Yr Amserau

1ItrHHONIAETH FOESOL, AT OLYGYl'D'Yit AMSERAU. 1 SYR, -Y mae genyf ychydig o sylwadau i wneud ar fetmiadaeth illr. liobeiis o Gwmafon, mewn perthynas i draethawd CyDfC]Vn ar Atbroui?ctii oesol a gobeLhiaf y gwnewch i mi y cyfiuwn der o'n cyhoeddi. Y bai cyntaf a nodir, yw fod Cynfelyn yn cam ddefnyddio y lythyreii It i niegis 'beth sydd ynrin- weddol. Gweiir yma ougraitlt o'r lath fail sylw. tdiiu svdd yn cyfausoddi beirmadaeth Mr. Hob, erts o'r dechreu ir diwedd. L'e baem am ddadleu y pwnc, gfllid daugos nad camddefnyddiad yw yr engrailfi lwhod, gau nad yw yr h yn ciiel ei defn- yddio yn y gair a ljodir; ond hyJllcù llyny fd y tnae. Yn y feiruiadauth dan sylw gweiir y geiriau, "oiid rywuijgailii" o eiddo v beiruiad yn uvvr attcKvg, a out; uu mesur iudo el", ac arail i niiunau ? liwrw allan yn gyntltf y trawst o'th lygad dy hllll; ac yna v gwoii yu eglur fwnv y brycheuyn allan o lygad dy frawd. 9lr ail fui ny, fy mou. yn ysgrifenu y ferf yn lluosog o fiaeii euweuigydii lluosog, yr byn ni oryn y Gymraeg, rnegys, ydyut yw) y dvuiuiiiadau a'r nwydauV Yu os (Ideii-is rhwng Mr. Roberts a'r oil feirdd, mewn pcrlhyuas i beth a ofyu y Gymraug, gAcii getiyf ganlyn yr hen Gy mry. i>vwed Taliesin Den lioirdd, With aunerch Yn r Gwout:— -y Glesynt Es^oryut yn waewawr." Dosran laf o bei)-niad. Dywed Mr, Rclurts, Dyhtsai 1' nwdwr egluro ar vvaban v pethau canlynoi, yn lie eu eynlysgu. :(a) Buth yw riiitjwc.Ctd ? (ú) Paham y mae yn rli nvvedd? {<-•) Both yw safon rbinwodd ? (d) Drvy ija ,ii eddlau o eiddo y meddwl y mae dyu yu dyfoJ i aaiiabyddiaeib o rinweiid ? (e) Belli a gyfausodda wcidiydd rhiuwcddol Yn awr jju a l'oddir i'r gofyniadau liyn yu V Un'j?i?vd? Ed- }'cJ¡il' 01 (a) Belli yw rninwedd "SYele ateb Mr. Rumjtts, ?irud;r (b, y. yn y traethawd) owl nu "ttnbtddyHto!i,?ct,uiaiihes?msydd yn casglu pa un ai da ai dr.vg yw gwcitbredoedd wrt!) eu efl'e' ti ki (t. d Ö7), Ond pa ateh a rydd v traothawd ei ium ? Dywedir (t. d. ;d) nad ydyut y gt?;r lau i)ioe.??olileb t i, ??;?.ond ami '?'ttuu)))uudtyuhtedd\v!;uuo?.?ifyuiad, pan diywedirpabeUtvw dinoui.- dywcdu' pa b?th 'W rhinwedd, Pa belli yw daio.ji? WdR atteb y iraelhawd 0? bydd gwo?hred Y? tneddu i boeiiu ein cyd?yiaiit.yr ydym YN ca-i?tu, ac VU dw(?\-d ei I)D,'?,WG ?iid os rbydd deiiuladau ;?HS''rns iddo, ac os yw yn os I.Ily(i(i (luitilllk!itll 1)1(!S(-I?lis i,l,io, uc, os y-,v yii 1'liodJi yr euw pa. (t d. 57.)" Yn a.vr, liybarcb ddittUfuydd. y um?f mub hwn yn v t?dtii?u :n ba IHJ y e>feirid Nlr. 1, doelir,-?i yu y He V dy- I Weddw,t y geiriau u d>i > f?-rir gauddo et; o:?! oio, er fori \r ate'o dun ei ijgail, cai'odd yr iiytdra. o lUhweyd nad oedd uu ateb o'r fath yno! {(>) Pabam v mae (rliinwedd) vn rhinwedd Y niae'r atteb i'r cyutat, \n cybuwys ateu i bwn. (f) Beth vw salim l'\¡inwec1ù." r\ tteha l1r, Huberts, dros y U'aethawd, fel o'r blaen ond ateb r ue d -A L d i y traetha.vd ei bun yw,—"Tueddiad i ymdaouu (daeuu) ciedwyddwcb cydVedinol (t. d. 59)." Mown man arall (Dos. 2) mae Mr. Roberts wedi dytyuu y geiriau IIYll ei bun; oud eto yma (Dos. 1) gwada. tud y fatb atteb yu y traethawd Mewia gwiriou- t'dd, ddtU-liuuvud, D.tuicI sydd v.'edi dyfou i lys barn. 1", (d) Am unwaith y mae atteb Mr. Roberts yn ei le. (cÎ "TJeth a gyfausodda weithydd rhinweddol ?" K^ i.i oes ond yr un atteb medd Mr. Roberts; oud gweiir y geiriau a ganlynant yn y traethawd, "Nid oes uu weithred yu baed iu yr euw riiiuweddoi, ond pan fydd yn taiddu oddiar deiinlad foil SWjuJ ar y gweitbydd i'w cbydawui (t d Dosran 2il. Dywcd Mr. It. nad wyf "mown gwirionedd yn inabwysia-Ju oud cyfundiefn 11 ume," Wei, bydded felly nid yw byn yn uew ydd yu v byd i mi; ac ni fua-.ai yu un newydd i ddarilenyd j y Lacthawd, ball fy mod wedi dwevd (t d. 37J fod Hume ar attironiueth i'oes-^ }n ues iia ncL tt.u].. «.o -.rotli dur.^oo (t. J, 51) y ber tli ynas oedd rbwiig ei olygiaduu ef a,, btim I-Yb- gnfenydi. Y mae mwy o walianiaetb rhsngom Hac a ymddenyys uddiwrtii y feirniadaetb; oud po lia bai un gwabaniaetii rlivugof a Ilume, beth am hyuy ? Nitl yw yn brawl digonol, yn ngolwg dyniou dvsgedig, fod atlirawiaeth yn angbywii, i ddweydeibodyndebyg i olygilidtl U H 11 III c; ond Hid hyuy oedd \rnmcati. Dyweded M r Roleji tsei feddwl yn gylioeddus; os ydyw yn dewis clwyfo peidied lie lifui taro yr wyf fi yn caru ergydio caled "Yll Bgwyneb haul a ilygad goleuni;" a gwybydded yntau uad yw awgrymu drwg tra yn oiuu liweyd ei leddwl, \:1 un o'r arwyddion mwyai boddhaus o weithydd" riiiuweddoi." Y illac it iiie am ei t ivgiadau crefyddoi; ond uid a gweithiau crefyiidol Hume yr oeddem yn ymdriri, ond ai draetliawd ar The Principles of Morals" Cawn weled maes o law fod ganddo ressvm ueillduol am attal y wobr oddiwrtli Cynfeiyu ac ereill un lib id d i wneud hyny oeud awgrymu y dylid rliodui YII)U Y dy!id 1- 1 10',I LI i gair drwg i athmwiaeth Gyufelyn, fel y gwnaeth gti i i- cl r,;? 11 y C.rynwr gyut ar ci; ond yr oedd y beirniad yn y mae lli (lyweyd lilex-, 11 -au 3, triae gal wad arnaf i gyîridJef fud unldygiaU Mr. Roberts yn w r foneddigaidd Oud os oes gan- ddo elyniarth yu erbyri llume, pabam y mue yn dwyn oi iVddylddrycliau ? Nid ydyw Jkdrata drvc'ifeddyliau arall a brathu eu [lercben, er lnwyn cuddio y lladrad, yn weithred by nod o rill weddol; ond eto gweiir fed Mr. Roberts wedi gw ne\ d h) ny. Golygiadau Hume, Vilt y rhai canlynoi:— Reason and sentiment concur in almost aU  Moruldet?mimi.fionsand conclusions. Jj The tinul sentence depends on some internal sense, or feeling which nature has made universal in the whole species." Works Vo). II. p. 219. Yn awr, wele olygiadau Mr. Roberts :— Diehon fod boil alluoedd yr enaid yn wasnn- aetligar i arwain dyn i iawn farrii beth sydd yn dda, ond ryw uu gallu sydd yn gwneyd jien a ther- fyn ar yr aelios." (Gwel AmscnniJ Yma gwelir drycbfeddwl am ddrychfeddwl; ac yn y rhan oiiif y mae'r cyiieiihiad yn agos i air am air; yn wir 3Ir. Golygydd, nid yw Mr. Roberts, mewn gwirionedd yn tnabwvsiadu ond cyrnn- drefn Humo." Yr 1111 atlirawiaeth sydd ganddynt en clan; yr un peth yw rheswm," a "boll alluoedd yr enaid" mewn cydweithrediad; dyn a. yw ysu r gv fired in y gair rheswm dyna yw yr ystvr a rodd- v'diddoyn nhraethawd Cynfelyn a thyna yr yst^r a roddir i'r gair gaii brif ddysgawdwr yr oes, I'rolb s«r Hamilton o iv.liuburgh.— REASON. "It has both in ancient and modern limes beer very commonly rinploi ed J dee under- standing and intellect, to denote our intelligent nature in general" (Hamilton's Reid. p. 708). YnawrpabcthywsylwRddhynoJ}? Yr un p0tb, medd Mr. HoLerts, yw fv tjhrdn i a'r eiddo li-C,Llt i 1-. r e.1( 1 ,) H l1me,-er fv mod yn troi ei "phen ol vn mlaen"; vr un heb un cyfnctvidiad yw yr eiddo a C hyflln (irefn Hume ac o ganlyniad yr uu aihrawiaetb sydd genym ein tri! 0" yw athro.iiaeth Cyufelyn yn gymysglyd, y rnaa mwy o gvmysgedd yugolvg- iadau y beiruiad.— Y mae Cynfeiyu n gwybod ei feddwl ei bun, ac yn llefiru yn beudant, oud v inae Mr. Roberts (or yn feirniud) belt liD drych- f'eddwl penderfynol, ac yn cymeryd uoddl'a yn y gair diclion os oes aneglnrdeb yu un o horii ni. Y mae mwy yn y Hall, gan fod un yu enwi lleddf ibesol," ei' 11a cheir gan y Hull oud rbywl.. th a eilw yn "ryw un ,till t t,gc-I i'l I- deall meddwl y cvntaf, ond uid yw yn hawdd gwybod pa beth a feddy'iir wi'th rvw un gallu," ac os yw un yu gyfeiliornus y mae y llall yn gsfeiliornus bef wl. Oud mewn gwirionedd, y mac Mr. l, lawer iawn yn rhy barod i ddwevd tod athrawiaetliau eradl yn gyfeiliornus dywed limY am olygiadau ath- I'ouwyr riloegr mewn j^eithyncs i cffaitb ac achos, yn yr Adolygydd divreddaf; nid ydynt yu dyweyd rind oes dim uiewn achos ac eflaith ond "antece dent and coiiscqut,tit a rling i Mr. Roberts wneyd Fun g-auddywediad yn nihresenoldeb dysgedig- 10u, hysbvsaf iddo mai geiriau Brown ac ereill yut. invariable antecoih nt and conseTlcut." Dar- and Inductive, Chnp. XXf. on the Law of Universal Causation, mm l,ewe- Ilistory of Philosophy, Vol. 4, ac yna caitf vveled fod ganddo Jawer i ddysgu eto, cyn y l')'dt.l yn ailuogi roddi addypg i atbronwyr Lbegr, ac os yw ar tcdr dysgn mcddylwydd {mental science) i r genedl Gynneig, dymuuem y tro nesafgael mwy a ifiii (i Iiiiiiati a e-tittiii- liaoriad yn ei ysgnblluùau, Dosran Sydd. Dywed fy mod yn ymwrthod a'r gvnnedd. ibesol acd rheswm befyd Ac y mae Icedi cyfneicid geiriau y traethawd er niwyu cyf- htwui iiy ny o anghyfiawuder Yn wir, Nl j-, Gul ygydd, 111 fUlSWIl yu credu y buasai un dyu yn selyllfa Mr. Roberts, yn alluog i wneud petb mor vvftrtluis ac aniiheg, oiji bai lbd iy llygaid fy bun, a liawer ereill wedi tystio hyuy. Hylyuir y geir iau onulyuol gan y beirniad, fel pj bueut yu uhraetiiawd Cyufelyn :— "Nad ydyw rhestrm -yn ddigonol i ffugio" sail tnocsoldcb." Oiid uid rheswm yw y gair a ddefu vddit ytl y traethawd, gSiriau yr liwn ydyut:— Nid vw y holl (sefy gynueddf foesol) yn ddigonoi i sail moesoldeb (t. d Wele eugraid't rliyfedd o onestrwydd beirniad- ol yn erhyn rheol grammadeg, vugwyneby liaitii fod y geiriau y gynneddf hon" wedi eu deluydd- io bedair gwaith yu y fan a'r lie (t. d. o7, 58,) i ddynodi'r gynneddf foesol ac yn ngwyueb eu bod ddwy o'r pedair gwaith hyny wedi en defu- yddij mewn gwrthgyferbyniad a rheswm, y mae'r "beiruiad wedi gosod y rheswm" yn lie y gYII- neddf hon," ac wedi dyfynu'r geiriau, a thraethu am danynt, fel pe baent yn nhraethawd Cyufelyn, ac yntau heb wueyd gweithred mor auuiieg. Cuddiwch eich pen Mr. Roberts rhag cywiiydd, a darllenwch yn bw.d!g y gorchymyu, "11[1 ddwg gam dystioUeth yti c.vbyu dy gymydog." Dywed Nir. R mai "rlJUllll evfundrcÎu Brown yw ei di- b felly, beih sydd a l'yno byny a'r pwnc dan sylw ? Mawr mor giotFy mae rtiesym- eg y Beirniad; nid cadw trefu Brown y 11 gyfan oedd y gorchwyl a gymer&is i mewn Haw. Dosran 4 a j. Y mae'r cyntaf wedi ei ateb eis- ioes (Dos. 1); ac y mac'¡' bummed yn anghyson a'r rhai rhagtiaenol. Yn Dos. 1, dywed nad oes I un slt,oii riiiiinvetitt" gan Cyufelyn, oud yu Dus. 5, y iiia-, r beiruiad wedi caei gafael yn y safon, er nad yw4 medd efe, y-safou yu iawn. Well done Mr, Robu'ts; y llih ."tlie's} Ieg y!.l g'wt.U} 11 ? ac y mae eich hue. a ttebiad yn dl,,vzi,- Dosran ü. (Gwel Amssrau). Y mae Cvufehl1 (t. d. 11) wedi ymwrthod a'r euw Deontology ac y mae (t. d. 93) wedi dweyd fod dyledswyddau dvn tuag at lJUtlW yu pcitliyn i deyruas Crefydd, yn hytrach nac i deriynau Athroniaeth Foesol; nid oes gau hyny uu grym yngwrthwynebiad .Mr. Ivobc.vLs; oud yu y dosran LWIl, fel aider, y uu cauiiiwiad ac anuhegweb a wtlir mewn manau ereiil. Etto, bydd yu fuddio! i ni slÏwi ,(J¡\'(lj, ar ieithyddiaeth y beiruiad. Dywed." mae deou- toloyy yn cynwys yr oil o'r byn a dddai fod, YI) witbgyft-rhyuiol i ontology, Dell yr IINIll sydd." Y Groeg sytlu dipyn ddillugiol Mr. Roberts; nid oes un gwrihgyferuyniad rlijrugddyiit, ac nid ydnlt vn tarddu o'r uu gwraidd. Nil De-outa-loyos ywy gair, oud Deon-logos; ?omiuKUve case Dean "j Genitive ? Deontos L 3id dcc!ension. Dative "UCOI,to J Ystyi- y gair ontology yw Olitoloav from i/ntf 1, bting, and logos, discourse. A part of the science of metaphysics, which investigates and explains the nature and essence of all beings, their qualities, and Ittrii%lut(-s.BLielianaii's Tecii- nological Dictionary. Etto, Deontology from deoti,, (itie, and logos, discourse. The Science of duty.Buctiatiati. Deontology: s. (Groeg deon a logos). Dyled- swyddeg, dyledswyd.liaeth ucu atlirawiaeth dyled- swyddau."—Geiriadur D, "Silvan Evans. Yiuddengys yn awr fod dysgeidiaetli Mr Roberts, fel ei resvmeg. (logic) yn dra diffugiol; y tnacuu yn glolf a'r llall yn anhwylus. 7. Wrth ymddiddau a'r traethodydd buddugol, sef Col'nodydd y tiymdeithas, dywedodd wrthyf mai train Dr. Payne oedd ef wedi ei mabwysiadu. Os felly, nid am gywiIdeb ei syniadau y rhoddwyd y wobr iddo; ond yn hytrach yngwyneb anghy- wird-ab; gan nad yw yn bosibl i'r beirniad gysoni ei olygiadau ei JJlU) a'r eiddo Dr. Pavue. Rheswm yii iiiilg sydcl gau yr athronydd hvvuw i wahan- iaeih'i rhwng da a drwg. Oud rhaid i mi gyfaddef fod rhinwedd anghydVediu yn y swydd WJflJodo!; efallai y buasai unrhyw syniadau yu gywir yn y cofuodydd; a phe bita.sai angel o'r uef yn oi wrthwyneua, y mae yn dra thebygol y buasai yr athroniaeth angylaidd yu gyniysglyd, a 8. Dvwed Mr. Roberts, "Nidocsgenyfyradd leiaf o wyhodaeth pwy yw yr ysgrifenwyr, gan byny, ni chefais y bioledigaeth leiaf i wyro barn Sylwer ar a ganlyn, yr liyn a draetliir ar awdur- dod. Peixjdodd y mwyrifo bwyllgor y gymdeith- as, y Parch. Mr. It. Parry o Eanymddyfri i fod yn feiruiad y i'liyddiaetb; oud wedi iddyut ddvfod o'r ystale 11, a plian owld pleid • yr Mr. Tar.y wedi myned adre' gwrtbodwyy i*f eiu u»d wesgfc'r, a pliemioilwyu M" 0"; i> r n5n"~y?r leiiuiad, gait, Gofnodyd.d y O-i/wiciritas ac oraill, er fod y pwyiigor cyfiawn wedi ei wrthod cyn hyny. Nad Odûd. ueb arall yma y,x gwy'iod dim am Mr. Roberts; yr oedd yn ofvniad eviiredin. Pa deilyngdod llenyi'dol sydd w-.iii eiiill iddu vr a;i- j rhydedd o lbd yn feiruiad T -,i,i I-,yd yma nid oes Bit gohebiaeth rhwng y beirniad a'r cothodvdd cy- tunwyd fod i Mr. Roberts gaei Day Bunt am feirniadu; ac y mae gOIld" awdurdod y Cofuodydd ei nlIll i dclwcyd fod y traethawd gwobrwyol a'r llythyrau wedi eu hysgrifenu gauddo ef; ond etto. v mae'r beirniad yn galw arnUlIl i gi-ectti iiad oedd ga.nddo y radd ieiaf o wyhodaeth pwv oedd yr ys- ir'f*e.,iNi,)-i- Ond eiaHai y oeir esboniad ar y peth- all hvn diclion fod Sir Roberts yn gwisgo spec fades, neu efailai nad yw yu bysbys o'r tebygol- rwyd.i a hanfoda bob auis'ir rhwng llvthyronau yr un ysgrifeuydd. Nid yw ond petb teg 1 Illi addof, a hyny fod v Cofuodydd yn dyweyd iddo fod yn mams 1 uciieiuiru ei Jaw-vsgnien yn y itytiivrau, rhag gwyro barn y blaenoriaid Wc'e lsrrcliad yn wir, yn yr bwn nid oes dwyll;" ond y fTartld oreu i ddieithru y Haw fuasui rlioddi y gorcltwyl i ysgrifenydd arall. A thra fvddom yn aros am us- iioniail Roberts" Ttr y livtbyrau, sylwn ar un neu ddau 0 fan bethau ereili. Y mae gwahaniuctii mawr rh wng ton y feii-ii I adaetli at- Des Cartes (y gwobrwyol), ae ar y lleill; yn y mwvrif o'r traetii- odau y niae'r beirniad yn awyddus" iawn i nodi Illcian, tra yu Des Cartes .ni wel ond s-eiiydi-, o fai yn y mwyrif, y mao beiau Jlvthyrenol o'r pwys mwyaf, ond er yr ymddengvs f)d mwy o houvnt yn nhraethawd Des Cartes nac yn eiddo neb arall, uid ydyut oud man goliiadau a gwallau yn yr orgraff it'.t- g,-ii-if,,d at y mw)-i-if nid oes gauddo 1111 trugaredd, ond y mae yn rliyfedd o barod i wneud esgusodiou dros Des Cartes. Petb rliyfedd ouite ? y'w fod beirniad mor barod i esgusodi un ac i Ïeio y lleill; ac efailai mai d vgwyddiad yn unig a wnaeth iddo chwilio dechreu a diwedd am f'eiaii ereiil, a chyfnewid geiriau i wneud y beiati hynv.tray chwiliodd yu unicz ragoriaetbau un ueilldllol-a'r un hwnw-ei dal-feistr a gohebydd Tvvylljer nad oes iddo dafod, A lifa:a trwv bei riant tra rhyfeddol. Cymcrwyd 81 o linellau i nodi beiau Cynfelyn; tra cvnnwyswyd beiau a rhagoriuethau Des Cartes, mewn dwy ar bymtheg! 9. Ond pe buasai y feirniadaeth heb un amheu- aeth am ei gouestrwydd, buasai yn y diwedd yn annlieg no. yn anghylbiwn. Y niae'r sifcii feirn- iadol a ddefuyddiwyd yn rhy gul 0 lawer; y mae antftùletlignvydd porsonol uu:-iJyIV (J¡lyn, or bod yn herchen dysg a gwybodaeth, yn reol rhy ansier i feirniadu ar byuciau dyrys; ac "yngwyneb haul a liygad goleuni," yr wyf yn ardystio, fod andaeledig- rwydd dyn mor auadnabyddus ac nioi, a Mr, Roberts, yn sail ry gyfyng i tfurfio safon j beirniadaeth mewn ymdrechiou llenyddol. Pit III) ai am y gwaith goreu, yute am y syniadau tebycat i eiddo y beirniad y dylid gwobrwyo traetho iwr neu fardd ? Attebaf drosof ry bun, ac yn euw ileuyddiaeth y Cymry.mai teilyngdod Henorolrhag oriaeth ieiihyddol, a'r cynneddfau gofynol i wneud traethawd da, sydd yu liaeddu buddugoiiaeth ac uid cydsyniad a'r beiruiad ar ryw bwynt unig- ol a dyrys. yr hwn sydd wedi bod mewn dadleitaeth nrldiar ddlehrewld atlirawiaeth, mown pirthynas i, in un uid oes dan ddysgawdwr hwyrach yn cyduuo ite at, bit HIJ Y mac'r beirniad Oil ¡Hill yn cYIIW1}ll uoddta yn y gair "dil!lwn" olterwydd aualluog- rwydd i fi'urfio drychfeddwl jionderiyuid. Gellir ffurfio barn am eangder safon feirniadol Mr. Roberts, oddiwrth y ffaith fod pump o r chwech ^wrthwyncbiad i draethawd Cynfeiyu wedi eu syl- f'acnu ar un tu dalen (57) 0 bed war ugain ac un ar bymtheg! Os yw y darilenvdd yn cydtyned a'r s nid oes un brycheuyn yno a thu, eddir ni gau y ffeithian liyn i gredu nad yw y leiruiadaeth ond crug o esgusodiou gwael dros 10. G yniro iorion Dirwestol Merthyr Dy'iai beiruiad fod wedi ctmili enwogrwydd eVil ei ben- odu i'r swydd hono; y tro nesaf dewisweb feirniad adnabyddus i'r byd, ac yn yr hwn y geHir ym (idiried a byddai y weithred yn ddoeth pe bydd- ech yn anpwyntio dau gofuodydd, y barddi obebu a beirniad y riiyddiaeth, a'r traethodydd i ohebu à beirniad y farddouiaeth. Mr. Golygydd, Ydwyf yr eiddoch vn ostvngedig, T. STRPIIENS. .Vf.??/' ??!?? Chw> 14, IMl. j

YMFUDIAETH. A,] it GOL,-A ganlyn sydd ddesgrifiad a roddir ggfn J. S. Buckingham, Ysw, ac eraill o swydd j Mercer, yn Virginia, lie y bvrriedir gwneyd seiydl- t iad newydd gau Dr. Cook a'i gyfeillion. ton sydd dref l'eehan ar lethr hardd, yn cynnwys o gyleh 200 0 dai a 3000 o drigolion, o ba rai nid oes ychwaueg na 200 0 bob! dduou, y rhai yn gyif rcdiu yd ,nt wasanaethvddion, y mae yno Lys-dy a thri Capel,—dwy Hotel, itc amryw fasnachdai, cyhoeddir yno newyddiadur wythnosol; y mae cymydogaeth Abingtou yn hynod o ddymunoi, wedi ei diwyllio yu dda, digouedd 0 good at boh gwasanaeth, yr^binsawdd yn iachus a hyfryd, ac yn ol tystio'laeth boneddwr sydd wedi tri go yno am j ugain imf yn olynol, iii bydd yr bin fesurydd un amser yn uwch 1Ut 80 gradd, pan y bydd yn 95, ie 100, yu yr iseldiroedd, a glanau y mae Athrofa o fewn 10 milldir i Abingtou yn cael ei llywyudu gan Mr. Collins, yu yr hwn y ceir yr addysg uwchaf a chynhaiiaeth am ;ELo y fKvyddy 11. Y mae ymborthyma 0 bob math Nil rhad, arfwrdd boneddwi*o Eoegr yr hwn a'ncroesawodd, cawsom gig mollt (mutton,) cdnod (poultry) a llysiau, menyn a llaeth mwy rhagorol nac a guwson yn un parth o'r taleithiau,—pris banner diffad o failltioli cyfftedin yno, oedd uu ddolar,—Turkey mawr am chwarter dollar, a phris cytfredin ednod yw wytl, hwvaden am ddollar, ac adar eruill yn gyfartal, y cloron ydynt ragorol yuo, niaent yn dal i fynu gvmeriad ncliel eu talaeth gynwynol, (canys o Virginia y cafsvyd y cloron gyutaf i Ynys Prydain gan Syr Walter Raleigh),nid y w y Turkeys chwaith, (y rhai cyntaf o houynt a anfonwyd i Loegr o'r 1.111 lie) wedi anniharu dim yn eu hausawdd, oddiwrtli yr byn oeddyut yn y cyff gwreiddiol (orrgmal stock) nis gallwn feddwl am un lie cymwysach i ymfudieyr 0 Loegr ggdag ychydig J'od iion nac ^Ibington ar gy.nydogaeth yn agos i ISlewbniii, gweisom dyddyn eang o dir porCI,- ac anlbnir minteioedd lluosog o wartheg i'r parthau dwyreiniol i'w poithi yno, gweisom gymaint a 000 o niter mewu uu ddiadell yn y partii hwn yn en tewychu i'r marchnadoedd dwyreiniol, yr byn sydd fwy euiiir'awr, na chynyrchti yd. Beruir mai o 25 i 30 y cant yw euni'ii llafur, ond mai o 50 i 80 ducat ycittit yw eiiijill t:ir I)ori'l-t. Y mae y "Black Spruce" yn tvfu i beril'eithrwydd yr hwn a brisir yn fawr ar gvfrif ei y>ga!'nderf a'i ystwythder a'i nnionedd i wueuthur hwylbreuau. y paitiiau byn ydynt yu benaf o gerig calch o liw glasa llwyd, a gwelsom amryw odynau i losgi calch, h .d'yd pyllau L)zti-o (tan) lie deinyddir rhisgl y derw ar flawydd (spruce). Alewn amryw fannaii ceir c.llawndor o fyuor gwyn. yr hwn a ellitl ei weithio er ennill mawr pan agorir y Riieiitfyrdd svdd Vil awr yu cael ei gwneuthur. mae charcoal yn cael oi wneyd yn y swydd hon o'r coed, yr liwil sydd yu talu vii dtaa; y mae derw y chesnut a'r buck eye yn tyfu mewn cytlawnder yno, yr liyn sydd yn lJioil Ifrwythlonrwydd, a rhagorolde-b y tir. Y mae cig defaid v parthau hvn mor rhagoroi ac ydyw y South Down ueu y defaid Cyinroig, y llaeth a'r menyn sydd hynod, y dwlr yn bei-iticid ac ad l'y wiol,« Mewn amryw fauau o r dyflryu ceir coed siwgr, 0 ba i-ai vi- eiiiiiliir yii ddLL; iiii O'I peihau mwyal boddhaol a gwerthfawr genym, yw y sobrvvydd a'r gwedd- eidd dra cyfirodinol, a welir Yll ymddvgiad ac iaitil trigolion y wIad, tuag at ddieitliriaid, a thuag at eu gilydd, o'r boll filoedd o filldiroedd a deith- | asoin, o'r braidd y cyiarluasoin un meddw, ond yr un waitb ni welsom niler o fcddwou gyda'u gil ydd, ao ni chanfyddasom neb yn ymn faelio, ai fei- iaith auweddus, 11a rhegfeydd, yr hyu a. welir o'r braidd rhwng boh dwy die! va Llo?^r. Y r Anwric auiaid yu gvttrediu ydynt yn priodi yndeoainc, oud ychydig yw y uirer y tnereh-geloiad (elopements) iia'r traws hudiad (seduction) ac y mat, iliiffydd iaeth deuluaidd yn auaduabyddus, y mae bywyd priodasol yn llawn mor gysurus ac ydyw yn Lloegr, ac mae agos i bawb sydd wedi priodi mewu am gylchiadau esmwyth, canys y mae pob math 0 fas uach yn hynod Iwyddiannus yuo, a llafur o bob dysgrifiad yn cael ei lawn wobrwyo, ondyn Lloegr 11 ,¡ c y mae cannoed d o ieuenctyd pan briodant yn gwingo 0 tlwyddyn i 11 wyddyn am gynnaliaeth, ac oherwydd cydymgais yn yr un fasnach nen grelft, mae yr anliawsderau i lwyddo yn ormod i'w gorch- fygu, a^ felly yn g) tfredin syrthiant i diodi, y oy!'rvw rai pe symudid bwy bron i uurbyw barth o'r Am- erica nid yn unig a allent fyw mewu hawddfyd presenol, oud trwy ycbydig o sylw a cliynildeb a allent diarparu at amser dyfodol/ nc uwchlaw y cwbl a ailent sicrbau i'w plant addysg dda, cel- fyddyd ddefnvddiol ac ennilifawr, dorbYlJiad i gvmdeithas dda, a rhagolwg y gallant yn ddiogel roddi t fynu eu llafur mewu henaint beb ofni angen, os nad mewn meddiant o gy foeth mawr, gobeithio nad ydynt ond tywyil, a phell oddiwrtli y niwyafrij- t o'r ciiaolradd va Lloegr." I x. Y. z,

I Y CYMRY NERPWL. AT Y iiF.ru.on ( r;,in!G. i AWKNYUDION HOFF,— Yn gymaint ng i ni addaw itid eich sylw lyr-goliant odd y diweddar Mr. JOHN JONES, coiiadur y "Cambrian Society''— ni a ymgeisiwu at gyllawni eiu haddewid yn uy- feriad y lliuellau canlynoi — Gwrtbrych y cofiant hwn ydoedd fab i John ac Elizabeth JOIICS, y rhai a gailwant Westy y "ldew (3 W) 11," yu "Ngheryg v-druidion" swydd Diubyeh. Bu idd ei rieni bedwar o blant, dau fab a dwy forcli; John ydoedd yr ail fab,—ymddengvs iddo ddeibyn pan yn ieuangc,~ei rum a fu farw, ac efe yn bleutvti. Yn mlieu ychydig Hwyddi, efe a anfonwyd i Ncrpwi, a phall ydoedd o 15 i 10 mlvvvdd oed, fUl rhwymwyd. am 7 inlynedd, yn dJysga.ùm, gyda Mr. WiUiam Jones, )'1' hwn sy saer ac adeiiadydd cyfrifol; yn byw vn awr vn ?)?<'r 7?.???t'< Yn ystod amser ciddysg Hduraet.b.deiuyddi?ibobgwytagaiif'ynediddy J?c'/t??K' 7.'??<??M, —d\s?odd ei gelfyddyd yh r))-?ydd a '?i gi-iiN(l(l?-d vit a dt, ti gilt, ei fo?l 3-11 I)' yn fcsurydd mau?yi, ac yn gyfrrydd cywir a pharod. Ei feistr, with sylwi ar ei gynydd go- beithiol, a'i ymddygiad gweddaiud a ciii-oare i, a'i gosodoJ.d Yll hynÓrd:¡wr iold ei weithwvr,—tra yn y suiyiifa bouo, yr y iocdd tegweh ei lioll drefniad- au, ei ymwyb. ddiaeth odd yr hyu sy gyfiawn a riivsN-Yiiol, ystvriaeth 0 bawUan a riivd lid ei gvdwoitbwyr, yn peri iddo gael ei liofti a'i barchuyn Is-olN,(-Y\ dLi. Yn ystod y l!wycld yn 1815, efe a brio.lodd ddynesieuangc barchus. a urbo?a: y pryd hyny yn ?/???JH?? ?f/!t.?.' YMn)hctiyc?yd;gRsocndaroliddobi'i.odi,eyn- vgiodd ei festr iddo ef, aï frawd Mr. William Jones, ddyfoi yn gvfranogion ag. ef yn boll fasnachaeth v Sciydliad, — derbyniasai.it y cynygiad, ond ni bu idd y dyrchafiad hwnw elleitliio unrhyw gvfnewidiad yn yiuddygiadau gwrtbrych y coi-liueHau byn,—y mae yn wir y bu idd ei ddiwydnv.vdd a'i ofal yn achos ei alwedigaetli beri idd ei ymd laugosiad ieu- engaidd wisgo yuiaith yn lied gyflym,—eto yr vd oedd yn mwynbau iechyd da liyd o fewn ychvdig wytlinosau cyn ei farwolaetb. Tua diwedd }r ldr diweddaf, daeth galwad am iddo of, ag ychydig niler odd y gweithwyr fyned trosoild idd yr Alban,— buont yno am ychydig ddyddiau,— pan oeddyut yn dyfod adref, mwynbai ef ei iechyd fel arforol, ond cyn iddo gvraedd ei dy teimlai fod rhyw anhwyl- | deb yn ei gyfansoddiad yr hwn a barhaodd i gyn- I yddu am tua saith wythnos, yntau yn parhau i wanychu, ac yn gYIJar yn mis Hydrof 18;)0, efe a dyuodd yr auadl olaf pan yn agos i ddeugain oed. Wrth fwrw golwg dros y Ilinellau uchod, a'n eyinharu a'r adgot sy genym 0 nodweddion eu 1 gwrtbrych, tvbiwn fod tegweh yn galw am i ni | adolygu, a dyferu ycliydiggrybwyllion ychwanegol we"li ei ddylbdiad i Nerpwl IfuiJiodd gydikabyddiaeth ag amryw odd y Cvirini mwyaf cyfrifol yu v dref,—apha fwyaf adnabyddus y byddai iddyut—mwyaf oil ydoedd y parch a delict iddo ganddynt Yn mhen ychydig !iwyddi, illi iddo yrnuno a'r Cambrian Society'' yn y dref, ac fel aelod 0 gyrndeithas yr ydoedd ei ùwyll, ei sirioldeb, a'i weddeidd dra yn bavvlio y sylw penaf ei dduil hynaws, dil'yrus, ac anrbydeddus a deil- vngai y gymeradwyaeth ltwchaf; lie yr ydoedd ei fanyledd, ei ofaledd, a'i flyddlondeb yn eniil yr ymddiriedaetli lvvyraf; fel, yn mha'gyfeillach bvnag y byddai, cdryebid arno yn fywyd a chanol gyrch ei iioll ysgogiadau. Yn miien ychydig flwyddi gwedi iddo yniuno a'r "Cambrian Society," parodd rhyw anhwyldeb ar y cojiadur iddo fOLhu cyfiawui ci swydd, yn y cyfamscr cymerodd John Jones arno idd ei chyflawni drosto; bu felly am dair blvnedd yna detholwyd ef yn gofiadur rlicolaidd v g-yrn, deithas, ac iddo ef yn benaf mae y gymùGithas yn ddyledus am ei tlirefnusnvydd, ei ilwyddiaut, os nad ei bodoliaeth bresenol. Talai y sylw niauylai i gynyrcliion y Was, Gym- reig, a rhoddai bob cefnogaeth a allai erdwvn allau \r byn fyddai deilwng a bid iiol tiwyddi, ond bu idd ei sefyllfa a'i amgylchiadau achosi idd ei efrydiaeth benaf fod o fe .vn cylch Llenoriaeth y aesolJ, yr ydoedd yu ddarllenydd cyff'redinol, nid oedd braidd 1111 petb yn digwydd heb iddo ef syl wi arno, eto ni bu iddo hynodi ei hunan mewn unrliyw gaug.'u o wybodaeth namyn yr byn. a ddvgai gys- ylitiad uniongyreh a'i alwedigaetli. Fid ysgrifeu- ydd nid ydym yn gwybod iddo ddyieru unrhyw udernyu gwreiddiol yn ei oes, ond fel trefaydd a chofuodydd cylViloti ac adroddiadau yn y, Gvmraeg a Saesoneg, yr ydoedd yn meddu ar y cymwysder- au penaf. Gyda golwg ar ei foesau yr ydoedd braiddyn ddiargyboedd, yn coleddu syniadau uehel iim grefydd a chrefyddwyr, ond ni bu iddo yinuuo ag nnrhyw blaid grefyddol yn ystod ei fnvyd, Fel priod yr ydoedd yn un odd v rhai mwyaf go- ialus, tirion, a theimladwy; gadawodd ar ei 01 ddau bieutyn a hoffid ganddo yn fawr, yr byuaf tua 4 blwydd oed, a'r ieuengaf tua dwy-fiwydd a baner a egin ei fod yu ystod ei fywyd wedi talu sylw pri- odol i gymedroldeb a rhinwedd, yr ydoedd yu gallu gadael yn meddiant ei wraig a'i blant ddefllyddiau eysiir wedi iddo ef gael ei osod i huno yu ei dy terfynedig, byd ganiad yr udgoru diweddaf. AT Y LLENORESAU CnlREIG, Yn gymaint a bod amgylchiadau yn acbosi ang hySeusdraidd eich athraw parch us, y "Cym 1'0 Bach" al'iu dyfarnu y cvfansoddiadaii ar "Ddyledswyddau a chyt'rifoldeb Mam mae genym yr hyfrvdwch ohysbvsu i chwi fod y Parcli. JOHN MILLS, (Ieitatt Glan A larch) Llundain, gwedi addaw ymgeisio at wneyd y dilfyg i fynu, a gcllwch fod yu hyderus y gwua. Ydwyf, yr eiddoch yn ddifnant, b)ros y Pwyllgor. I T. HUGHES, lj,,)-t st., L;t-eil"ot)l. Ie i

'1111 EN FrARMWR, 4 Mi rydw i 'n cayl ar dslallt fod rliw hylldod bud o lancie 'r wlad vma o bob cvvr yn bvvriadu mund i i brynud difyrweh chwerw i ddwlld gida iriw adre. Man arna i tlus os talwm, l'hoicl tipin 0 gyngboriou a chwarwuddiadau trwy'r Myserau, i'r rhai sun meddwl mund 0110. A newch chi ddal eulvv laucio bach ar y petbe a ddeuda i wrthoch chi. Welsoch clii rioyd siwn beth ag ydi I.Inuden eweb oi;o ramser fvneeb chi, ond ni wulJlI Llundcn i hunan moi geni i'r biiil yia-ia wi-ti) y petb build hi 'r ha. nesa, pen fudd milodd a chanodd o filodd o cidveilhred o bob gwlad dan haul chwedi hel at i ,ilidd ono. Mac'Jl debic cin i na Oil cimint infer o blant Adda rioyd efoi 'i gilidd yn yr un fan o'r blaun, ag fudd 0 honun nhw yn Llundcn 'r amser bono, nawn i ddim synu na fudd ono ludrol1 o bob cwr o'r bud, at y lladron campus su ono eisus. Wet dyma su gill i dtlülId wrthoch chi, vn 1. Mnned pob un o honoeu chi bocecl saff tu fewn i frost i wascot, a rlioud i dipyn ariun yn bono ni fetlre 'run lleidar pymgroge fo fun'd i liono bob i clii glwad o, ond 'mi fedi-aii ueud pothe rhufedd iawn hefud, man nhw'n wrthiol o gowi-eii yn i cel- wtddu'd, thai gynthon ni cysled doctoried a tfyr- a a a phygethwrs, a plsob galwedigeth arall ag ydi lifldrou Lluuden yn i celwvddud nhw, mi fuddc yn sepa. Wel, cofiwch chi lancie am y boced. ,2 Se:tlw,ch cin eochwun ymhaS cymdogeth i gaul rhywun su chwedi gweled tipin ar y bud, ag yn ddun sobor o garitor da i fod vn ryweinydd i'r j llqill tra bothou nhw'ii Llundcn Peidiwch er dim a tlirustio chinen i ofol dun meddw, nag un dun dita'tu na wuddoch cb.i ddim bud am dano fo, mynweh gaut dun sownd o myddiried, ynte mi ell- wth gaul yoli arwen i ddistriw. 3. Peidnvch a loetran a sytvltian a rhuthud ych Uygid hud y strudodd ag yn y tletiesti-1, 11a sefullt a'ch tlwvlo mhocede (h close, yute mi marcith pobol ddrwg chi allan yn union ag mi nan nhw i botes o honoeh chi, Cerddwch yn wastad hud y strudodd yn suthion ag yn ssarp, wel tai leii troyd chi ar springs, ac we! py tai boll fisness y Cysbis ion yn dybvuud arnoch chi. Ys ceisith rhwun diartb ary sirud ddeud rbwbetb wrthoch chi troweb gornel ych; liygad yn reit siarp luno fo, a sgyd, vvch ych iV'n, peidiwch a deud dim bud, oud cerddwch yrt ych blaun. 4. Gycholwch fund i'r tai tyfarne bctb bunag, eweb i'r siqie cwks i alw am ych pryde ùwud, mi elhvch gael sffiisiant 0 ginio i uuduu am chwech eheiniog. Y gwelu fudd y peth druta, mi ddy-le fod gviitho chi bob un rw olwg ar lodsin cin i chi goehwyn oddicaitre. j, Gwnewch Cell gore o'eh amser ti-y fythoch chi ouo, rbowcli ych myddylie ar waitb, penderfynweb cin cochwyn y mynwch chi ddysgud t'hwbeth gwerth y draul a'r draffertb i fmÙl i Luuden. A] i fudd ono ffVwuth dyleisie a mudrusrwydcl poll couedl i'w weled, a llawerodd 0 bethe rliyfedd iawn yn sicir. Mi fudd ono lavei- ianvii 0 bethe gwerth i gweled. i'r rhai sudd a llygid yn i pene i weled brud, ondpJÏ..eith ouo lawer i rythu Ilygid 0 blwni erw. fuJralJ dim bud; a base well iddun nhw 1Ul el; wedi tn j3 i ug'.w'i tiordd iawr nc 1"c: LJ, tb rhowch chi ch ilygad IÙh myddylie ar waitb ono lancie bach, nes bo chi 'n clwed ych hinen yn tauio giu awadd i neud lbwbeth gweith i ddauos a gwerth son am dano. n. dw i ddim yn cofio fed gin i ddim hud neiil tuol arall i'w ddeudud wrthoch chi am wn i rwan. Os dilynwch chi 'r cyngborion ene, mi uayn i clixv*, mi faswn i 'n licio mund i Lunden thin i vn bniion, ond iiii i-viw i chwedi mund yu rhy hen beJLwh i fund i leoedd o'r fatb bono. Huu oddiwrth 3'ch ewyllysiwr da, iit!IEN FFARMWR.

j BRAZILS, AMERICA DDEHEUOL. Tiril).rJaeth D.m Pedro Scjundo, Tachwcdd I I eg, 1850 Syr,—Yr wyf yn dytnuno cydsymoach cais i roi hysbvsrwydd i chwi am yr byn sydd wedi cy- mervd ¡Ie mewn cysylltiacl iïill bymfudill.d i'r Bra, zils." D' ylaswn ysgnfenu cyn liyn oud gan fy mod ynawyddus i dderbyn cymaint o hysbys- rw^ vdd ag a allwn, ac yu dra gofalus pa adroddiad- au a ddaufouwu adref, oedais ysgnfenu byd yu braseuol. h\,Ú' wlad 0 ran ymddangosiad, mewn gwirion- edd, yr byn a ddywedasoch liinsawdd brif ac iachus, y wlad wedi ei harddu ag afonydd, gwas- tad diroedd, mynvddoedd, coedwigoedd, iuyniau, a j dvllVyuocdd, a'111 dyinuniad penaf ydyw, y cat. weled cyn pen hir yn y wlad brut 11on, don yr aradr yn ei lioli o gouiant." Mte'r Bruziliuid yn g-yifredil1, yn rhyddfrydig, yn dda, yn a iiyuaws, ac yn Iwwcld gaud lyut wneyd ey m.vynas, am lmnig otlcl )It: w, nas guliaf siarad yr iuilb. Mewn perthynas i'r enwd sydd geuyf, nis gallaf ddvweyd ond ychydig, gall na ddarfu Ïr Gwenith a ddygais gyùa llli yma, dyÚI, oddigerth tua 100 o ronynau, ychyuig 0 ion- ynau o'r 1 Iaidd lief., It] i er fod y bummed ran o belli M\ler wedi tvfu, ond y gronynau a dyfasaut yn ad.law yn dda, am y waitb gyutaf y torwyd y tir. Y tii- yr wyf Ii wedl yniseiyulu amo vâvw tir yr association ar b:t un y mae Mr. George Kirwin wedi ei osod o dan nawdd y dirprwvwyr, a J. ot gan, Ysw., yr uchel-faer, Saisnig. Mainty tir a raddir i bob trefodigaethwr ydyw 100,000 o Bra- Ciis—umaethais o envau o bono. Gan nad oedd fy ngwenitli yn t) fll, ad blenais y tir a Mi'ho, (Gwenith Brazils,) Ceirch a Bere, y rhai a gei'.iis gan y Dirprvvy wyr; ac y mae pob uu ollon- ynt yn tvfu yn bur dda. Hefyd, y mae gOD)'f ychydig o Gloron yn tyfu yn dda iawu, oddiwrtli ba mi yr wyf yn dis?wyt di?onedd o bao y Hwydd- yn ncsaf. Y maeyn dda cioli hys?ysu (hcb yr (.)I'Illo iillitll lleiafj fy mod wedi derbyn mwy o ewvilys da, o let\garwcli, a chefnogaeth oddiwrth y bjneddigion a pha rai yr wyf mewn cysylitiad hd aiuaetbwr, nag a ddcrbyniais erioed oddiwrth v meistr tir, yr hwn a fu yn medi ilivvytli fy llafur oil, triet)% d. yi, fy llytbyr nosaf, mi a ysgrifenaf yn helaeth- ach mewn perthynas 1 aedvlfeirwydd y cuwd bydl- an yr wyf wedi ei bhtuu rhaid i mi adael y can- lyni?d i"r Hwn sydd yn tymt?ru y gwvnt i'r oen cncilledig." 01.. 01 Wyf, &c., | MICHOLAS MURPHY. O-Y—Os bydd neb yn bwriadu ymiV.do i'r wlad hon i ddilyn gorchwyl 0 amaethyddiaeth, ac yu dyuiuuo dyfod-ag ychydig o had ei wlad ei hun- ain gydag ef, y "iae ya angeurheidiol till iddo roi oi had mewn Host;- awyrdyu, (<tir tight,) ouite fe'i siomir yn ci dyiiant. At J. F. FnoEs, Ysw., LIVERPOOL. ,_u,

Cododd bacligen yr wythnos ddiweddaf yn ri gwsg yn Hereford, ac acth trwy'r llene.-r.tr. ^yriiiii.dd ar y paluiant, a bu larw yny Ian. ,Y mae tri dyn yn aros eu prawf yn Norfolk, am fyned i dy lien gwpl o'r enw Cmlge, a Ii:tlsgo,r licil wto'r gwciy, a'i guro yn dduirugaredd o gwinpas ei b<iii, nes ei adael broil a marw. Liwvudoiid y forwyn i fyned allan ffenestr, i ymofyti cym.orthwy, pryd y diaugodd y lladron ¡,çj',la'u byspail. Gorfu ar yr awyrydd Mr. (Jreen a'r Due Bnmswiek y rhai a geisiasaut iyned i (xerniany mew 11 awyren yr wvthncts dttiweddaf, ddyehwelvd 0 licrwydd fod y gwynt yn anffafriol. Adnewyddir yr ymdreeh. Vvwcd liythyran o Paris, fod Louis Napoleon yn dy mil 110 uudeb pr;odasol rhyngddj cf ay un u fercbed y freiiiies Cliri-tiiia .,o Alui.t,z. Niler y milwyr Klreimig yn Rhufair. erea lw'r Pab ar ei orsedd yn grocs i ddyinuniad ti (ideiliaHl, i.v N, 10,0000 wyr traed a 10,000 J wyr meireh1

NEW Y D D ION CYMREIG. DYDD GWYL DEWl SANT. —TKEMADOC.—Cynnul iwyd v drydedd cylchwvl ar ddeg ar hugain Cym- deithis EifionydJ, er cospi drwgweithredwyr, nr y dydd hwn yn Pemnorfa, gerllaw Tremadoc, pr,d yr arlwywyd einiaw rbagnrol gan Mr. H. R. Thomas, iiwleii y-i'edwen. Idywyddwyd y gari Isaac .John Walker, Yswain, a cliy-norlliwywyd ef gan E. liaiker, Yswain, (yn abselloldeb Mr. W. Watkins yr is-gadeirydd. Wedi rhoddi y lhviige-destynau arferol acd trwy waith ae acliosion y gymdpithas, oddiwrth yr byn yr ymddangosai mewn cy6wr pur twyddian uus ae er rhad!nrwydd y cyfmniadau, 2 swift yr y' if'xv'ild(lyii, yr oedd ?29 13s. 4c. yn 1 aw y Trvsorydd, wedi talu pob costun. Ar 0] pasio pen derfyniadau aiigeiirlieidiol, a phasio biliau y fhvydd- yn liaenorol, cynnygiai y Cadeirydd Iwsgcdestun y j di wrnod," ac a tU-iudid yii anwvl meddai gan bub Cymro —Pan mae gan Iwerddon ei Pliati-ick Scotland ei Handrew-Lloegr ei George, mae gen ym ninnu ein Dewi. Cynnygiwyd dioleligarweh y cvfarfod i ddau brif swyddog y Gymdtithas, Owen Giiffitli, Ysw., Trvsorydd, ac Ellis Owen, Ysw., Ys- grifenvdd, am e«i gwasanaeth ffvddlim a gwlatigai'ol ,,ri f 'env d ( l ttiii e,i t I vn y Gyrndeithas er ei deehreuad. Wedi yfed leeli- yd da ("fel y dvwedir) anny '.v ofneddigion absen^l a phrcscnoi, cynnhy'giwyd dioleligarweh y eyfarfe.d i'r Cadeirvdd, yr .vn a ddiolchai, ac a sy i r, ai ar (I lv benion y Gyrndeithas, ac a ganmolai Eifionydd am ei selydhadau rhagorol, ac uiti lid y 1 iaf ydyw yr Eisteddfod ddyfodoi. Tra yr ydoedd. yn llawenliau ar un 01 hr, yr ydoedd achos galar hef- yd er pan fu cyfarfod n'r blaen, eidlwyd un o ny dd- lonaf gefnogwyr y Gyrndeithas, y diweddar Mr. Williams, Tyhwnt i'r hwlch-cdlli yr hwn a dcimlai pOÍJ c<!inn oe(: d yn bresenol. Gofidiai y Cadeirydd oherwydd eyfiwrgwasgedigyr amaetbwyr, agbcit Ii- iai yr agorai yn fuau ryw ddrws o ymv.ared iddynt. Terfvnwvd y cvfarfod, a phawh yn yinddaiigos wedi eu boddloni oblegid caent. gioiaw da, cyfeillacb gysurus, a dw yn pub cost tuag at g.bi ac aUHLiifryn meddiannau, gan y Gy nideitlias, a'r cwbl am y swiii byelian o ddau swllt vu y flwyddyn. TREFFYNON.— Pry nawn uydd Iau, y 5ed cyfisol, eyfranogodd athrawon ac ysgolion vsgol Sabbotliol v Tabernael,o de da a baiotoi-id yn riiud Iddy ut j yvfeillion y yn y He. r oedd oddeutu aüo 1 Nii bresenol, a phob gwynebpryd yn aiwyddo lio.ld- had. Ar ol Y te, a. d i'r cupel i wrando darlith ar Eithafion yr oes- eoeigrefydd ae auf}'ydd,ul'th," gan y Parch. 1\1. Lewis, gweinidog cynnulleidfa y eapclnchod. Deehreuwyd trwy weddi gan y Paich. John Jones, Capel Sio).n. I)j%%iswyd y Parch. H. Pugh, JVlostyn, i'r gadair, yr hwn ar ol yehydig- sylw- aditu arweiniol, a alw odd ar Mr. Lewis, i draddodi ei ddariith. Tiiniodd y darlithydd ei destun gvda medrusrwydd mawr, a gwrandawodd v gynnullei lfa luosog a pharchus gydag astudrwydd mawr hyd diwedd, er i'r darlithydd barhau am awr a dcugain munyd yr oedd ar yr un pryd yn ddifyrus ac yn add ysgiadol. Cyflwyinvyd dioleligarweh i'r darlithydd a'r cadeirydd, ae ar 01 ychydig sylwadau gan yr olaf, terfvnwyd trwy weddi gan y Parch. R. Williams, o Fa gil It. ESGOBION CYMREIG.—Gwyr ein darllenwyr fod y Bathodyn a gynnygiwyd gan Mr. Richards u Dreior- werth (SroIJfraith MOll), am y traethawd gorcu ar y jiriodoldeb o benodi Esgobion Cynireig, wedi ei ddv farnu yn Eisteddfod Rhuddlan, i'r Parch. D. James, M.A., Kirk iale. Er y pryd byny y mae Mr. a Mrs. Richards wcdipendcrfynurhci B?thodyn i'r cvf*aii-I sr.ddiad ail orcu a ddanfonwyd i mcwu, ac ymdden? gvs mai y Parch. Daniel Jones, M.A., Vicer, Caetict)n, Sir Fynwy. cefnder i Areliddiacon liangor, (y dan y trl1genw o Catwg ydyw y person llwyddiannus. HlUWULYSdEDD TIUMISOL (Q itti-ict- Sessions) CAER- NARFON.— Cynnaliwyd yr eisteddfa hon yn Liys y Sir yn Nghaernarfon dciydd Ian diweddaf, o flaeu y (Jwir Anrhydeddus Arglwydd Newborougli, Cadeirydd, a'r vnadoii canlynol, W. B. Hughes, Ysw., A.S., John Rowlands, Ysw., Georee Augustus Huddart, Ysw., v Parch. W. Ellis, y Parch. U, J. Wil; earns, y Parch. W, Wynne Williams. Ar ol tyngu uchreithwyr, an nerehwyd hwy gan ei Arglwyddiacth, yr hwn a ddy- wedai, er nad oedd liawer o acliosion i'w gosod ger eu bronau, nas gallai eu 'lungyfarch ar lcihad yn niler y troseddau, gan fod liawer o achosion i'w rhoi heibio hyd yr Assizes; a bod liawer o ladradau wedi dianc o afuel y g-ylraith. Dywedai fod vr agwedd hon ar bethau yn tarddu oddiar y niler fawr o grwydr- ia;d oedd yn gwybio ar draws y wlad. C'.huddwyd John Jones a William llobcrts o ludratta ar y Meg o (i.Miawr, dwy sopen wair, eiddo Syr Love Parry, j Prolwyd hwynt yn euog a chid i'arnwyd hwynt i ddeuddeng mis o garchariad, a llafur caled. YmdJen gys eu bod yn g?ieithi.i i Syr Love Parry, am (5c. y dydd. Cylsuddwyd Richard WiUinms. a'i wraig BlIen. am ladralta ar y 24ai:J o Dachwedd diweddaf, IlIaws o ridillad gwisgs, a gwasgod satin, eiddo William j Hughes. Ar 01 hoii lluaws o dystion methwyd a dwyn y cyhuddiad adref a rhyddhaw^d y ddau. BALA.—Aruelh or Bnbyddiaeih,—Traduododd y Parch. Mr. Price, Dinbych, araeth ragorol ar y tcslnn uchod, nos Fawrtii II o'r mis hwn, yn nghapcl yr Aanibynwyr, yn y Bala. Y Parch L. Edwards, A.C., yn y Gadair. Yi oedd yr araeth yn cael eichi-nierid- j wyo yn lawr. ) GWUECSAM.—Cyfnrfcd Ti.—> Pvdd Gwener y "fed I t yfisol cyubaiiwyd' c' farfnd teya yrysgol Frvtaaaidd, j Brook stcet, U wreesam.Ile yr-eisteddoad to uO i lawr i yfed te, ac yna gohiriwyd i'r.ysgoldy ncbaf, He yr oedd goiygfevdd 11 Umickshsnttfs HSille" Bywyd yn cael eu dangos ili- gwyddfodoli tn, trwv jryfrwpg y Majie Lantern. Yr oedd y darluniau yn cael eu gwneyd yti fwy clvddoml trwy ddesgrifiad an goleu ac eglur R C. iiawliiis, Ysw., ac eraill. Ymddangosai pawb fel yn cael eu boddloni yn lhlir- fa', r. Dyi)en v cvfarfod ocdllcael arian i dala cost- au gosodiad Mr. Hawkins o Lundaiu yn ysgolfeistr ar fechgyu yr Yso,ol, ae fel prtn-f o efleithioldeb yr egwyddor wirfoddol, pan brofir hi yn deg, gallwn grybwyil fod y te wedi ei ddarparu yn rhad gall fon- eddigsau Gwreesiii), v rhai sydd yn haeddu caninoi iaeth am eu hynawseud a'n careciigrwydd ar yr fichivsur. Y mae yr Ysgol wedi ei chodi ar a-u»t ychydig o fasnachwyr y dref, heb un rodd o un math oddiwrth y Lly wodraeth. Y mac niaintioli a gwneuth- mia,1 F uùciLHl yn glod i Wrecsatn. CYMDEITIIAS LEE.NYDDOL PENLLVN. — Ffurfiwvd y Gyrndeithas lion yn mis Rliagfvr diweddaf, ac y mae 80 o aelodau yn perthyn iddi eisoes. Cynbdir ei chyfaifodydd- yn yst.ifell Athrofa yr Aimibynwyr yn Bala bob 110s LUN, pryd y cyferfvdd ei haeludall i ."•ydymddyddan, a thraddodir darlithoedd ar amrvw- i(d faterion, acy newidir liyfrau ti ndilith yr aelodau. Er ei sefydiiad y mae dailithoedd wedi eu traddodi ar y matei ion canlye.ol gan aelodau y Gym icitiias,— Dirwest, gan iMr. it. Evnns, fTrogwy). Goleuni a'i biii doliacthau, vn rhagarweiniol i gyfres a,r Dremeg (Optics), gan Mr. David Owen. Daeareg (Geology), gan Mr. it. Thomas. Annerehiad ar Ryddid Gvvia i- ol, gait Mr. G, Jones. Ac ar Swynyddiaeth, gan Mr. 1 1 &us a goic  i lici?d r. Cytarchiad a medrus a goleu hefyd hefyd gan Mr. W. Richards. SIR DREFALOWVN.— Dechreuodd Spring Assizes G wvnciid, yn Trallwm, wythnos i ddvdd LlundiwedJ- af, o llaen Syr W. H. Maule, Marchog. Nid ocdd ond wytb o achosion, a'r rhai hyny yn bur ysgeifn. Profwyd Edward Evans yn euog 0 Jadratta eadach sidan o dy un John D.ivies, a clmndemniwyd ef i d.lyoddef tair wvthnos o a llafur ealed. Cvhuddwyd WiliiaM Davies neu Meredith o ladratta gyda tljl-i o ddvnion eraill, ac arfer trais, 0111 rbydd liawyd ef. llichard Davics am ana/u inerlyn, a lladd un iticiii,,r,i ill,)ri,is-[,Iwv(ldy-i o ,c,Li-eliar- iad a llafur caled. Richard Hurdlej > ain ymosod ar 1111 Richard Morns a dwyn sypyu o ddillad oddiarno — blwyddyn o garchariad a llafur caled. James Riley ac Edward Turner am dori i mewn i Eglwys Lian wyddtlen a llalratta Cwpan y Cvinmun oddiyuo. Piofwydefyn euoi; a ehondeinniwyd cf i ddyoddef yr iiii g,,Sl)edigactli xlr d(iati olat. Elizabeth Thomas, am ladratta pwrs yn cynnwys penadur, pedwar hauei' cojon, a phedwar swllt oddiar 1111 William Jones— yr un gospc/igaetli. George Carter a Thomas Evans, am ddwy 11 tri clirys, &c., eiddo Abraham Wood, Uangyniew—mis o iafur ealed.

RHEITHSGRIF Y TrTLAU EGLAVY-S IG.- Yl) ("(',ell 'YS nad ydyw'r cyfnewidiadau sydd wedi eu gwneyd yn y Rheithsgiif hon, wedi lliniaru dim ar gasiueb off- eiiiaid yr Iwerddon tuag ati. I'r gwrthwyneb, tybir fod y (.-v/newidiadau liyn wedi eu gwneyd oduiarofn, ac yiuddengys mai'r farn ydyw, oud gweithredu yu egoiol, a llef.tru yn uciiel yn erbyn y Sdywodraeth, y gorlodir y gwein dogiou un ai i roïr mesnr i fynu ar unwaith, neu daflu yr nwenau o'u dwy law. Y mae Arehesgoi) Tuam, mewn llvthyr tanllyd eto at Arg- lwydd John Russell, yn tystio nad oes dim" cyfnew- idiad, tu yma i ddinvstriad liollol, a fbddlona Bab- yddiun-yr Iwerddon.llyny ydyw, fod yn rh.iid i'r Rbeitlisgril I1011, ag sydd eisoes wedi ei cinrt.»gi i un frawddeg, gael ei rhoi i fynu yn Ilwyr. Y mae'r Dublin Evening Post, papur VVhi-aidd, yn os na wneir liyn, v, gwnaiff yr aelodau Pabyddol ymiiiiu a'r Dift'yndollwyr. Dyma egwyddor oniae 1 Os na wnei di fel ar fel Lord John, ni aberthwu ninuau ein cydwybodau, er mwyn dial arnat ti. RHEITHSGRIF Y TITLAU EGLWVSFG F.T"Cyniial- iodd Pabyddion Llundain gyfarfod mawr, yr wythnos ddiweddaf, i wrthvvyneb u ithcitiisgrif y Titian liglwysig, yn y Freemason's 'Cavern. Yr oedd yr ystaf'di eang yn orlawn. Y j>rif siarad wyr oe 'dynt Mr. P. Howard, A S., yn y Gadair Mr. Martin Siiee, Lord Dormer, Mr. Reynolds, A.S., a Hr. G. H. fiiore, A.S. Yn lieliorll y cyfarfod gofyno id Iuddew, o'r enw Kaiser, yr hwn cedd yn adnabyddus i rai o'r prif bersonau ar yr esgvnlawr, genad i otYIl cwestiwn i'r Cadeirydd, gwmeddwyd ei gais. Ar hyny endodd ei lais mor uehel,fel ag i fod yn glvwedig yu ugliauol yr ystorm o anfoddlonrwydd a godasai ei yinddaiigos lad, a gofynai "A ydycli chwi Mr. Cadeirvdd yn cynieradwyo gwaith y r'ab, yu yr erledigaetb y mae wedi ci gosod ar rimed, yn erbyn yr luddewon yn Rhufain y dyddiau byn ? Dygodd hyn ar ben yr luddew dymhesil o tidtadan, yn gystal a hergydia iau, a thernooiadau; er hyny, gyda gwrutdeb e d'11, ail ofynodd ei gwesiiwn. Vr oedd y dadwrdd erbyn byn vn annisgi ifiadwy, yr oedd nwydall'r l'dryc'J\yr weti i eu codi i'r man eitbaf,a cliiei wvd r Hebrewr ymofyn gar adan o'r ystafell. P,BYD!)lON ALIAN.-Y mac Es.\h (iles o Edin- burgh newydd \sgri!onu at larll Arundell a Surry, "yn enw ac ar ran Esgobion Pabaidd, Yieeriaid Apos- tolaidd yn yr Alban, "i ddangos nad oes dim angen- rheidrwydd cyliawn dros fod Khfithsgnf Teitlau Kg- j lwysig yn cvrhaedd i'r Allian. Seiiia ei honiad ar y ffaith, nad oes neb yn yr Alban yn add of uwebafiaeth y Frcnines,- Pr,;s!oytcl'iaid, Y mile It: uWJr, Esgob- yddion, Unitariaid, na Phabyddion.

I DAU DY Y SENEuD.

TY'R ARGLWYDDI. DYRD LLUN, Mawrth 10. Cy:im ?iodd n I?r!! GREY ?!-<'d.?!)t'n Khetthsgru idd'i?\gioR!!?ith?rif'!tbasiw\d dd\\y nyn?dd yn oJeriUhddinyt.iad  vmfudwYr.  (il er amddifly 1.iad i vtnfudwvr. Nid ()Ldd sgrif gyntaf yn ymyraeth (,i;d A, ?)iid mae darpariaeth yi '7 ri1l:'ithg-rif yma ar ??fer ?erdd le"trt hefyd, Pvddant o dan awdurdod y Dirprwy- wyr Ymfudol fc*l lloneau a hwyliau. Os bvdd Hong yn dyehwelyd i borthladd i gael ei l.adgyw»iri<» ihaid iddi ^acl ei hail-drwyddcdu cyn y caniateir iddi gvehwyn eilwuith ar ti mordaith. Dyna un 0 adranau y rljtithsgrif. Ar ol i ainryw o'u IIarg 1 wyddiactl 1a 11 gvnny^ gwelliadau yn y Rheithsgiif, cytunwyd i'r ail ddar ileniad yn unfrydol. DYDD MAWRTII, iUawrtn 11. Dywcilndd vr larll FITZWILLIAM fud deisc-b wedi ei hanf >n iddo ef o Cork i'w ebyflwyno i'r Ty >11 crbvn Rh..ithsgrif Teitlau Eglwysig:, ond 111s gadai wncuthnr byny, am nad oedd y lheithsgril wedi cyrhaedd i Dy eu barglnyddiaetbau o Dy'r Cyftiedm. Er hvn"y a rhaid ydoedd iddo ddyweyd nad ucdd yn cytuno cliais y ddeiseb, a dymunai hysbysu ei farn yuThylch y Rheitlisgrif, yn mha un y mae eynniler o %N.Ctli cii li--(I(I.Lw. Yr oedd vn gwvbod fod Rheitlisgrif w:di ei dwyn i mewn i Cytfredin i nUal yr esgobion Pabawl a benod- wyd 11 ddiweduar i-ba g 0 ymgymeryd a theitlau eglwysig. Yr oedd yn mawr gyineradwyo y mesur ond ymddengys fod y lly wodraeth yn bwiiadu ei wueuthur vn hollwl aneffeit!ii<a? trvy gydsvnio i cyl- newidiadau eang i ac nis gallai gredu, wrth ystyueu syniadau HI Harglwyddiaethau ar y mater hwn, Jy rhoddent cu cvdsvniad i'r lath lesur. 1 lyaeim, oedd eu llargiw\'ddiaethau am basio cyfratth o ryw fath, mai cyfraith effeithiol a basient. Drwg oeud ganddo ddeall fod tcbygolrwydd v gadew id vr tul rnnau ag oeddyut vn debyg o lod yn rhai efieitbiol allan o'r rheithssjrif. Yr oedd pedwar cant or ael- odau vn I vffredin wedi pleidleism dros ddyg. iad y Vheitliigrif "i mewn, yn erbyn rhyw liO neu 70 oedd vn wrthwynebol i hyny, ac oddiwith liyn egiur ydvw heth yw teimlad y Ty arall a theimlad pobl y wlad hon ar v pwnc, a synai glywed fod prif adran- au v Rheitllgrif yn cad eu adael allan gan y rhai a ddygasant y Ubeitbsgrif ymlaen. Os gadewid bwy all^ii, byddai y Rheitlisgrif yn anelfeithiol a dinertb, a b* yddai v Senedd vn nod i watwar a gogan. 1 ru- enivdoeild fod y 'llwybr yma wedi ei Pymervd, oblegid siomai v "Wcinyddiaeth a'r Senedd ddys- gwvliadau v wlad yn gytfiediuol, a rhoddid yr aw- durdod hwnw i'r esgobion Pabaidd a fwriadai y Rheitlisgrif eu hamdciifadu o bono. Ewydysiai ofyn ai crw ir ycivw fod y llwvbr yma wedi ei gjtneiyu Braidd y gallai gredu hyny; ond os gwir, nid rhy- fedd fod" prvder wedi mediiiannu y bubl yiigoylcli bivriadau y LlywOllIactlt, Pe na ddygasia unihyw fesur o fath yn y byd, buasai yn beth gwahanol, ond vr oedd dysgwybadau y bobl i ryw raddau wed. eu bodd)onipan ddvgwyd mesur i mewn a gyfarfyddlli ran o'r drwg, ond yr hwn oedd yn awr i gad ei gwt- ogi i udran unigol yn datgan lod ymgymenad A theitlau yn anghyfreithlon. Er ei fod yn gwahan • iaethu yn ei farn oddiwrth y deisebwyr, eto vr oedd yn eu lioffi am eu hvmlyniad wrth eu erefyt d; ond galwai ar eu harglwyddiae hau i beiaio a ehefnogi vchwanrg ar v cyl'ryw grefydd, oblegid annwg yd- oedd mai auican y Pab ydoedd mcithiin a magu y I grefydd Babaidd gyda'r dyben o 1 gwneuthur >11 •Tefvdd sefvdiedig y wleel hon, a hyderai y gosodai eu Hargl vyddiaethau eu hwynebau yn erbyn amean- ion dicln llddrwg gelvnion Protestaniacth. Y p, tli 1 lkiaf a ddylasai'v Llywodraeth ei wueuthur a faasai dwyn rheitlisgrifi mewn, rbagdraeth pa un a ddat- g;iiiai tod gweithred v Pab yu tafia sarhad gwrtbun ? m fVcohines ??<d ii.?n, ac vu? aeuuu.u.u mai .i-.?T.,?r.i.bl?n vd?w i un o ddeihaid ci ?r.?'r- hydi ymgvineryd ag unrhyw deetl gwbulol luu cs lwysi^beb ganiutad ei Mawrhydi. Yr i) c( Id yn dewis\vveled parbad y grefydd bono y er. dai efe ei bad T wiraf, V buraf, y symlaf a'r oreu yn y bN li, ac I n'r herwvdd galw ai eu Harglwyildiaetbao, ar dy i arall v Sendd, ac ar Weiuidogion ei Mawrhydi i beidio a bradytbu eu hunain; ac ar ol cynieradwyo y mesur a gviinvgiwyd, a thynu yn 01 gan olii evlfwrdd a'r byn a fabwysiadasant ar y dechreu. Os oedilvnt yu pr'isio eu cvmeriad eu hunain, a llt's en gwl.tJ, ni chymcradwyent y rheithsgrit yn ei Quit newydd. Mewn atebiad i ofvniad yr Tarll, dywedodd Ar- dalvdd LANSOOWSE nad oedd yn petruso hysbysu fod v Lly wodraeth wcdi cydsynio 1 amryw gyfnewraadau vn v Rheitlisgrif dan sN lv. Pa cyn belied yr oedd y cyfnewidiadau hvn yn ymyracth ag egwyddor y mesur ydoedd bwnc a ddcuai o dan sylw eu Har- olwyddiaethau pan dtlvgid y rheitlisgrif gyda r cyf- newidiadau (ac ui wyr neb pa nifer o gyfnewidiadau ychwanegol a wneir ynddi) o'u blaen Ystyriai n^d oedd v cyfnewidiadau vn ymyraeth rhyw lawer ag I gyfa?IL aiiri'i v de d ('L- egwyddor v Uiieitlis-1 if', ac tod ei gyfaili anrhydedd- us yn cainddciill y uiesur. Dywedodd yr larll FITZWILLIHI efailai nad oedd V eyiiiewidiadau yn ymyraeth ag egwyddor y lxbeilU- sgrif, ond yr oeddynt yn ei gwneutiiui yn bolfol an- elfeithiol. BY on IAU, Mawrtb 13- T 11 Cvflwvnodd yr lanl 1' ITZWILLIAM iiuei^u « amiiViu yn erbvn yr ymosodi id Pabaidd, ac yn at- tolygu am ddifead y rhodd llynyddol i Goleg May- nooth. Nid oedd yr larll yn cynieradwyo eu cais, ond ewyllysiai ci niwyhau yu hytrach na'i llpihau. Ar gvnnygiad yr Iaril o CARLISLE, ail ddarllellwyJ rheitlisgrif i altaliad gwerthiad yswenwy n (arsenic). i Ar ol i'r gyfraith vma basio ni ehauiateir i tterylUr weithu y g»venwyn hwn i neb rhyw un hco gofrestiu. euw y pry uvvr mewn liyfr pwrpasul.

I TY'R CYFEREDIN. DYDD LLVN, Ma«rt'n 10. H' ysbvsodd A rgl. J. RUSSELL mai ;S,;suv o mwyr oeilaynMhenrhyn Gobaiih Da pan dm-od-i y rhyiei ddiweddaf allan" j 11 Calfraria, sef ar y laf oleheliii 1844; uml pan uatrbyniodu yr adrod'iidd div'TeuiUirai o'r 1)elecigaetb yr ueud yno 3699 o iilwyr, a mwy 0 leirch liiwyr o lawer nag oedd YIlU ar ddcchreuaU y rhyEd cyntaf. Dywedodd Syr B. HALL ar y 30ain o Fai,1850, wedi gurchymyn i Archesgobiou, esgobion, a piirelad- iaid yr Egl wys Sely dledig wneuthur adroddiait ey wir o nifer y bvwioliaetlian eglwysig a fwynhaut, yr oedLI pob un o'r gwyr urddasol woeii cyusyuio ag areluai y Ty oddieitlir esgobion Ely, Tyddewi, ae Exeter. i wybod a oedd gobaith am i'r tri yiiia uluddhuu i gais y Ty. Attehodd Svr GEORGE GREY nad oedd esgob Ely wedi sylwi mewn un modd ar yr archiad. Fod esgob Tyddewi wedi esgusodi ei hUll o herwydd lod ei vsgrifenvdd yn dra pbrysur; ac fod esgob Exeter yn gWlicutbur yr un esgus am ei fod yn brysur gyda'r yehwunegiad ei lud o'r Jam ua ddyJtii lojdi yr hys- bysiad gofynedig. Yna eyfodadd Syr THOMAS BARING i roddi ei a:n- caivvfrif o'r syiniaa angeni'licidiol i'r i'y eu pieid- leisio er cynnul Hynges y deyrnas am y flwyddyn ddyfodoi. Dy wedodd fod cymldeb o oddeutu .£ 1 ,5\1U, U (J wedi cymeryd lie yn JJgwahalw¡ rallau ei swydd ef yn ughoiii y itdwy flynedd duiweddat. Yr oetul yr lara (irey yo ystod ei Weinydiiaetb o 1830 hyd 18o4, wedi cael eiganmoi yn fawr am ei gynnildeb, ond ni %vec t i c-,te l ei g ztiiiiioi fiixv r aui ei gyiiiiiidcb, on( i iii ) chyimilwyd y pryd hwnw mewn peiiair t) 'ynedd ond un filiwn tra y mae y Weinyddiaeth bresenol wedi eynnilo miliwn a banner mewn dwy dynedd. ) Pan gvunvgiwvd :9.01)(} o ddvnion at wasanaetn y j llynges ryiododd" Mr. HnfE i gynuyg ileihaa y nifer Via i 3',1,000. Wrth dyuu v ltynues syddyngwiuo ar oror Afiriea ymaith a uelnyddio y llongau at vvas- anaetii arall gellid arbed 9,uOO o ddvnion. Dadleu. odd Mr, MACGUEGOR. Sir. COBDEN, a Mr. MILNER GIBSON, O blaid v gwelbant, ac Argiwydd J. RUSSELL o Mr. CARDWELL yu erbyn, a phan ranwyl y Ty yr I ok;ei,, iii dr(is v gxveliiailt a i?yu erhyH: mwyainf o.ddoi drnsy Piuidl?is.wyd amryw syniiau at wasanaeth y llvnges. I DYDD MAWRTH, Mawrth I I. Cvnnygiodd Arglwjitd DCNCVN ben.lerfyniad ir perwyl fod eyfanswiu iioll dderbyuiadau y Woods aui Forests i gael eu talu yny lie cyntaf i mewu i'rcyliid- la, ac yua fold y Ty i blei.ikisio y treu iadau yn fhnyddol. Y11 awr cymeiir y treuhadau allan yn gyutaf, a theiir y gweddill i'r cyllidfa, yr byn sy ddyn aehosi liawer 0 dwyll ac annhrelu. Dadkmodd Arg- hv rdd SEYMOCR yn erbyn y penderfyniud, ac ar ol i 4 yi- 11.  y t' Mf-. HIME, Syr B. HALL, a Syr II, WILLOI'GHBY gyf. i ar< h y Tv o blind, rhnnodd yr aelodau a piileidieis- odd 12 > dros y I)cil vii mwyaf l yu erbJll y Lly wodraeth I.