu o geugant bro Asur mae'r gWllwl: Yii gyinti)yl y dyrcha man l\vch yr heolvdd, Gan dduo yr awyr draw, draw yn v pant, Ah wele'r Orynidaith yn troi am y mynydd, 0 dyrfa afrilcd gwyr, gwragedd, a phlant! Ond, svndod ni welaf un gwr yn dwvii arfau, l'oa rbwysafawr Herodwr, yn utbel ei Iff; Nid sciilfliwr ITdaanwyr, na chwyfiawl Faneran, Ond bloedd Un Oi vir.cJait!) yn rhwygaw y Nef Hynafwr, c Iw, t)a le'r ymdeithiwch, Pabani y IIlfle'ch ]ii< sau o'r Isradd irmr ltawii ? Y barlw'f'n lien wladwr attebai,—" I)e'wcli Gwel- well I dalu mawl-deyrngcd i'n Noddwyr yr awn." I ddiolch n eigion ein cynhes cainnau, I'r saw 1 a weinasunt wir lesiant i'n ilu,— All cliwch ein tvluoedd a'u gwresawg fanllefau, M or aiddsjar canmolant, rai garant niur gii Bvw byth! medd y dyrfa fo Brodvr GUnbrarnar,* A'u hanwyl Jones-f- hetyd, Byw hyth. byddo Ef; livw byth — byddo Meistri moi dirion a huwddgar, Byw byth—o dan wenau Rhanluniiu-th y Nef. Byw fyddo'n GwroniaiH, mewn parch acanrhydedd, Yn Mhalas t,,tiiiznefedd, a syraledd fo'u sedd; Fal gallont eu Gweitbwvr (Iall K'ysgod eu rhinwedd, Ciael byw yn gysurus, a hoenus thewn liedd; Ar hyn yr Oi vmdaith mewn parchus weddei.Ul dra, Ay itilond,"a ger (Jwaith Tr-.edyrhiw; Ac wele'n nesu bercb'uoifion y Weithfa, Urdilasol, wrtliddrychau weriu mor wjw Yn nes, nes, dynesant. nan fi»esgar yinaryinu, 0 barch gwir-fynAesol i'r llua«s mor lion, A banllef galonog a gant i'w irroesawu, Gan faint v llawt iivdd a leinw bob bron l'i- hviiaf* o'r (iwcithwyr — In n Lôwr oedranus, (Jyliwyna Annercbiad tyluoedd y fro; A than vsgwyd dwylaw'n ddirodres a serchus, Yr hen wr a'i feistr yingcimiant am dro. Ac hefyd mewn eiliad ei Wreigan fcthedig, A fyu gvn'ychioli teimladau ei rbvw Yt) wylaidd auriioga ei noddwyr parehpdig, A rtw'dd anmhnsiadwy ei gwertii,-Biiir, Lkw: Gur wi frawi w reicliiouea 0 iHysir" gogoniaut, Fal melltrn irynliesa deiniladau y llu, Nes ehwyddaw pob intnw;s o drasercb a inwvniant AVrth edi yeh vug "ijwy neb Dvngarwyr mor gu, Ac yna eisleddant er mwyn cvdymburthi, Ar arlwy (idanteitbion, o gvnnyrch eu gwiad, Nes eaflael o bob un ei gyflawn ddi^nni, A'r niaint a ddymunai—vn riiudd ac yn rhad; A swyn liii-iawl seiniau telvnau y brynciir, Ceidd ofier y Brythou, (rhai boen-lon eu hynt) A dania f\nwesau trigidion y fiodir, A melus adgofion o'r hen Amser ayr.V' Eu Meistriaid wrth weled tvluoedd y <hffYvn, Yn feibion a nurclied mor Honed eu Hun, Gyf;,dant Gym Hildas yn llawn o F<-tiiyt'lyn, Gan eiii (riveitlnvyr b ib tin." A'r holl (iynulleidfa attebant mewn cy i-gerdd, Adseinir eu lleisiau gati lethrau bryn A tninnau yn awr, crn diweddu fy in;.wIrrerdd Anahedwog. ysywaeth, ddywedai f(ii I' Os iawn rlioi canm »!iatth i ddynion ajwlndgarawl, ()« gwjw cauu clodydd, t'liwogion yr oes, Os teihvng o folawd yw'r baei, a'r dyngarawl, A phieidwyr rliinweddol syberw^d a iii'»es; (Twrtlirycbau fy niiestuu v'nt d- i \\ng vn ddiau, 0 ran cv nibwysderau. a moddati tra mad, Ac fel rhai sy'n gyflawn o ddaivn a rbiir^ eddau, O n rhesu'n flaenoriaid llesolwyr ein gwlad. Nid rhitb o deilynsfdod, nen nugi ') lnrch haeddiant, Heb sylfuen safadwv,—a gwreiddyn i'w clod Na,-teilwlig-gwir deilwng, medd miloedd, rhoi nio; tilt. I'w gruslawn weithredoedd, y'nt beunydd vn bod; Gan hvuuv, paiiaui y gwnai'f anwyllad Malogi dy (I e I vii a ciiainc ddilcshad? Sanctt iddia dy gysscgr anadliad Can gathiau i'r Gwyr anrhydeddaut ein gwiad. Foneddwvr Urd lasol, dvmumvn eich annerch, Fat rhai sy'n ruyfyiio boii amser ein lies, Trawslywiad ni cliciswcli,-tia dim sydd yn ddisereh, A tbaiiia'eh calonau at rinwedd gan wres; Hawddam:nor, HawUdamuin fyth glodfawr ddyn gar wyr, Mil henrtveh well Frython, yn Hon yw fy llais Eich ymgais gwastadol yw ilesiant eiii As nld bunanelw — gorthrymder—na thrais. Cyflamnwch bob iota o'ch holl ynirwymiadau, Cyfiawnder a baeledd, vw addurn eich oes Eich gweithwyr bob amser a gant eu eyflogan, A byth ni cheir rhyiigoch achwyuiad na cliroes; Eicb fiwaitb a ddy»asoch yn inlaen yn or hwyius, Er ised y farchnad, hcb wasgu y gw-iin, Tvluoedd yr Ardal drwy hyn y'nt gysurlls, A'r ARGLWYOD ad-dalo eich rhiawedd lell rhan. Eich nawdd, 0! boed ini, dnvy lywiu cich masnach, A 'u parch gostyngedi« a dttlwrj i ciiv^ i; Fob llwydd i'i b Tyiuncdd, a phawb o'ch cyfatbrach A dem o s feddianoch mewn hawddfyd a 1 >:i Lesol wyr ein hur<<ul, ein hyder sydd vnoi h, Na c!ia>vn drwv orth ryinder, os dhvcii un liarn; Na'ch llu yuuldibynvvyr er dim ar a fcdrocii, Ddyoddef drwy dwyli, na clire,.Iotier, un cam. Pit ddoniau nymhwvswyd i irvwir Kiia^orfraint y dynion «aut noddwyr mor d ia; Kiivw haid, ddnvg-egwyddor yn fynych sv n llywio, A than eu harglwyd liaetli — mor erchvll v 1) 1,1 Oud ni oddel tyner deimla lau'n Boneddwyr, Weld s;itl)ru (l,ae(l: Klind [nu a gorouo ein iianwyl diiyugaiwyr, Tri Cijynir,) .,Ian gl'iyw, 0 gailJlI a gwaed. Ein hofl Fcistri Thomas a Jones—eich rhinweddau A hir bcraroglanl yr ardal a'r wiad Gwir sercb attocli blaDwyd y/ig ngwraidd ein calonau A'ch enw.,u fydd allwrl i ni ac i'n had Pan giywoin weryriad y Tan-f,(rcht yn nesn, A gweled y drefnus Gerbyd-ies yn d'od, Bydd coiia molianus mn ddocthlon fll'u trefnn, A sain y chwibaiiiad a ddatgan eu clod. PaThaed eich biljog-aeth i ddilyn eieli teithi, "Tra mor" a Thra Hrytbun" yn pleidio Y gwir, Tra (ilwysgor y glasgoed" yn eiliaw maws gerddi, A'r Ilhol\¡!¡[¡Ù1 yuidreigio drwy ia (,I eicit tir; grug yu ymchwyfio gan y borau, Ar ael (ielii a chrib Penrlnw'r Gwynt,§ Tra ori ein Cenineii, tra Awcn y brvniau A ChYIllW'lIllwJlId¡¡uIlIS a hoenus ei byut. Ac yn:t nid rhaid cael cof edeil cywreinioii, Er nodi eu rhiniau i bawb yn dtiigel, Calonau eu Gweitliwyr drosgiwyddant yn ffyddlon, llu clod a'u rliinweddau i'r oesitu a ddel ldawryfau byth, wyrddion a mentvll eu tadau, Feddiaiitont yn gylion, a Ilaweu, y w'm lief,— Yn awr ymadawaf, yn swn y banlkfau, Byw bytu fyddo'n Meistriaid diii leudith y Nef. PLENNYDD Sef Mr. David Huivelh, {Llawdden) Treves. U11 o'r ddau a farnwyd )11 gydradd ar y te,tun uclwd. + Meistri y gwaith. t Yr Agerdil-beirknt. odau fynydd, IpeillftYv r gwuila.

I GOHEBIAETH. Anfoner pob Gobebiaeth i'r Golygwyr, wedi t,tln ti-iml ei chludiad, a'i ehvfeii-i,) fel liva-" To the Editors of the Amserau, 17, Queen Anne-street, Liverpool." Ni wueir sylw 0 ohebiaethnu y rliai fydd yn dewi" ysgrifenu dan ;fugenwan, oddicithriddynt ymddiried eu henwau priodol i'r (iolycfwyr. Nis gellir sicibau cyhoeddiad unrliyw uheuiaetl1 (odilieithr newyddion) os UI1 bydd v edi cyrliaedd i'r swyddt'rt bedwar diwrnod eVil dydd cyhoeddiad yr Amserau: os ¡],]iwe,],lar. acli, bydd raid (johirio ei ehyhoeddiad liyd rifyu dvfu<lul. Ni ymrwyma Y Golypfwyr i anIoll yn ol irarliyw vsgrif a ttiiffhy- menuiwyir gauddynt. Nid yw y Golygwyr yn gyfrifol am walianol farnau v Gohebwyr, nac yclnvuith am eu hiaitu,iia'r dull yr Hbai.l cyl'yiiy u pob dadl o fewu terfynau rl1"'JY'1llul, ymg,I' oll,liwrth ffeeraetb a cbyndvn-ddadleu, a gochtd meit,hd»jr angUyinedrol, a difriaeth bersouol. —

Y DLLETH EGLWYS. DINUVCH. Dydd Ian, y eliweched o'r mis presenol, oedd y diwrnod penndedig i Charles Burchcll ac Edward Roberts, Wurdeiniaid y plwyf hwn am y flwyddyn ddiweddaf. i r »ddi i tYIIY eu gorucbwyliaetli, am nad allentfodmwy yu oruchwylwyr. Rhoddwvd rliybvdd trwy y dref, ar draul v Trethdalwyr, fod restri i gael cichynal; ac ymKynullodd tyrfa luosog yn nghyd. Yr oedd gorchestion yr enwog Burchell, yn ngliyda fldliueb ei gydswyddog yn cymervd ei gamarwain ganddo, wedi codt svlw a cbynhyrfu teimlad cyfl'red- inol; ac yr oedd penderfyniad unlrvdol i chwilio eu bwndeli, a dangos eu gweithredoedd yn ngwvdd haul a gwyneb goleuni. We(ii ilr Parch. R. J. Roberts, Periglor y plwyf, gymeryd y gadair, ygorchwyl cyntaf a gymerwvd mewn llaw oedd, ysgymuno yr iaith (iymraeg allan o'r vestri, er fod mIVY na naw 0 bob flcg o'r rhai oeddynt yn bresenol yn deall yr iaith hono yn Uawer gwel! nac un iaith arall. Nid ydvm In gvvybod end am dri o'r rhai ag oeddynt breseuol heb ddeall yr iaith Gymraeg, ac yn arfer gwneuthur eu boll orebwylion vnddi. Tvbia Burchell nad oedd un iaith yn gyfreithlon i'w harfer mewn vestri ond iaith cyfraith y tir a'r iaith yr vs-rifetiod (I efc ei grf rifon ynddi. Protestiodd Mr. She Her, gyda sel deil- wng o ferthvr, os na phenodid cyfieithydd, y mynai etc drafod achosion v dreth yn ei iiiii) ei bun. Svlw- odd Mr. Edwards, Tanvrallt, acendll ag oeddynt yn deail ac yn galiu siurad VII rbwvdd yn y drh y iuUii, nail oedd dim yn ^loes i gylraith, treln, na rheswm, i ddefnyddio cin hiaith g-yuhenid mewn vestri plwyf yn nghanol Cymrii, a cliviiiter tilr trethdalwyr yu (Jyiiirv uniaith a pheudeifynwyd fod i bob un siarad yr iaith aewvllysiai. Y peth nesaf oeiid cael allan yr hen lyfrau cruesion ogwd gwyrdd Burcheli; ond cyu dechreu eu darllen, cot/odd dadl lied (rwd o barth cyfreithlondeo y dreth, ac wedi hir ymresymu, de- ehreuwyd darllen y cyfrifon, a gwrthodwyd y nodiad (item) g-yntaf ar y lIyfr, fel un annheg ac anngbyf- reithlon. Areithiodd Mr. Shefler yn hyawcil ar yf reithlondeb y nodiad, a dywedodd, gan guro ochr ei benglog a blaen ei fys, fod y gyfraith yn ei ben ef. Gofynodd Mr. Henry Davies, Pa un ai fel cyfreithiwr ai fel trethdalwr yr oedd Mr. Sheffer yn ei ystyried ei hunf Atebodd Y cadeirydd, ei fod ef vredi ofvn am ei gynorthwy, am ei fod mor hyshys o'r I hvn H atcbodd Mr. H. Uavies, nad oedd Mr. bheffer vn Kv'freithiwr, uac yn deall itiiy 0 gv:ra.th nag- yntau, vr hvn a fu yn agos a throi yn wrtlifeddyglyn i'r hwn y pertliynai IcJdo. Dealiwyd nadoetld y dretli vn cad ci gofvn gan neb a drethidodan chwe phnnt H rent. Sylwodd Mr. Hugh Jones, N'ailor, nad oedd hawl gan "y wardeiniaid i esgusodi nob ond trwv ganiatad y vestri. ond bod yn iiawdd mveled dicheft V cynllun hwn, sef esgusodi cvnifer o biwyfolion rhag iddynt deimlo, a:u hattal hefyd rhag cael pleidlais vn achosion y dreth. Cyhuddodd y warden penaf, Mr D. Price, Gweinidog yr Amiibynwyr, am ei ystyfmg- rwvdd yn ewrthod talu y dretii, wedi iddo EF alw am dani gvnifer o weitbiau; a dywedodd nad oedd gan ddo hawl i siarad yn y vu-stri; ond bodiilonai pawb ag oedd yn bresenol iddo Kad siarad, a dywedodd ei fod ef wedi ei wasanaetliu Ar order yr ynailon am y dreth, VII nghyda'r costall, unci ei fod yn pendertynu 11a wuai ei tbalu heb orfodiad; ac anogai y wardein iaid i gario eu herlyniad yn mlaen. Uanghosodd Mr R Williams, srvnt o'r Plas Bigot,sel fawr dros y dreth, a'r rhesymoldeb i bawl) ei tbalu ond yr oedd ei ddrychfeddyliau mor anaddfed a tbywyil a phe buasai wcdi codi yr ochr cbwith i'r gwel\ y diwruod IIwnw, Wedi hir ymresymu gan y naill ochr a'r Hall, cynygiodd Mr. E. W. Ciee, Lgl^ys Wen, ar fod i'r evfarfo l gael ei ohirio aui bymthegnos i'r diwrnod iiwnw, er mwvn rhoddi cyfleusrra iddo ef a'i gyfeid- ion i gael mwy o wybodaeth o'r gylraith y dywedai y trethwyr eu bod mor hvddysg ynddi. Celuogwyd y cvnyg'iad, a chariwyd ef fel gwelityn o fiaen v llif ei riant, Gwnaeth Mr. T. Gee, argraffvdd, ychydig nodiadku cyn ym idael. Dywedodd foil banes y dreth bresenol o'r dechreu i'r diwedd o'r lath nad oedd vn rhoddi un math o gynieradwyaeth i'r rhai a'i llu'n iodd; a sierhaodd iddynt niai policy anilairiol i'r Eglwyswyr oeddy dull a ddefnyddiusant i'w chasn-lu, san fod a dros driu^am punt yn ngweddill, fod sjwertliu elddoVilllleIllduwr yn debyg o efl'eitbio niwaid yn eu hachos. VVedi cvnyg a chefnogi di- nlchgarwcb y eyfarfod i'r cadeirydd., yr hwn yn ol barn y ddwy blaid oedd yn deilwng o bono, gwasgar- odil y gvnulleidfa, heb wneuthur dim amgen na g'wrthod cyfrifon Barchell, er iddynt gael eu darllen, er ei fod yn ddiau mor boenus wrtli Pit cadw yn hwy a^ydoedd Judas yn cadw v deg-ar-hu^ain arian ar ei fiturdd i lys vr archoffeiriad. Dydd yr ail vestri, boreu Ian, Mai 2f>, vi. oeild v dref yn cael ei gwefreiddio o'r iiaill ben i'r llall dau ddylaowad cloch a phregetli yr lieu John Jones, yr hWIJ, fel bob amser, a gyflawnodd ei orchwyl yn ei le. Yr oedd v trithdalwyr yn ymgasgiu, y cyfreitb wyr yn ymgyughori yn nghyd, yr offeiriaid yn g'welwi, am ei bod yn ddydd lau v Dyrchafael, a'r wardeiuiaid hwytbau yn yiusytliu er casglu nertu i ymddallgos)'u llysty'r dref, i w!'iiuel:) ell pTawf, ac i d Ierbyn eu dedfryd. Cymerodd y Parch. R. J. Ro berts y gadair am una rdtle, o'r gloch, a pharhaodd v cyfàrfod yn agos i bedair awr. Gan fod y evftrfod wedi bed mor faith, a chvnifer wedi eymeiyd rhan vnddo, y mae yn anmbosibl cof- nodi areitillall pawb oob yn un liC UIl. TybielU lOal y ffordd feraf ydyw nodi pril hYllciall y cyfarfod, a nodi golygiadauvr areithwyr yn ystod y eviarfott ar y pynciau hyn. Y pril byneiau mown dadl oeddyut y rhai canlynol:— I. Annghyfreithlondeh y Dreth. Pan grybwyllodd y cadeirvdci fe(i i'r cyfrifon gael en darllen a'u cy- meradwyo, cododd iiii-, E. W. Gee i fynv, a dvwed odd fod y di-etti vii ei gwucuthuriad yn annghytreith- lon. YT oedd yn dretii ormodol (excessive). Nid iiedil estimate wedi caei ei wneuthur o'r eostau ai)g eurlieidiul cyn ei llaaio ac hefyd yr oedd yr arian a gasglwyd wedi cael eu defnyddio at bethau lIad oedd n briodol i draul tretb Eglwys. Darllenoiid espon- lad ar gyfraith y dreth, i brofi ei osodiadau. Dywed- odd y cadei rydd nad uedd y wardeltli aid tla 11 Vf all", enrheidrw.vdd i ddangos estimate os na of;nidain (lani-,na ofynwvd am estimate vu v vestri, lie gWllaed y dreth; a:1I hyny fod gall y Wanieimaid hawl i ilde.nvdijio y dretii yn ol eu barn a\l he tiys, a hod y vestri o dan vr angenrheidrwydd 1 ctderbvn eu cvf- rifon. Cynygiodd Mr. Henry Davies welliaiit, sef rlad oedd v cyfrifon i'w cymeradwyo a daughoJodd fod y gyfraith yn sail i'w wrtliwynebiad. Gwrthododd y cadeirydd, ar ei gvfrifoldeo ei huu, osod y gweHiant fain y cyfarfod. Honai Mr. Davies ei haul 1 wncvd iivny ei hunan; a phan ddanghoswyd cryn arafwcb i'w gefnogi. cyiiygiai a'r fod i'r vestri gael ei gohirio am yr vspaid o saith mlyneud. Parhaodd y ddadi ar y muter hwn am amser uiaith, a chafodd li. WII, liams, Ysw., ac ereill, gyfleustra i ddangos eu sel dros vr Eglwys; a chafodd Mr. Edwards, Tanyrallt, Mr. Jones, Bull Inn, Mr. H. Davies, ac ereill, gyfleustra i ddangos eu gwybodaeth yn nghvfraith Treth Eglwys, a'u uiedrusiwydd fel dadleuwyr dros uiiiotide6 a thegweii. 2. Y Llwvbr Dirgelaidd y Lluniwyd y Dreth. (iwnaeth amrai nodiadau ininiog ar byn. Dywed- odd Mr. W. Parry, druggist, ei fod et vn talu treth Eglwys fel trethi ereill, heb rwguacb; ei lod yn beio y rhai oedd yn gwrthod talu y dreth pan yr oclid ereili yn gorfud ei thalli; a cban fod y dreth hon, yn ot barn cyfreitlnwr T. (iolde Edwards, Ysw., Vll gvt- reithlon, nad oedddillJ yn well na myned yn mlaen gv(iu'r c vfrif,)n. Gwadodd Mr. Edwards iddo tidy wedyd fod y dreth yu ,ryfreitiili-)ii-y peth a ddywed- odd ef oedd lod II nodiad cyntaf yn y cylnf In yf reithlon. Aetii Mr. Parry yn mlaen i sylwi, ei fod yntau yn gweled y tiretii vii oriiiodol, -,t'i fod mor barod a neb oedd yno i wrthwynebu uu taliad annghvf- reititlon a allai fod yn y cyfrif. Gofynodd Mr. J. ">imon, llyfrwerthydd, iddo, pabarn 11a buasai ef yn dyfod i'r vestn lie y lluniwyd y dretii, ac yntau yn gwy bod am dani! (jwadodd Mr. Parry ei fod vn gvvybod. Dywedodd Mr. Simon ei fod wedl hysbvsli itlelo. Hu taeTu brwd rbyiigddyut a'u gilydd; a phwy sy(ld e1fWiT nis gellir ¡!wynod, Y iiial Air. Parry yn wr parchus a chyfrifol, a'sicrhaodd fod Mr. Simon a Mr. Sh dier wedi gahv yn ei shop ef wrth ddyiod or vestri lie y lluniwyd y dreth dan stieerio, am eu bod wedi gallu cyflawni eu waith mor gampus, ac mai dyna y tro cyntaf iddo ef w\ bod am y vestn a r dreth. Sylwodd Mr. (ice, argrafl'ydd, fod v wardeiuiaid wedi bradyehti yrnddiriedaeth y plwyf. ,)Iioti, a'i fo!i ef, %N-i-tti edrycb ar wneuthuria.i y dreth, a r dull y caiiwyd hi J¡ mlaell, YII fwy ua banner edifoiri: 1 am ei fod wedi ei tbalu. Gwrthwynebodd Mr. H. Williams ei nodiadau, a gwaeddai Burchell am brawl, yr hyn a ddygodd Mr. Ciee allan yn gyf- iawnagwroi; a danghosodd eu gweithredoedd au- loiie hligaidd mew 11 iaith nerthol a grymus, nes en mil uchel a mawr gymeradwyaeth y cylarfud. Ni yr iiii a yiiiost)(I()(1-i trii?) gy-,Iyr ei a pLatt"?cis:"dd burchetitiodid?imauant<)ned?i? ?ddr?'yddt!?rth?yK??wyydrt'th,caf<)ddei<jdys ;t\ a "\vaw? u?einhm o ddynion ag y meddyhodd cft!)ai?gactbion?"'?'b'?-. 3 Y dull (f?a?rat)us y Gwariwv? y Dreth. Ar gais T. Golde Edwards, Ysw., >r hwn a ystyrir yn gyflill plcJdwyT rhyddid, caniatawyd ir cvfiif gael ei ddarlluu. Cafodd rhai pethau eu pasio belt wrt'-iwynebiiiil, a gwrthvvyncbwytl o bethau ereill, megys deftnd lio gwin y (lIeth "n yr newydd, (jienderfynwyd 11a byddai yr amryaisedd liwii niwy,) adeiladu propiau ecrig (Iall furiau Lglwys Castell. Sylwodd yr e.iwog Burchell, tod y gwatll h"n\nangenrht-idu'I. Fod rhai yn dy wedyd fod yr EghvJs wedi ei hadeiladu ar y graig, ond ei fod et yusicrbau nad oedd hyuy yn wir, (cliwertuin,) nad oedd oni min gerig dan ei muriau. Cefnog- odd Mr. R. Price, saer maen, ei dystiolaeth, vr hwn a gafodd y gwaith am ei fod yn Eglwyswr. Tystiodd fod y propiau hyn yn wir angenrheidiol, a chvn y gdlirl goso 1 yr Eglwys yn ddiogel, fod cant a banner o bunnau eta yn augenrheidiol mewu gwaith maen. Svlwedd ei araeth oedd, Notlting like leather." I hyn yr atebodd Mr. H. Jones, Nailor,fod v boneddwr mwyaf parchus, ac a g-yfrifir y mwyaf gwybodus yn y dref, ac yn Eglwyswr, wedi tystio y gallesid arbed y costau; ac er iddo gael ei wrthwynebu yn ei dystiol- aetli, cadarnhaodd R. Roberts, Ysw., ei dystiolaeth cyn diwedd y cyfarfod a dywedodd ei fod yntau o'r farn nad oedd y propiau yn angenrheidiol. Sylwyd fod gwin cymnndeb yr Eglwys yn costio bron gy- 111 ;iin', a gwin cyrnundeb capel y Methodistiaid yn y dref, er fod y cymunwyr yno yn fwy na phedair gwaith ^luosocaeh nac'ynyr Eglwys. Dywedodd y cadeirydd nad oedd ef yn cymeryd dim o'r gwin vin- aith i'r tledion mai y clochyddion oedd yn cymeryd g-ofal y gweddill, ac IlId efe. Y mae y gwyr hyn mewn cytleustra i ymarfer ag ychydig win, er mwyn eu cylla a'u mynych wendid. 4. Anwastadrwydd v Wardeiniaid vn codi'r Dreth. Dangoswvd fod llawer heb dalu y dretb, a bod rhai na ofvnwyd am dreth iddynt. Gofynodd Mr. Ed- wards, Tanyrallt, pa un a oedd tretb Mr. Price wedi ei thalu ai nad oedd Os oedd, dymunai wyhod pwy a'i talodd, gan na thalodd Mr. Price mo honi ei bun, ac na awdurdododd neb arall i wneuthur hvny ? Dy- wedodd Mr. Burchell mai cfe a dalodd y dreth, ond nid a'i arian ei hun, ac nad oedd yn rhwym i ddy- wedyd gan bwy y cafodd yr arian. Ar hyn, sylwodd Mr. Edwards, fod yn atnlwg mai yr un gwyr ag a wnaethant yr yinosodiad a wnaethant yr attaliad hefyd, a thalasant v dreth er eu mwvn eu hunain. Yr ydym yn gweled fod ein hadroddiad wedi I myned yn faith, am hyuv y mae yti rfiaid ei dalfyru. Cafodd yr holl gyfrifon eu goddef. Ffurtiwyd Pwyll gor, cyuwysedig o Ymueillduwyr ac Eglwyswyr, i gael allan y gwirionedd pa un a ydyw Eglwys y Castell yn Eglwys y plwyf ai nad yw-y costau i'w talu o arian y dreth. Cvnygiodd Mr. T. Gee fod diolehgarvvch y cvfarfod i'w gydwyno i'r cadciryf d am ei amynedd a'i foneddigeiddrwydd vn y gadair. Cefnogodd iklr, D. Price y cynvgiad, yr hwn a sylwodd ei fod ef yn ystyried y cadeirydd yn deilwng o ddi- oleligarweli-vr oedd wedi dywedvd yn y cyfarfod hwnw, nad oedd yn gefnogwr i'r dreth yn ei dull presenol. Dywedodd hefyd mewn cyfarfod blaenorol na byddai gwrthwynebiad ganddo iawnodi erfyniad i'r Senedd yn erbyn y dreth. Sylwodd, fod yn dJrwg ganddo ef os bu yn achlystir o gynhyrfu teimladau annymnnol rhwng neb a'u gilydd. Ei fod yu ben derfvnol i arfer pob moddion cvfreithlon yn erbyn Treth Eglwvs; ond os byddai treth y plwyfolion yn cael ei fturfio, na chvmerai rhagllavv vr eithafion a ddefnyddiodd y tro hwn. Arwyddodd y cadeirydd ei benderfvuiad i sefyll at ei ymrwymiad, a chydna- hyddodd y diolehgarwch. Cyn ymadael, cyfododd E. Edwards, Ysw., mewn teimlad o dosturi, i gynyg lod diolchgarvrch v cyfarfod i'w gvfiwynoi'r wardein iaid ar eu hymadawiad o'n swydd. Safodd Mr. Edwards, Tanyrallt, i fvny, a gwrthwynebodd y cy- nvgiad yn yr iaith gryfaf. Dywedodd nad oeddynt yn deihvng o ddiolchgarwch, pe na buasai dim yn eu herbyn ond eu hanfoneddigeiddrwydd y dvrld bwnw; a eliyn cael diolch i Burchell a'i was, ymadawodd y dyrfa, gan wawdio am ben v fatli <ldrycbfeddwl, a bu gorfoil iddynt fyned adr. f i fyfyrio ar cu llafur blin am ddeudiieg mis heb g-ymaiut a diolch. Druain oeddynt, gwnaethant orchestion beb gy- maint a chael diolch. Ymwthio i'r swydd anrhyd- eduus heb ddiolch. Gwysio eu cymydogion o flaen yr vnadon, a'u dirwyo, heb ddiolch. Casglu y dreth, a dirmvgn ymneillduwyr, heb ddiolch. Propio inur iau yr Eglwys heb ddiolch. Yspeiiio dros driugain punt yn eu cynhdeb mawr i'w hoiynwyr heb ddiolch. Talll treth a chostall cyfraith (iweinidog Ymneiil- duol heb ddiolch, a galient fod vn sicr na ddiolchir iddynt yn y bvd hwn, ac na thelir iddynt ychwaith yn adgyfodiad y rhai cyiiawn. TVST. I

YR ETHOLIAD CYFFREDINOL. i UI. SYR,—G\vyr eich 110 I ddanlenwvr fod dvdd vr Etholiad Cyllredinol yn yrnyl, am yr hwn v dywedir y bydd iddo gymeryd lie yn ystod y mis nesaf." Dydd o bwys fvdel y dydd hwnw —dvdd o vmdrech rhwng rhyddid a ciiaethiwed, rhwng- v dorth fawr a'r dorth fach am gwpwrdd v ilvii tlawd, rhwng diwygiad a gorthrwm, a mil o bethau ereill cyuwysedig Yfl, it chysyTitiedig Alr petilau a enwyd, y rhai ydynt oil o aimhraethoi bwvs vii eu canlyniadau i'r wladwriaeth yn gyflredinol. (jydwladwyr anwyl, pi* ran a plla ochr a gyincrwch chwi yu yr ymdrech sydd ar gy- meryd lie ? Pe cy.nerwn eich egwvd'iorion datgan- edig a'ch protFes gvhoediius vn atebiud i'r gofyuiad, ni (vddal angen am ddewiu i hysbysu, na llygad cryr i ragweled y eanlymadan t'yn ïr amgylciiiad gymeryd lie. Oii4,witli edrych yn ol, ie, wrth edrycb vn awr, ar yr liy.i a gamenvvir vn gynbrych- iolaeth Cvniru, nid ydym heb lawer o achosion i olui mai bradvciio ci hegwyddorion a dwyn gwarth ami ei hunan a wna ein evnwlad anwyl vn Yr ethol- lad nesaf, fel yn yr holl etholiadau blaenorol. Atol- i wi?, pa tailI ddynion sydd, mewn enw, yn eich evi). hrychioli yn y Senedd i Toriaid dailbleidiol— t,:glwy,iwyT--gi",h-,v TnebNvTr a t)hieid%v %-vl" y evsylitiad svzhwng y, eglwys a'r Hvwodraelh—v cysylitiad sydd yn warth ar ein cvfansoddiad, yu urines ac erlidigactli anghvfiawn ar Ymneilhluwyr o bob enwad, yn ittalfa ar Ifordd oynydd crelydd a duwioideb, yn sarhad a dirmvg ar awdurdod Brenin Seion, ac vn orcliu id ar ogoniant ysblenydd ei devrnas ysbrvdol(iy nion aroddant fn pleidlais, os oigwyild iddynt fod yu y Ty amsf-r yr ymramad, a hyny y rhan fynychaf yn erbyn pob mesur diwvg- iadol, o ha natur hynag v byddo. Nid oes eisiau rhyw ddirnadaeth anghyffredin i ganfod nad yw v dynion hyn mewn un modd vn cvnnrvehioli y ogaeth: md hawddach i blenUn ganfod vr hanl ar banner dy.ld na chanfod hyna. Druain oe.ld y Cymry meddai rhyw estron teimladwy,-trwy ba a 11 flaw a y digwyddodd hyn iddynt» Ie INCLI(I fy ngtialon doddedig inau, truain ydynt .v11 wir; ond y trueni mwyaf o lawer yw fod y gwvr crybwylledig yn cael eu hanlon yno tr" y blelclleislau anghvson Vill neillduwy 1' ein gwlad. O aughysondeh 0 kv artb Pe byddai etholwyr ty.nn. yn ffyddlon iddynt ew h 11 nain, i'w hegwyddorion, i'w creivd,), ac i'w cenedi y„ awr, a'u hiliogaeth ar eu hoi, £ fv,i(lai b un a anfoiiid ciiviiiir dey" rnas, yn wrthwynebwr penderfynol ) rcysditiad syrhwng vr elwys a'r wladwriaeth, yn bieidiwr zwresog I helaetuiiul yr etlioltraint, a'r pieid:irwvdd iad trwy dugel, mewn gair hvr, yn ddiwygiwr trwyudl, yn ngwir ystyr y gair. Y na fe j.-]y vViti iiais V Dywysogactii yn y Senedd-dv, yr hwn na chlywvd er/oed eto; ac fe deimlid pwys ei dylanwad, a thelid iddi y sylw a deilyngai. Dyna y dynion a ddylid ■\nfon mae yn eich gallu i w haufull; ac os na an f'onwch bwynt, ootiweb, peehod a orwedd wrth eich lirws." Mae ein cvnnryehiolaeth fel y mae yn svarth- rudd ar ein cymeTiad yn ngwydd cenedloedd y byu. Ond mae adeg yn vmvl yn yr hon y cewch gvflt- i vsgubo y gwarth i flwrdd, sef dydd yr etholiad cy- fh-ctiioo). Deft'rowch—rhwbiwch e:ch llygaid, fel v gweloch,beth fydd well yn ei wneyd wrth roddi eich i)luidtais YMYSI-,YIwcb doelireti%vell weithio VII ddifrif ar unwaitii nid oes ddiwrnod i'w golii — fl'urfiwch bwyllgorau yn mhuh aTrial er cydweitiiio i ddwyn eich amcanion i ben. Os nad oes ymgeisyd 1 ar y macs eisioes, at; y gallwch yn gyson a cllwi eich hunain roddi eich pleidlais iddo, cvdunwch a'ch gilydd i edrych am un yn ddiot'di, sef un a fvdd yn gynnrychiolydd i chwi mewn gwirionedd. Yr wyf yn meddwl y dylai y gweinidogiou Ymneilliiuol, o bob enwad, liaenori y hobl yn y gorcliwyl hwn inae eu dylanwad hwy yn cyrliaedd yn bell. Yr wvf vn uicthu a dirnad betb sydd yn eu lluddias i roddi eu dy Ianvvad yn erhvn poh yii'isvdd o gwahanol iddynt mewn gwlailvdiiiaeth, pwy bynag a fyddo, ac arfer eu dvlanwad o blaid y rhai a gyil- nrychiola yr Ymneillduwyr mewn gwirioned;C us nad difatenvch auesgusodol, nell ofn colli gwen ragrithiol y bobl fuwr, fel y gelwir hwynt. Os v cvntal, mae vn bryd i ryw uu eu (Hangeilu at eu dy- ledswydil; ond os yr oiaf, rhaid fou eu hegwvddorion vn ddibris lawn yn eu gidwg, pan roddaot fwy o vertli ar wen gellyddydol ar wefusau rhyw wr mawr unwaith yo y flwyddyn, nag ar eu hegwvddorion. i Bydded i bob gweinidog a pliob pregethwr trwy y Dywysogaeth efeiychu ymddygiad gwrol a chanmol. adwy (iolygydd enwog yr Am-erau, trwv dradUodi darlitbiau ac anerchiadau i'w gwahanol gvnulleidfa- oedd, ar ddyledswyddau etholwyr Cristionogol, er goleuo eu meddyliau a chadarnhiiu eu pemierfvniadau i roddi eu pleidleisiau yu ol llais eu cydwyhudau, betb bYllag fyddo y canlyniadau; ac er eu dWnl i gymeryd mwy o ddyddordeb cyllredinol mown gwlad- yddiaeth, yr hvn yu ddiau sydd am iwranyen am iauo yn Nghymru. Ac os na wnant hwy IHII, nvni a ymgysurwn yn debyg i'r niodd y gwuai' iVIordeecai gynt, gya ddywcdyd, Os tewi a sou a wneweh chwi y pryd byn, esmwythuer ac ymwared a gyfyd i'r Cymry o le arall, a chwithau a tiiv cich tadau ni chevvch y diolch." Cyumiat a It v y tro hwn oddi- wrth wrth It. J. D. Manchester, JIai 22, 18-52. H. J. D.

A WTn,\ LlA. MR. GOL ,-Gan fod clefyd ymfudiaeth i wlad yr aur yn beiwi ymenyddiau c;umoedd o'ch darllenwvr, a bod infer luosog o'r rhai mwvaf awyddus am fyned yno heb ond pogedau gweigio, a gwedi dywcd fod y Elywodiaeth yn anfon rhai yno yo rhad. niaent yn methu a gwy bod pa fodd, nac i In le i appelio em gmdiaa. br bysuysi wvvtd y C) Ir> w, dyuiunaf arnoch gyflcn yr liyn a cjanlya )11 rhyw gon >1 o'r Amsentu. I Nld yw y Liywodraelh yn antan ymfudwyr i'r un drefcd?a.. tb ond yr hon sydd VO mt'ddu cvllid d?o'i"' 'datueu.?.diad. Ymaev\.?!idyHt?rdd!dd.- wi-tli weriiiiit)t tir y v y r arian yn c?el eu delnyddio tr rhyddliau yr hen w.-?d "ddi?rth y tlodion sydd y,t] .1 1. ei gwynt, ""dynunigi?aei aH.tntti?rur?yndiIyuy?'w- c :ii?,tt?tilitti mae y drefedigacth yn sefyll mewn f(u?:n'thau m?eydrcfedi?acth vnsufyt l mown m?yaf o angen am d?uYt.t. Y telenm cau?n'd ydynt y rhai y dewisir yinludwyr i gael ciudiad isel wi 1. Rhaid i alwedigaeth yr ymfudwyr fod vr hyn mae y drefedigaeth yn sefyll mewn angen am rai i'w dilyn, a rhaid i'r ymgeisydd fod yn ddvn sobr, diwyd, ac o gymeriad moesol; am Y rhinweddau hyn, rhaid i'r Llywodraeth gael ardysteb (certificate) foddhaol. J Hefyd, rhaid iddynt fod mewn ¡ech.\d da—yn rhydd oddiwrth unrhyw ddifTvg corfi'orul neu feddvliol —yn alluog i tidilyn en galwedigaeth, ac i lafurio am eu cyflog. Y rhai mwyaf cymeradwy ydyut bobl briod icuuingc, heb blant. 2. Ni oddefir i rieni fyddont yn gadael eu plant ar ol, os tan 18 oed, fyned allan ar un cyfrif. 3. Ni all benywod ieuaingc, heb eu rhieni, gael .,c, lieb eu r l iieni, zael myned; oddieithr eu bod dan ofal rbyw berthvnas agos. 4. Nis gall personau fyddont am brynn tir, neu fasnachu, ieii rai fyddont vn derbyn cymhorth plwyfol, gael myned nac ychwaith y rhai fyddont heb eu brech-ddodi (vaccinate) neu gael y frech wen; na'r teuluoedd fyddont yn cynwys 3 phlentyn tan 10 oed. 5. Rhaid i'r rhai fyddont mor ffodus a chael eu cymeradwyo i fyned allan, dalu tuag at eu cludiad yn ol y lithren ganlynol; ac allan o'r swm bwnw y bvdd y Goruchwvliwr yn prynu gwelyau, dillad, a llestri cogino at y daith Dyma'r lIithren:- 1. Pobl briod-Ilaftirvtvr,bugeiliaid, gyda", gwrag- edd a'u plant (os tan 18 oed ),—hefvd morwynion a gweision amaethwyf; os tan 40 oed, zL I os tan 50, E5 ac os tros 50, £ 11 bob un. 2. Dynion ieuaingc rhwng 18 a 36 oed, o'r galw- edigaethau uchol, f2 yr nn. 3. Llaw-weithwvr, gofaint, gwneuthurwyr pridd- feini, seiri coed a maen, Jlifwyr, seiri troliau, gardd- wyr, &c., a'u gwragedd; os tan 40, £ 0; os tan 50, 1:8; ac os tros 50, zEI5 punt vr un. 4. Plant tan 18 oed. Os bvdd mwy na dau bh ntvn tan 12 oed mewn teulu, rhaid talu, yu lie t I fel uchod, £ 4 tros bob un. Mae y idywodraeth i ddarparn digonedd n ym- borth, meddyg, a meddyfjiniar th, tra yn y porthladd cyn cychwyn, ac ar y mor. Heivd, gwelyau a dillad, cvllyli a tfrrch, ¡¡wyan, pladiau, cwpanau, <Scc., y rhai a roddir i'r vmfudwr ar ei gvrhaetidiad i Awstralia, os bvdd ei ymddygiadau gwedi bod yn deilwng ar y fordaith. Rhaid i'r ymfudwyr ddarparn eu dillad gwisgo eu hurtain y rhai canlynol a ofynir cyn y gall yr YIll- fudwyr gael eu cyrneradwyo :-Rhaid i bob dyn feddu 6 o grysau, 6 par o bosanau, 2 bar o esgidiauj a 2 suit gyfan o ddillad uchaf. A rhaid i'r merched feddu 6 0 grysau, 2 bais wlanen, ti par o hosanau, 2 bAr o esgidiau,2 hug (goivti), yn nghyd achynfasau, Hiein- iau a sebon. Pa fwyaf o ddillad gwisgo, goreu oil, er sicrhau iechyd a chysur yn ystod y fordaith, yr bon sydd yn gyfl'redin o gylch 4 mis. A gan fod yn rhaid myned trwy dywydd poeth ac oer iawn, dylid parotoi digonedd o newid i ateb i'r tywydd. Dylai ymfudwyr gymeryd cynifer a allant o arfau gyda hwynt, os na byddant yn cymervd llawer o le. Rhaid oyfvngu y celfi i gyich 20 truedfedd ysgwar; neu banner tunnell o bwysau os amgen, bydd raid talu am en cario. Ar gvrbaeddiad yr ymfudwyr i Aws- tralia, byddant vi) hollot rydd i fyned i'r lie y myn- oqt, ac i wnenthnr v cvtuudeb goreu a allont am gyflog gyda'r sawl fyddo yn dvinuno eu gwasanaeth, ood os bydd iddynt adael y drefedigaeth o fewn 4 blytiedd ar ol cael tir, rhaid iddynt dalu i'r Llywodr- aeth £;1 yr 1111 am bob blwyddvn, bvd nes y v ewbl- heid pedair blynedd. Pwv bvnag fyddo yn dewis gwneuthur cynvgiad i gael ciudiad ar y telerau uchod, rhaid i'ddo ysgrifenu ei liun, neii gael rvw un galluog i ysgrifeuu yn ddestius, at" Stephen Walcott, Ysw., 9, Park-street, Westminster," sef vr 111lig w r galluog galliatau y rath gvnvgion. 4.5, Filion street. ELEAZER JOKES. 45, f;;)<m s?<'c?. ———————————————— ——————————————

YMNEILLDUWYR LL\NIDLOES. LLYTHYR I. MEISTRI GOLYGWYR,- Y mae Cymru yn V dvddian hvu yn ymridang-os fel un ain ddringo i ben pinacl enwogrwy,id. Dechreua gyfodi o'r llwch, ac yui- ddaiod oddiwrth rwvmau tigwddf, a dvwed vn gawr- aidd na fydd yn lionvdd cyn y gwna aiitudio y pethau dienwaededig ac aflan sydd o'i mewn i dir anghof tragyw_yddi>l. Teitnla a" ydd tnor gryf ac augeu i ddangos yn amlwg i'r bvd ti bod yn fwv, ac vn pen- derfynu sefyll ar y maes o blaid rhyddid gwladol a chrefyddol. Credwn y myn fod a llaw neillduolvn mwygiad y byd—na wna yn y dyddiau dyfodol selyll haner modfed tn 01 i'w chyroydogion vn v frwydr b-Iltil sydd ar gael ei hvmiadd rhwng gwirionedd a thwyli—crefydd dyn a cbrefvdd Ditit.. Hu amscr pan uad oed i gwledydd y ddaiar yn gw y bod ond ychydig am dani, ond erbya lieddyw, gwna dynu svlw vn inilell ae vil ai.,i)s; a cli 'In bo hir gwiia iddynt deimlo ei bod yn leddianol ar egwyddorion mor nerth- ni au anghyfiiewidiol a'r creigiau a fritbant ei gwyn- eb, ae a (itivreliaflint eii penau i entrych vntfoeJd. Ond er fod ysbryd dewr a phenderfvmd am gvfiawn- (ier vn berwi yn niynwesan y m wvafrif o'r riiai a bre- ^wyliant froydd a bryniau Cymru eto, y mae llawer lirgaeau nerthol ar ei tf'ordd i redeg vn mlaeni megis iselder masnach, gorthrwm y cyfoetho^inn, | di^eli eglwysyddiaeth, cysgadrwyild ymneillduaeth, v- ti W. v bVci i'w le, v mae yu rhaid chwalu y gwrthaloddiau ynia, ac vsgubo ell holl weddillion i ebargofiant. Meddvlia riiai (hawdd ydyw casglu yn mha le y mae eu calonau) nad oes modd symud y rhwystrau yn oesoesoe,ld u barna eraill mai yn uihen oesau eto i ddyfod, y gellir; ond creda dosparth arall v gelltd eu symud tnewu ychydig flynvddau, pe deebrenid ar y gwaith yn uniongyrchol, a chyda phenderfvniad i beidio liwfrhau cyu ei orphen. Y mae vn bryd i bawb ddeffro,oblegid y mae wedl IDY"- ed vn mbell yn y dydd, a my na haner y gwaith beb ei gvflawni. Os na wnaiff yr oes yma yr hyn a all, bydd vn destun gwawd i'r uesaf, Y mae genym arfau, ilefydd, a thymor manteisiol i weithio. Ni fu eu cvstal vo ineddiant un o'r oesau blaenorcd, ac ni fvdd eu gwellyn meddiant un o'r rhai dyfodol chwaith. Gan fod adeg bwysig yn vinyl, pa beth ydvw dvied- swvdd y Cymrv yn ei gwyueb ? Pa un ai bod yn dawel ac yn gywardaidd, ai ynte yn tywlo ac yu ddynol ? A ydyut i gymeryd eu symoyiu fei pe baent yn asynod, ai yute sefyll i ynu fel rhai wedi derbyn hawl oddiwrth i Dduw i farnu drostynt eu hunain ? j A raid iddynt roddi eu cysur a u rhvddid,eu rheswm, a'u crefydd I Mewn gair,a raid iddynt roddi eu dyn oliaeth o dan draed i ychydig o Sirs a Lords sydd yn byw- yma ac lIeW ar hyd y wlal yn y (luil mwvaf an- nuwiol f 0 na raid, osgwllant v I. hyn a allant. Nid ydym vn eich banog 1 ymadyd mawn na chleddyf na dry 11, na magnel. Gallwch benderlynu ein bod mor bell oddiwrth v fath deimlad ag ydyw y dwyrain oddiwrth y gorliewin; oblegid eredwn fod pin> papyr, ae ingc, yn arfau mwy rliesymol ac ysg-rytbyrol-unti vr ydym am i chwi ,vm:tfl;'d yn yr egwyddorion a bro- tfesweb. Ystyriweb pwy ydveh—meddvliwell pa b"th yr ydveh yn myned i wneyd, ac edrycuweh ar y can- hniadau. Cyfyngwn ein sv?adau yn y Hvthvrau hvn yn b?nafatun manneiUdn.dyn ?s))ymm—LLAN)DLOES. Nid ydvw cylch ein hys? yn un mawr, ond er nad ydyw vn un mawr, eto y mae yn boblogaidd a cban ei fod yn boblogaidd, y mae yn sicr fed llawer o bethau pwysii? vn cael eu cyflawni o'i fewn vn bar- haus. Enillir a gwarir llawer o arian vma boh wvtti- lJOS. Y mae yina undosbartb vn darllen fel v deuant sllan o'r was, y Britisti (luarteriv," y Bibiio thiea Sacra, yr "Eclectic," y Traetbodydd," yr '• Adolvgvdil," v ''Nonconformist," Revn^ld s Week- Iv Newspaper,News of tlle world." ):r" .mserau," yn nghvd a litiaws o gvhoeddiadau Cvmreig a Seis nig eraill. Ond ceir yma ddosbarth arall 11a vvna ddim ond gweithio ychvdig y dvdd, a me Idwi y nos Nid wyf yn meddwl fod Cymro" bawaidd a di eoairl Bangor vu dyfod i'r dref na'r ardal, ac nid yd- yw y "Tlllles" yn boblogaidd g-an neb ond yr ychydig sydd yn meddu yr fill ysbryd ag yntau. Barna y mwyafrif fod y naill yn rhy wael ei egwyddorion, a'r Hall yn rhywbeth gwaeth na hyny, ac felly yn an- nheilvvnir o ddarileniad. Natnriol boh meddwl vmofrngar vn ngwvneb yr amser presenol, ydyw gofyn, Pa fatli egwyddorion sydd, ac yn mha fatli sef'vi fit v mae eglwvsyddiaeth yn Llanidloes Y11 ol y cyfrifon a ddaeth allan yn yr Amserau, am yr wytlmos olaf yn Ebrill, gwelwn fod 2, 400 yn arfer ymgynnll i wahanol gapeli v dref, a 775 i'rcapeli sydd ychydig filldiroedd yn y wlad. ()S y,lv%v v c -;I*rif hyn yn gvwir, a cbredwn ei fod yn bvnoil o agos, gallwn sicrhau fod oddeutu 3,175 yn lioffi egwyddorion Yinneilhluacth yn v dref a'r plvTvf hwn. Y mae vii sicr nad oes mIYy na 350 vn myned i'r Eglwvs Sefvdledig sydd yma, ac v mae y rhan fwyaf o honynt yn blant. Diclion f,»d yn vr boil blwvf oddeutu 1,000 nad ydvnt yn myjied i unman ar y Sabboth. Nid ydyw v dosparth hwn yn teiinlo rhyw serch neiliduol tuag at yr Ymneillduwyr na'r Eglwyswyr; ontl y inae yn ddiamheuol mai vr hyn a I)Iael-'afa?ii vr livii 'si,,[( ,I vri cvdweddu oreii &'u harchwaeth—]ie caent eu ffordd, forent v cysvlltiad svdd yn hanfoiii rhwng vr Eglwys a'r W ladwriaeth cyn pen w tbnos. Y m.ie o leiaf yn mhlwyt Llanidloos!) Y mneillduwr am bob Eglwyswr. Hawdd ydyw gweled nad nes achos i'r blaeuaf, pe gwna' nt haner eu goreu, roddi eu penau o dan draed vr olaf—naw yn erbyn un. Pe byddai pob Eglwys wr mor wrol ag Alexander, y mae yn rhaid fod naw YmneilJduwr, a chaniatau nad oes haner pluck J/J nghalon y goreu o honynt, yn feddianol ar lawn ddi- gon o nerth i'w wrthsefyll. Ond pa beth maent yn, ac wedi ei wlJevd atuceuir dangos hyny mewn llytb- yr dyfodol. RHYWUN YN LUNIDLOE9.

I. Y MORMONIAID.— Dywcd Impartial'' fod cvniydog :(h?) vn a wydd us i ?nol ?wybod ans:t? dd pethau '1J mysg v Mormoniaid yn Nvllryn vr Halen, ae yn ty'bi.-d y byddai yn dda i bob cyiinlleidfa ti« y (\ ill! 11 wnevd casiiliad o ddimai yr un, er anfon tri o lLyn wnt'v  d .\n cyfreithiwr, ac athronyd 1, ion i diduedd, sef meddyg, y t)eu[nvs?,u.bf). ) irj!. y i edrych ansawdd pethau yn eu mysg, a bod idoyi; vr li)-it a wel?)iit ,te a L'u CN,li,)edli trwy gyfrwng y wss? Cymrci?. lei m thw\Uer v CymrY mc? n pcrthvxas i honiadau c:m!yn? yr Joseph Smith. Addawa ein gohebydd a'i gvmvdog wneyd ou goreu at gael trysoifa pe byddai i ereiil gvduuo.

AMGUEDDFA BANGOli, I (Bangor JIuseum.) SYH —Dyma beth newydd hollol yn X ghymrn, a peth liowyid gwir deilwng 0 sylw, vn enwedig sylw y chwarelwyr, v clo.idwyr, y inw 11 wyr, &c, y a ar, acyn nivnyddoedd Eryri, ae yn Gwyllt Walia. Yma cyflvvynir i'w sylw fwuRn (minerah) o bob parth gwybyddus o'r byd, set' Awstralia, California, &c., &c. Manion o bob IDwnal1 mynydd,—siriol Fal y ser ysblenydd Ser daear ynt a'u defnydd, o ddawn Duw, addurnau dydd. Mae y rhai hyn gwedi eu dosbarthu yn rheolaidd, fel gall y chwarelwyr, y cloudw.r, y aiwnwyr, &c. ddyfod yn weithredol wvbodus yn eu cylch. Gwel ir yma befyd Gluddiadon (Fossils) a gafwyd mewn creigiau a phrenau, a danedd creacluriaid anferth- j ol, (y rhai nid ydyut er's miloedd o tlynyddoedd j mewn hanfod,) a'r rhai hyny gwedi troi yn hollol garegawl. Morgregin o'r mawrion grcigiau,—gloddixyd | Gael iddynt yn ddiau, Heb un gwarth ddangos gwyrthiau, O'u cl(;i modd clvd gan Dduw clan. Hen arian a chol-duarnau bathol o eiddo Alexan- der Fawr, aceraili. Duwiau tJbiniaidd a Braniin- aidd. Pob math 0 gynlluuian [modelsj celiydd o longan—Hong ryfel y dewraidd iyrigeswr Dutch- aidd Van Tromp, yr hwn oedd unwaith vu elyn mawr, os Bad yn ddyohryn i Loegr. Palmentau cyotefig y Lihufeiuiaid, drycbau nietelaidd y rhai a souir am danynt yu yr ysgrythyrau sautaidd. Llttw (lytie:, vr hon a glnddesid yn un o 13yramids yr Aipht er's tair mil o flvnyddoodd; Sandalau ac c,sgi(liati t,-aii)orawl o bob math dan Aligator an- rel-tlioi Croeodila'i wyau esgyrri Mo-fil auferLh- awl wyau'r Kbtrus, sef yr aderyn mwyaf; yr ad ar Ileiaf yn y byd, a'r adervn lleiaf yn Lloegr; ar fan r In fel a gvinerwyd oddiar y Seies yn yr India Ddwvreiniol, &-c.; diii,llitj;laditu (paintings) campus o waitli yr hen fcistriaid y Camera obscura, inath o beiriant a rydd ddarluniad fiyuod o wrth- ddrychau allaiiol, mewn math 0 y&tafell tuaHaa t'r amguedufa, a chanoedd o bethau eraill rhy faith idd eu henwi —GOHEBVDD. EW Y cas!iJiad r!t'o:dJol hwn o "Ryfeddodau an ian" a gostiodd lafur a thrafferth mawr i'r CN ini-o anrbydeddus, Cad. Jonus, Chapel St, yn y are: bon, yr hwn si-dti weui rhoddi i fynu ei auve iigaeth fei llootf-lvwydd, ae v mae yn awr yn olvgvdd Uinell o longau pertbynol i un o'r cwmniau mwyaf galluog a pharchus yn Liverpool.- GOL.

MANION A HYNODION. Y mac Jong range Cadben Wat-ner yn debyg o dyuu svlw maw r eto. Y mae llawer o ddadlu arno yn y papyrau dyddiol. Fel yr oedd Mr. Charlea Chalk, o St. John's Lane, o 'r dref hon, yn brysio i fyned i mewn i un o'r cerbydau ar y reiiffordd pan oed 1 ar gychwyn, taOwydefar draws y oledrau. Gailodd fedd" atinu ei bun, a thatlodd ei linn ar ei wyneh y cledral], H aeth yr holl gerbydres drosto heb wneyd y niwed lleiaf iddo. Dywed y iSligo Journal fod Arg. Palvnerston wedi gorchyreyn i'w oruchwyliwr i hyspysl1 j'w denantiaid ei fod n dnnuno iddynt bleidieisio dros Syr R. G 13notli a Air. 0 Gore, dau dditfyn- dollwr a phleidleiswyr Arg. Derbv Gotneddodd Arglwydd Eglington, Fihaglaw yr Iweiddon, a chyUwyno corell, wrth yr hon yr oedd enwau 9 o Arglwyddi, 2") o faronau, 40 oaelodau Seneddol, 25 o esgobion Pabaidd, 7;") o offeiriaid Paullidd, a ()n n ynadon lieddwcb. i'w Mawrhviit ar ran Smith O'Brien a'i gymdeithion mewu adwl1iaeth we-, I i Y mse Dr. CahH) wpdi ysgrifenu llythyr at. Arg Dciby mcwn perthvnas i waddoha.d Mavnof), vn mha uu y niae yn ilawenvchu yn y gormes sydd ar y cylandir, a'r gobaith fod dydd cwymp Pi-yAi a gerllaw. Planodd dyn, yn Boston, cigars yn ei nrdd gau ei fod yn arnheu nad oeddynt yr hyn addylent fod, a chafodd gnwd o fresych (cabbage) rhagorol. I)& iawn Jonathan. Dywcdir (medtl y Daily Xctcs y bydd y blaid rhyddgarol yn y Sene.id yu ymuno a'u gilydd—yr a. Arg. John Russell i Dy yr Arglwyddi i gymeryd lie Ardahdd Lansdowne, ac mai Syr James Gra- ham a gymer le ei Arglwyddiaeth yn y Ty jsaf. Dy- wedir hefyd y bvdd Mr. Ccbdori yn aelod o'r Wein- yduiaeth a geisir ei chodi ar adfeilion yr un bre- 5eno11 Cynhaliwyd cyfarfod yn K Cyuhaliwyd cyfarfod  'T?M' York ychydig o amser yn ol, i'r dyben o ddwyn o anigy 1ch etholiad C. G. Duffy, golygydd yDublin Xatiun, yu SonedJ Brydaiu, dros elv Rass, Iwerddon. Gofyuwyd i ddyn unwaith, paham y siarid-li gvmaiut ag ef ei bun pryd yr atebodd yn onest, Am ly mod yn caru ytoadyddan a dyn syuwyrol." Dytipwyd lien drosecid\vr o'i- euw Owen Christie, ddydi Gwener, o fiaeu yr vnadon yn Belfast, am v chwechfed tro a chanfed. Preu yw y peth goieu. wedi'r cwbJ," meddai dyn a choes ddenven pan IVathwyd bl gan gi cyn ddeiriog. Yr wytunos drtiweddaf, darfu i garoliaror yn nghosbdy Preston ymprydio am bum niwrnod; ond pan fvgythiwyd ei fflangellu, dechrenodd ddefnyddio ei ddannecld. Efe a ddywedai ddarfod iddo unwaith ymprydio am vvyth niwrnod, pan yn ngharchar Wakefield Yii Manchester, yr wythnos cyn v ddiweddaf, darfu i Mary Ormes, 72 oed, yr hon a ysgaresid oddiwrth ei gwr o henry da ei meddwdod, roddi terfvn ar ei heinioes wrth ddrws ty ei gwr, trwy lyngcu swm o gopras (vitriol). Hen ilerrnwr cvbyddlyd, yr bwn a goilasai un o'i ddwylaw goreu ar ganol cynhauaf gwair, a ddywed- ai wrth y bedd dorwr pan yn llenwi bedd y truan a phridd, "Peth sobr iawn yw colli pladunvr da ar amser fel hyn! Ond, wedi'r cwbJ, yr oedd Tom druan yn fwy taw r mawr ofnadwy." Dvvved yr atiironwyr fod can y iiygaid yn awch- lymu y clyw. Ai hyn yw yr achos fod cvnifer yn cau eu llygaid yu ein haddoidai ar y Saiiboth ? Y mae yu a\\r yn cae! ei ddangos yn Grace- church street, Llundain, un or rhagbroifon (speci- mens) rhyieddaf o hvu pi win wedi ei ddwyn yno o Sir Gaerfvrddin. Y mae yn pwyso 4 canpwy s ao yn cynwys 90 y cant o fetel bur. Gwerthwyd hauer owns o'r gwaith lie y'i codwyd, bythetaos yn ol, am fill o bunnau trwy arwertbiad. J Yn y deng rnlyuedd ar ugain diweddaf, talwyd j swnl o i ddeon ac offeiriadgor Durham, yn ddirwyon ac am adnewyddu gafaelebiou (Itcutt) gweithydd gin yu y swydd bono. Yn y Canghell-lys yr wytlinos ddiweddaf, pen- derfynwyd achos, trwy yr hyn y mae bur-was o baentiwr yn dytod i feddiant o £ 000,000! Yn ol adroddiad a wnaed ar arcbiad y Tv Cv ffredin, ymddengys fod yu Llundain 6039 o yrwvr hur-gerbydau trwvddedig, ar y dydd cyntaf 0 Medi olaf Derbvuiwyd y sw-rn o £1,50J, 15s. am drwydd- ebion, yn ol os. yr un. Dywed y Lancaster Gazette, fod yn Cockerham, vn agos i'r dref hono, wydd yu eiste.id ar wyaj, yr hon sydd yn y dJeudJegfed flwydd a deujain o'i hoed! Y mae dynes ienanc yn awr yn y ddalfa yn Biidport. am lofruddio ei mabau, trwy dy wallt oleyr copras i lawr ei wdof. Bythefuos i beddyw, yn arwerthiad arlutiiadsu y diweddar Soult, eyvhaeddodd ariun Beichiog- iad y Forwvn," gan y celfydd Murillo, y swm dir- fawr o 580 francs, neu £ 23,440. Dywed y Tablet, (newyddur Paliaidd.) fod yr offeren wedi cael ei gweinyddu boreu ddydd Sad- wm, gan Arehesgob Paris, yn eglwys St Evistacha, i'r dyben o fendithio pedwar pengerfyll ( hast/ o Louis X Rpoleon, ïw gosod yn mhedair cougi y farehnadle newydd. Daeth y llong Himalaya i Plymouth, o Mel- bourn, Awstralia, gvdag 20.000 wnso aur, yr hWll y dywedir sydd yn werth £ 101,000. Yn ddiwed lar, fel yr oedd chwarelwr yn gweithio yn ngiiloddla ithfaen (granite) Craignair, Scotland, clywai luis cwynfanus aderyn, a plirysurodd Wa r fan, pryd y gwelai neidr Jawr wedi ymlusgo ar hvd wytiel) y graiq at nyth adervn, lie yr oedd nifer o gywion diblu robin-goch, tra yr oedd y ram alaethus yn yrnosod ar ben y neidr a'i pbig, bob yn ailliï dolef. Tarawodd y chwarelwr y neidr i lawr mewn moment; a tlira bu yn ei iladd safai robin fir ei fraieh chwith, gan wylio gyda hyfrtd- well bob dvrnod a roddai ïw e yn. Pan orwed iai y gelyu hwnw yn tarw wrth draed y dyn. yrnosod- odd robin yn egniol i bigo ei gelain ac yna, ar ol ehedeg at y nyt!¡ i edrych a oedd pobpeth yu ddy- ogel, dvsgvuodd ar frig-yu gerliaw i ganu eurni di- olchgarwch. Cydnebydd robin y cliwarehvr bob dvdd fel ei gvfaill, ac a'i croesawa k chan —Dum- frii's Courier. Ar vstorm o daranau a me"t yn Stratford-on- Avon, bymtbefnos i ddoe, aeth tri o dd\»io:i i bofel mewn cae i oohel v gwlaw, pryd y tarawodd mellten 1m o honynt yn farw yn y tan, a cbatjid y ddan zirail eu uiweidio vn fawr. Mewn llys yn y gorliewin, (\merica.) gelwid enw rheitfjiwr, a chan uad atebai i'w enw, cvhoeddwvd y byc!ai r,lid illd,) ria!u v dirwy arferol ar hvn (1\- we lai rhyw ddyn a safai gerlhiw, Chwi eiiwcli ei ddirw\M taint tvuoeh, ond nid vdwyf yn meddwl y telir i chwi, canys gwelais ei gladdu ef er ys wyth- nos." Y mae gwraig o'r enw Catherine Schnolv yn awr yn cael ei dangos yn Cddumiius, fel v ddynes fwyaf yn v bvd. Gene.digol yno o Swydd P.cliaway, Ohio, vn 36 oed,a'i ph»ysaa y 61 1 pwys. Dywed yr hys- hysiad am dani yn inheilach :—" Ei mesur o ain;yleh ei choriV vw deg troe ife-Ul a pheiiair raoileni; o gvleli ei braieh, tair troeafedd a dwy foilfedd o amgvlchei m.Tddwyd, pedair troelfedd ac uu icod- fed 1 ar ddeg ei huchder, pum troedielld a dwy fod- fcJd," [Os gwir y chwedl hon, y inae gau JIra, Schooly faicli o gnawu mewn gwirionedd.] EVWOGAITIDN VSGOLEIGVIDD YS M/IHIF YsGor- GLASGOW.—-dedal alir Arglwydd Jeffrey i'r ysgoi- aig L, ;reu N'ti yr iaith (irneg, \'11 y dosparth cyntaf" a gvrt wyuwyd trwy J,,Iiii tiAr!-i, Jones, pregethw r ieuangc perthynoi i'r Methodistiaid CdtinaidJ, Closygraig, Sir GaerfM'ddiu. Yr oedd rhai o ysgoiheigion goreu y lie Vi) vnigeiswyr am y wobr hon eleni tri o oa rai a eniliasaut v me- dals atir yn y dosparth Lla.i n dan n'r rhai oeddynt wedi eu gra iaio y llsvyd iyr. flacnorol ac un a eniil odd n? o wjhan"t w.tbra? Yn v brtfvs?i dèU1, vr hyn oedd v )uf<r fwy?t a cn¡¡:w\d gan nn myfyriwr. "?!at aur y Dr. Cirwan i'r vsgoinsig goreu MI V Ii idioaeg. yn v d->«bartii evntaf, u emiiwyd trw» N ?birt;, evntat' ii ci?iii%% %x T i).'?iais. Y.^tvnr 1HII h??t Mt w.)''r!inrh')d?ddm ia^< n. tiogomaot prif vsgoi Gia>g >w. o achos [PI. uu n Zi N i, yingesglir Mdi o boh p-irth o'r wla i.ac n '.vlciiy.'i I craiil, vdvw rhagoriaeth ei dvsg yu y {i"II:: a'r ¡,¡Hin Wele ddau (rvmro wedi ni oiei ym t t.i sig anriivdedd uwchaf v ild.r.i ddo-p trth hy n yn yr uu fiMy.) i..)) nil o li.mviit a (i lygwyd f.vno inewn He tra angiiih- e iii, yn ag is i Casteiiiiewydd Euilyu. a'r Hail yn ngolwg tan a nv-vg ffwrneisi Mertiiyr. F" N ii uchel iaw n o liynal.au o feWii uturiau prif ysjol (rLisgow, a hvny o herwvdd vr enwogrwvd.i tra rha:orol a gvrhaeddwyd can (ht1 ,¡'j ill" bion eleni, tufiwnt i ddim it gvrhacddwvd ?n n.'b or('\?)rvy"??e:.omiy')tdt. Mae'r ddau fv'vti'vrrwvddannshyrtyn pert hyn i syifaen v Dr. Darnel Wiiliains; yr oedd y naill a'r Had y b:åa:af fel ymgeisv* r am yr vsgolfraint (schoolarshi/i) hon >n y g.vahauoi flvnydiau y darfu iddvnt sefyii am d3!i, —" Gohebvdd. MV,))-d?'?tLi dai?fii id,?Ni.?t sc-I)ii illi, j. ?? T,tiic!'tit-ri n eto-c7i"z liaucinva ofnadwy L'?.'? u )t\\? .0 .?r.ij.r!?i-t;?"<v's t'?'v ba nn y coi?d i dros 30 eu bvvvvdaa V mae'r pwll mewu dvifrvu vn nhref Oopuli, vn mid wv f St-inibaii r dros ln»i>ouan vn gw.-ijh. 1 » i'r v pn ri; Ht: iieblmv v rliai a gaiWvd v rnae dog ereill ar god. ac nid -oes oud lie gwa*i i yo .nt un ai wedt invgti wedi eu llop-'i Y inae t, ore. 11 vvft-i e¡I vu HfSt, lump o IJOnynt lJ b^ryjius iawn.