Baner ac Amserau Cymru

DINBYCH. I Artrerfhianl ar eicfdo.—Dydd iMercher, yn y Bull Hotel, daifu i'r Mri. Clough a'i Gyf gyn uyg y tf rhydd ddaliadol a llawn drwyddedig, a adnabyddir wrth yr enw y 'Plough Inn,' ynghyd a s'iop lIedrwr (yr hon sydd yn cael ei dal gan Mr. A. Lloyd Jones), a'r tai cyssyllt- iedip, ar werth. Yr oedd nifer liosog wedi dyfod ynghyd, yn cynnwys rhai o gynurych- iolwyr y cwmniau bragu mwyaf. Cariwyd yr arwcrtbiant yn mlaen, mewn modd medrus, gan Mr. Olough (ieu.). Cynnygiwyd l.OOOp. i ddechreu, a chododd trwy gynnygion o 250p. 2,230p., pan y tarawyd y lot i lawr I Mr. Gamble, yr hwn a gynnrychiolai y Mri. Thompson a Maredea.J bragwyr,| Burton-on- Trent. Yna, cynuygiwyd y ddan dy yn Factory Place, y rhai oedd yn cael en dal gan William Pierce a John Williams. Ni werth- wyd y lot hon; y pris uchaf a gynnygiwyd oedd 285¡). Ni lwyddwyd i werthu dau dy a gerddi, a elwid y Fron,' yn Aberwheeler. Ni roddwyd un cynnyg chwaith am Penyean Baph, yn mhlwyf Caerwys. Y Mri. Parry Jones a Francis a weithredent fel cyfreithwyr i'r gwerthwyr. Ll?llhyr(lel ngi,vyneb ymadaw- iad Mr. J. T. Meirion Jones o Liyth 'vrtly I Towns- end o Ddinbyeh i gymmydogaeth Gwrecsam, y mae Miss Hughes, merch y ddiweddar H-tost- feistres, wedi c'ael ei phennodi i'r swydd. Bydd i waith y Pwyddfa, o hyn allan, gael ei gario yn mlael1 yn y ty preHal, ac IIi bydd yn dwyo cys- sylltiad a'r siop o gwbl. Llwyddiant.—Prydnawn ddydd Mawrth, an- rhegwyd Miss E. A. Jones, un o'r athrawesau yn Ysgol Plant; Bach y Fron, it drming eaue- »« album, ar ei hymaiawiad i ymgymmeryd A'r swydd o athrawes gynnorthwyol o dan Fwrdd Ysgol Birmiogham. Y mae Miss Jones yu wyres i Mr. Robert Roberts, Penypalmant; Be y mae wedi bod yn ngwasanaeth Bwrdd Ysgol Dinbyeh am saith mlynedd. Ysgol Sabbothol y Bcdyddwyr.—Prydnawn ddydd lau, darparwyd te rhagorol i aelodau ieueugaf yr ysgol hon, pa rtti, o herwydd eu hoedran, na chawsant eu cymiueryd ymaith i'r bleserdaith flynyddol. Wedi hyny, aeth y plant I fwynhau eu hunain yn y Castell. Llawen oedd gan y eyfeillion yn y He weled y Parch. B. Williams (eu diweddar weinidog) a Mrs. Williams, Llwynhendy, yn eu mysg. Pkaerdaith aelodau y Clwb Rhyddfryduj.—Dydd Sadwrn diweddaf, Medi 2ii, aeth nifor liosog o aelodau y Clwb Rhyddfrydig i Bare Llewesog i dreulio y prydnawn, trwy ganiatad Mr. Thomas Williams, Uywydd y CIwb; gadawodd yr holl drefniadau yn nwylaw ei oruchwyliwr, Mr. John Williams, Bryn LIuarth, yr hwn a wnaeth bob peth yn ei allu er mantais i bawb allu mwynhati eu hunain. Yr oedd yr oil o'r trefuiadau eraill yu nwylaw Mr. J. Morris Davies, a gwnaeth yntan ei ran i fo(ltl)orirwYtl(i pawl) Pilrotodrl Mrs. Jones, confcdionti, bryd o fwyd yuei H'ordd arfcrol, a gwnaeth jiawb gyfiawuder u'r danleith ion. Cyn oychwyn gartref yr oedd digonedd o lefrith i'w giel i bawb, trwy garedigrwydd Mr. Thomas Williams. Yti Feddvi ar yr Heol- Y mae yn syn I feddwl mor anl y mae personau i'w gweled dan ddylanwad dlod. ydd hyd heolydd y dref. Cell- fod llawer o bonynt yn ddyelthriald i'r gymmydogaeth, ac yn ol pob golwg o'r dosbarth crwydrol. Yr wythnoa ddiweddaf, gwelsom ddau gwpl, gwyr a gwragedd, gellid meddwl, yn dlwm dan eifeithlau y ddiod; ac yn achosi y twrw a'r helynt mwyaf trwy ymladd a thaflu ceryg at eu gilydd, fel yr oedd yn berygius I neb fyned heibio iddyut. Sylw- aaciii fod yn meddlant un o'r cyplau hyn botel o gryn faintiolt, ac yn Hawn c dtlicd. Y mae yn rhaid fod y creaduriaid truenus bya wedi eu cylienwi a diod gan ra! o dafarnwyr y dref, gan roddllddynt ragor I fyned gyda hwy i'w yfed yn rhywle arall. Byddal yn Imrloa peth pe byddai i'r hoddgeldwaid fod at eu gwylladwr- inetb, er celslo cael allan pwy o'r tafarnwyr sydd yn gwe, thn diod t'r cyfryw, er gwneyd slampl o honynt, a bod yn rhybndd I eraill rhag llaw

Y BWRDD YSGOL. PRYDNAWN ddydd Mawrth, cynnaliwyd cyfarlod misol y bwrdd hwn, o dan lywyddiaeth Mr. J. Harrison Jones. Yr aelodau eraill yn bresennol oeddynt:—Mr. Thomas Roberts (is gadeirydd), Mr. George Williams, y Parch. H. Humphreys, a'r Parch. Joseph Evans, a'r elerc (Mr. R, H. Roberts). Darllenodd y clerc lythyr oddi wrth Miss E. A. Jones, yn awgrymu ei bod wedi cael ei phea- nodi yn athrawes gynnorthwyol o dan Fwrdd Ysgol Birmingham; derbyniwyd ei hymddi- swyddiad. Gwnaeth Miss Parry Williams gais am athraw es arall yn lie yr un oedd nbwydd ymddiswyddo; ond dangoswyd fod yno ddigon o athrawesau ac felly, gwrthodwyd y eais. Ysgrifenodd Miss West, prifathrawes Yagol y Plant Bacli yn Henllan, i ofyn am godiad yu ei cbytJog o 72p. i 80p Ar gynnygiad y Parch. H. Humphreys, a chefnogiad y Parch. Joseph Evans, pasiwyd iddi gael y codiad a uodwyd. Pasiwyd pleidlais o ddiolohganvch i Mrs. Cole, Llysineirchion, am ei charedigrwydJ yn rhoddi tret blynyddol i blant ysgol llenllan. Cyflwynwyd plan i'l bwrdd gan Mr. James Hughes, archadeiladydd, o'r ysgol nevvydd y bwriedid ei hadeiladu yn llenllan. Penderfyn- wyd ehwaiiegu pedair Hath at yr yagol. Cyflwynwyd adioddiad o'r preaennoldeb yn yr ysgolion o dan y bwrdd, ar gyfarlaledd. Hys bysodd prifathraw Yegol y Bechgyu yn Love Lane fod yn dda gauddo hysbysu fod tri o'r bechgyn o'r ysgol hono wedi ennill ysgoloriaethau agored oedd yn cael eu cynnyg gan lywiawdwyr lleol Ysgol Sirol Dinbyeti sef, John Townley Jones, yr hwn oedd wedi ennill 471 o farciau allan o 600, fel y nifer uchaf; Charles Herbert Evans, 466 o farciau a Henry Pierce Hughes, 455 o farciau. Mewn attebiad i sylwadau oedd wedi ym- ddangos mewn un newyddiadur, yn gosod allan fod swm mawr yo cael ei dalu am addysg yn Ninbyeh o dan y Bwrdd Ysgol, eglurodd y olere nad oedd y gost wirioneddol ond lis. yr ysgolor, tra yr oedd y cyfartaledd yn Lloegr a Chymru yn Ip. Is. llic.

LLANRWST. Arwerthiant ar Eiddo.- Ymgynnullodd nifer liosog i'r Eagles Hotel ddydd Mawrth, i arwerth- iant ar ffermydd rhydd ddaliadol, &c,, gan Mr. W. A. Dew (Dew a'i Fab, Bangor). Cafodd Ty'n Ilwyn, fferm rydd-ddaliadol, tua dwy filldir o Colwyn Bay, yn cynnwys 178 o erwau, ei tharaw i lawr i Mr. James Porter, cyfreithiwr, Conwy, am 2,700p. Gwnaed y pryniant ar ran Mrs. Frost, Minydon. Aeth y Ffridd Wen, yr hon sydd yn cynnwys dros 38 o erwau, i Mr. E. Davies Jones, Bettwsycoed, am 80(.ip. Cafodd Bryn Seler, yr hon sydd yn cyunwya dros 74 o erwau, yn Glan Conwy, tua milldir o orsat y ffordd haiarn, ei tharaw i lawr i Mr. David Jones, cyf- reithiwr, Llanrwst, am 1,050p. Gwerthwyd Merllyn Isaf, Eglwysbach, yr hon sydd yn cyn- nwys dros 25 o erwau, ae sydd yn cael ei gosod am 50p. yn flynyddol, i Mr. D. Jones, am 1,150p. Aeth y Tai Bach, yr hon sydd yn cynnwys dros ddwy erw, i Mr. Evan Jones, Cernbach, Llanrwst, am 1501). Prynwyd Cefn Madoc, hen chwarel lechi, dros 9 erw, gan Mrs Evans, y tenant. Cynnygiwyd eiddo wedi hyny yn Ffordd y Stesion, Llanrwst. Prynwyd Glan Afon House, gardd, &c., gan Mr E. Batten, y tenant, am 73Op. Caf odd flenar Terrace a Back Henar Street, Denbigh Street, lie a ddisgrifid gan Mr. Dew fel lie dymunol i godi neuadd drefol arno, ei tharaw i lawr i Mr. J. E. Humphreys, cadeirydd y Cyng' hor Dosbarth. Cafodd lot Bay View, Penmaen- mawr, yr hwn a ddelid o dan brydles am 90 o flynyddoedd, o Ionawr 1875, ei thynu yn ol, am 580p. Ni lwyddwyd chwaith i werthu Manches- ter House, Dolyddelen, yr hwn oedd wedi ei bryd lesu am 60 o flynyddoedd, o Mai, 1875; y cynnyg uchaf ydoedd 220p. Felly y digwyddodd hefyd gyda Felin Ucha, Penmachno y cynnyg uchaf ydoedd 39Û1). Cafodd yr Orseddwen Fawr, dros 124 o erwau, fferm rhydd-ddaliadol yn Llanrwst; ei thynn yn ol am 1,750p. Gwerthwyd Aelwyd Ucha i Mr. John Williams, Maenan. Ni Iwydd wyd i werthu Pare Gwerll, Llangwm, 44 o erwau y cynnyg uchaf ydoedd 880p. Bryn Madoc na'r Ffridd Fawr. Y Mri. Chamberlain a Johnson, Llandudno, oedd y cyfreithwyr. Damwain cmgeuoli wyliwr.—Pan gyrhfteddodd y trcn olaf o Llandudno Junction i Bettws y- Coed, nos Sadwrn, gwelwyd nad oedd yno yr un gwyliwr gyda? ef. Anfonwyd gwefreb i Lanrwst i edrych a oedd wedi cael el adfiel yno a chafwyd ar ddeall iddo adael y lie hwnw gyda'r tr6n. Wedi hyny, gwnaed archwiliad ar hyd y llinell a diethant o hyd i'r dyn an- ffodus heb fod yn mhell o Lanrwst, yn gorwedd ar o.mr y llinell, a'i ben wedi el chwilfriwio, ac yn hollol farw. Ni wyddis beth oedd yr achos o'r niweidiau, ond gallai.ei fod yn gogwyddo gormod o ffenestr y van, ac I'w ben daraw yn erbyn ochr y twnel trwy ba un y mae y fcren yn myned ar ol pasio gorsaf Llanrwst. Enw y gwyliwr ydyw Timothy Travis, ac yr oedd tna 30ain mlwydd oed. Yr oedd yn byw yn Pensaru, Llandudno Junction. TRENGHOLIAD. Cynnaliwyd trengholiad ddydd LInn, ger bron Dr. J. R. Hughes, Dinbych, trengbolydd rhanbarth gorllewiaol sir Ddinbyeh, ar gorph Timothy Travis, y gwyliwr ar Ffordd Haiarn Llundain a'r Gogledd-orllewin, yr hwn oedd wedi cyfarfod ili farwolaeth tra yn teithio gyda'r tren olaf oLlandudno Junction i Bettws- yeoed, nos Sadwrn. Rhoddwyd tystiolaeth gan yr arwyddwr Jones, yr hwn oedd ar ddyledBwydd yn Llan- rwet pan y darfu I'r trfin fyned oddi yno am 11. 19 i Bettwsycoed, iddo weled Travh yn myned i'r van fel yr oedd y trfin yn gadael y banllawr. Yn mhen pymtheg munyd wedi hyny, hysbyswyd ef trwy y telephdn o Bettws- y coed fod y tren wedi cyrhaedd, ond nad oedd yuo yr un gwyliwr, a bod drws y van yn agored. Hysbysodd feisfcr yr orsaf, yr hwn a'i dilynodd ef i lawr y llinell; ac yehydig yn mhellach na'r bont wrth ymyl Eglwys St. Mair, gwelsant y trangcedig yn gorwedd ar ochr aswy y llinell. Aeth meistr yr orsaf i gyrchu heddgeidwad, a darfu i'r tyst aros wrth ymyl y corpii. Cyr haoddodd yr Arolygydd Jarvis a Dr. Jones; a thelephûnlodd y byab i Bettwsycoed, errhoddl cyfarwyddyd i'r trGu oedd yn dychwelyd i aros wrth y bont i godi y corph, yr hwn a gafodd ei gludo yn y modd hwn i Lanrwst. Tystiai Mr. Williams, meistr yr orsaf, fod yn rhaidlfodytrangeadig, trwy rhyw reswra, ar ben y van. Yr oedd ei lamp a'i gap yn y van, a'r drws yn agored. Yr oedd yna ysmotiau o waed ar y bont, ac ar ben y van, ac yr oedd ei ben wedi ei dori uwch law ei aelian. Ym. ddangosai tod y corph wedi aros ar ben y rail hyd nes yr oedd wedi myned dros y bont, a'i fod wedi rholio ar ol hyny i lawr. Yr oedd y treu wedi ei oleuo a nwy, ac nid oedd galw am i'r trangcedig, o dan unrhyw amgylchiadau, i ddringo i le mor berygius. Y trengholydd a sylwodd nas gallai wybod beth oedd gan y trangcedig mewn golwg wrth ddringo i'r fath le ond ei fod yn eithaf eglur iddo golli ei fywyd trwy hyny. Dychwelwyd rneithfara o I Farwolaeth ddam weinio!

I CYFARFOD YSGOL. CvsNAtlwyD y cyfarfod uebotl ar hyd dydd Sabbath diweddaf gan Ysgol Sabbothol Mynydd Selon, Pongc iau. Llywyddwyd cyfarfod y boreu gan lIIr. Edward Jones, Holwyd y dosbarth hynaf gan y Parch. O. J. O wen, ygwelnidog, ar 'Archoffeirtadaetb,' seilledlg ar Heb. v. Caed holl ac atteb bywiog lawn. Cyfarfod y Prydnawn. Llywyddwyd gan Mr. Emanuel Williams. Holwyd y dosbarth ciriol ar 'Ddameg y Llafcrwr Drygionus'—il/arc xII. 1—12. Llywyddwyd cyfarfod yr hwyr gan y Parch. W. Williams, Pongclau. Cyfyngwyd hwn j'r plant; a chafwyd atteb, adrodd, a chanu da lawn ganddynt. Cafwyd cyfarfodydd ihagorol, a theimlwyd awydd am eu tobyg yn fuan etto.

GWYL LLAFUR GWEITHWYR Y EHOS A'R CYLCH. Cynnaliwyd yr wyl uchod ddydd Llmi tUweddaf, yn y Rhos. Cyfarfu y gweithwyr wrth y Neuadd Gyhoeddus erbyn deg o'r gloch, a ffurfiwyd gorymdalth gryno a lllosog. Dechrenwyd gorymdeithio heolydd yr ardal o ddentu nn-ar-ddeg o'r gloch. Blaenorid gan Faner yr TJndeb, yna Seindorf Arian y Rhos; yna pwyllgor yr Uudeb a'r gweithwyr yn dilyn bob yn dri. Wrth yr Horse and Jockey ymunodd Seindorf Bres Rhostyllen. Ynae aed yn mlaen, gan fwriadu myned i Gae Einion, i gynnal cyfarfod cyhoeddus, and dlnyatriwyd y bwrlad hwn gan y tywydd; a gorfodwyd trol yn ol tua'r neuadd gyhoeddus. Yma etto, o herwydd fod y slaradwyr heb gythaedd, bu raid gohirlo y cyfarfod hyd ddau o'r gloch, ac aeth pawb i'w ffordd i ohwllio am giniaw. Erbyn dau o'r gloch daeth cynnulliad lied dda yngbyd, ag ystyried fod atdyniad arall yn yr ardal. Cymmerwyd y gadair gan Mr. Samuel Mosa, a chraddododd anerchiad gwerth I bob gweithiwr ei cblywed. Dadganodd ei ofid o herwydd methn cyfarfod yn y boreu etto, llongyfarchal y gwelthwyr am y poaslbl- rwydd [ gydgyfarfod fel hyn. Y cbydlg flynyddoedd yn ol yr oe,ld peth fel hyn yn ammhossibl. Canlyn- iad deddf seneddol ydoedd y rhyddid hwn. Bellacb, y mae y gweithwyr yn alluog I grynhol eu hadnoddau ynghyd mewn undeb; a dylent WDeyd hyny, nld yn unig er mwyn sicrhau gwell cyflogau, oad er mwyn buddiannau eraill. Yr oedd rhai yn erbyn undeb, ond credai efe ynddo. Dylem ymuuo l'u gilydd er mwyn bod yu gryf. Yr oedd arnom angen am north; a batch ei arawd o hyn i'r diwedd oedd cyflwyno i ni reaymau dros undebu, a bod yn gryf. 1. I'n rhoddi mown sefyllfa briodol ar gyfer cytalaf. Yr oedd cyfalaf yn undebu ac yn gryf ofnadwy rhaid I ninnau, 0& am tod mewn sade gyfartal i'w wynebu, ymano. 2. Am y bydd angen arnom ymdrechu am ein hlawn, derau. I gyfarfod a rhyfel rhaid bod yn barod. Yn un corph medrwn hawllo ystyriaeth i'n cuynion, ac ymreaymu ein hanghydwelediadau, gan hyny rhaid ymuno. 3. Am mai ni, fel doabarth gwelthiol, a fydd yn llywodraethu y wlad. A pha reawm cryfach sydd yn tlsieu dros ymuno. Cyn y bydd Llywodraeth yn ddeeth rhaid tddi fod yn unot; a chyn y medrwn lywodraethu y wlad i'r fantiis uwohaf, y mae yn rhaid i ntnnau fod yn unol. 4. Am fod arnom eisieu gwelllantau. Yr ydym wedi cael llawer; ond y mae arnom angen rhagor lawer etto. Cyfeinodd yn y fan hon at addysg ac ochr foesol y cwMtiwn. Annogai ni i addysgu ein hunain, am fod yr yrfa yn eiddo y dysgedig. Y gweithwyr goreu fyddat y gweithwyr mwyaf goleuedig. Hwy a fyddai yn clplo safleoedd o gyfrifoldeb yn y gwaith, yn gystal a phob man arall. Elsteddodd i lawr yn ngbanol banUef o gymmerad- wyaeth. Galwodd yn nesaf ar Mr. Edward Hughes, goruch- wyltwr Gogledd Cymru, yr hwn a ddywedodd fod yn dda iawn gaoddo gael ein hanerch oddl ar yr un llwyfan a Mr. Samuel Moss; ond & ni, fel g'owyr, yn nnlongyrchol y dymunai aiarad yn tyr, a hyny ar gwestlynau ymarferol. Pa beth ydoedd amcan neillduol y cyfarfod ? Celsio dangos yr angenrheidrwydd am Undebu. Nid hawdd a fuaaai dyweyd pa beth a fanteisiwyd oddi wrth undeblaeth yn ystod y pum mlynedd ar hugain di- weddaf. Llawer ydoedd y gwelliantau a gawsom; llawer o ba rai a gafwyd drwy ddeddfau seoeddol, yr ymladdodd ein tadau yn ddewr drostynt. Dymunal gyfelrio at un neu ddwy o'r rhal hyn 1. Y Check weigher's Act, yr hon a baslwyd yn y flwyddyn 1872. Ofnal efe fod rhy fychan o sylw yn cael el gymmeryd o hon. Credai pe defnyddid hi yn lawn y byddai o fantaia neillduol i'r gweithwyr. Cyf- eiriodd at y swydd fel un anrhydeddua, ac yn deilwng o'i chydnabid felly. Ond ofnal nad oedd llawer o check weighers yn ddim end tally boys i'r meistr. Gwaith y meistr ydoedd gofalu am y tallies Pa beth, ynteu, ydoedd gw»ith y check weigher > Wei, cadw oyfrii manwl o'r mwnau a ddygir i'r lan. r" tut y gall efe wneyd byny heb fod ganddo lyfr? Ond dy- wedal y ddeddf fod y melstr i o.,al.ii arn bob peth f-l hyn a hyderai, pan y byddwll yn dewls un i'r swydd hon, y byddwn yn edrych am un cymmhwys i gadw llyfr. Nid oedd efe yn cyfelrio at neb yn berson<> a gobelthlal y derbynid y aylwadau yn yr an ysbryd ag y rhoddid hwy. 2. Oyfelrlo.id, yn nesaf, at Odeddf Ad-dallad i Weithwyr, Nid oedd am fyned i rtown I fftnvlloti y ddeddf; ond annogai en rhoddi mewn gwelthrrd'pd. Cyfeiriodd at gymdelthas o e!ddo y cyflogwyr, sydd 1).'1 goruchwyliwr yn celsio pnrswadio y dynion i yon- traclio all>.n; onel rhag jrrd y ddeddf ar y gymdelthas hono, a dylid bod yn ddig-jn gwrol i'w rhoddi mewn gweithretliad bob amser. YD/O galwyd ar Mr. John Williams, goruchwyliwr gli'.wyr yn Slwen. Deheudir Cymru, i aneroh y cyfar- fod. Dywedodd fod yn dia iawn ganddo weled gwragedd yn y cyfarfod. Yr oedd yn dda ganddo fod mewn cyfarfod gyda'r ladies bob amser; a buddiol lawn a fyddai cael cyfarfod o honynt gyda'u gilydd I ddysgu Trefnidodd Dealuaidd (Domestic Economy) Iddynt; a chyfarfod o'r dynlon I ddysgu Trefnidedd Wladol (Political Economy) -1 ddysgu John pa out i ennill yr arlao, ac i ddysgu Mary pa fodd I'w defnyddlo yn briodol. Llongyfarchal ni am fod genym aelod sen- eddol yn llywydd. Eiaieu mwy o hyn sydd arnom ni. Cyfeiriodd at Ddeddf lawn i Weithwyr. Kr iddi ddffod o senedd Dorialdd, hi ydyw yr oreu a gat.vy.l eiioed ond rhaid gwneyd defnydd o honl. Dywedodd fod ganddo un ddyledswydd neillduol i'w chyflawni cyn myned yn mhellach; sef, cyflwyno diolchgarwch dlffuant i weithwyr y Rhos am y cyn- northwy a gafwyd o'r cylch hwc yn ystod yr argyfwng diweddaf yn y Deheudir. Gallem gymmeryd y dlolch- garwch mwyaf gwresog o'i enau ef, gan ei fod yn cynnrychioli y Deheudir yn hyn. Argyfwng difrifol, otto ag sydd wodl gadael 01 wersl I ill. Yr argyfwng sydd wedi dt liuno y hobll feddwl am undeb. Trais a gorthrwm sydd wedi rhoddi bodolaeth I ddiwygwyr; a dyna fel y bu yn y Dc. Cyfeiriodd at sefyllfa y De cyn yr argyfwng, ac at eu diffyglon yn y De, gan hyderu y hyddent yn wersl i ni. Nid oedd undeb cyn hyny. Yr oedd undeb barn, ae undeb amcan. ond nid undeb byw, a chronfeydd o'r tu cefn Iddo. Ond yn awr, y mae un de') yn rhlfo pymtheg a phedwar ugaln o filoed(I (95,000), ac wed) ymuno 4r gymdelthas fawr hono, Cynghrair Mwnwyr Prydain Fawr. Credai y cyflogwyr fod Cymry y De, cyn hyn, wedi colli eu hysbryd gwladgarol, eu hysbryd gwrol a dewr; ac felly yr oedd I raddau helaeth, a hyny o dd ffyg undeb. Wyddoch chwi pa out y bu I ni dual cyhyd ? 0 herwydd y cymmhorth a gafwyd o'r wIad, Derbyniasom o ddeutu cant a deunaw o filoedd o bunnau a thrwy hyny y gwared- wyd cannoedd o wragedd a phhnt rhag marw o newyn. Ond hcddyw daw y cyflogwyr yn mlaen i ymresymu. Nid felly y bu. 0 herwydd diffyg undeb y bu rakl I ni fyw o dan y Illthr-raddfa am flynyddofdd. Fe'l claddwyd lawer gwaith, ond yr oedd Syr William o dani bob tro, ac I fyny y deuai; ond y tro nesaf y bydd ) hwr, bydd holl weithwyr y Deheu, holl weithwyr y Gogledd, a holl weithwyr Cynghrair Mwnwyt Prydain Fawr yn gorwedd ar el chefn; ac mi hertaf I unrhyw allu 1 fod yn foddion I'w chyfodl drachefn. Peldlwch a gwelthio o dan y Illthr-raddfa. Un o'i drygau ydyw el bod yn gwelthio yn erbyn egwyddorion undeb. Un arall, el bod yn gwerthu llafur y gweithwyr yn anya- tyrlol yn marchnadoedd y byd. Nid oes hawl foesol gan gyflogwyr I werthu dynoliaeth y dyn a pha beth ydyw et lafur ond hyn. Paham y mae eymmaint o dlodl yn y De, am mai gweithio ydyw pob peth. Gwaith ar hyd y dydd, ae am waith y breuddwydlr y nos-gwalth, gwalth o hyd. Dylid cofio mal nid byw i welthio, ond gweithio i fyw, a ddylal fod. Dylal y gweithwyr yn mhob man fod yn undebwyr, am nad oes ganddynt bawl foesol i beldio. Bu yn fanwl lawn ar hyn. Cyfeiriodd at yr angenrheidrwydd am i'n baelodau seneddol astudio mwy ar egwyddorion trefn- idedd ae at y fath undeb a ddylal fod-undeb wedi ei sefydlu ar egwyddorion cywir, wedi ei sefydlu ar egwyddorion trefnidawi. Dywedodd ein bod wedi cyf- arfod heddyw am fod rhywun wedi ymladd. Effalth y diwygiad ydyw Rhyddid. Mawrhawn ef drwy ymuno ynteu. Araeth ardderchog oedd hon. Cynnygiwyd diolchgarwch i'r slaradwyr gan Mr. Jonathan Griffiths, ac eiliwyd gan Mr. Isaac Smith, a phasiwyd gyda brwdfydedd.

CYNGHOR PLWYFOL Y RHOS. Cynnaliwyd cyfarfod o'r cynghor uchod n03 Iau, yn y Neuadd Gyhoeddus. Llwybrau.—Cyfeiriodd Mr. C. Morgan at sefyllfa llwybr yn agos i'r Waggon Works yn Johnstown. Paslwyd i anfon at gwmnl ffordd haiarn y Great Western yn ei gylch. Galwodd Mr. B. Davies sylw at lwybr sydd yn myned heibio i'r Sim Inn, Pongclau. Pasiwyd I anion at y perchenog yn el gylch. l'aslwyd, hefyd, i anfon at berchenoglon Love Lane, i alw eu sylw at sefyllfa yr heol; a bod Pwyllgor y Goleuo I ymweled a'r He. Cafwyd gair fod Ilwybr yr Hafod wedi of gymmeryd drosodd i ofal y Cynghor Dosbarth. Ac i anfon at Gwmni yr Erwlwyd ynghylch sefyllfa beryglus gwhi y llyn mawr sydd yno. Darllenwyd adrcddlad y Pwyllgor Arlanol, a chafodd el dderbyn.

ARDDANGOSFA FLODAU, &c, RHOS. Cynnaliwyd hon ddydd Llun diweddaf, yn Mharc Llanerchrugog. Yr oedd yno gydgasgllad o bob math o ffrwythau, &c., a chafodd niter fawr eu gwobrwyo. Yr oedd yno nifer helaeth o chwareuon hofyd; a chystadleuaeth Selndyrf Pres. Dyfarnwyd Seindorf Arlan Coedpoeth yn orea ar yr Ymdeithg&n Mount Washington a Rhos Robyn ac Oak Alun yn gyfartal oreu. Yn y Detholiad Round of the Sea,' Coedpoeth yn gyntaf, a Rhos Robyn yn ail. Y beirniad ydoedd Mr. F. W. Rimmer, Southport.

MARWOLAETH. Dydd Sadwrn diweddaf bu yr Hybarcb. Stephen Jones, Pongciau, farw yn nghartref ei fab, y Parch. S. Jones, Porthmadog, lie yr arosal er's pum wythnos. Claddwyd ef yn mynwent y Rhos ddydd Mercher diweddaf. Daeth tyrfa o weinidoglon a lleygwyr i'w hebrwng i'w hir gartref. Pe wedt byw hyd ddydd Gwener buasai yn 82tin mlwydd oed. Gweinidog gyda'r Bedyddwyr Albanaidd yn y Pongciau oedd Mr. Jones a gair da iddo gan bawb, a chan y Gwirlonedd el hun. Oohebydd.

CAERNARFON. Y Faeroliaeth. -Pan ddelo y 9fed o Dachwedd nesaf, bydd Dr. Parry wedi bod yn faer y dref am ddwy flynedd ac yn ot pob hanes, nld ydyw y gwr da yn teimlo unrhyw awydd am wasnaethu yn y gadair yn hwy. Y mae el wasanaeth wedi bod yn wertbfawr yn yatod y tymmor a aeth heibio, a phawb yn taimlo fod anrhydedd y dref wedi cael ei gadw i fyny yn rhagorol. Yn awr, pin y mae yr adeg yn prysur agoshau I ddewis maer newydd, y cwestiwn sydd yn codi yn natariol ydyw-Pwya gelr yn ei Ie? Nld oes yn Nghaernaifon unrhyw brinder am ddynfon cymmhwys i'r swydd, y mae yn dda genym alln hysbyan. Mewn rhal cylch- oedd yn y dyddlau presennol, dadleuir yn gryf droa osod yr anrhydedd ar Syr William Heury Preece, y trydanydd byd enwog, a'r hwn sydd yn frodor o'r dref. Y mae gyrfa lwyddiannus Syr William yo anrhydedd iddo el hun, ac i'r dref a'i magodd. Yr wythnos ddiweddaf, efe a lywyddai gydag urddas a medr yn Nghyngrea Cymdeithas Ieohyd, yn Southampton. Pe gellid cael ganddo ef dderbyn yr anrhydedd, ac ym. gymmeryd a dyledawyddan y swydd, than y derbynid y pennodlad arno gan yr boll dref gyda llawenydd, a mesur o falchder. Ond a fyddai efe yn barod I wneyd hyn sydd gwestlwn arall. Ni chlywsom fod neb wedi awgrymu y peth fddo; ac o herwydd hyny, nl chlywsom, wrth gwrs, et fod yntau wedi yngan gair ar y pen y nalll ffordd na'r lIall. Beth pe yr ymgym. metat cyfaiU nea ddau a chaet ymgom ag ef ? Hyd yn oed pe gwrthodal efe y swydd, y mae gan Ryddfrydwyr y cyaghor wr nodedlg o gymmhwys, yn mhcb ystyr, i'w gynnyg I'r gadair. Yr ydym yn cyfeit-io yn arbenig at yr Henadur R. Norman Davies, Qiellyn. Nld oes o fewn y dref yir mwy anrhydeddu8 na IIIr. Davies. Y mae yn Gymro, yn Ymnei Idiiwr, yn Rhyddfrydwr, ac yn meddu barn oldi, ar gwestiynau cyhoeddus. Fel cadeirydd I'r cynghor, byddai yn sicr o lanw el le ac fel oadelrydd i'r ynadnn, byddai yr rri tro sicr o wneyd yn gyffetyK Yn ngwerty'l Tofaetij yoref. hefyd, y mae da a rou (Irl i carer,t c»»l yr arihy.kdd mawr ».«>> oi..i nid y iyw y oymmhwyrleran -ydd rnor amiwg yn Mr. Norman Davies yn disleirio ynddyLt.—X. Y. Z.

Aeth pedwar o heddgeidwaid dirgelaidd i oriel ohwaieudy yn Wolverhampton; ac yn nghanol cyffro, cymmerasant ddau ddyn i fyny, y rhai a honirl redd yn dwyn cyssylltiad fig ysheiliad oemau mawr yn Cheltenham.

^crFi TRFOD Ml SOL DEHEU ABBRTEIFI. -piodHU en cyfarfod mlaol & tf>'iV{'h t 1111 II)<:IV}' CM" ,f ,Nghapel Ncu?dd. R?re! 4ydd !?' >' ';Lr '?'y.?''?thM proffeswyr cref-  :u; ^^Liv'u \ï I. '\f,h.f. he.. r 1\¡,,al D. A. JONKS, Ys^rifmvdd. .;):  ,?- < -—————

r. L A N E It F Y L yrfOKui) THIry NAKTYUKIIIA I LLAN- j;UVNMAIH. .)DN;11Û. n.h..{j¡ ('hv1f' 110" T I An B;0l! IidL»* ar gals rhesvmol Oyi.ghor I'lwyfol a wta:"bw ar i\h 1'he8V1I101 t,y',ghor l'lwyfnl n?')*).r,.ycyf.Mf.M'iaf,i??y- UiM? H" ,lerfy'i plwyf l.Uiibrytm«»ir, ],])0Sijavth Uwledig MxtfbynUt'th •: 1 ofi'° VhU »f»U «V lf.>rdd--o ddeut* Uir ?.,M!['.o .j ?.?y,},)?t.hoktat-w)'J. C!'¡<lIf- 0 ,?,!ir-??,  toi cynghor Machynlleth ?;Mt' ? ji 0 tl!I;li(iir 0 elt ?l,,  9 att II. t"1'1' ? c r. ,lp- b reu ar y gwaith, al cng or Ll,,tnfyllin idylf-.n- ?? ?EM?h-?'?'' i ?gvmmcryd &'r "???Mt,td;nrhfmo).f!MM?d(;y-  r??'.?'fL'MMfy'. GcMtht?.achyfyd 0 du na thenant, na neb nv8roI, illu,iiati fyn(,d yti inlaen yn 'Hj'y ciiff y ffordd el chynllunlo a'i "*?.) ??ir M I ,?i,. oreu pfcswytwyr y Kymmyd. «th ?.!thwyrcm')f. SW!fr, rrtthiwr rai geirUn calcdion amryw   .y?h.r Lhafyilin ond gan foJ )?e)).ui 'L yll Cytj!l I law yn agoeyd yn Iletach, '???,?', y"tM yn f?Ut?n ymMtheMo yn y0 cl.ti; rywbeth allan o le. n ?!? yn tnan l'M ? bydd Mstfch y gymmydf-g. lerhy,,«rlamu« <e?!ta y coraydd, .o yu gweryrH ?rM?M. Y r?' y '? nlfefoedd o we'thlau ?"»! «n vriul'ocli galea 1 ymwtliio trwyddynt. B?uy p' v-C»a Cherbydau e?ili, o bob 111. a j!' f' yn chwyrnellu trwy yr ardal, a bydd yr boll ,r:M?<'?ech yn dcycac'l 1 'X?tyr!mrnaNaEtyre!)'a.' Yr eiddoch. &c.. .ilcii iRf, I TICITHIIVR.

Y LLYSOEDD TRWYDDEDOL DriMto'" y Hysoead ttwyddedol yn ein etflad ydyw y rhal diweddat" liya wedl bod, fel y gwyddls ('* diammheu nad ydyw y cyfan droaodd AtJ'.vjrwlol vdoeda adroddiadau aroJy^wyp yr b,i,l,geldwaid a gytiW)DWYI i'r ynadon. Cold fod meilwdoi wedl eynBTudu er y ilwyddyu ddiweddaf m"n ,hili manau. Ithoddld, befyd. rif y tafarodal y ilgw<itbrfdiad;»a cyfreitlilol yn eu herbyc, ac y jroiwyd hwy yu f ? hy&brswyd nifer y thai (we-tt appeliad gael c-1 wncyd atynt yu y Ilym trwyddedol ^iwe3daf i beid'o gwerthu dio<i 1 blant dan 13eg 001) odd well dlystyru yr appeliad hwuw; a cheid fod, mewn ambell fan, hob t,,ifa-ii wedi cyflenwl plaut a dio-1. Y mw y\\ b-^Yiua :iieddwl fod y fatb beth yn cad M wneyd a'r plant lenaingc yn ctn gwlad. Gresyn mcddwlnad ot-s ^j.ym oud ^pi.clUd1 l'w wnoyd at j Mf&rRv»yr Kfdft eoIw$r»t hyc, ac nld 'cyfralth' i'w gorf.»Ji i Mdlo. lvtli te-Ulyo fy »har&w i -,ii rhyfedd v-vth edryoh y llysocd 1 ydoedd, mor lIeled oedd lifer y tafarudal yi ov ni yr htddgoldwald yn gwrtb- wynebuiJdyr.ttiuIadufcwyddueu trwyddeduU, or fed alioJdlada'i yi aroly<vyr yn dango^ fod cryn nifor 0 bonyLt trri y gyfraitli. A'a hadnewyddu h ga^saat b«b uh, licfyd, mown llawer roan Ar y Haw ftrft: tijinlaf yu galonog wrth ddarllen hanes y dlr- ,Iwyr wedi h:d mor (ffro ctto clenl mewu rbai lie. oedd yn gwrthwyiiK u auaesvyddlad rhai trwydd* dau. yu bier, fo dr«*»-d \>\xu y faiege ynadol yn eu CKtyn yn rhy am)-a hyny pI ngwyneb y ^wah.>col ilf't ohcthau a roddtd droa fod y dafara hoti a'r dafasn "? yu Lctiol ddi m?e! T?'tt.t. ac fod goriLod 0 h?ynt t?Hma'tio?oh.WtthttWfs.ttCtUWtthwytteMd 'M. t?MMa t!9n y dtrwt?twyr, yr oedd g?n y fas- Lac,' R,wn,l., ch ytL euk harnddiffyn se ar Md.,)fy?()' tha? y?. y fwetodd )?w.r maiugc yewojyudda vfrtfidaw, a ehM?tM eu trwyddedAu '?oM)Fhyny.heftd,jn?t)tt'rtfatthEa1yd)'w m!??r).r{?ro'[yMdondd!myn)anodd? ';rth y n ^0U' Na: cr I'w .wyddoRlon eyfiwync lJdY?t rf fu 'onJemnlo llawer 0 dafarnwyr yn adall bly»yWoV a Oangos !cd meddwdod '.?'ytUu.c??t?.ytrwyddedMitW.?i. f :;Imhf YR "?".t?eddfg).rn.ethyny.wtth ),?.< M rH Mtusi!U sydd yn Meda yn ?hsBal I'w ;)llyc, PV*1. Md(j l1 ?,dy.d,i.lad ?'r dirwestwyr. 41 ??'h'o,?Meferim!sy!w)a.rJys ?'°'drt.fnc)!)dno!.ht.'h{oU.eppet! ^t'Au V 'h.??'! ""? V1 yr ?'?' "? ?"?? sylw ar !'yrai0iygrdd, yr oedd un boneddwr 0 Gitas *« o'al 1,4.j ce H y" lawn ¡'r hcJdwofslDn Rael dI-a ? ,?,-t ??r 0a Oiid barnit y adeir- FJJ.j,'?j a,all yi} "?'- T<.im!?tydy!e?M! Ity'luia '?a,,] ('illtlP'?n Y tt?inlIeDt 3Dgett am (lano Yhthf..?. h?d?.i.'iwatd ,.Iso" yn f?) 0 1 "A wolo, jn y drff ff o ,i dc]tL)(1?ii ic iv?l(? ?u y dr,,f caf,l y,i h  -Y o b?,tb, ???"???' YnbMM!)6i.bMD)-.iy '-I*beH J ??K'on hyn pe y gwnrc?lj!d r%N", 1, p5itj y deu,%tit hwy a,hoti  "?" t?an?t.. edU?ir iddynt ,11 Y4ll lye ''? hwy ? rhal tra hoff o '? S "? f Til. ?"y' credaf, er mwyn  3s v °S 'i '?'? y b?M) rhyw wel!. ? "? ? ?"<'eth o roddi diod tcr:c. vi 1 i1' To M" n '?!'t).<?t?eudykd!iwydc)auy)) 'taJ''?J'' 01, ? ?''ych ar y Ilysoedd trwydd-  ? a, wclwn fod cyfeHlIuo y fama h J vo ^i4n>' wa "?'' fel "?' y d irwest? i; ¡- r.ú CU,ill ?? ?? Syddt?L ydgi? a '? k? A °Ma ?'"? M y ca. ed.?.n ?-??" ?? ? ? "Y?o?yd swrthwynebiad fddyct ")s?',) It' r l.orgo;,w; d gwrlbwyneblad Iddynt }B»1 ??'?-' hyuy fydd, eu ?'"?'??''?" F'rfynoi yu Y d fudpl I.' 'Jltlr rIdn ';)11 ? ?'t?.??' '?" ?'? Ydwyf, yr eiddocb, I ToI