Baner ac Amserau Cymru

PAnNABrS, dydd Owater. Flu'irddt/n.—Cawsom gryn diafferth yn Ton pieh gwallt, yn eich eillio, a'cll golchi yn gym- muwys ac addas i ymddangos mewn cwmpeini mor dd" ag sydd v/eithiau yn ymgasglu yn mliarhvT mawr ywntyll. Gwuaethom ein gorou. AVrthych chwi a pnob un arall a. ysgrifenant ar fesurau rbyddion, dy- v/cdwn mai odlau gweinion ydyw ti a ílli, Iwy a rwy, fe ac t\c.; a. dylid bob amser geisio am odluujllawnion, gy<1:\ gafacl ynddynt, megys taith a llaith, mocs a chrocs, ercll, merch, ac cick. Y mae llawer cbwaneg o nerth mewn llinellau a derfynir gyda chydseiniad, hyny folrheol. —- Llarjaircliidogau, gan L. T.-Po wnawn i le i'r eyfaill hwn, pe na bai ond er mwyn y nierched glaudeg sydd yn Llanfair. Y mae'r bardd, fel y coir gweled pan ymddangoso ei bennillion, yn galaru yn ddwys a thor- calonus ar ol ei amvyl briod. Oallai un feddwl na buasai ei awen, ar ol ei hysigo a'i mathru dan draed profedigacthau, byth yn codi ci phen ond hyny. Ond y mae ystremp yn yr ben gi etto, fel y gwelir yn ei ben- nill olaf:— Pe bai priod imi etto C'yn ymado b'wyf a'r byd, NDraw i Laufair Af i'w 'mofyn Lie ce's ddynes gynnes glyd. A oes yr un ferch ieuangc neu wraig weddw yn ddigon Cristionogol eu heneidiau i gymmeryd tvugaredd ar y bardd, druau! cyn iddo dori ei galon gan gariad, neu ei wddf anwyl gyda rhywbeth arall mwy oer a miniog? JZnyhjn Vr Fdttcn, o r,angwyfan. Y mae gen- ycli rhyw grap am gynghaneddu, end nill oes yn eich englyn un linell gywir. Hydrcfwr, Hiraddug, GwUyni Arlit, ac amryw eraill yn aros gofod.

BEDDARGRA PIl, Y diweddar JOSEPH DAVIES, Cdriz, Nautj'lyn. 0 GETRIS dygwyd Cristion-o allu, Ennillwr cyfeillion, I arcs gyda r meirwon Yn rliycli oer y Uanerch hon. Ddarllenydd, o'r holl enwau-a weli Ar ael ceryg y beddau, Yn deg a pharch gad goffhau, Vmu Trtcoiam naaan U" VVO_. LLKW HIKAKTHOU.

HEN GAPEL PALL MALL, Un u hell ftcipelait hynaf y Methodistiald Cdljinaidd yn Llynlleijiad, yr hion sydd bellack wedi ei adael gan y (/yanulteidfa, ac wedi ei wcrthu i ywmni y rheiljfordd. y" fitatb iawn, chieelir ei allorauy a dymchivelir ci furiau, ir eangu terfynau masnach, a hwyhuso celf- yddyd y byd. HEN gapel Pall Mall, hir golir dy enw, SaJem ben seintiau Llyulleifiad wyt ti, Er myned o honot yn awr yn ddisylw, Perthyn i'th banes fyw gyfres o fri; Enneiniwyd d' allorau gan ddagrau iTyddloniaid, A Ilanwyd dy furiau & moliant y saint, Meiihrinaist i'r Iesu rbyw ]u o anwyliaid- 'D oes neb ond y Nefoedd yn gwybod pa faint. Du iawn fydd y diwrnod-y duaf o'r dyddiau, Pan droir dy allweddau er chwalu dy fur, Pan chwiban yr annuw o fewn i dy furiau, Pan chwelir d' allorau gan ddwy law ammhur; Llawer hen Gristion, a'i galon yn gwaedu, AVrth weled dy fathru, a ddywed, AVul, wel, Ow yr hen gapellle bum yn addoli, Lie bu gorfoleddu a melus foliannu, LIwch i'r Ilwali ydwyt, lien gapel Pall Mall." I. lomwr, 1881. ULWVSFRYN HIGIIES. ■ [■■■■IIMIMIHM !■! Iiri

CYNNADLEDD AR ADDYSU YN CWM-Y-GLO. DYDD Gwener, oynnalnvyd eynnadledd o lywodr- aethwyr ysgolion, aelodau o'r byrddau ysgolion, ac eraill oedd yn cymmeryd dyddordeb mewn addysg yn Cwm-y-glo, get- Llanberia. Llywyddai Mr. D. Williams, Liiiiberis. Ar gynnygiad Dr. Jones.Morris, Porthmadog, a chefnogiad Mr. W. Cadwaladr Davies, pasiwyd penderfyniad yn llongyfaroh y llywodraeth ar ei gwaith yn pennodi dirprwyaeth i edrych i mown i sefyllfa addysg ganolraddol ac uchelraddol yn Nghymru, ao yn gofyn am i gymmeradwyaethau y dirprwywyr gael eu rhoddi mewn grym yn fuan, yn neillduol y rhai hyny oedd yn dwyn cyssylltiad a sefydliad oolegau ac ysgolion o radd uchel. Pas- iwyd hefyd benderfyniadynglsn a r cod newydd o addysg. ° Yn yr hwyr, cafwyd cyfarfod cyhoeddns lliosog yn nghapel y Methodistiaid, o dan lywyddiaeth Sy Llewelyn Turner. Dywedai Mr. RATIIBO., yr hwn a gafodd dderbyniad gwresog, eu bod wedi ymgyfarfod ar adeg neillduol iawn yn hanes addysg yn Nghymru na cyfeiv- iodd at v Hafur yr oedd y diweddar Syr Ílugh Owen wedi ei arddangos ynglyn ar symmudiad addysgol yn Nghymru. Dywedai y byddai i ych. vdig o amser 0 arosiad yn my.g trigolion sir GMr. ?arfon yn sicr 0 argyhoeddi unrhyw ddyn fod add. ysgyn dyfod yn nesaf peth mewn dyMordeb i gret. ydd gan y Cymry. Cawn dyst.oiaeth yn mhob man oedd yn cadarnhau hyn. Cyfeu.ai y pwyllgor nad peth anRhy?edin yn Nghymru ydoedd gweled dyn on ?uai?e, ar ol eynmlo swm cymmedrol 0 ar. ian, y? ?oeddyutwedi ei enniU trwy lafur eu d?y?? i-lio(I?i eu hunain dracheh ynyrY8aol I ?hy?nfyddent   i oed ran nwchfa tymmor yr ysgol. Y na rlyfyno enghrifftiau o'r &r?dr  Dmorwig, a D?e?'leoedd erarH, ?  yd.u ysgoloriaethau 'a cliynnal y Brifys-ool yn Aber. ystwyth. DyweclaI eI.fd yn tenD.lo yl1 falch ei fod yn anerch r?hai o ???'??a'h? yny addysg y pryd hwnw. Yn awi, y mae envm adroddiad y pwyll- hwnw. Y n ?'.y'??thwy o'r drysorfa ym. a), a(j ysg Gy.nreig. <'nd ??? ?hi tuag at achos add. herodrolyngyst??g M all yUy? wodraeth, ac ni wna, cstyn cynnoi y hyuy a gyn northwyant eu bydd i ni daangos ein bodmewngwino?'??.??  aenyi un ammheu- aetli na bydd i'r llywodl'aeth a'r s.enedd wneyd an aeth na bydd .'r ? H??? b'dd i bob dosbartho'r rh?nhwythau. H> f'"L eu rhan. Y mae y wladwriaeth ymun i wneyd eu 1'han. Y lnae y' gwaddoliadan syl? ??dten gadael tua .at addysg 1 yn N"hYlnru yn neiliduol  fod gan yn Ngbymru yn ,??dd.Hadau elu?n. ot cyfartat ,8? i ?.?.?'?; ?0 Hwyddyn. Nid yw ol cyfartal i Nghymrn, a chymmeryd Mynwy i y cyfanswm yn Nghyn ru a ?? ?Y Y? mewn, and ;U,b/? hyn dd tua haunr yr hyn a feddiennir gan SIr WarwlCk Yn unig. Y mae y gwaddohadau at; >Cyfanswm y gadael Mynwy allan, yn 632 650P. Cyfanswm y g?,??. Mynwyallan,ynC34b ru a Mynwy ydynt oliadau at addysg .f ?dolMauataddysgyn M,231?. yW bo1? sir GaernarVfod n yn ??""?mwy Da I,USI?. bob ?ntafsyddgecym ni ei blwyddyn. Wel, y peth eyntaf sydd genym ni ei eisieuyn?ghymruydyw eyu11un cytla.wn 0 add. ysg ganohaddol. ?'? yr ad1'?ddlad yn dia chlir mai heb y syl?n hony y bydd ?i y colegau yn ddiddefnydd, na aeth yn miaen 1 sylwi pa fodd ddiddefnydd. cvmmeradwyo gyda golwg ar efydliad y eyfryw ysgohon. AW.«l,.y, yn ehwane I yn chwanego) at yr ygol sydd eisoes yn Mango Nghaernarf' 0 radd uehcl gad ei sefydlu r ?NT ghI aernarfon, j;? gyda phobloQaeth o 10, ono sy I yu gMotbaith poblogaeth o ?0,000, a'r hw'n fel y aywedant, nad oes yno uu ddarpariaeth gyhorld. ? Y.Syter ?'sg gano]raddo!; a dywedwyd gan ? yo° '?°s ddau gant o blant yn gofyn am yr 'a?d.d? yag h??? Cymmemdwyeut hefyd ar fod 11 ysgol rammadegol yn Bottwnog gae] ei symmud i ??'?' bodyncaelei haH ?efydlu fel ysgol gan.ohaddol. ?,, g?;? hetdlO meddw!, fel yr aw- srymwyd gan fy n?hyfail), Mr. Cadwaladr Davies, nas goili(I defnydd ennillfawr mewn tref- ydd yn Mr haernarfon o Gwmni Ycgolion y Geneth- od. ganolraddol a ddylM gael e..n ? hystt y?eth gyntaf, y mae y pwyligor yn ben. fH cynirner»dwyaeth yn dyweyd y dylai .tteinactmewnaddysgganoira.ddoigaet ei ddilyn i goh?-un yn sir Forganwg i Ddchc?br Cymru. ? ]&U yn Ngogledd Cymru- a ei gadw yn bery' .tb angor notI (', s,wy" nen eI Symmud 1 angor nou Gaernarfon, ac y maent hefyd yn cynmeradwyo?r fod i rodd seneddol o 4,000p. Wwyd.lyn i bob un o'r ddau goleg hyn. Y J' pwyligor yn cymmeradwyo yn mheUach ar io(I i bi,ifys,,()r I ael ei gefydlu i Gymru, yn Uo y siarter a gyuue)ir yn awr gan Goleg St, Vewi, a bod a.wdmdod yn cael ei e? i ?yiiwyno gr?dd?u. ?e! meddyhwyfy bydd i chwigydnaM fod y pwy) gor wedi oynnyg graddeg csgynol lied gyf- lawn ar addysg. Ond?hyn y dymunem ei wy- bod y.tyw, pa mor beU y gaiiwn ddisgwyl i'r Uyw- od9 raeth gymmeryd y cynuygion hyn i fynv..?edd- yhwyfygaUwndeimIoynddiogely bydd i'r Hywociraeth yuiwneyd a.'r cwestiwn hwi) yn y senedd-dymtnor agMhaol, os na bydd i ail drefniad dyg?d ya ndaeu weithrediadau seneddol "ymmer. J" amser' a' dd b yd gormod o amser; ae, modd bynag, y bydd idd- ynt wneyd yMga.is at ei drin. Ni buasent byth yn al)l)wyntio mor ddyJanwado}, ac wedi hyny beiaio gwneyd dhn yn y cyfeiriad hwD. Und yr wyf yn ad d<tywoyd, fy mod yn credu yn aio', pa both bynag 111 bwnadau y Hywodraeth fod, y by old ??;cned ? yu gwasgu am ydl'ech gwirfoddol ar ran Cymru ei hun fel ammod i gael cynnorthwy cyhoeddus. Yr wyf yn gweled eu bod yn Ncheu. dir Cymru eisoes wedi d..heu yn y eyfeiriad hwn, a 0" c 1wec 0 f d ¡ a bod chwech o foneddwyr wedi cynnyg rhoddi p, '0 un tnag at I J 1,000p. bob on tuag at y coleg newydd yno. Go- beithiwyf, pan ddaw yr amser i hyny, na bydd Gogledd Cymrn ar ol yn yr ystyr hwn. Y cwest- 1 wn mawI' vdeedd J eWGS iwn mawr ydoedd, pa both oeddym ni yn myned i'w wneyd ? Hydeiaf ein bod yn myned i roddi o'r neilldu bob gvv-ihaniaeth sectol, plaid, neu ddos- bartb, mewn un ymdrech genedlaethol a dyngarol i ymuno fel un er eyilawni y gwaith ardderchog hwn (cymmeradwyaeth mawr). Mr. LEWIS MOIuns a ddywedai, nad oedd ad roddiad y ddirprwyaeth wedi ei orphen ae felly, byddai yn anamserol ynddo ef i roddi unrhyw opiniv.n pendant o'r hyn hwyrach a fyddai yn rhwymo ei gyd-ddirprwywyr. Yr oedd efe wedi darparu i ddyweyd liawer o berthynas i sel a chariad pobl y cbwareli llechi am addysg, ond yr oedd Mr. Rathbone wedi tynu yr holl wynt oddi ar ei hwyliau. Yiia sylwodd yn fyr ar y nifer li- osog oedd yn mynychu yr ysgolion yn Bethesda a Charneddi, fel un oedd yn dangos cariad yn mysg y doabarthiadau gweithiol tuag at addysg, ac i sef- ydliad ysgoloriaethau gan y chwarelwyr yn Mhrif- ysgol Cymrn yn Aberystwyth, yr hon, cr cad oedd mewn un modd wedi bod yn fethiant, etto nid oedd wedi cyrhaedd y llwyddiant ag y buasem yn ei ddewis. Nid llawer o amser yn ol y cawn un o ddosbavth y cliwarelau yn ennill bathodyn aur yn Uihrifysgol .Edinburgh; a chariwyd ysgoloriaeth Whitworth—un o'r gwobrwyon y mae rawyaf o ymgeisio am dani yn mysg Saeson ieuaingo—yn ddiweddar gan ysgolor o ysgol y Parch. Hughes, Pen-y-groes (clywch, clywch). Yn Nghymru, yr oeddynt yn boblogaeth wasgaredig a thlawd, ac yr oedd efe yn awgrymu y buasai ysgol ehwe cheiniog yn cyfarfod a holl angenrheidiau unrhyw ddos. barth, gan nad oedd ar y bobl gymmaint o eisieu dgll Liadin a Ffrangcaeg a chelfyddyd a dysg ceifyddydol, ao egwyddorion y fasnach a pha un y byddo y celfyddydwr yn dwyn cyssylltiad. Yr oedd. ysgolion nos hefyd yn angen mawr, ac yr oedd yn glod i Ogledd Cymru, lie bynag yr oedd- ynt wedi eu sefydlu, eu bod yn cael eu gwerth- fawrogi, ac yn foddion i ad.dynu lliaws mawr o ddynion ieuaingc, y rhai mewn amser a allant wneyd eu ffordd i'r ysgolion uchaf a'r colegau, y rhai a obeithid a sefydlid yn fuan yn y Dywysog. aeth. Nid oedd scfyllfa bresennol Cymru mewn un modd yn foddhaol nac yn anrhydeddus o berth. viia« i addvs" ■ a phe bydaai eisieu cyfe.no at Gym-y enw(lg" mewn eisteddfod, byddai yn rhaid i un fyned lawer iawn yn ol cr gwneyd hyny Yn awr yr oedd llawn cymmaint 0 a1ln yn y Cymry a'rSSaeson Gwyddelod, neu Ysgotiaid; ac etto, yr :e? v Saeson, y Gwyddclod, a'r Ysgotmd, yn meddianmi holl bethau da y Imjd hwn ac yr oedd v Cvmrv yn cael eu gadael yn yi oemi ?vwc? cKwch). Gwelwyd byn yn arbenig yn N"hlerdydd a Mynwy, ac yn mysg y rhai oedd à gofal ?]6fay?id yn Nelieudir Cymru. Cymry oedd y bob! fwyaf crefyddol Yn y byd, ac md Qe^(l un ammheuaeth nad oedd ayd dd y J a „ J dra gwerthfawr ganddynt, ac yn l'hodd a brisi yn fani r. Dywedai  a bocl 'stadcgau a hysbysrwydd wedi ei gael mai yn awl' ydyw yr am. ser i sefyil a]ja ar b';Dgc addysg .wchrddol. Bydd ???w??y?Ma y "j aùael 1 r rhal aydd mewn awdurdod ybo y bydd yn rhaid iddynt wneyd rhywbeth, ac y by? rhaid sym. mudiad umongyic gael Er nad oedd efeyndymunoymy? ar ^iticiaetb, dywedai na wneid y gwaith gan Iywodraeth  Hyd yn wneid y Swal^, h tr yn cael ei roddi ar y oed yu awr, byd h ? ? rhwystraeth, m ba ffordd. al rai naA Boeyd^d C, ym yn gofalu ond yehy(hg, yn cael eu dwyn yn mlaen f1 odjon oud dy)ai pobaeiodCymre,gga?. ddwyn 1 dmlo fo eI eisteddle mewn p yg > og na byddai i'r cwestiwn 0 aadysg i  gael el wa3gu yn mlaen ar un- ??a,t S?" ? ? ?yd!?yn y ?ynt gyd.-r waith, YI, ?oragosbaol. Ar gynny gi j yparch j, Hughes, CaernarfoD, Ar gynnyg E%,an Jones, aelnarfon, a chefnogiad y ■ ??f?jad yn dadgan Parch. -°")? ? wa;th y Llywodmetb yn ethol oymmeradwy? Adùysg Gymru, „ ya hyderu y byd'SY???o meBur ynglýn â hyny yn ystod y fl,yadyn bresennoI. y ????arfodey?diolchgarwch gwresog i'r cadeirydd. ?_

PA FODD Y GWERIR ARIAN Y CYHOEDD. I EH addysg ,iarilenwvr, gwc?wn ra1 uyiyin^ ERaMy?i"nn df!an? rUenwy?r, ,? gwasanaeth gwladoJ a? 'r segurs??? ? Y ?e ?go. i 200,? Yn y flwyddyn, y ,hai a dybi,, y mae y yrenhmes yn eu ihvyddyD, y'?? ?J ?. i ?hyhe.sdra, mewn P,,il- cael tuag •«« J dal„ i swyddogion adduroedig, ionedd ?'? harhau.r y ?d<). N? oes gan y i rhai hyn gywilydd i gymmcryrl arian y eyhosdd am wneyd dim. Gwneir y gwaith gan bobl o ddosbartli Is, y rhai a delir, ac a h1wld:lnt ?I 0) talu, am yr hyii t Yma, fel mcwn !lawcr o swyddi cy. b "i j y m.? y ?y?;on i?d ydynt yn gWlwyd y gwaith yn pocedu y gyfran oreu o'r ysglyfaeth. Y "?°y nianylion caBiynoI yn cyfeirio at 1847, pan y eyhodwyc1 y PM.phIcd gyntaf, ond nid oes un cyfnewidia(l o biN,3,s t?-edi cymmeryd ? yn rhestr y Goroii er hyny. COst ADKAN YR AHCIAVYDD YSTAFELLVDD. ? 1 Y?fetfydd, 2,m)0?. D"¡eùRwvdd. au .I'm dango d I J "J Snil ^™ JS5 aWSWB1* L"it- V meryd gofal 0'r hIl swyuÜo',jol\ ,Ù' lllol'nilill a er yl1ant i Ysta'ell '1'  l iz- I 1 oe", .I' l-reuIIIDCS PUdI c.th"   t. y iliai a bu thy J I r ys .ntoll wdpu,} rliai svdd o dan ofal ceulwad y gwisgoedd. 1'1 1 I d. l., j( ryc¡a (!l' 0 :ytut?. ? a L'wek-m -i?'. I u Iodd?sta, oerddoria?h, ?.?; hl'll;vr' &c., fjawgcifyddydwyr, cap)euiaid Y'Freuhin"e; meddygon, cyue.hvyr, &c. ArcbwiMa pri.Ld? J J 1 If. 1(\ IJl'}SlR( UH. y coroniadau, pnodasau, gorymdpithmu a?I?ldo. &e. Y MM yr appwyntiad yn holJol bo))tic?idd' ?u ISU?, y cyfiog ydoedd t,r?. Cwnaed chwau. eglau parhaus i fyny i 1831, pan yr oedd yn 3,0651). y flwyddyn. Yn y nwyddyn hono, darfu ibwyllgoro Uv y Cyffredm gymu-.M'?dwyo ar hd iddi gael ei ?ostwug i 2,UOOp., ac y mae wedi area felly er hyny. Is-ystafellydd, .1)241). Swydd boliticaidd, i gyn. northwyo yr Arglwydd Yatafellydd yn ei lafur caled. Meistres y Gwisgoedd, 3(101). tiwydd segur, a'r dyledswyddau e nodwedd anrhydeddus, ac ni bydd angen am ei gwasanaeth gan ci Jlawrliydi braidd un amser, oddi eithr mewn achosion neillduol pcrthynol i'r wladwriaeth. Boncddigcsau yr Ystafell wely—wyth yn derbyn 500/). yn y llwyddyu bob \111--1,1)(11)1" Y gwasan- acth yn anrhydeddus. Bydd yn otynol iddi gadw ewmci i'w Mawrhydi, am tua phythefno.11, fel llieol dair gwaith hob blwyddyn. Pan y maent yn bre- sennol, y maent yn ciniawa with fwrdd ei Kawr- hydi. Morwynion Anrhycleddes-wyth, yn ol aoop. yn y ilwyddyn bob un-4,000/), Y mae y jjwasan- aeth hefyd yn anrhydcddus, ae edrychir arnynt fel rhai yn cadw cwmui i'w Ailawrhydi, gyda'r hon y byddant yn byw yn eu tro, dwy ar unwaith, a bydd pob un o honynt yn bresennol tua thair gwaith yn nghorph blwyddyn, am bedair wythnos bob tro. Y iraent hefyd yn ciniawa wrth fwrdd y Freuhines pan yn y palas. Gwragedd yr Ystafellwely-wyth, yn ol 3üOp. bob ili-2,4001). Gellir eu hystyiied fel y rhai uchod—yn swyddi segur po-.il'aith. Eu dyled- swyddau ydyw cymdeithasu a'r t'renhines am bed- war diwrnod ar ddeg yn eU tro, A bydd pob un o'r wyth yn cymmeryd eu rhan. Byddant hefyd yn bwyta wrth y bwrdd brenhinol. Er 1845, y mae un chwanegol o'r gwragedd hyn wedi eu hap- pwyntio. Arglwyddi Preswyl-wyth, yn ol 7021). y flwydd- yn bob \In-5,616p. Gellir ystyried yr appwynt- iad yn un hollol boliticaidd, a'r swydd ei hun yn un segur; eu dyledswyddau ydyw gwasanaethu ar ei Mawrhydi, pob un yn eu ti-o ain bythe-no, ar yr uu pryd, neu tua thair gwaith yn y flwydd- yn. Bydd yr Arglwydd Bresswyl yu ciniawa wrth fwrdd ei Mawrhydi. ilarchweision Preswyl wyth, yn ol 3331). 128. 6c.—2,GSo/>. Appwyntiad politieuidd; dyled- swyddau, ciniawant gyda'i Mawrhydi pan yno, yr hyn a ddigwydd dair gwaith yn y Ilwyddyn, am bythefnos bob tro. Meistr y Sercmoiiya", 3002).; eyenorthwywyr y Meistr, 6s. Sc. y dydd, 1212).; Ehingyll, lOOp.; y cyfanswm, 5212). Yn ystod teyrnasiad William IV., gwnaed y ddwy swydd laiurus ddiweddaf gan un person, ond yn awr y maent yn cael eu dal gan (Idau swyddog hollol wahanol, ac y mae pob un o honynt yn derbyn eu cyllogau o'r drysorfa wladol. Heb law hyny, yr oedd yn rhaid i'r wlad dalu am. gadwyni a badyts i'r swyddogion rhinweddol hyn yn ystod y chwe chwarter oedd yn diweddu Medi 30ain, 1846, y swm o 114p. 19s. 2c. nad oedd yn gynnwysedig yn nghynualiaeth y goron. Eu dy ledswydd hwy ydyw bod yn y llys ar achosion perthynol i'r deyrnas, i arwain llysgenliadwyr i bresennoldeb y teyrn, a gweithredoedd tebyg mewn drawing rooms, &c. (I barhau).

LLADHAD MAWR AIt EMAU YN LL UN DA IX. Nos Luu, tua chwarter wedi wyth, galwai trafael- iwr mewn oemau ar un o'r enw Mr. heis, gemwr, yn Tottenham court road, gan adael ei gerbyu, yn cynnwys llawer o emau gwerthfawr wedi "u vaeio fel arferol, tu allan i'r siop. Ar ddychwehad y boneddwr i'w gerbyd, yr oedd wedi ei daraw a syndod i welcd fod un case, yn cynnwys gwerth tua 2,000p. o fodrwyau, diemwnt, &c., wedi eu Uadrata. Phoddwyd hysbysrwydd uniongyrchol i'r heddgeidwaid; a gwnaed pob ymchwiliad ord hyd yma, nid oes din. wedi ei ddarganfod o berth. ynas i'r lleidr neu y Uadron.

CONDEMN IAD (IUITEAU. Y MAE condcmniad (;uitcau yn achosi bodd?t mawr. Dvwed yr ho)) newyddmdnron tod y ddcd- fryd yncuno ..y?.? y M 8warei^IC<1^ Cy.nmer?-yi?i?sy Bamwr Cox yn fawr. Yr oedd parodrwydd y rheit?yr yn ''y??" ?Y?. hyd, a'r modd y d:d?nt yn y;,tod y prawf, yn cae! oi gymmeradwyo yn gyllredin fel un o'r nod. w.ddi.nmwyafffa{no) yng?n ? achos. Dywed vr Herald—'Erioed ni chafwyd dedfryd mw? CY "a 11n t thog ac ni ddarfu t.oscddwr gw?t? .ri.?? yn fwy teg hacddu y gosp diy • yr "? M. gall (iuiteau ddiangc rhagcMi. Uy_,? y 2 1 ij/fs Y mae y ddedfryd yn ch?alu 11? e.- ?mhcuon.?au, ac y-?; lfesur mawr, uniondeb y rhe.thwyr AmorKSMUIId. A lvm. fd v d vwed echebi dd y Washwjton 1) ibviie. ACWX y rheithwvr i 'f;ilotio I d wylvait tro cyntaf, yr oedd un ar dde" 0 blaia co.domn.ad ac un heb bleidleisio. D%,m ai ihcitlnwi odd heb blc;d. leisio ar iddo gael ei broil fod (?uiteauwedidyweyd y byddai i ladd Gaifield gynnyd hiynt- ei lyfr. PI-OfA-Yd a'r tro nesaf y pleidleiæwyd, yr oedd y deuddeg yn ci fainu yn 0(' Y mae Mr. Sc.va'e, dadleit3-(Il ?'ll parotoi c&is am brawf newydd,, yl bwn  gytlWYLH' efe ddydd Sadwrn. Bydd i'l' Bain" ly |jeniiodi diwrnod yn nechreu yr wythuos ne'af. wr.n{"w ar ei resymau. Pan aeth uir career, {cchgy!i y gwaeddai ?u ehwerth? m'?'?L .?? ?) „, y macnt wedi dwyn dodfryd )"'fy (,,byuend C,'tf maent wedi dwyu ???''y, b  nes y"?. brawf Mwydd, a ?y"?'?? .?,? iotuMos 'ddwyw?th;  Ym. Cysgodd y ca^charor }' drwm no Iau. Ill' ddengys fod y rhcithwy di.j,ai0tio'ddwywaith; P dd  ?Men?w.?, MJ?? ?? yra.) fod un or ac F oedd y  j VI' ail woith, iJoidlcw papyrau heb cu l l eniv,. on,l yr ail ll,lfl i t l ), itleidlc;i. ?dyroUoh-?y" '"°-

(Illd byddai yna frawd ncu gefndcr iddo yn (. ¡ t 1111 {/i!OJ/V, neu ga1ch; ae os byddech )'n bwriadn |.i ychydig o'r naill lieu y llall, byddai yn rhaid ei gziii y g\Vr liwn with p,wrs, pryd 'newn gwir- r ;n V galle.sid ei gael o lo arall yn well au vn rhat- y clywsoch sou am feistr tic yn troi yn "gan frawtl jlr. ilwu-a-lnvn lien orthrwin gwrthun, meddaf, A dyma fel y niao hi wodi bod ar liyd y i,V. ijddocdd, "Tjrn dy law ar hyd ben y ci a fratho,' ljti Vr diwedd ïr ci hwnw feddwl I :(I oedd nob a j i wrthwynebu. Ac eibyn liyn ymao yn rliaid r.i ncvtU i'w orcUfygu. Oml mi obeltllhf foel clul ci yn cael ei clumu trwy y FAXKH. Vr vyf'yn coiio yn dda i ryw \vr boiieddig ddyfod i'r c .ivdogacth i brynu tn': ac O! )T ymdrech a'r ,ii, hLWb pan y byddai ei I li:.i at Mr II i geisio ganddo ofyu i Mr. ci brynu—am yr unig rcswni nad oedd yn codi ar i i dir, b.ydded mor isel ag y bo. Olid aros yr oedd y v;, j j'agu dannedd: ac yn wir yr oedd eisieu tipyn o a-.„«r i 1.\g\1 y fath rai ag oedd gan y g\vc hwn ncu ei ;i\r. Dyma i c'iwi engluaifft neu ddvvy o'r Inn a ddign-yddodd:—Yrwyf yn cotio dau dculu yn byw u ac un o'r ddau wodi magu teulu mawr—pa j,1 erbyn hyn wedi tvl'u i fyny, a'r lleill wedi mv, v d 'i dy cu hir gartref,' fe allai o henvydd yr liyn a, ,,i.vyddodd. Vr oild rhai o'r lfenuydd hyn heb un cyttundeb {'a 'uiui>t), a dyma ryburfd i fyned i'w seiiiio--I).t un iv;d yn gustfd pobpeth yn ft'afriul i'r meistr til' wi th gA (13-nit yr auiaethwyr, di uain fel nrfcr, lieb Feddwl dim yn seinio i \vr mor (ldt-n,.td oedd yn codi (Ira r rent neb. Ond beth fu y caulyniad? Yn mhen [■I., yd■ Iy11 neu ddwy dyna rybndd wed'yn i jtodi bid —ar 01 cael y pen ii'yrfaf i'l tfon i'w law ei hlln;' a chodi a choiii a wnaetli ar rai Ileoedd yn agos i gym- maint ddwywaith. Ond am y ddwy a nodasom, nid (iiiii iiiotld oil cael or codi. Pi ham, nis gwn. Yr ey^ u* oedd, er mwyn iddynt eu cael i fagu marlod; ac fe fu yno farlod yn magn marlod-all1 o ddeutu biayddyn. Gallaf ddyweyd a dyweyd ylleiaf, y buasai yn v.vli iddynt roddi y rbcnti, i l'hyw rai am eu cym- meryd, mi gwnoyd yr hyu a wnacthant, A dylasai y nitiilr tir dalu iawn i un o honynt beth bynag, am ei i'o! wedi gwella ei gviiiiiiftiiit, os nad mwy nag un anr.i-lhwr yn y gymmydogaetli. Fe'i cafodd lieb na gwrych na Ilidiart-olid nn ar y Ithewl a'r llall ar y ifoidd. Fe'i gwrteitliiodd yn dda. Yr oedd wedi caljhu llawer y tlwyddyn ddiwetldaf o'i denantiaetli; a dylavd gael til, ond ui chafodd. Ac yn wir, yr oedd |yr .aidal yn cy wilyddio o herwydd cymmaint o drasiei t!i yr oedd yn ei gaet i geisio dyfod i gyttundeb a'r perclienog am yr hadau, ic. Nid oaddynt ond ti-t-iMi — a pliwy ond brawd yr ystiward oedd un o'r prisiwrs. A dylasai fod yn gywilydl1 ganddo gychwyn odJi eartref, os na wyddai yn well both oedd gwerth peiha'.i. KSiyw oedd yr oil; ac yr oedd yn agos i j iluvii" y dd-iu brisiwr. Ond fe sicrliawyd mai yr uchaf oedd yn deall, pa beth yw gwerth am wertii.' jlimswii jn cam gvvynod beth oedd yr achos i amryw iiwyr ar yr ysta I uchod roddi eu liermydd ifyny, n i yi: hytracli gael eu goifodi i wneyd hyny. lieth i T nhos i Mr. A. D-, o B ymadael? i ■y-'jm mai o adlOs ymyriad unbenaethol a thrahaus yus ydyw hyn yn wir, yr wyf yncredu y ivlai amaetiiwyr y gymmydogaetli wybod hyny; ac unig hyny, ond gadael pob iferm telly i'r perch- eiiu: a l oruchwyliwr i wneyd fi hwynt fel y dewisant. jjit.il am yr H- ? Yr oedd y teulu yma wedi ),.):I yn byw yn y Ile liwn er cyn bod neb sydd yn fyIV yntuuo. Yr oeddjut yn deulu cvfrifol, ac yn rhoddi 11 -'1- o waith i woithwyr yr ardal; ac os ydym wedi ell; U.s'lysu yn gywir—ac yr ydym yu credu ein bod— Hit fwyd ailan uu lheswin am eu gorfodi i ymadael, Olid I y perchenog a'i oruchwyliwr eisieu y ftenn i i'.i u nioriynod! Dinystrio curtref y teulu dedwydd lis" cr mwyn i ryw las hogian o bevthynasau i'r perch. c:i >. y pleser o fod yn horse-dealers. Ac ni phar- li iud i y chwareu hwnw oud am rhyw ddeunaw mis; "cawsant y proliad nad oedd y niuac yn talu. U»;i t',d peth fel hyn yn gyfreithlawn—ond beth am wSir foasol y weitlued"? Gadawn rhyngddynt liwy a i' uu lie arall y carwn sylwi arno, sef, b——• — Cymmerodd Mr. LI- y fferm hon pan yr e: ir. mcwii cytlwr dvwg iawn. Nid oedd yno wrych- o'l- braidLl-t (lirn ond iin Ilictial-t ir y Ile. A ci. tiodd iddo gannoedd o bunnau i wneyd cloddiau, Ac ar ol i .'ir. Id ddiwyllio y lleim yu dda-a gallwn sicr. li.ai 1,J oedd fferm yn y gymmydogaetli niewn gwell cy ;T—aotii y fferm ar werth, a phrynwyd hi gall Mr. 1' Ar ol hyn cafodd Mr. LI- ryi" id i ymadael^neu i arwyddo cyttundeb. Oml gau ei i«U wedi gwario cymmaint ar y Ito, barnodd mai ci li'.bctiiineb oedd boddloni i arwyddo cyttundeb new- viia. Oud wedi Air. E- a'i oruchwyliwr gael Mr. Li yn fust, wele rybndd iddo yntau i ymadael. A iddo adael o ddeutu mil o rydau o itire-fence i'r Vci.Ucnog, a lIorm wedi ei hamaethu gystal ag unrhyw II i; yii y gymmydogaetli; a hyny lieb un geiniog o nil il:diad! Yr ydym yn cofio fod Mr. LI- yn cludo 0 ddeutu ugain tynell, yn mis Chwefror neu M.vrth, o L- oddi wrth frawd y goruchwyl- iv/r. i'w roddi ar ei fferm. Ai tybed fod y goruohwyliwr yu gwybod liyn ? ac ar yr un pryd yn gwybod fod Mr. id i gael rhybudd i ymadael yn mhen dau fis? ac c,) fydtl,,ii yn rhoddi y rliybudd iddo? Hwyrach ei iod yn ddigon o foneddwr i atteb y cweatiwn yn y FANI:II nesaf. i'r wyf yn ofni fod yr amaethwyr yn gyffredin yn nr vddnodi cyttundebau y rhan fynychaf heb ddeall cu tyimwys. Gwn am lawer sydd wedi gwneyd hyn lieb gyimnaint a darllen cyttundebau y maent yn eu Haw nodi, a thrwy hyny yn gworthu eu hunain i bercli- cnogiou eu ifermydd; a phan ddaw yr adeg y bydd yn rliaui gweitliredu yn eu hoi i'r llythyren, gwel yr wiMCtbwyr nad oes ganddynt mewn gwirionedd ddim i'w w.ieyd ond dioddef oddi with tfolirieb eu litinail- civ.-yil, a'u bod wedi yinddiried yn atirhydedd twyll- "dlltS y boneddigion. Uyddwn yn rhyfeddu wrth <i- '.t!!ua cyttundeb ambell i ystad pa fodd y gall fod lieb V a ddigon ynfyd i ymgymmeryd a'r ynfydrwydd u'a liawnodi. Buasai yn dda geuym, Mri. Gol., pe bu 'li yn cyhoeddi cyttundebau y gwahanol etitedd- r _i iau yn y gwahanol ardaloedd, er mwyn dad- ltna yr angliytiawnder cywilyddus sydd ynddynt. Y }!! yr ammodau gwaithus ac annheg sydd mewn li i o honynt—y rhai a lawnodir rhwng y perchenog "r knant, yn brivutc yn yr gyf,yw, I y ii'yii'ji.i liwy yn gyhoeddus, ag a ddygent wrid i wyneb cyii.iieithas. Yr wyf yn credu yn sicr pe cylioeddid lnwnt y byddai lIyny yn lies i'n gwlad. Y inae llawer o debygolrwydd yn bod rhwng y cyt- t\n (]¡woddaf sydd wedi dyfod in gwlad; a'r yn diogeluynfanwl bob mantaisi'rtirfeddiannwr. II f yu awgrymu—Ai ui byddai yn bossibl flurfio la itii o gyttundeb o du Jyr amaethwyr a fyddai yn eu hawliau cyffredin hwythau, ac i ni fynu yr I'l'-vrj yn nihob cyttundeb. C'aniatewch i mi gyfeirio ;d Oyinileithas Amaethyddol Dinbyeh yna: r ydym 1'ji nr. • uieddwl fod yua dipyn o blwc ynoch cnv/i yn j\»-ycli, a'(-Ii bod "dipyn yn aniiibyriol I;etll pe in yn cael gan denantiaid y IglVahanol etitead- 11'-1 ,au a gymirychiolir gan wabanol aelodau y gynl- ;iu.:i;!s i gyrtwyno i'r FANEK gopiau o honynt, or mwyn 11 ■ leil pa fodd y saif pethau yna. Credwn y buasai >'H l.,t,a hynod o fuddiol cael ymchwiliad l ammodau J <■')''UuiiJebau sydd rhyngddynt a pherchenogion y tir. V 1 "asai hyn yn fater teilwng o sylw y gwyr adna- hI' 0 G n 1\11' wrth eu lienwau Mr. Koberts, Geinas, a Mi. "I,ts, Bacheiri""? Gallasem feddwl eu bod hwy yn piif amaethwyr eich dosbartli? Beth pe uasaI 1..tl. iiasgiu cupiitu o gyttundebau yr holl etifedd V-u-u o fewn cyleb y gymdeithas amaethyddol, au 1 sylw y gymdoithas, mown trefn i gaeI.ymchwll- a dadl deg ar cii,teilyn.,dod. Nid gwaeth L I. ei clilviiio., AlIAETHWB.