Baner ac Amserau Cymru

LLYS YR Y NADON. DYDD L'nn, eynnaliwyd y llys hwn, pan yr ei<teèd,.i Dr. J. R. Jenkins (cadeirydd) a Mr. J. W. Lnmley ar y faingc. Gwnncth Mr. A. Lloyd Jones, cyfreithiwr, gais nm i (irwydded y Swan Inn, Rhnthyn, gael ei t^rosyi wyddo oddi wrth Goodman Hnm- ph-eyq i Dr.vell Jones. K-'tyuwyt IMhyran o gymmeradwyaeth i Jones oodi wrth drt o drigollon Rhuthyn. Mewn attebind i Mr. Luailey, dywedodd Mr. Lloyd Jones mii ploptrwr oedd David Jones o ran e! nlwed gf.fth, brodor o Rhuthyn, a'i fod yn ddyn pur dda. Mr. Luttiley Betti! ao yn caniatau i'w rient fod ar y plwyf V Mr. Lloyd Jones:—' Yr wf yn verlll fod ei ("a t wedi heel vn berelien eiddo yn Sbryt Han- rhydd, Khu hyn, ac y mae yr hyn a dilerbyn- iwyd am duno yn myned at ei gadw.' Mr. Lumley:O! ïe; ond a ydyw yr nn sydd yn gwney,! y cais hvk n yn tanyagi ifio ?' Mr. Llovd Jones:-—' Hysby-a fi fod yrawdur- dodau wedi oyraraeryd yr eiddo.' Mr. Luiutiy Y mae hyn yn beth gwahan- ol hollol.' Mr. I-loyil .Tones:—'Ar gyfrif sefyllfa ei rienl yi fedd edi symmudi Knthyn o Ddeheu dir Oym: n.' Cyfeinodd Mr Lnmley nad oedd yr hwn oe bi yn gwno,l y cais wedi bod yn byw yn Khiithyn mul am tuft naw mis. Yr y cynmriradwyai'thau fel un cyfadd- as i ^adw tvf^rn yu lyfod oddi wrth foueddig- Ion oedd yn livw yn Rhuthyn dylasai fod rhai o honynt yn d) fud 0 Udeheudir Cymrll, ae oddi wrth bobl oedd yn ei adnabod yn yatod y blyn yddoedd a dreuliodd yno. Mr. Lloyd Jone'wi ddyvododd y byddai yn bossibl cael y rhai hyn ond ni ddarfn iddo ef ddychymraygu y buasal y faingc yn galw am hyny. Mr. Liiit'ev: Ni,l wyf yn teimlo y gnllaf g'lf ntau y di "yd,Jel\ lion i David Jones.' Yjiit, gwnaeth Mr. Lloyd Jones gais am dronglwyddind y drwydded dros dynmior, hyd y dys nesaf, er gallaogi yr heddgeldwaid i wneyd ymchwiliad o berthytias i gymmeriad y dyn ^Mr. Lumley:-Nid wyf yn fodr hwa I wneyd felly.' Cafod:1 y ddau gata en Lwrthil ond bydd i'r ty gilel ci V;1 "gored hyd nes y bydilo i gais arall gael ei wneyd yn y llys nesaf. Cafodd trwyddedau y Royal Oak, Llanarmon, a'r Roer's Head, eu tro»glwyddo i denantiald newydll.

V nt.io rh?E?V??n s<'ethu peti"s ?n ym?Hn:? I yn lied dda e!eni. Hut?woroadarieuaingc I fai w mewn ca.t.ljniad i'r tywydd syull. I

geluubtr ffitimcu. Nos SADWRN, Medi 2il, 1899. I (Oddi wrth ein GohebiJdd Neillduol). Trafoclaethau ein llysoedd tnoyddedol.- Y mae llawer o wersi pwysig y gellir eu dysgu yn hanes y trafodaethau yn ein Hys- oedd trwyddedol bob blwyddyn, ac nid yw eu ha nes y flwyddyn hon yn eithriad i'r rheol. Yr ydys yn gweled mai peth an- hawdd iawn i ddynion da eu cymmeriad yw dwyn yn mlaen y fasnach feddwo], heb droseddu y gyfraith yn fynych. Yr wyf yn dywedyd dynion da am na chaniateir i neb ond dynion da, sobr, difrycheulyd eu cymmeriad, fyned i'r fasnach anrhydeddus hon ac etto, er rhagored eu cymmeriad ydynt, y mae yn amlwg oddi wrth yr hanes eu bod yn ddarostyngedig i droseddu y gyfraith yn fynych, ar y dydd Sabbath, ac ar ddydd gwaith. Un peth sydddda iddynt- nid yw pawb o'r heddgeidwaid yn chwen- nych bod yn rhy fanwl yn edrych ar eu hoi; ac nid yw yr ynadon, fel rheol, yn ammharod i faddeu mftn-droseddau. Os ceir cyfreith- iwr yn weddol fedrus ar ymresymu y du yn wyn, y mae yr ynadon yn ewyllysgar iawn i wrandaw arno, ac i gydnabod fod yr oil a ddywedir ganddo yn ymresymiad iachus a theg. Yr oedd llawer o achwynion yn erbyn y tafarnwyr eleni yn yr amrywiol lysoedd trwy y wlad; ond, yn drugarog, fe adnew- yddwyd y trwyddedau i yn mron bawb o'r troseddwyr, gyda rhybudd ar iddynt fod yn fwy gofalus yn y dyfodol. Nid oedd cael trwyddedau i dai newyddion yn beth mor hawdd, yn enwedig mewn Ileoedd yr oedd yn amlwg fod ynddynt fwy na digon o dai trwyddedol eisoes gwastraffodd y cyfreith- wyr lawer iawn o'u dawn i gefnogi y ceis- iadau, eithr yn y rhan fwyaf o enghreilit- iau, aflwyddo a wnaethant. Nid wyf yn meddwl fod hyn yn beth i ofidio o'i blegid. Y mae yn amlwg, hefyd, fod y teinilad yn cryfhau yn erbyn tai clymedig; hyny yw, tai sydd yn feddiant llwyr i'r darllawyr, ac yn cael eu rhwymo na werthont ddiod neb arall heb law diod eu perchenogion. Y mae deiliaid y tai hyn yn dyfod i gwyno nad ydynt hwy yn ddim amgen na chaethweis- ion yn nwylaw eu meistriaid. Trueni am danynt eu bod wedi ymddarostwng mor isel a gwerthu eu hunain yn gaethion i gymmeriadau mor ddi gydwybod. Y dydd o'r blaen, bu achos y tai clymedig o dan ystyriaeth arbenig gan yr ynadon yn Nghaerfyrddin. A Mr. Morgan Griffiths, gan lefaru ar eu rhan, a ddywedodd y mynai y faingc argraphu ar feddwl y tenant- iaid, o bydd ganddynt gftyn o herwydd cael eu gorfodi i werthu rhyw un cwrw ar- benig, y gallant ei ddwyn ger bron yr ynadon, yr hwn, o'i gael, a fydd yn rheswm da dros iddynt gymmeryd y mater i ystyr- iaeth ddifrifol pan ddaw y cais am adnew- yddiad y drwydded o'u blaen. Dymunent iddi fod yn ddealledig am y drwydded, nad oedd yn cael ei rhoddi er budd perchenog- ion neu gyfranddalwyr darllawdy^, eithr er budd y eyhoedd; ac yr oedd gan y cyhoedd hawl i gael y nwydd arbenig y byddent yn barod i dalu am dano. Y mae y fasnach hon, fel y gwelir, yn peri llawer o drafferth i weinyddwyr y gyfraith, ac yn achosi tlodi a thrueni di-fesur yn y wlad, ac etto fe fyn y wlad ei chynnal. Pe peidiai dynion ag yfed y diodydd a werthir yn y tafarnau, rhoddai hyny derfyn ar bob helynt ynghylch y trwyddedau, a phob peth arall perthynol i'r fasnach. Defod?vyi- Caerdydo? yn gvnngo yn erbyn y s.ymbylaii. Nos Sul diweddaf, yn eglwys St. Mair, Caerdydd, mewn rhyw fath o gyfar- fod a gynnaliwyd gan y gynnulleidfa i gym meryd i ystyriaeth ddadganiad yr arches- gobion, a llythyr Esgob Llandaf, mabwys- iadwyd penderfvniad, a gorchymynwyd i'r wardeniaid ei arwyddo, a'i ddanfon yniaith i'r Parch. G. A. Jones, y ficer, yr hwn oedd ar y pryd oddi cartref Yr oedd y pender- fyniad i'r ystyr a ganlyn:- 'Ein bod yn edryh gyda dychryn ar yr Ysbryd Erastaidd sydd yn treiddio trwy ddadganiad yr archesgobion, ac yn cym- meryd y cyfieusdra hwn i wrthdystio yn erbyn y syniad i'r eglwys fod yn ddarostyng- edig i ddeddfau y senedd mewn defod ac athrawiaeth. Os ydyw yr ysbryd Erastaidd hwn i gael ei feithrin gan eiit hesgobion, fe ddaw yn fater o ystyriaeth ddifrifol i ni ai nid ydym yn talu yn rhy ddrud am ein cyssylltiad a'r wladwriaeth. Hyderwn y byddwch yn alluog i osod ger bron yr esgob faint y gofid a'r blinder, o herwydd y di- fuddiad bygythiedig, y mae cydsyniad a. chais yr esgob yn ei osod arnom.' Y mae y gwrthdystiad hwn o eiddo pobl St. Mair yn erbyn awdurdod y wladwriaeth ar eu heghvys yn debyg i pe meddylid am wraig ar ol priodi gWr, ac yn cael ei chynnal ganddo, yn gwrthdystio yn erbyn iddo awd urdodi arni yn mhellach nag y byddai hi ei hun yn caniatau. Pa fodd bynag, os gwel bobl dda Caerdydd, ar ol rhoi ystyr- iaeth ddifrifol i'r mater fel yr awgrymant, eu bod yn talu yn rhy ddrud am eu cyssyllt- iad a'r wladwriaetb, nid oes un ddeddf yn eu rhwymo i aros yn y cyssylltiad yn mhellach nag y byddont hwy eu hunain yn ewyllysio hyny; end cyhyd ag yr arosont yn y cyssylltiad, y mae deddf yn eu rhwymo i fod dan awdurdod. Yn ofer y gwrthwyneb- ant tra yn yr iau; nid yw hyny yn ddim amgen na gwingo yn erbyn y symbylau. Y rhiithchwiliad gohirmlij i yn Ni/hn'm OanD- Dydd LInn, agorwyd y rheitbehwiliad gohiried- ig i achos marwoJaebh y dynion a golhisiut eu bywyd yn uhanchwa y L'nest, Cwni ganv, bythefnos yn ol. 0 blegid fod y trangcedigion yn perthyn i ddau ddosbivrfch gwahanol o'r wlall. yr oedd dau drengholydd yn bresennol; sef, Mr. S. H. Stuckwood, Pen y bont, a Mr. 11. Cuthbert, Castellnedd. Par h:wdri yr ym chwiliadam dri diwrncd. Gwrandawyd tyst iolaethau y Mri. Thomas Louchor, y ttywndr. aethwr, Thomas Griffiths, peiriannydd eyn. northwyol, W. Rees, is lywodratthwr, David Morgan, t iniwr, ac amryw eraill. Bu croesholl tyn ar rai o'r prif swyddogion ynghylch awyr, iad y pwll, ae yn arbenig ar y pwngc ai Did ystyrient fod y nwy a ymgasglai yn y lofa yn gwneuthur y lie yn rhy beryglns i weithio yn. ddo gyda goleuadau noeth Ar y pen hwn yr oedd y llywodraethwr yn cael ei gorneln yn enbyd gan rai o'r cwestiynau a r. ddid iddo. Y rheithwyr, ar ol bod o'r neilldu am awr vn ystyried y mater, a ddycbwelasar. t gyda dy. farniad, «Fod y podwar dyu ar byoithug a t gyfarfyddasant a'u diwedd yn Mhwll y LlueBt, dydd Gwener, y 18fed o Awtt, wedi marw trwy fogiad, mewn canlyniud i ffrwydrad nwy fod y nwy wedi ymgasgln yn nhaleen Abednego Williams, o herwydd rhyw ball yn Hiliadau yr awyr yn y lie tra yr oedd y dynion am ennyd yn absennol, ac i'r nwy hwn gynneu pan ddyg- wyd tan noeth i mewn.' Gofidial y rheithwyr am nad oedd safety lamps wedi cael eu defnydd- io yn y lofa yn tiaenorol i'r tfrwydrad, ac yetyrient fod y llywodraetliwr, yn anffodus, wedi cyfeiliorni mewn barn trwy beidio peri eu defnyddio. Fe ddichon nad yw y Uywodraeth- wr yn euog o ddim bvi trymach nag a ddygir yn ei erbyn ef yn y dyfarniad uchod, ac y mae yn sicr fod eraill yn gyd gyfranog ag ef yn y bat. Y mae hyd yn oed y gweithwyr mwyat deallus, trwy gynnefino a. pheryglon, yn ddar. ostyngedig I fod yn ddiyttyr o honynt. Mr. David Darks, GUbdand, yn ei fedd.-Nid oes ond ychyaig o bobl ag sydd yn darilen newyddia^uron yn Ne na GogletJd Cymru heb fod yn gydnabyddus âg enw Mr. David Davies, Glebeland, Merthyr, yr hwn oedd yn ddyn da, prysnr gyda phob gwaith cannioladwy, ond sydd yn awr yn gorphwysyn nhy ei hir gat tret. Yn grefyddol, efe a beithynai i'r Bedyddwyr, ac y mae yn ddïau ei fod yn un o'r lleygwyr, os nid y lloygwr mwyaf amlwg yn yr en wad o fr.wn terfynau y Dywysogaeth. Yr oedd wedi bod yn treulin rhan fawr o'r dy ld Llnn diwedd- af gyda dirwestwyr y Tabernael yn Mhontsarn, yehydig y tu allan i dref Merthyr. Dyehwel- odd i Maes-y-Coed, el breswylfod, ynghylch ehwech o'r gloch yn yr hwyr, ac aeth i'w eiy ynghylch dop o'r gloch, gan deimlo orbyn hyny nad oedd yn hollol bwylns ac yn mhen hanner awr wedi mvned o hono I'r Ilofft, clywodd Miss Davies drwst ewymp yn el yatofell wely, yr hyn a barodd iddi frysio i fyn37 y vrisiaii ac wedi myned i mewn i'r ystafell, canfyddodd toi ei thad wedi syrthio o'r gwely, ac wedi marw. Dioddefai er's rhai blynyddoedd oddi wrth glefyd y galon; a'r clffyd hwnw, yn ol fel y bernlr, a roddodd derfyo mor ddisymwth ar ei einioes. Un o fechgyn bir Benfro oedd Mr. Davie-i. Ganwyd a magwyd ef yn mhlwyf Clydau; ond efe a symniudodd i Ferthyr at ci ewythr yn fashgen ieuangc. ac yn Merthyr yr arhoeodd o hyny allan hyd ddydd ei diangc. Yr oedd yn ddyn a fu yn llwyddiannus yn ei fasnach, ae a fu yn anghyffredin o wasanaeth- gar a defnydiliol gyda pfiefchau gwladol a chrefyddol ar hyd ei oe-, yr hon a ddaeth i'w therfyn yn y ddeunawfed flwyddyn a deiigain o'i oedran. Ctaddwyd ei weddilliou prydnawn dydd Gwener, yn mynwent gyhoeddus Ceru- coed cyminer, ac nid yn fynych y gwelwyd augladd mor Ili(, snir n. pharehns a'r nn a gafodd efe. Nid oes o'r teulu ond un ferch wedi ei gadael ganddo ar et ol. Marutobvth y N. Howe IJ'rans, CaMell- nedd.-Am hanner awr wedi dan o'r glooh, horeu ddydd fan, lui farw y Pllleh. E. Rowe Evans, gweinidog eglwys y Bedyddwyr yn Orchard l'iace, Uastellnedd, heb gael ond yehydig ddyddiau o gystudd. Mab y,loe,ld i'r Parch. Thomas tfvaus, y cenhadwr, yr hwn, yehydig tisoedd yn ol, a ddychwelodd o Gymru i faes el lafur yn Uelhi. Ordeiniwyd y trangc- edig pan yn vvr ieuangc 199 mtwydd oed, yn Llantarnam, lie yr arhosodd am bedair blyn- edd. Symmndodd oddi yno i Ferthyr, ac o Ferthyr drachefn I GaBtellnedd, rhyw chwe mlynedd a hanner yn ol. Cyfrifid Mr. Rowe Evans yn bregethwr poblogaidd, lie yr oedd iddo enw fel darlithiwr cafwvd ef hefyd yn gefnogydd gwresog i'r achos dirwestol. Byr fn ei ddydd gwaith, ond efe a ofalodd wneuttiur y defnydd goren o bob awr o hono. Cleddir ef dydd Liun nesaf. Y mae yn galaru ar ei ol weddw a thri o amddifaid bychain. Crybwyllion cglwysig.—Ddechreu yr wythuos, ordeiniwyd Mr. John R'chards, diweddar o Goleg Caerfyrddin, yn weinidog i'r eglwys Annibynol yn Bethel, AberdS-r. Y mae y Parch. F. Samuel, Soar, Abertawe, weli gwneuthur yn hysbys fod yn fwriad ganddo roddi i fyny weinidogaethn yn mhen yehydig o amser. Ymddengys fod y Parch. E. R. Hughes, gweinidog y Bedyddwyr yn Aber- gwynfi, wedi myned dan gyfnewidiad yn ei farn, canys y mae wedi cydsynio 11 galwad oddi wrth eglwys Saesnig yr Undodiaid, yn Aber- d&r. Y mae y Parch. William Bassett (Twrch■ fab), Pont-rhyd-y-cyff, wedi derbyn galwad oddi wrth eglwys y Bedyddwyr yn Mhenpirc, godreu sir Aberteifi, ac yn bwriadu ufuddhau i'r alwad. Y mae y Parch. T. Davies, gweinid- og eglwys Gynirfig y Bedyddwyr yn yr Hafod. Cwm Ithoriddi, wedi cydsynio fi galwad i fod yn weinidog i eglwys y Cilan, Ahertawe. Ejfdthian daionns y jimlan).—Teimlir fod y gwlaw gwerthfawr ydys wedi ei gael yn ystod yr wythnos yn gwnenthur byw yn mhob cykh lawer yn hapnsach nag o'r blaen. Nid ydyw wedi chwanegu ond yehydig at y cronfeydd dwfr, am fod y ddaear ya angerdd ei syched yn yfed y cwbl a ddaw ami, y mae, er hyny, we M llanw llawer a ddiffygion, ac wrdi lleddfu y pryder oedd yn rneddylian dyn;on. Snfnrwymo ciln —Mewn catilyoiad i'r son am tfynbnt y gynddaredd yn ngwahinol bittlnu y wlad, y mae Bwrdd AmtetliyddiAcLI1 newydd ddanfon allan arehiad i'r CIY-1 gael eusafnrwymo yn sir Forganwg, sir Frycheiniog, a dwyrein. barth sir Gaerfyredin, Diw yr arehiad i rym dydd Gwener nesaf. Ni wna lledr mo'r tro, rhaid iddo fod yn un wedi cael ei wneuthur o wire, ilitir) ar y safn yn y fath fodd ag i sicr hau nad all y ci frathn neb, ond nid yn rhwystr Iddo anadlu yn rhwyd), ac i lepio dwfr a'i dafod. 0 dan yr amgylchiadau, byd blin fydd ar y CIVil o hyn i ddechreu y ganaf.

Y Li,s TRWYDDEDOL. Cynnaliwyd y llys trwyddedol blyuytdoi ddydd Mawrth, pryd yr oedd yn bresennol: Mr. J. Vanghan (cadeirydd), Mr. C. E. Muuro Edwards, Uchgadben Scott, Dr. John R. Jones, Dr. Edward Jones, Mri. R. Wynne Williams, Thomas Edwards, J. Meyrkk Jouei", Homer X%'illi,iiiiH, E(Iwitrti #Jriffibli, r Erancia Kvans. .ldl'uddi,«t!ll' H,rld:/wi¡¡'¡¡I.Yr Aroly/.(y,¡rl Jones a gyHwynodd ndroddiad yr heddgeidwaid am y tlwyddyn. Dywedal fod pedwar ar hugain o dai wedi cael trwyddedau yn ygtod y IIwjddyo-saitb o ba rai oeddynt yn meddn trwydded i werthu am chwe diwrnod yn unlg, lie felly iiis gallatt werthu ar y Sul. Yn ystod y flwyddyn yr oedd un oedd yn dai trwydded wedi el gospi am werthu i ddyn meddw; oyid vyda'r etthrif.td ltyny, yr oedd y tai wedi cael eu cadw yn dda. Yn ystod y flwyddyn yr oedd y prifgwnstahl wedi anfon Ilythyr at yr oil o'r personau oedd yn dai tr-.vydded i'w hysbysu o ddymuniad y faingc ar iddynt beidio gwerthu diod i blant dan 13eg oed. Yr oedd rhif y tal trwyddedol ar gyfartaledd y boblog aeth fel y canlyn Dosbarth Dolgellati- y boblogaeth, 6,595 tai trwyddedol 1 bob dosbartb, 24 trigo'ion nr gyfer pob ty, 274 8, Abermaw-3,915 etto l4 etto; 2817 etto. Tuwyn--8,131 etto; 20 etto 406'Setto. PeDrhyu,-lS,6S0 etto 40 Ptto 467 etto. Gorwen-5,171 etto; 23 etto 224 8 etto. B,.i;a-6,115 etto 13 otto 470 3 etto. Yr oedd rhif y fiii I rljwyrn' rfiydd, fel y canlyn Dosbartb Dolgellau rifyi ihydd, 14; tai rhwym, 10; cyfau, 24; cvf.n'7"? rhwym, 41. Abermaw 1 ?"'?y!c) ? ett. 2S 'tt'. TowVn- I ett"; 4 etto,  ,¡ etto; J ,;tt. ?IHhyn-:n etto:" ttt'J; :'¡ etto 1 22 etto. 14!tt;) ;9 9' B ?''t"t"?'e"tt!.?;?  Ptto 29 etto. eH, eft tto; i¡  Yr oedd cyfartaledd y toi lt,; oi!o'r.iryn29't0?ye?t. ?"-?.-CyHwyard) ??p,'??Cr. ,J Irard cymmer, ddeiteb oddi wrth Tar^, (^V cnl a. 0, we-tol y Merehed, yn erfy0 1r¡,'lf ,I" 11'. f ,ICc y drywu eefn yu y tafamao,'kX  dodyn y dref. Yr oedd y1idt»«« « harwyddo ?.n Mr,. Ann J ? ??'?i' is ly wyddea; Mrs. M p p v.'l?. y?grif??d?; ??? ? ????re.' Coedcymmer, ?.y?rttpny?? 1 h ^atc, '?ttebo?l(I '? (adeiry.[,ty ,*ainKc T» awyddus 1 wneyd pob pct,? yn en 'I' { f' meddwdod. ,U I 'e101n Attegwyd y cais am leih-in -■ d, r?-'s» gan y Parch. John WilHama «L yrl?lwy? Rhyddi.n yr hivn r jl dt?, dros yr un(lol), go i'r ??."? ?'' wyddo i w >„t, room yn y Lion VlotVi sael«gan ,iin (,hwpei, 0'r rol, '!e tlg'n Attegwyd hyny gan Dr. Erb.ar.l r>me3> la o.ryMdot);r.e?ny?i?.??''?a tai Iy (IrNvyIII YllZ  cania. ?odynhres.nno!. ''?''s? g1,¡ f?/?/f/?._(;??? 'Ir d G JonM,a.'?n D  ''G?t.. Jones, a.- ran David KoborN •,m «.Wli trwydded Gw?n.Ut \hH?.?'"?'?i C E. Fox, bargyfreithi^fii^(MJ'el'r. chenog) hefyd ?n br.?.n.0 '?? ?h?drMtot=:hun. Y?u???? V' Geo:g, Crlccleth, 1 wrthwyuebuy JrwYdde,¡' GM??fthwneydYrtnr..)?' ? drwydded.d?.ved.d??,? ?.' (Irwydde(l, (;i,tilripI Ioneg t?, yr ar y fford(i i'le w?,,It darparu gogyfeT ag ymwelwyr yn fwv I di; '\ral I, ae yr oe(l(lo,r f3th. C' P 1-0; Y rerChenoy, a rnrdol.< hanes o i^w QfiTi J   fa;n t gwerth biynyddol   wahan 1'r ilrwydded, David Roberts, y tenant, a dystiaifodlk, oym?yr?myn?y ffordd byuy; <.?'<-rMyrMddr?i.)rif;o)My?r?S?? gwneyd defnydd o'r lie. MeYnattebi9digrne?!))adMr.G?. we.iodd nad oedd efe yn y ty yn yst0lld ac nad oedd ffe wedi gweled rhai 0'r T»'C' ?yryn?twyno. )'ywe?in?,?jd mewn setyllfa dda, ac n»d ..eJ.l ond un" wpdiddodrefan. Hysbysodd Mr. Fox fod y t(- heheUfodrefa 0 he rwydd nad oedd mewn eefyllfa yn bresennol 1 w ddodrefnu, am fod angen gwneydsfwelliM,, au iddo. Kees Pugli, Penrhyngwyn, a rtdywedil elfo/ yn gweled llawer n hold yn mynol i ben y '•ader. Gwdnd l rai jn dyfo i at ei dv c-t yn wlyb.a bi.ia-ai yn i sychu en dillad. Xii oedd f('IH('n ef !e b,)b! fflwr lei hyny; ond pe huasent yn bold cylfre'i- in fel etc, lmasai yn qalln eu rhoddi ya y gwellt neu rhywle. Wedi i Mr. (iemvi1 nnereh y fatngc. syhvedd -\Ir. I, AV. E%,ans, yr liwil ,i wedodd ei fod yn gwybod am y i'e yn dda, e! fod wedi ei fagu yn yr ardal. ei f d wedibodar hen y (iader lav. er'-edd o weithiaa—gynnifcr ag wyth o weithiav mewn un haf, Ni eblyw, odd erioed ymwelwyr yn dyweyd fod angen tafarn yno. N il o°d i yn cr .n fod ymwehyr yn hoiii tafarnau gymmaint, ac ni fyddai o an. rhyw fanta:s i'r fynimydogasth. Vr oedd y drwg a wuelai tifarn yn I ivy na'r daioni. Yr oedd yn ywrihwynetn ar egwyddor. Y Parch. E. Jones Edwardi, gweinidog cape! Rehoboth (M. C ). a dsth¡ n?A oe'? M?en ty Rehoboth (.. JC ¡ i d' at ben'!erf)'c o'r f11th I'll y: a,h y elf capel yn rbyn y hd oeydd we,d! ei B!l\rft!Wthowr, ?' yn lie. r OCUû r 'i\dor g,vrthwynebu ,xr a ddywedal Mr. David EvM?.CMEiBton,!iddyM<tM nad nedd angen fm y ty yu y gymmydogMt? Mewn tttebbd i swMtiwE ?M Mr. ?.MM.e ,\Tewn 1\ ,te ,I f d ef yn gwrth?Mtn, r rhe'wm ('I (' .J nUC9 am, '0 d,Jiaon phfn. dywedpddfodhynyynd?eoBpMN. Mr. Gntbire Jones:-tMnyaywy.n. Mr.F)Ev?:rydychf?!T.?y. b,,(i yn eidi?,(?n b Uo?nodtMr.C"thrie.jMs,ynm???!M?t..t4 oci(i ef yn r Mr ? Evans: cyn Ei?h gent chwl.' Ch.Mr. R. Guthrie JonesA fu-:seob ch'.vi js f"tnp??t??"?? WYI Y? Mr.U.E?ns:0.???-" V dy!od?m?ihr<hyny. Mr. Fox Vr y.yeh chwi yn 'IHlhwynebu ar ewy,¡'!iJr, nc fel Iyied, mrtliwynebu ar '? n.K?.Y?.y?cy??.r.. yn gwybod   ?thK5-?!yb,?.)ywe?J'y'?"y?"? u)"I. t h y ?t e ly b, ?t ii?,,e i,,d I y ef!yn CIO pi),  t,,iftii))e kallai.J,n, Dolael!3u' a dy-ti3i n?t o?U y t? yn Rym.??? i fyw ynd,io, ¡d oed?-.edie!dd.ret. ? y flllhO'¡'¡ .?!df.{we!t-c.u!.t.?tMr?<tf?i'' y?yrnmydogaeth. ¥IIH1ei!1Ó¡odd y ?'?-Prh???y?''  ant, dywedodd Y cade.ry^a 1 h" yo uotryJo yu cydweled i b^iu:io irhod, Y ir.?,3,dde[, le ond ?.y?..?u?.-y"? S,? .)?<,?.???"?-?'? l\'illia1ll,! (Mri. iJritUthsDU ai Al ?wy.itiiadtrwyddedyt??' M'- g!r Richards. WedirrfeMtitKT') ?i.?).?? ?'??'"? .n? yr arhos a dywedasant [« nad oedd Mgeu y ? ??'? ^oinl(n « d?famd? yn y gymniydogae.H_

BWRDD GWARCHEIDWAID CAERNARFON. YN nghyfarfod y bwrdd hwn ddydd Sadwrn, yr hwn oodd o dan lywydiliaeth Mr. T. Owen, Uhuddgaer, eymmerodd dadl bwysig Ie o bcrtbyn- as i gyfreitblondcb y cynnortbwy plwyfol a gan iateid i dlodion allan. Darilenwyd llythyr oddi wrth Fwnb) y Llyw odraeth Leul, yn hysbysu fod yr archwiliwr wedi galw ar Mr. J. R Jones, un o'r rheidwoinyddion, i dalu a.rian oedd wedi ei ganiatau yn gyunorthwy plwyfol i Margaret Morris, gweddw gyda dau o blant, yr hon oedd yn eniiill, ar gyfartaledd, 10<. yn yr wythnos, a'r hon, hefyd, oodd yn berclitn dau o dai prydlesol, gyda rhenti yn cyihaedd 12p. 10s. yn tlynyddol. V rheswm a roddid dros weithredu fel hyn ydoedd, nad oedd y wraig wedi bod yn dlawd, ae nad oedd yu anallnog i ennill bywoliaeth, fel meti cynuorthwy i'r eyilog oedd yr hyn a roddwyd gan y plwyf. Po buasai hi yu dlawd, dylesid rhoddi eynnorthwy iddi dros dymmor, mewn ffordd o fentbyg, hyd nes y bydd- ai wedi cael arian am ei heiddo. Yr oedd caniat- au cynnorthwy i herson oedd yn berchen eiddo yn groes i ddarpariaethau cyfraith y plwyf. Yroedd yr archeb yn anghyfreitblawn pan y gwnaed hi, ae nid oedd yn rban o ddyledswydd y rheidwein. ydd i roddi ufudd dod i'r cyfryw archebion. Mown gwirionedd, yr oodd yr archwiliwr wedi dyweyd fod y rheidweinydd wedi argymmhell y gwarcheidwaid i beidio ei ganiatlln, ac nid oedd ,aniataii, a c nid oe(](l yua un awdurdod gan gyfraith i'w alluogi i dalu yr arian. Y clare;- Y mae yea ugeiniau o aohosiou cyffelyb ar y llyfrau; a bydd i'r cwestiwn cylfred- inol gael ei godi yn fuan.' Mr. T W. Williams a ddywerlodd eu bod hwy yn gwahaniaethu oddi wrt h llndebau eraill yn y modd yr oedd cynnorthwy allan yn cael ei ganiat- au. Yn Nghaernarfon, yr oeddynt yn cynnoith- wyo pobl cyn iddynt fyned yn dlawd ac wrth wneuthur hyny, yr oeddynt yn gweithredu yn groes i'r gyfraith. Yr oedd yr holl weddwon teu aingc wedi dyfod i gredu y medrent hawho cyn- northwy allan i'w plant mor fcan ag y cleddid eu gwýr; ac yr oeddynt yn dyfod yndiii ivalibniaeth i'w hawlio. Ofnai, hefyd, nad oedd y gwarcheid waid yn ddigon manwl wrth orfodi y meibion i garlw eu rhieni. Y Parch. Owen Williams a ddywedodd ei fod yn cyttuno a'r sylwadau a wnaed, a'u hod hwy yn rhy ami yn cael eu harwain gan eu teimlarlau. Yr oedd efe wedi gweled gryu lawer o gynnorth I wy yn cael ei estyn lie nad oedd dim tlodi, a hyny o herwydd dim ond fod y gwarcheidwaid yn cymrncryd trugaredd ar y rhai oedd yn gwueyd y cais. Camgymmeriad ydoedd tosturio gormod o blegid, dylid dysgu pobl i fod yn annibynol, a dylai gweddwen ieuaingc gallung gael eu hanfon allan i weithio. Nid oeddynt ond yn cefnogi rhai i dderbyn eynnorthwy plwyfol. Nid oedd gan- ddynt hawl i roddi arian y trethdalwyr i bobl a allai weithio a ehreulondeb, mewn gwirionedd, a'r ibai oedd yn derbyn ydoedd te.sturio wrthynt Mr. Henry Parry a ddywedodd f(,(l yr arolyg wyr Saesnig yn ddigon awyddus iddynt wario arian ar y tlotty ond gwrthwyncbent roddi c,, n northwy plwyfol i bobl barehus er (u cadw o'r tlotty. A oedd yn iawn iddynt ganiatau dim ond I", (ic. y plentyn i weddw, pan yr oeddync hwy eu hunain yn talu 3, 6c. am bob plentyn a anfonent allan i'w magu tr.ewn cartref (clywch, Gorfodent y gweddwon tlodion hyn i anfon eu plant i'r ysgol; ac etto, yr oeddynt yn ewyno yn erbyn rhoddi arian i'w dwyn i fyny. Dymunai ef gynnyg fod y rhodd i weddwon yn cael ei chodi i 2.9. yr wythnos ar bob plentyn. Mr. R. B. Ellis a ddywedodd ei fod yn cefnogi hawliau Mr. Bireham, y dylai y tlotty gael ei ddiwygio, a'i wneyd mor gysurus ag oedd yn bos- sibl i'r bobl anffbdus oedd yn cael eu gorforii i fyned yno. Nid oedd Mr. Parry wedi bod yn gwneyd dim ond siararl [¡'r oriel; ond yr oedd efe (Mr. Ellis) yn meddwl y dylent anrbydeddu Mr. Bircham am ddysgu eu dyledswydd iddvnt, tra y erf si en t am boblogrwydd wrth gytlawri gweith redoedd anghyfreithlawn. Fel mater o ffaith, yr oedd y gwarcheidwaid, yr oil o honynt, ac yntau yn eu mYRg, wedi bod yn euog o dosturio, pan y dylasent weinyddu y gyfraith, a chyflawni eu dyledswyddau, Dilynwyd 'hyn a chryn gynnhwrf; o blegid cododd Mr. Parry ar ei draed i atteb.pan y clyw. id gwaeddiadau o 'drefn,' a'cbadair,' yr hyn oedd yn ei gwneyd yn ammhossibl i glywed yr hyn oedd yn cael ei ddyweyd. Oyfeiriodd Mr. VV. J. Williams fod llawer o warcheidwaid yn dyfod i'r eyfarfodydii fel dadl- euwyr dros estyn eynnorthwy plwyfol, n'u bod yn angliofio eu bod wedi eu hethol i weinyddu y gyfraith. Bu adeg pan yr oedd pobl yn arfer edrycli ar gynnyg cynnorthwy plwyfol iddynt fel dirmyg ond yn awr, yr oeddynt wedi eu dysgu i edrveh arno fel taliad n gymdeithas gyfeillgar. Nid oedd ganddynt hawl i drlefnyddio aiian y trethdalwyr yn v modd hwn i neb. Da fti,sai ganddo ef pe meddai y gwarcheidwaid fwy o allu, fel ag y gallent orfodi dynion cryfion cedd wedi derbyn cynnorthwy plwyfol, o dan amgvlchiadau neillduol, i ad dalu am y cyfryw pynnorthwy. Mr. T. Owen, y cadeirydd, hefyd, a gondemniai, irewn iaith gref y cynlUin preseunol o estyn eyn- northwy i dlodion gan warcheidwaid Caernarfon a dywedodd fod llawer oedd yn derbyn y eyfryw gynnorthwy mewn gwell amgylehiadau na llawer o drethdalwyr gonest a gweithwyr caled. Yr oedd efe wedi synu lawer gwaith fod cais rhai oedd yn ddigon galluog i ennill eu bywoliaeth eu hun- ain wedi cael ei ganiatau a synai ef am nad oedrt y bobl ieuaingc, hefyd, yn teimlo cywilydd. Mr. W. M. Roberts a dybiai y dylai rhyw gwrs gael ei fabwysiadu i hysbysu yr aelodau seneddol am olygiadau ygwarcheidwaid ar y materion hyn. fel ag y gellid ei ystyried pan ddeuai cwestiwn cyfraith y tlodion ger bron y Ty. I Y Parch. D. C. Morgan a dyhiai y dylai fo, ganddynt fwy o barch i'r tlodion oedd yn y ty Ofnai ef fod llawer o ddyhirod yn gwreyd eu ffordd i'r t,9. y rhai nad oeddynt yn ddim ond gwyr y conglau a segurwyr Caernarfon, y rbai nad oeddynt erioed wedi ceisio ennill eu bywol- iaeth. Mr. W. T. Williams a sylwodd nad oedd y bon- eddwr parehedig yn cadw i fyny ei urddas trwy y sylwadau a wnaed ganddc. Yr oedd ganddo el berffaith hawl i wrt.hwynebu derbyn y eyfryw bersnnau i'r ty. Mr. Ellis Roberts a gefnogodd yr byn oedd y Parch. D. C. Morgan wedi ei ddywoyd. Yr oodd efe yn gwybod am ddyn oedd wedi gwario 16p. mewn diod, a hyny mewn amser byr iawn ac yna, yn myned i'r tlotty. Dygwyd y ddadl i derfyniad ar hyn. Gwithododd y gwarcheidwaid dderbyn meich iafaeth bersonol dros drethgasglydd Llanfaglan a gorehymynasant fod rhestr o drethgasglwyr oedd heb feddu meichiafon priodol vn cael ei han- fon i fyny i Fwrdd y Llywodraeth LeoL Hysbysodd y clerj fod 61 ddyledion y trethi am amryw blwyfi yn cyrhaedd 1,542p.

DOLGELLAU. Pregrthu -Nos LJun a dydd Mawrth,cynnal- iwyd cyfarfod pregethu yn nghapel Methodist- aid(i Lianfachreth, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn. J. Owen, Wyddgrng Gritiith Ellis, Bootle; a D. Lloyd Jones, Llindinam. Yroedd y pregethau yn effeithiol, a'r capel yn orlawa yn yr holl odfa(n.

HIlA WI) YN r.I..WI) E[ t'lnr.\Ell YN AMUYH-S. B.EEU.h'.i?M?"'??"???r.L"'?., Do*otfud l-urchion, y; lwyj.j ,ed f VI. Jl« I.bdd"yd geul'tI, 11\0" "aIV mIIV}JJ ,clI Y 0"1 hWJ1w. Ki-tcddM .Mb i..0 >» vr ,?!? t"'rÜ h?? ?"?.?dt yr. eJj ?y?'??j cilwi( iy,IO, 3 1) 0 ?w?i Vti "gweithio ? a p'.? ? Lniodd un o'r b.ri)au jnMo. *( wa Pi .ct>{[ y f, f?h yn y fan gan yr ero('d, fr oed,! f.,1:d i pryd, ar la»r <• .^ojeroW AJt,. mewn i'w hon re, wrth >■} ola?th 'o yn .??'?.L

OWN CYNODEIH(ÜC n N G n Y I H [. ",i(U¡t!!tl c, N.,F.w,th??;?' '?,;? ¡' drwy Jr sir ohymyn i cneu-gto (mvJO CIVil "r"'Y yrn' & j't Forg,nw,, ac tn" rha[au 0 ",l'¡ Mrp,( In F,ycheiniog. y d, s b ar thlL(iallano"Tl??vr' dfcf a oir apeifyr,f,ltii, g)"Ia'r h-i?,l haddynndol tcllnp,wya(i E,Iyt), Li, ii?$ ,19tf ,1 •>. .V-f Clears (urrdcifibeu U- yn »lr tawe?hoits?For?nw,<. tl'" ?"? d.barthi.d.u "?'???. \lcr.,[¡yr fbI" :¡! Defy .t.?, ?'tJ?n?' Y;tr,"fYIII:II', fif' U: ?;?n ;?M w.dt ,.d ,?'? .u?? .? ?, alh,: y,'VW Y ¡faIth fod CI,'1l "y"'¡,¡d"C ,,I 'Ii I yn Mhontardnlais ai <i) y» ^»e«h. ? •>1 1 if ,ttolyglvy? I ?),n MacllwiHL'J \Ü1 .:I't' p,.if aroY,f\r fl. 1 y b«.d. wed< dyfod (¡i.rJ}d(l, C:I,!}' 'J' ?cby?uyu?let?i'??"

mlaen ar linellau newyddion a gwahanol. Mewn gair, dysgasent ddigon o athroniaeth, ar bwys ffaeliant eu hen gynlluniau, i wybod mai trwy yr iaith Gymrarg y mae y ffordd i galon Cymro. Nid ydym am foment yn gwadu gwirionedd yr athron- iaeth. Nis gallwn, pe y dymunem. Yr oil a obeithiwn, ac a gredwn, ydyw, na bydd y eyiillun- er yn sicr, ar yr iawn lin ellau-yn llvvyddiannus i gyrhaedd ci amcan. A'n sail dros ein gobaith a'n crod ydyw, fod ein cenedl wedi ei gwroiddio yn rhy ddwfn, erbyn hyn, mown Yi-tincilldu- aeth a PhrotestaniaetW'w dadwroiddlO gan ofergoeledd y Babaeth byth mwy. Modd bynag, y mae CYFRWYSDER YR ABFAETII BAnAIDD uwch law ei ammheu, a'n dyled ninnau i fod yn effro, a 'dyblu diwydrwydd i lefeinio vsbrydoedd ieuengctyd ein gwlad yn athr. awiaethau syml yr efengyl, o gymmaint a hyny yn fwy. Dywedasom mai rhan or cynllun yw y llyfryn gweddïau bondigry- bwyll hwn—cymmysg ddrwg, cymmysg dda, a mwy 0\' blaenaf nag o'r olaf ynddo. Rhanau eraill yr un cynllun ydyw dysgyblu offoiriaid ieuaingc i bregethu daliadau y Babaeth yn Gymraeg yn nhrefydd ac ardal- oedd gwledig Cymru a dwyn allan newydd. iadur wytlinosol neu iisol (yn sicr, nis gwyddom yn iawn pa nn), a hwnw, hefyd, wrth gwrs, oil yn Gymraeg, ac o dan olyg- iaeth y brawd o Gaernarfon, yr ydym yn dyfalu. Hyd yn hyn, nid ydym wedi clywed fod y pregethau Pabaidd Cymreig wedi eu traddodi yn un man mewn gwlad na thref. Ai am nad yw y bechgyn etto wedi dysgu digon o Gymraeg ? Bn y si- brwd unwaith (nid ydym yn 'siwrio ei wir') fod y Tad Apostolig MOSTYN yn methu a cliael Cymry o waed at y gwaith, a'i fod yn gorfod troi i Lydaw am rai, ar ba rai yr oedd blynyddoedd o drinogaeth yn angen- rheidiol cyn y gellid eu cymmhwyso at y gorchwyl. Ond, os yw y pregethwyr heb wneyd eu fcymddangosiad, y mae y newydd- iadur, yr ydym yn deall, wedi cyihaedd amryw rifynau; ac yn awr, welc y Llyfr Gweddi, hefyd, yn harod i'w ddwyn allan. A ailwn ni derfynu ein herthygl yn well na tbrwy ail ddyweyd mai Y WEES FAWR y mynem ei gyru adref i galonau a cliyd- wybodau holTYmneillduwyr Cyir.ru ydyw, ci bod yn rhaid iddynt hwythau ddeffro o ddifrif, ac ar unwaith, at eu gwaith an dy iedswyddau, os nad ydynt am edrycli ar don o ddylanwadau Pabyddol yn ymledaenu dros ein broydd. Ac osllwyddasom nicnau i ddangos digon o'r pcrygl yr ydym, uwch law pob ammheuacth, ynddo, nes peri ptth dolf'road yn ein plitli, byddwn wedi cyr- hacdd ein hamcan.