Baner ac Amserau Cymru

COLEG ABERYSTWYTH. YSGOLHEIGION A LLENFUDDIANNWYR. Tummor v Pasc. 1886. I. Ysgoloriaetheiu yn cael eu hadnewyddu neu eu eynnydau.—&. W. Stewart, Op.; J. Y. Evans, 50p.; A. H. Trow, 40p.; C. A. Williams, 35p.; E. H. Dawe, A. T. Naisli, 30p Tlio- 30p.; T. L. Hinchco, 30p.; A. T. Naish, 30p.; Tho- mas Price, 30p.; Thomas Thomas, 30p.; W. T. Broad, 25p.; Miss Carter, 25p.; E. O. Davies, 25p.; John Davies, 25p.; F. LI. Jones, 2,I)p.; 0. N. Roberts, Bryan, 20p. T. It. 25p.; J. A. Knowles, 25p.; J. Bryan, 20p.; T. R. Dawes, 20p.; Enoch Jones, 20p.; G. G. Jones, 20p. H. D. Moseley, 20».; O. O. Williams, 20P.; Robert Williams, 20p.; W. Jenkyn Jones, 15p.; Daniel Lloyd, 15p.; Miss E. J. Lloyd, lop.; A. J. Martin, 15p.; J. E. Mason, 15p.; John Morgan, R. E. Owen, 15p.; G. K. B. Schelling, 1,")p.; T. H. White, ISp.; R. Jones (am un tymmor) 13p. 6s. 8c.; Miss Kate Daniel, lOp.; John Evans, I Op.J. H. Griffiths, lol). R. E. James, lOp.; E. W. Jones, 101' E. L1. Jones, lol).; Ellis Williams, lOp. II. Llenfuddiannau Newydd.—(Cyfyngedig i 10/). yn ol rheol 3, tudal. 40 o'r Coflyfr.)—3. H. Farmer, ,3 p.; F. W. Lewis, 15/).; G. A. Stephens, 0. Jones, 10p.; John 15p.; Thomas Davies, lOp.; J. U. Jones, 10/).; John Owens, lOp.; Miss Mead, 101).; R. J. Rees, lop. Gan fod amser yr ysgoloriaeth wedi dyfod i ben, parlieir hi, ar yr anmiod fod yr un sydd yn ei dal yn darparu ar gyier arholiad Llundain am B. A. Tybia y senedd ei bod yn iawn iddynt ddyweyd, fod yr ysgoloriaethau a'r llenfuddiannau uchod, mewn llawer o amgylchiadau, yn llai o SWill nag y buasent pe buasai y trysorfeydd oedd ganddynt at eu galw yn ddigonol i'gyfarfod y gofynion cynnyddol. Mehefin 28ain. T. C. EDWARDS, Prifathraw.

WIDNES. Cyfarfod Pohhcaiud Lymreig. — Nos Iau dxweddaf, Mehefin 30ain, cynnaliwyd cyfarfod gan Gymry Widnes, yn y Central Committee liftom, yn mhlaidyrymgeisyddKbydd- frydol, Augustine Birrell, Yaw. Dechreuwyd y cyfarfod am wyth o'r gloch; ond yr oedd yr ystafell eang yn orlawn hanner awr cyn dechreu; ac erbyn rhyw yehydig wedi wyth o'r gloch, yr oedd yn ammhossibl myned i mewn iddi. IX y Parch-Edward Joucs- Ru,,c°rn' Cymmerwyd y gadair gan y Parch. Ed ward JouTes 'Run'c?orn a?n ?ch ?dycyfarf.d ?n Jo.iah Birrell Ysw /vr vm 1?1•" Cafodd yroll o'r^dwvr• ^ynod o gynnhes; ond pan ddaeth Mr Birrell i mewn, "??<'?' y dorf ar ei thraed, a rhoddodcl iddo groesaw Cymre g, nad ydyw vn debyg o'i n0 "1 iWy<1 da" bcn'lcrfyn!»d gydag un- fr/dedd hollo-v m-|l yn ?'"meradwyo cy?)un Mr. Gladstone, a'r 11IIH yn cymmeradwyo syhvadau Mr Birrell'i acynymrwymoi wneyd pob ymdrech gyfreitl av erd ddychwefyd i'r senedd. Yr oedd y eyfarfod yn un ?n? o frwdfrydig; yr anerclnadau yn rhagorol; ac yr oedd pawb yn ddibril1 yn eu caninoliaeth o hono. Ymwahanwyd wedi talu diolchgarwch i'r cadeirydd. Y mae y ddwy blaid yn i gweithioyn rymus; ond yr ydym yn lied hyderu. y gallwn d dychwely(I Mr. Birrell gyda mwyafrif bycli an. -Iota.

BETHESDA. Ymgeisiaeth Mr. llathboue.—Nos Fercher, cynnal- iwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr awyr agored ger swyddfa W. J. Parry, Ysw., i gefnogi ymgeisiaeth Mr. Ratlibone. Llywydd, W. J. Parry, Ysw., gan yr hwn y caed anerchiad rhagorol, a dilynwyd ef gan Mr. Ratlibone; It Jones, Ysw., Cloth Hall; Gwerydd Wyllt; Mr. G. Edwards, Cae'rberllan; Parch. J. M. Jones, Gerlan, &c. Yr oedd yn gyfarfod niwy o'r sylweddol nag o'r brwd-cyfarfod fel i ddysgu'r I,obl, ac l ddangos iddynt eu hawl a'u dyledswydd. Pas- iwyd penderfyniad unol i gefnogi Mr. Jtathbone. Ymgeisiaeth Mr. Piatt. — Mae y Ceidwadwyr yn weithgar iawn YIlla. Bydd cyfarfod Mr. Piatt yma nos I IID. Parch. J. Llanelli.— Nos Lun, nefyd, yr oedd y gweinidog icuangc addawol hwn yn pregetliu yn Jerusalem, ac y mae i fod yn Llanllechid y Sabbath nesaf. Hwn yw ei ymweliad eyntaf a r Gogledd. Y mis nesaf v mae yn myned i Lundain, fel olynydd i'r Parch. D. A. Davies, M.A. 11. Griffiths, Rock, M,ilit,tvil,Yi- oedd y boneddwr hwn ar ymweliad h'i- ardal hon y Sul diwcddaf, ar ei fforild i'r Gymmanfa Gyffredinol. Y mae efe yn un o brif ddiaconiaid y cyfundeb yn y Deheudir. Y/' Undeb Cy)i i? telleidfttol. -Deal] ivn fod y cwest- iwn o gael cyfarfodydd yr undeb i'r ardaJ hon, yr haf nesaf, i ddyfod i sylw eglwysi Annibynol yr ar- dal lion yr wythnos lion. Diammheu genym, os lhvyddir i'w cael, y bydd yiiia dderbyniad tywysog- aidd iddo.-P),. 0.

I LLANELWY. Marwolacth.—Vydd Sadwrn diweddaf, tra yr oedd hen wreigan, 74ain lnhvydd oed, o'r enw Mrs. Evans, Fron, Cwni, yn myned i farchnad y Rhyl, cwympodd ar gareg tiniog, yr hyn a achosodd rupture of th(,, kidney. 0 dan driniaeth y Dr. Lloyd, yr oedd yn gwella yn dda hyd un o'r gloch boreu ddydd Mawrth, pan y canfyddwyd ei bod yn gwaethygu, ac y trodd y niweidiau a dderbyniodd yn angeuol iddi. Y 'Relieving Officer.' —Yn Mwrdd y Gwarcheid- waid diweddaf, gwnaed sylw ar aliechyd Mr. J. Jones, y relieving officer yn y lie hwn; ac yn ngwvneb ei fod yn analluog i gyllawni ei orchwylion, dyniun- wyd ar i Mr. R. r. Hughes, Bryn Gobaith, ymgym- meryd â'r gwaith am y pythefnos nesaf. Yr etholiad.—Hyd yma, braidd yn farwaidd y mae pethau wedi bod ynglyn a'r etholiad agoshaol; ond ymddengys fod y ddwy blaid, er hyny, yn ymbarotoi gogyfer a'r frwydr. Ac os ydym i farnu oddi wrth y banen a osodwyd nwch ben ystafelloedd y pwyllgor- an, ymddengys fod pob un o honynt am hawho bod yn Undebwr,' oud fod y naill am undeb seiliedi" ar egwyddorion Cristionogol a chyffredinol, a'r llall ar undeb gotiodol un eb carcharor a elieiabwl i Gohebydd.

I TY DDEIVI. Cy.fadod blYJlyddol.-Cynnaliodd y Bedyddwyr en cyfarfod blynyddol ar y dyddiau Mawrth a Mercher, Mehefin 22ain a'r 23am. Y pregethwyr oddynt y Parchn T. F. Williams, Saron, Llandebie, a W. Jones, Abergwaen. Cafwyd cyfarfodydd ardderchog. Yr oedd y Parch. J. R. Jones, LIwvnpia, wedi addaw dyfod i bregethu yn y cyfarfodydd, ac i ddarlithio y nos Iau dilynol; ond lluddiwyd Mr. Jones i fod yn bresennol, a gohiriwyd y ddarlifch hyd adeg dyfodol. Yr oedd yma ddisgwyliadau lawer am gael clywed y brawd doniol o Livynpfa. Eisteddfod. -Bivi-iedir cynnal eisteddfod ar raddeg eang yma yn y flwyddyn 1887. Yr elw bwriadedig i fyned tuag at ddwyn y draul gyssylltiedig a'r lamp- au a oleuant y dref yn y gauaf. Anturiaeth forwrawl.—Dydd Sul, Mehefin 20fed, cymmerodd nifer o ddynion ieuaingc yn eu penau y gallasent fwynhau eu hunain ar y mor yn well na<' ar y tir; felly, aethant i gwch yn Porthglais. Mol" deithiasant yn bur hapus am o gylch pedair milldir o flordd. Er mwyn cael mwynhau holl gysnron tir a mor, glaniasant yn Solva; ac wedi treulio ychydig amser yno, dychwelasant ar y mflr drachefn. Ond nid oedd Dafydd Jones' mor dawel yn awr a phan y gadawsant ef. Cododd Gogledd-wynt ystormus lawn, a chymmerodd y eweh i'w ofal ei hun. Saer maen o Dy Ddewi oedd yn gweithredu fel cadben. Y chwech eraill oeddynt aelodau perthynol i'r Ord- nance Survey Company, yr hwn sydd yn cario ei weithrediadau yn mlaen yn awr yn y gymmydogaeth lion. Gyrwyd y cwch tua'r Deheu dros gulfor St. Brides; ac o gylch pump o'r gloch yn y prydnawn, cafodd y pleserdeithwyr eu hunain yn Ylllyl craig v Jacks Sound, gerYnys Skomer, ac heb fod yn mlieil o Milford, rhyw ddeunaw lIlilldir o ffordd o Dy Ddewi. Erbyn hyn yr oedd y gwynt wedi tawelu ychydig, a llwyddodd y bechgyn i dirio ar y graig. Wedi' glanio cynneuasant dfin, ac eisteddasant i lawr i dwymno eu hunain. Wedi i'r nos ddyfod, aeth rhai o honynt i gysgu. Gan nad oeddynt yn bwriadu myned mor bell ag Ynys Skomer, pan yr aethant i'r ewell, ni chymnierasant luniaeth gyda hwynt; felly, pan agor- odd ddydd Llun arnynt, teiiulasant chwant bwyd. Gan nad oedd ganddynt ddim at ddal pysgod, medd- yliasant y gallent gael math o gig rhai o adar y for- graig. Lhvyddasant i ddal amryw o honynt, wedi hyny darfu iddynt eu coginio wrtli y tan. Cododd y blasusfwyd hwn dipyn ar eu calonau. 0 gylch cleg o'r gloch y boreu, gwelwyd hwynt gan ddau bysgotwr o Marloes, y rhai oeddynt wedi gosod i lawr rai lobster pots yn y gymmydogaeth lIono. Aethant atynt, a chynimerasant hwynt i Martin's Haven. Y eweli o Dy Ddewi a gymmerwyd hefyd i'r un He. Yr oedd golwg ryfedd ar y gwyr ieuaingc erbyn hyn. Yr ocdd eu hwynebau wedi duo gan y rawg a godai oddi wrth y tan coed, o gylch eu geneu- aii yr oedd gwaed yr adar a fwytasant, ac yma a thraw yr oedd plyf wedi glynu wrth eu dillad a'u barfau. Edrycliai y ddau bysgotwr ar eu gwaredig- aetli bron fel gwyrth. Nis gallent ddeali sut y darfu iddynt lanio mewn lie mor beryglus. Prydnawn ddydd Llun, wedi cerdded 25ain o filldiroedd, cyr- haeddoiM y Sabbath-dorwyr ddinas Dcwi Sant yn lluddedig iawn. Aeth bywydfad Ty Ddewi allan prydnawn ddydd Llun i chwilio am danynt. Ni Iwyddwyd i'w gwelcd, ond cafwyd gafael yn y cwcli, yr hwn a berthynai i Mr. Mortimer, T.v Ddewi, a dygasant ef yn ol i Borthglais. Y mae y digwyddisul wedi ereu cryn gyffro yn y lie hWII. Yr oedd pawU

ddau o'r gloch prydnawn ddydd Sadwrn, Mehefin l'ifcd. 7. Hoiil cyfeisteddfod yr athrofa i gyfarfod vn liiiyl am un-ar-ddeg o'r gloch boreu ddydd lau, Meiielin 17eg. 8. Bod personau i gael eu pennodi i cdrych tiros werth mecldiannau yr athrofa. 0. Bod Atri D. Hughes a John Williams, Moss Bank, i wnevd liyny eleni. 10. Hysbysodd archwilwyr y evfnfon, scf y Parch. W. James, B.A., Manchester, a Mr. Thomas Lewis, iddynt gael hollol foddlon- rwydd. 11. Ileniiod)%,ytl Mr. Owen Owen, M. A., Ir ""W, lit, arliolwr clasurol am y tair blynedd es( le dwytl y I)ai-eii. It. H. Morgaii,M.A., e -d( y cyfeisteddfod. 13. Dadgenid y a gafodd y cyfclstedllfod trwy farwolaethau y T'aioJi. Kees Jones a Charles Hughes, Ysw., U.H., y rliai oeddynt wedi hod yn aelodau ffyddlawn o'r cyf- eisteddfod er's llawer o Hynyddoedd, a dyniunid cyf- Iwyuo eu teuluoedd i nawdd y Govuchaf. 14. Cyf; hvynwyd diolchgarwch i Dr. Hughes, ac hefyd i weddw Dr. Jones am cu caredignvydd fel tueddygon i'r efrydwvr. Cyfarfu yr ts-h\vvll"or yn Crossha.ll street, Liver- pool, yn ol penderfyniad 3ydd yn yr adroddiad uchod, a w. r. 1 t' imeudertynwyd hm bod yn dymuno l r uyniuennasia bennodi y Parchn. D. C. Davies, M.A., a Dr. Hughes, i gynnorthwyo y prifathraw, a'u bod i dreulio daii ddydd yn y Bala bob yn ail wythnos. Fod y prif- athraw a'r brodyr hyn i barotoi materion yr arholiad ar ddiwedd y term. Cyfarfu cyfeisteddfod yr athrofa yn Rhyl, Mehelin 17eg, pryd yn (1.) y derbyniwyd adroddiad yr is- bwyllgor a gyfarfu yn Liverpool. (2.) Gan fod y Parch. D. C. Davies, M.A., yn arliolydd duwinyddol, pennodwyd y Parch. Dr. Thomas yn arholwr ar ddi- wedd y tymmor nesaf. 3. Penderfynwyd (1.) fod yr athrofa i gael ei throi, yn y flwyddyn 1888, yn sef- ydliad duwinyddol. (2.) Pod dosbarth duwinyddol lieii (I lati i gael eu clIwanegll at y rhai sydd yn bre- sennol. (3.) Fod manylion v cyfnewidiad i'w gadael i ystyriaeth bellach. 4. Cyilwynwyd diolchgarwch i Richard Davies, Ysw., A. s., y trysorydd, am ei ofal manwl am gyllidau yr athrofa, gyda dymuniad arno barhau yn ei swydd. 5. Pennodwyd Richard Jones, Ysw., F.II., Dr. Roger Hughes, a Mr. Evan Jones yn bwyllgor lleol. 0. Gwnaed cyfnewidiad yn y tym- nior addysg. Y mae y term o hyn allan i ddiweddu y dydd lau cyntaf yn mis Gorphenaf, a'r dysbeidiau (racation) i fod am ddeng wythnos o'r amser hwnw. 7. Gan fod yr athrofa y llwyddyn nesaf yn cyrhaedd ei 50ain llwyddyn, penderfynwyd cynnal rhyw fath o gofwyl ar yr amgylchiad; a bod yr athrawon, y pwyllgor lleol, ynghyd a'r Parchn. Dr. Hughes, It. Roberts, a'r ysgrifellydd i ystyried pa fodd i ddwyn hyn oddi anigylch. 8. Fod cofton caredig y cyfeis- teddfod yn cael eu hanfon at y Parch. Dr. Edwards, gyda gobaith y byddai iddo gael adnewyddiad iechyd yn y misoedd dilynol. Chwanegodd y llywydd un petli at yr adroddiad uchod, sef fod y cyfeisteddfod yn cwyno fod yr vsgrif- cnydd-y Parch. Robert Koberts, Dolgellati-vn rhoi i y"?,el s>yy<ld, yn diolch iddo am ei wasanaeth gwerthfawr i r sefydliad, ac yn dymuno ar iddo bar- hau yn aelod o'r cyfeisteddfod. Y Parch. G. Ellis, M.A., a ddymunai wybod, gan nad oedd un eyfeiriad at hyny yn yr adroddiad, a oeddid yn bwnadu gwnenthur rhyw ddarpariaeth ar gyfer sicrhau addysg glasurol i'n pobl ieuaingc nad oeddynt wedi derbyn addysg. Yr oedd rhyw sym- inudiad o r fatli yn gwbl angenrheidiol. Attebodd y Parch. It Koberts, Dolgellau, nad oedd dim wedi ei drefnn etto. Cyfeiriodd Dr. Thomas at y aaith fod un ar bym- theg o bregethwyr ienaingc yn Mhrifysgol Bangor ar hyn o bryd, heb nnrhyw ddarpariaeth ar gyfer rhoddi addysg foesol a -chrefyddol iddynt. Gyda "olwg ar y mater y cyfeiriodd Mr. Ellis ato, yr oedd vn hyderu y deual cyn liir rhyw oleufynag i'w gallu- lIgi i fyned yn mlaen yn llwyddiannus. Gobeithiai y Parch. John Pritchard, Birmingham, nad oeddid yn golygu cau allan yn Uwyr addysg glasurol ar gyfei y rhai a fyddent yn analluog i gyr- liaedd manteision y colegan eraill. Mr. John Davies, Salford, a awgrymodd y priodol- (lel) o sefydlu elocution class yn yr athrofa. Y Parch. G. Ellis, M.A., a ddymunai gyfhvyno i sylw pwyllgor yr athrofa, neu ryw bwyllgor arall, y priodoldeb o ddarparu addysg glasurol i wyr ieu- aingc, y rhai oeddynt, o herwydd tlodi, &c., yn ym- ladd A" anfanteision i gael addysg. Yr oedd o bwys fod y dynion ieuaingc a anfonid i'r athrofa yn gallu "efyll ysgwydd wrtli ysgwydd o ran addysg {t'r rhai a fyddent wedi dyfod o'r colegau cenedlaethol. Yr oedd efe yn cynnyg fod y mater hwn yn cael ei gyf- hvyno i sylw cyfeisteddfod yr athrofa. Cefnogwyd hyn gan Dr. Edward Jones, F.H., Dol- gellau. Y Parch. It. Roberts, Dolgellau, a ddywedodd eu bod yn gobeithio y byddai ein dynion ieuaingc yn y dyfodol wedi derbyn addysg glasnrol dda cyn myned i'r Bala. Teimlai rhai mai 'la fyddai rhoddi cym- inhelliad i'n dynion ieuaingc i fyned i'r colegau cen- edlaethol i fyned drwy gwrs o addysg glasurol cyn myned o honynt i'r Bala. Yn yr arholiad am dder- liyniad, yr oedd y safon wedi ei chodi lawer iawn. liyddai yn dda i bob un o'n hefrydwyr ddvsgu digon o lioeg i allu darllen y Testament Newydd. Byddai hyny yn well ganddo ef na rhoddi addysg glasurol mewn Groeg a Lladin yn y dull arferol. Yr oedd efe yn teimlo yn lied anobeithiol gyda golwg ar y dynion ieuaingc eu hunain, a chvda golwg ar yr addysg a gyfrenir yno, o herwydd yr amser a roddir i addysg. Byddai yn well iddynt gael cwrs o addysg Saesneg da, a Church History, a Homiletics, ac Elocu- tion (os mynweh). Os dysgir y pethau yna i gyd, nis gellir disgwyl i lawer gael ei wneyd mewn classics, &e. Yr oedd sefyllfa y weinidogaeth yn awr yn wa- hanol i'r hyn a fu o ran ta!. Yr ydoedd yn gyfryw ag i gymmhe)! dynion i ymroi i gylch o addysg, er bod angen mawr etto am weHiant yn y modd yrhenir r arian a gesglir tuag at y weinidogaeth yn bresen- nol. Kid oedd bod ein dynion ieuaingc yn myned Irwy gWr 0 addysg ein hathrofa yn golygu eu bod i HMt cu hordeinio. Gallai ugeiniau o honynt fod bcb eu bordemio. 0 herwydd rhyw ddifiyg neu gil- ydd, dinyg mewn ?oofho? o hossihl ni fyddent yn gymm nvys i fod yn weinidogion :r efengvL Yr ''viiinimT' mewn yiro/'ssioiis erail! yn amI yn cam- so mnjeryd eu swyddau. Nid oedd vn debyg vr or-  on(i nni" y rhai fytfdent yn 'nel all )' l''lnm!I\derau an"e'heidiol y l'¡we!>. U Ell", yEllis q k., ? dd?-iiiiiiiai gyfIwyno y luuiiingc oan fvd?dni ? g''?Murol T n ?pr?egedtihd wyr ICllaill"t' 'an f 'I I' J 0.' In lrege nvyr teu:nng(??, {?, ? ,?, f? ? ° ''?? ? ?''?- Y .w JoIln ?,, Hrynsi ? 1 dd fod eisieu gwell darnirinpii,' 'V's)ency", a sylwodd I 'ec l yr anan a gasglwyd at yr athrofa i'w 'Dr ?,it txliig at efl'JtV>'rvS? X'' atI'r°fa pi esennol yn'thfi^on dd}'edodd nad °ed.(I yr arian I')'e>;ellllol 'n II' 'N' el ( I' allan ieuaingc fyned Aim-h™ tf < tlls«wy1 i ddynion lellamgc fyned i unrJlYw athrofa on'i byddai y staff gaet y dyntfn f :<kla} P ?"'? ?y"t. T?g at  '? 0 ;te ?, 'I )""On, yr oedl yn rlaid cael arian. ?'? ?110(1(1 i,vl /fU fty,Cyllid y"?' Yr oedd mil- "e<ht n,?en? )'' f ?"y''°? °?y"t wedi cyf- 'Mud ???" yrathrofa. Yr oe\ù y eyfadod, ) ??"? '?' 'M?'I'MMeth ar gfei- l)regethw'I' teuMngc mewn rhaiSaan^, it f y sylwyd, yr oedd y weinidogaeth yn aivr yn alwedig- aetli, a gellid disgwyl i ddyniou ieuaingc, drwy eu hymdrechion presennol, neu drwy gymmhorth en teuluoedd, ymbarotoi ar eu cyfer. Yr oedd yn -credu y dylai y cwestiwn yma gael ei gyflwyno i'r cyfeis- teddfod fel un ag yr ydym yn teimlo yn gryf o berth- ynas iddo. Un Colca Duwinyddol i'r oll o'r Oi/fuiulcb. I areli:' H. Barrow WDiiams, Gwree- .?O, "yn"O,"ll,(Il yy cyfeisteddfod wedi ystyried y priodol- deb o gael un coleg duwinyddol i'r oil o'r cyfundeb ? Y Parch. Dr. Thomas a attebodd nad oeddid wedi dyfod i uurhyw benderfyniad ar y mater. Yr oedd ynddaganddohysbysufod tystioiaeth uchel iawn i fynimeriad yr efrydwyr presennol fel Cristionogion. tywedai y Parch. Dr. Edwards am danynt eu bod mor grefyddol a'r un ag oedd ef yn ei goiio er y de- cliveuad. Yr oedd rliai o honynt yn refyll yn uchel iawn yn yr arholiadau. Yr oedd gwaith da yn cael ei wneyd. Yr oedd yr oil o'r wyth oedd yn ymgeisio am dderbyniad i'r athrofa wedi llwyddo i fyned i mewn, er fod y safon wedi ei chodi. Richard Jones, Ysw., u. u., a sierliaodd eu bod yn ddynion ieuanwc dymunol dros hen, ac yn dangos pob parodnvydd i wneyd pob pcth a allent' yn y dref gyda gwaith cenhadol, &c. Y Parch. R. H. Morgan, M.A., fel un o'r arliohvyr, a ddug dystiolaeth i ddiwydrwydd a Uafur yr efryd- wyr. Cawsant hwy, fel arliohvyr, berffaith foddlon- rwydd yn yr arholiad. Yr oedd yn dda ganddo ddy. weyd fod nifer mawr o'r efrydwyr wedi cyrhaeud meistrolaeth lied dda ar briod-ddulliau yr iaith Saes- neg. Y Ilywydd a ddywedodd nad ellid cael dim arian o Trefecca at addysg yn unlle, o herwydd y dull yr oedd y deed wedi ei geirio; ond nid oedd dim felly yn deed athrofa y Bala. I Pit/odd i ctlwl aclodall I1cwyddion 0 G!I/clsteddJod vr Athrofa. Gahvyd syhv at y penderfyniadau a basiwyd yn Fod holl achos yr athrofa o hyn allan i fod o dan lywyddiaeth y Gymdeithasfa, yn llaw y cyfeisteddfod, yr hwn a ddewisir yn flynyddol yn Ngbymdeithasfa Mehefin a hefyd (Fod cyfeisteddtod y Gymdeithasfa yn Me- hefin i ethol cyfeisteddfod yr athrofa; a bod cyn- nrychiolwyr y gwahanol siroedd, os dewisant, i gael enwi yn gyntat frawd neu frodyr o'n Cyfarfod Misol i'w cynnyg i sylw y Gymdeithasfa. Penderfynwyd hefyd nad all ond banner y cyfeisteddfod gael eu newid ar unwaith.' Darllenwyd hefyd o gylchlythyr Gymdeithasfa Llanfair Caereinion yn 1865, er dangos fod y Gymdeithasfa wedi gweithredu y pryd hyny yn ol y rheolau uchod. Ar ol cryn dipyn o ymddiddan pellach, cynnygiodd Dr. Edward Jones, F.II., Dolgellau, fod yr oil o gyf- eisteddfod yr athrofa i'w hail ethol am y flwyddyn hon, a bod y brodyr a ddewiswyd gan Gyfarfod Misol Arfon a Henadnriaeth sir Lancaster i'w chwanegu atynt, a bod yr banner cyntaf o'r cyfeisteddfod, fel y maent yn sefyll ar restr yr ysgrifenydd, i gael eu newid neu eu hail ddewis ar ddiwedd y flwyddyn. Cefnogwyd hyn gan Mr. John Davies, Salford, a phasiwyd ef. I Addysg Ganolraddol yn Nghymrtt. Eglurodd yr ysgrifenydd mai y rheswm dros roddi y mater hwn ar y rliagien ydoedd y tybiai llawer fod yr adeg hon yn un briodol 'iawn i alw sylw at hyn. Yr oeddid wedi pasio penderfyniad ar y mater yn Nghymdeithasfa Rhuthyn, ac anfonwyd copïau o'r penderfyniad i o ddeutu 60ain o aelodau Cymreig, ac eraill, ond ychydig iawn o sylw a dalwyd iddo, lac ni ddarfu i liaws mawr o honynt gymmaint ft chydnabod iddynt ei dderbyn. Cynnygiodd Mr. Edward Griffith, U.H., Dolgellau, fod y mater hwn yn cael ei ohirio hyd y Gymdeithasfa nesaf. Cefnogwyd hyn gan Mr. John Price, M.A., Bangor. Ystynai y Parch. G. Ellis, M.A., Bootle, mai budd- iol oedd dwyn y mater hwn yn mlaen ar hyn o bryd, fel y gallent ei wasgu ar sylw y sawl a chwenychent ein cynnryeiiioli yn y senedd. Anfoneddigaidd hollol oedd gwaith ein haelodau seneddol yn peidio it chyd- nabod derbyniad y cofebau oddi wrth y Gymdeith- asfa. Gallesid disgwyl iddynt wneyd hyny o leiaf fel mater o courtesy. Y mae hyn yn profi, meddai, nad ydynt y peth y dymunem ni iddynt fod ar y mater hwn. Cyfeiriodd Mr. Ellis, yn mhellach, at eu hymddygiad o naen Arglwydd Kimberley a Syr Lyon Playfair, pan y dywedent beth all ag oeddynt ynmhell o fod mewn cydgordiad â'n syniadau ni. Os ydym i gael adllysg ganolraddol Gymreig, gadewch i ni ofalu fod y rhai sydd yn siarad yn ein henw yn dyweyd yr hyn sydd yn gynnrychiohad teg o'n syniadau ni ar y cwestiwn. Gofalwn beidio a cholli y cyfleusdra hwn. Pan unwaith yr elont i mewn i'r senedd, nid ydynt yn malio dim am danom. Mr. John Price, M.A., Normal College, Bangor, a dybiai nad oeddym ni ein hunain, fel Ymneillduwyr, ddim wedi cyttuno etto pa beth sydd arnom ei eisieu. Nid ydym crioed wedi formulatio pa beth ydyw ein denmnds ar y mater hwn; ac felly, ni ddylem feio ein haelodau seneddol yn ormodol. Da byddai pe gellid pasio rhywbeth i addysgu ein haelodau sen- eddol. Cwynai Dr. Thomas nad oedd y mesur addysg a gynnygiwyd yn gwneyd tegweh a syniadau corph poblogaetli ein gwlad. Ystyriai mai eitliaf priodol fyddai pasio penderfyniad yn galw ar ein haelodau Cymreig i wneuthur pob ymdrech er pasio mesur priodol i sicrhau addysg ganolradllol i Gymru. Mr. Edward Roberts, Pendleton, a ofynodd ai nid oedd rhyw gyfeisteddfod wedi ei bennodi iformulaiio dymuniadau y genedl Gymreig ar y cwestiwn; ac os nad oedd, yr oedd efe yn sicr yn disgwyl y gwnelid liyny. Y Parch. H. Barrow Williams a ddywedai fod ein haelodau seneddol, a hyny yn y manau mwyaf cy- hoeddus, yn ein camgynnrychioii ar y cwestiwn hwn. Darllenodd yr ysgrifenydd (y Parch. R. H. Mor- gan), y penderfyniadau a basiwyd yn Nghym- deithasfaoedd Towyn a Rhuthyn, er profi fod ein syniadau wedi eu gwneyd yn liysbys i'n haelodau seneddol. Dr. Thomas a ddywedai nad oeddynt mor ddifater ynghylch anghenion Cymru ag y tybiai rhai eu bod. Mr. Edward Griffith, U.H., er cydnabod nad oedd eu hymddygiad yr hyn a ddisgwyliem, a dybiai na wnelem ddim ond drwg a niwed wrth eu condemnio yn rhy gryf. Y Parch. G. Ellis, M.A., a gynnygiodd ein bod yn mabwysiadu awgrymiad Dr. Thomas; sef, Ein bod yn galw ar ein haelodau seneddol Cymreig i wneyd pob ymdrech i sicrhau mesur addysg ganolraddol i Gymru, a'n bod hefyd, yn ol awgrymiad Mr. Edward Roberts, yn pennodi cyfeisteddfod i gymmeryd y mater hwn i ystyriaeth, ac i osod mewn trefn (formu- late ) ddymuniadau y genedl ar y mater hwn, a'n bod i gyflwyno adroddiad i'r Gymdeithasfa nesaf yn Mangor. Pasiwyd hyn, a phennodwyd y Parchn. G. Ellis, M.A.; R. H. Morgan, M.A.; Dr. Thomas, a Mr. John Price, M.A., Bangor. .?drofMM? Cynnadlcdd Canmlwydaiant yr Ks?o? I Habbothol yn y Bala. I Galwodd Mr. Richard Jones, U.H., Bala, syhv at yr adroddiad uchod, ail argraphiad o ba un sydd newydd ei gyhoeddi. Cwynai mai ychydig o alwad ?e?"?'' 0'r trefydd. Yn y cymmoedd a'r fwyaf miVy Mg!.ysbeH y gwerth'wyd y nifer fwyaf. njAcrl V Capelau. a Jv ,■ ?-?"'a.M Griffith, U.H., Do!gel!M, ??h?.n?? ? ) ?' ?'y" a wnaed mewn CMtyr3..d i'r iieriderfvniva ''?'?? ? hyn yn NghymAeithMf? ce ?S ? ?'' "?' ef wedl ei V '? ??''?" ceisiadau' v Tii?°°e u .4 oeddynt yn sefyl! mewn angen am aviim.h 01l,hana,,°1' "?y?' ?'?y enwa? Y rliniBT f, n barod i fenthyca symiau o an an ? ?y? ?''? ?, 0 Mg. Yr oedd wedi derbyn Iliaws aTm Jr TrS. llyrau "?'" with eglwysi oeddynt yn griddfan 0 dan en baich, ond dim cymm?intag un ??? <-vm? |10 1 ^nthyg arian. Yr oedd swm v !??'?'?pe]au yn Ngogledd Cymru dros 150 OOflu rd 0 logan fwy n? ydoetfd y cMg°I- iad' it y ,7 ?ygenh?aeth, yr achosion S;isni"- a dvdd o syniii;ii(lia(lau <?'M- Yr oedd rhai cy?r- t?y? ??'y? y dyfnder mWJ'af. Yr oedd y <My- edy mewn J,lnT nnau yn gymmaint a 2p. 10.. ir t'vfer nob v dyled y M.pe!my' n Ngor- Ilewin .Meuionyd, d vn 20.000)j .? ? A ..f,.? .?)°t.. nnn,»■> „ v xmuu v uvicutu 40,000p., ne yr oed(r rhai mnnau YN fwv yn y dyfnder na IIYVV v yn wir ? Scnyni e;ddo Ig?rM a n'' eiddo .hYnw yn perthyn i'r Gymdeitli- Iivn v•'nv;. V,, Swerth yr eidao l? 600.000?. Ar nl u,irnJ, n aeit)iiM trist, cynnygiodd fod Dr. Thom? i dynn í fyny genadwri i fyned oddi wrth yi GymdClthasfa at y gwahanol gyfarfodydd i alw eu svlw at y dyledion trymion syd(I ar y capelau mewn r ?iai nianau, ac i erfyn arnynt ?ynUunio Ayw fesurau l gyimorthwyo y cyfryw leoedd. Cefnogwyd hyn gan y Parch. John Williams, Bryn- hwn a awgrymodd y byddai yn dda i Mr. F. G?if ?t, ?' °^ge"au, barhau yn fath o drysor- ydd cytfredinol; ond y byddai yn dda hefyd fod rhyw un person yn mliob Cyfarfod Misol i gael ei bennodi i r un amcan. Ar 01 sylwadau pellach yn yr un cyfeiriad gan Mr. John Davies (Gioyneddon), a'r Parch. Samuel Owen, pasiwyd y penderfyniad. Terfynwyd y cyfarfod gan y Parch. David Roberts, Rhiw.