Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
Hide Articles List
13 articles on this Page
I abbpog.I \-:;I-
News
Cite
Share
I abbpog. I \I COLEG Y BRIF YSGOL, ABERYSTWYTH. CYFARFOD 1 LLYS Y LLYWIAWDWYR. I CYNNALIWYD cyfarfod o Lys Llywiawdwyr Coleg Aberystwyth yn Llyfrfa y Coleg, prydnawn ddydd Mercher diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr. J. Foulkes Roberts. Yr oedd y boneddigion canlynol yn breaennol: -}lr. Vaughan Davies, A S.; Mr. A. C. Hum- phreys-Owen, A.S.; yr Uchgadben Pryce Jones, A.S y Prifathraw T. F. Roberts, Dr. Thos. Chas. Edwards, Bala; Miss E. A. Fewings, y Mri. D. Samuel, A. J. Hughes, D. C. Roberts, E. Arm. strong, W. Jones, J. J. Jones (Llanybydder), E. R. James, J. Th<"nns (11 Iffordd), J. M. Howell, Mrs. A. J. Tho". y Parch. T. H. Williams (Drefnewydd), y Mii. Juhn Jenkins (Llanidloes), \V. H. Colby, John A. Doyle, Richard Rees (Machynlleth), J. Smont, Richard Williams (Dref- newydd), y Parch. T. A. Penry, y Mri. E. Davies (Dolcaradog), Lewis Jones (Arbertb), Richard Richards, T. F. Roberts, Richard Jones, E. Trub- s" "nol1;), J. A. M-ir-i- J. P. '.fcll (Castell- 1 Jj.llns (Aber- ystwyth), y Parch. Llewelyn Edwards, y Mri. H. C. Fryer, E. M. Williams (Abertawe), Dr. Snnpe, Dr. Ethe, y Mri. J. P. ) Ma.-bliail, Edwin Jones (Llandinam), Thomas Owen (Aber. ystwyth), yr Henadur C. M. Williams, Mr. J. D. Perrott, yr Henadur Peter Jones, a'r Parch. T. Mortimer Green, y cofrebtrydd. Y Prifathraw T. F. Roberts a gyflwynodd adroddiad blynyddol y cynghor, yn cynnwjs eiddo yr Adran Amaethyddol, yngbyd (l'r man. toleni. Y cadeirydd, wrth gynnyg fod yr adroddiad yn cael ei dderbyn, a sylwodd ei fod yn adroddiad gwerthfawr a chalonogol dros ben. Yr oedd arwyddion tyfu i'w gweled yn mhob man. Er enghraifft, yr oedd nifer yr efrydwyr ar derfyn y term diweddaf yn 330; ond yr oedd yn awr yn 350. Rhifai yr efrydwyr aewyddion y llynedd 141, ao eleni 151. Gyda'r adeilad, ynglyn A'r hwn y caed cymmaint o drafferth er y flwyddyn 1872, yr oeddynt yn awr o fewn cyrhaedd i'r pen. Da iawn ydoedd ganddo allu dyweyd fod gorpheniad yr adeilad, a'r dyledion byohain oedd arnynt, yn cael eu cyfarfod gan addewid Syr William Har- court o rodd o ddeng mil o bunnau (10,000p.), ar yr ammod fod oyfeillion y coleg yn rhoddi pum mil o bunnau (5,000p.). Yn lie codi pum mil o bunnau (5,000p.) yr oeddynt hwy wedi codi pum mil ao wyth cant o bunnau (5,800p.); ac felly yr oedd ganddynt bymtheng mil ao wyth gant o bunnau (15,800p.) yn awr mewn llaw tuag at gwblhau yr adeilad (cymmeradwyaeth). 0 beirthynas i Luest y Merched, fe dyfasai y gaingc hono o'r coleg yn rhyfeddol iawn; a buont yn dra ffodus yn newisiad eu harolygyddes (Miss Car- penter). Byddai yr adeilad oeddid yn godi yn awr yn ddigon ar gyfer 130 o foneddigesau 80C ar hyn o bryd yr oedd y nifer hwnw yn bresennol yn y coleg. Darperid, pa fodd bynag, at godi asgell arall fel ag i gael rhagor o le i efrydesau. An- hawsder arianol a fu yr anhawsder ar hyd y pum mlynedd ar hugain diweddaf; ac fe gostiai o bam mil i chwe mil o bunnau i adeiladu yr asgell bono. Yr oedd digon 0 arian yn Nghymru, a gobeithient hwy y denai Cymry oyfoothog i'w cynnorthwyo. Yr oedd y coleg, er y cwbl, mewn ystad hapus iawn. Daethai y llys dros eu holl anhawsderau, ac yr oedd y coleg mewn cyflwr ysblenydd (uchel gymmeradwyaeth). Derbyniwyd yr adroddiad. Mr. A. C. Humphreys-Owen, A.S., a gyflwyn- odd adroddiad y trysorydd. Cydsyniai yn Ilwyr a'r hyn a ddywedwyd am gyflwr boddhaol y coleg fel sefydliad ond o safle y trysorydd o edrych ar bethau, nid oedd efe yn sicr a ydoedd y rhagolwg mor ddisglaer. Yr oedd yn rhaid iddynt ddy- weyd o hyd fod arnynt eisieu arian, gan eu bod wedi gordynu 659p. 16s. o'r bangc. Buasai efe yn hoffi i r swm hwn ddiflanu o'r cyfrifen oyn y gall- ent hwy ddyweyd en bod yn gwbl foddlawn ar eu hamgylchiadau. Nodai hyn er mwyn dangos fod gan y coleg angen am haelfrydedd ei gyfeillion o hyd. Yr oedd Mr. Edward Davies, Llandinam, wedi addaw y byddai iddo, o gronh ymddiriedaeth oedd ganddo, roddi benthyg y swm o ddwy fil o bunnau i'r coleg, os troai allan y byddai Neuadd y Merched yn debyg o brofi yn He boddhaol i soddi arian arno. Yr oedd y fath addewid yn galonoctyd mawr, ac yn haeddu eu diolohgarwch gwresocaf (eymmeradwyaeth uchel). Cynnygiai efe fod yr adroddiad yn cael ei dderbyn. Eiliwyd hyny gan Mr. H. C. Fryer, a phasiwyd ef. Ar gynnygiad Mr. Vaughan Davies, A.s., yn cael ei eilio gan Mr. Doyle, derbyniwyd adrodd- iad yr Adran Amaethyddol, yn yr hwn y sylwid fod nifer yr efrydwyr yn y dosbarthiadau gwneyd caws ac ymenyn yn oynnyddu yn foddhaol. Ar gynnygiad Mr. William Jones, yn cael ei eilio gan Mr. Trubshaw, pasiwyd 'Fod Llys y Llywiawdwyr, gan fod 4,700P. eisoes wedi eu tala o'r 5,800p. a danysgrifiwyd i gyfarfod ammodau y Trysorlys am rodd o ddeng mil o bunnau ac y bydd i'r gweddill gael eu talu, yn 01 pob tebyg, cyn diwedd y flwyddyn, yn ceisio gan lywydd y coleg hysbysu y ffaith hon i Ganghellydd y Trys- orlys ac hefyd, ei hysbysu fod cynlluniau ar gyfer ail drefnu a chwblhau adeiladau y coleg yn awr yn cael eu parotoi; ao mai bwriad y cynghor ydyw myned yn mlaen gyda'r gwaith yn ddioed ac yn rhagor, i ofyn iado ar fod amcangyfiifon seneddol am y flwyddyn gyllidol nesaf.' Y Parch. Llewelyn Edwards a gynnygiodd, ac eiliodd Miss E. A. Fewings, a phasiwydFod y llys yn dymuno galw sylw oyfeillion y coleg, a cbyfeiilion addysg uwchraddol merched, at (1) yr angenrheidrwydd o godi, rhag blaen, swm chwan. egol o ddwy fil o bannau (2,000p.) i gwblhau y gwaith o ddodrefnu y neuadd oyn hydref nesaf, pryd yr agorir hi i dderbyn efrydesau 800 (2) at yr appdl a wneir yn awr gyda'r amoan o godtswm chwanegol mor fuan ag y gellir, fel ag i gyfiawn- hau y cynghor i fyned yn mlaen i orphen y neuadd, yn gyinmiiiat ag na fydd i'r rhan a adeiledir yn awr gynnwys lie ond yn unig i'r merched sydd yn y coleg ar hyn o bryd.' Ar gynnygiad -Mr. Vaughan Davies, A.S., yn cael ei eilio gan yr Uchgadben Pryce Jones, A.S., pasiwyd penderfyniad yn annog y llywodraeth i ganiatau rhodd fwy i'r coleg tuag at addysg am- aethyddol. Y cadeirydd a gynnygiodd fod Arglwydd Ren- del yn oael ei bennodi yn llywydd y llys. Eiliwyd gan Mr. John Jenkins, Llanidloes, a chefnogwyd gan Mr. A. C. Humphreys-Owen, A.s., a'r Prifathraw T. F. Roberts. Cariwyd y cynnygiad yn unfrydol. Yn ddilyno), ad-bennodwyd Mr. J. Foulkes Roberts yn islywydd; a Mr. Edward Davies, Llandinam, a Mr. A. C. Humphreys-Owen, A.S., Glansevern, yn drysoryddion. Dewiswyd y rhai a ganlyn yn aelodau o'r Llys -Yr Aorhydeddus W. N. Bruce, Mrs. Vaughan Davies, Mr. Morgan Evans, y Prifathraw W. J. Evans, Mrs. Humphreys-Owen, Miss Constance Jones, Mr. D. E. Jones, Mr. E. Parry Jones, Syr James Hills-Johnea, G.C.B., V.C.; y Parch. H. Elved Lewis, Syr Marteine Lloyd, Barwnig; Mr. Samuel Pope, Q.C.; Dr. Joshua Powell, Arglwydd Powys, y Prifathraw Owen Prys, Mr. R. Rioh- ards, Mr, W. Watts Williams, Syr J. Williams, Barwnig, y ProSeowr J. Young Evans, o Goleg Trefeoca; Mr. A. Osmond Williams, Penrhyn- deadtMth; a'r Proffeswr Hugh Williams, o Goleg y Bal&. Dewiswyd y rhai canlynol, yn aelodau o'r cynghor :-Mr. Thos. Davies, y Parch. Dr. Thos. Charles Edwards, Mr. Thos. E. Ellis, A.B.; Mr. Gwilym Evans, Mr. Stephen Evans, Mr. H. C. Fryer, y Parch. Lewis James, Dr. Edward Jones, Mr. F. W. A. Roche, Mr. Robert Ward, Mr. E. Parry Jones, Ffeatiniog; Mr. Richard Jones, Pertheirin Mr. Thomas Jones, cadeirydd Cyng- hor Sirol Meirionydd; Dr. Iaambard Owen, Llun- dain; a Mrs. Jessie Williams. Penderfynwyd cynnull y cyfarfod nesaf yn Mlaenau Ffestiniog. Terfynwyd y gweithrediadau trwy dalu diolch i'r cadeirydd.
Y TADAU MEWN CYFFRO. I
News
Cite
Share
Y TADAU MEWN CYFFRO. I DICHON nad oes unrhyw gyfnod yn hanes- iaeth grefyddol y byd a ddeil i'w gymmharu, ar lawer o ystyriaethau, &'r pymtheng mlyn- edd o 1521 hyd 1536 ar gyfandir Ewrop, pan ydoedd cyffrawd yr Ail-Fedyddwyr yn ei an- terth. I'r rhai hyny yn mysg ein darllenwyr sydd yn arddelwi yr enw Bedyddwyr (a da genym feddwl fod eu nifer yn lliosog), y mae y cyfnod a'r cyffrawd hwnw yn meddu dyddordeb arbenig. Yn ffodus, y mae yr hanesydd galluog a chraff, Mr. Richard Heath (trwy y Mri. Alexander a Shepheard, o Lundain), newydd ddwyn allan hanes o'r fath fwyaf dyddorol am y pymtheng mlynedd hyn. Gwnaeth Mr. Heath hyn yn unol & phenderfyniad a basiwyd gan Undeb y Bedyddwyr pan yn cynnal ei gynnadledd- au yn Nghaerdydd, y flwyddyn ddiweddaf. Y pryd hwnw, cydolygwyd mai buddiol ac angeurheidiol fyddai cyhoeddi cyfres o law-lyfrau ar brif gyfnodau hanes yr enw- ad; ac hefyd, bywgraphiadau o'r rhai a fuont wr enwog yn y dyddiau gynt. Y blaenaf yn y gyfres hono ydyw llyfryn Mr. a'r g fres i fod dan Heath ar Anabaptisni a'r gyfres i fod dan olygiaeth ylParch. George P. Gould, M.A. Yn y flwyddyn 1521, dechreuodd nifer o ddynion, yn Zwickau, yn Sacsoni,' bregethu dysgeidiaeth wahanol mewn rhai pethau i'r hyn oedd Luther yn ei ddysgu. Rhoddai y rhaihynbwysarbenigaryryn a alwent' y bywyd mewnol,' gan ddyweyd fod Duw yn ymwneyd yn uniongyrchol, trwy ei Ysbryd, Ag ymwybyddiaeth dyn ac mai y ddysgeid- iaeth a geid yn y modd hwn ydoedd yr unig wir ddysgeidiaeth am Dduw. Arweinwyr y blaid newydd oeddynt Storch, Stubner, ac yn enwedig Munzer; ac arnynt hwy yr ydys i edrych fel rhagredegwyr yr Ail-Fedyddwyr. Mewn ystyr, yr oeddynt yn ddilynwyr i John Huss, merthyr enwog Bohemia. Dysg- ent nas gallai neb ddarllen yr Ysgrythyr, i bwrpas achub ei enaid, ac ymgeleddiad sanct- eiddiol ei galon, heb oleuni arbenig ac union- gyrchol yr Ysbryd Glan, yr hyn yr oeddynt hwy wedi, ac yn parhau i'w gael. Am fedydd babanod, dywedent ei fod yn waeth na bod heb fedydd o gwbl. Yn naturiol, daethant yn fuan i fod yn wrthddrychau erledigaeth. Codai hyd yn oed Luther ei hun ei lef yn eu herbyn. Pregethai y blaid newydd yn erbyn pob math o ddelwau, ac yn angerdd eu sel, aent i mewn i'r eglwysydd, a gwnaent hwy yn deilchion. Am eu bod wedi codi o fysg y bobl ac yn ddadleuwyr pybyr dros eu Kiawn?ere,u yn erbyn gormes y mawrion, nid rhyfedd iddynt yn fuan iawn ennill poblog- rwydd anarferol; ac ymledu i'r treflanoedd eyfagos :-Nad oedd y degwm i'w godi ar anifeiliaid, ond yd yn unig; fod pob eglwys, neu blwyf, neu gwmmwd, i ddewis ei wein- idog ei hun fod pob dyn ag oedd wedi ei brynu a gwerthfawr waed Crist" yn ddyn rhydd; pob math o ddeddfau helwriaeth i gael eu diddymu; y coedwigoedd a'r fforest- ydd a ladratesid gan y cyfoethogion i gael eu hadfer yn ol at wasanaeth y bobl; gwas- anaeth gorfodol i'r llywodraeth ac i'r pendef- iion i gael ei leihau a'i lysgafnhau, os nad ellwyr ddiddymu; gwaith i gael cyttuno yn rhydd am dano; ardrethoedd i gael eu pen- derfynu trwy gyflafareddiad; gweinyddiad cyfiawnder i fod yn gwbl ammhleidiol; pob tiroedd yr ysbeiliwyd y bobl o honynt i gael eu hadfer; attafaeliadau eiddo Lgael eu di- ddymu a pha beth bynag yn yr oil o'r peth- au hyn y gellid eu profi yn groes i'r Ysgrythyr i gael eu gadael allan, ac ymwrthod a Nid yw yn syn fod y werin yn heidio ar ol y bobl yr oedd diwygiadau o'r fath yma ar eu baner. Munzer ydoedd prophwyd' y sym- mudiad, ac ar liosogrwydd ei ganlynwyr nid oedd terfyn o'r bron. Er i'r awdurdodau ladd can' mil o honynt, myned ar gynnydd cyflym yr oedd ei ddysgyblion. Bu ei ddysg- eidiaeth yn foddion i esgor or yr ymdrechfa waedlyd a elwir, gan haneswyr, Rhyfel y Werin.' Ffrwyth y rhyfel hon ydoedd sym- mudiad yr Ail-Fedyddwyr, fel y dengys Mr. Heath yn eglur, yn ei gyfrol fechan ddyddor- ol. Yn yr Yswissdir y ceir yr Ail-Fedydd- wyr yn tori allan yn gyntaf, a'u prif wrth- wynebydd ydoedd Zuinglius, y diwygiwr enwog. Yr oedd y creulonderau a arfarwyd gan yr awdurdodau-wladol a chrefyddol- yn erchyll mewn gwirionedd. Torid tafodau y pregethwyr ymaith fel moddion effeithiol i'w hattal i bregethu. Ond, codai pregeth- wyr newyddion yn eu lie. Elai lliaws o bobl yn waUgof gan faint y cyffrawd. Am nad ymwrthodent 4'u ffydd' newydd, torid pen- au y dynion, a boddid y merched. Er gwaeth- af poethder yr erledigaeth, parhau yr oedd y cyflrawd. Ymgynnullai y bobl i'r coedwig- oedd, yn nhrymder y nos. Llenwid y car- charau a charcharorion, tra y diangodd lliaws allan o'r wlad, gan beri lledaeniad ar eu hegwyddorion yn y Tyrol, yn yr Almaen, yn yr Iseldiroedd, ac hyd yn oed yn yr Ys- weden. Ond, y gelyn a orfu, yn ngwarchau- ad ofnadwy Munster, yn 1536. Ceir yr hanes yn Hawn gan Mr. Heath. Beth pe ceid cref- yddwyr claiar yr oes hon i ddangos y fath 3^1 dros a Ifyddlondeb i'w hegwyddorion ag a ddangosid an Ail-Fedyddwyr erlidiedig yr unfed ganrif ar bymtheg 1
I LLANARTH, CEREDIGION. I
News
Cite
Share
I LLANARTH, CEREDIGION. I RHYDD y Liverpool Mercury wobrwyon misol am draethodau, &c.; ac y mae y gystadleuaeth yn agored i'r holl fyd. Yn yr iaith Saesneg yr yserifenir hwy. Yr ydym ni yu y plwyf hwn yn teimlo yu hynod foddlawn mai merch leuangc o Lanarth a ennillpdd y wobr am fis Medi diwedd- af. Cyhoeddwyd ei hysgrif yn y Liverpool Week- ly Mereury am Hydref 5ed. Eled Miss Wil- liams yn mlaen i ennill gwobrwyon lawer.-Un o'r lie.
YMCHWIL GAN GYNGHOR YI SIR…
News
Cite
Share
YMCHWIL GAN GYNGHOR Y SIR YN LLANELWY. DYDD Mercher diweddaf, bu y pwyllgor a ben- noiwyd gan Oynghor Sirol Fflint at berwylion Deddf Llywodraeth Leol 1888 ac 1894, yn cynnal ymchwil yn Llanelwy i gais oddi wrth gyfarfod cyhoedduB a gynnaliwvii yn Modelwyddan, ar i drefddegwm Bodelwyddan, Faenol, a Phengwern gael eu gwneyd yn blwyf ar wahAn, ae oddi wrth drethdalwyr trefddegwm Bodengan, Cilowen, a Chrychynan, yn gofyn am gpel tyatiolaethu ar y cynnygiad i rami plwyf Llanelwy. Llywyddai Mr. J. L. Mnspratt, ac yr oedd nifer fawr yn bresennol.. Ymddangosai Mr. Alun Lloyd ar ran rhai 0 drigolion Bodelwyddan, ac hefyd ar ran amryw drethdalwyr yn Llanelwy, i gefnogi y cais; a gwrthwynebai i Mr. Elwy Williams gael eistedd ary faingc, yn n?wyneb iaith a ddefnyddiodd efe mewn cyfarfod o Gynghor y Sir o berthynas i'r cais ger bron y pwyllgor. Y cadeirydd Y mae Mr. Williams wedi gweithredu ar amryw bwyllgorau pwysig er byny, ac nid ydyw y pwyllgor hwn i wneyd dim ond cyflwyDO adroddiad i Gynghor y Sir. Mr. Lloyd a ddywodbdd nad oedd efe yn gwrthwynebu o gwbl o herwydd dig na sathfid ar Mr. Elwy Williams. Mr. T. Roberts, clero Cynghor Plwyf Llanelwy, a gyflwynodd benderfyniad o eiddo y cynghor, a basiwyd ar yr 20fed o Fai, yn cymmeradwyo y cais. Yr oedd 13 o'r 15 aelod yn bresennol, a chariwyd y penderfyniad heb fod neb yn gwrth. ddyweyd. Y eadeirydd- A ydyw y cofnodion yn dy- weyd hyny ?' Mr. Roberts:—'Nacydyw; dywedai yn unig ei fod wedi ei gario. Qyn belled ag yr a. fy ngMf i, yr oedd dau yn erbyn.' Mr. Elwy Williams' 'Doedd hyny ddim yn nem. con. Mr. Lloyd' Y mae ein Lladin ni ychydig yn wahanol i'ch eiddo chwi. Yr oedd Dr. Easterby (un o'r pwyllgor) yn bresennol. Y mae efe yn yn aelod o'r Cynghor Plwyf.' Mr. Williams1A ydyeb chwi am ei holi ef ?' Mr. Lloyd' Ydwyf, os medraf gael gwared o honoch chwi (chwerthin)." Yna, galwodd Mr. Lloyd nifer o dystion o Lanelwy a Bodelwyddan i gefnogi y caio. Fel y denai y tystion i'r boes, Ilofynài Mr. Lloyd i bob un o honynt a oedd yn I agweiar neu barson,' yn nghanol cryn chwertbin. Bu raid i'r Canon Owen Jones, fodd bynag, addef ei fod yn barson Bodelwyddan. Yr oedd efe o blaid gwneyd Bodelwyddan yn blwyf ar wabän. Dyna oadd dymuniad eyffredinol y lie. Yr oedd mynwent yr eglwys yn llawn ddigon ar gyfer anghen- ion y plwyf. Yr oedd y boblogaeth yn lleihau, ac yr oedd yn ilawer teneuach yn awr nag oedd amser y cyfrifiad diweddaf, Yr oedd yno fwy- afrif o Ymneillduwyr yn y plwyf, end nid oedd ganddynt gladdfa; Ni cbodid tdl yno am briodi na chladdu. Ni wyddai efe am neb a gladdwyd yno yn ol y drefn Ymneilldnal. Mr. Elwy Williams: Tybiweh fod cais yn cael ei wneyd am i chwi ganiatau claddu dau y drefn Ymneillduol, a wnaech chwi heb y tal ? Y Canon Jones Ni ddigwyddodd yr un aohlysur felly etto.' Yn ddilynol, dywedodd Mr. Alnn Lloyd fod yno lawer o dystion eraill o blaid y cais, a gof- ynodd iddynt godi ar eu traed, yr hyn a wnaeth- ant; a gwaeddodd rhywnn ea bod oil yn denant- iaid i Syr W. Grenville William*. Mr. G. George, Stryd Isaf, Llanelwy, a wrth- wynebai y cais ar ran amryw drethdalwyr, yn gvmmaint ag y byddai i Lanelwy, rhwng y Waen a Bodelwyddan, golli gwerth trethadwy o 9,000p. Yr oedd yr holl ddynion a ymddang- osodd yno y diwrnod hwnw 0 blaid y cais wedi en hanfon yao gan Syr W. W. Grenville Wil- liams.' Mr. Kelly' Sut y gwyddoch ehwi fod Syr William wedi eu gyru ?' Mr. George O! yr wyf yn 'nabod y dynion yn dda'(chwerthin).' Mr. Kelly A oeddyoh chwi yn bresennol pan orchymynodd iddynt ddyfod ?' Mr. George:—' Nae oeddwn, syr. Mr. Kelly (yn tlym)-.—' FeHy, eat y gwyddoeh chwi ?' Mr. George:—'Am eu bod hwy yma. Syr William ydyw eu meistr, ac y maent hwy yma gyda'i glerc a'i barson (chwerthin).' Mr. William Davies, T.f Fry Ni yrodd Syr William mo'no fi yma.' Mr. George Fe wnant nnrhyw beth a ddy- wed Syr William, eu brenin, wrthynt. I ddang- os i chwi sut y rhoddir yr ysgriw ar waith yn Llanelwy, y mae y Milwriad Howard, yr hwn sydd yn aelod o'r Cynghor Plwyf, wedi ymddi- swyddo, ac yn enwi Mr. Luxmore yn weithredol fel ei olynydd.' Mr. Williams, Wern ddu, a'r Parch. J. Adams, a ddywedasant fod pobl y Waen o blaid aros fel yr oeddynt yn awr ond os dadgyssylltid Bodel- wyddan, fe ofynai pobl y Waea am gael en dad- gyssylltu hefyd.
CYD-BWYLLGOR HEDDGEIDWADOL…
News
Cite
Share
CYD-BWYLLGOR HEDDGEID- WADOL SIR GAERNARFON. CYNNALIWYD cyfarfod chwarterol y cyd-bwyll- gor uch6d ddydd^Ian diweddaf, yn Nghaernar- fon, dan lywyddiaeth Mr. J. E. Greaves, argl- wydd raglaw y sir. Gyflwynodd y prifgwnstabl (Milwriad Rnek), ei adroddiad am y chwaiter. Yr oedd lJiferyr achosion cyhuddebadwy ryw beth yn debyg, eithr bu cryn gynnydd ar yr achosion anghyhuddebadwy, yn fwyaf arbenig achosion o ymosodiadau a meddwdod. Rhifai yr ymosodiadau 101, gyferbyn a 84 yr un chwar- ter y llynedd, tra yr oedd acboBion o 232 gyfer- byn a 199. Cynnorthwywyd agoR i drf chant chwaneg o grwydriaid, erlynwyd pedwar tafarn- wr, a chospwyd dau o honynt. Rhoddasai yr beddgeidwad William Jones, Ebenezer, rybudd o'i fwriad i ymddiswyddo. a cheisfai y prifgwns- tabl am i'r cyfryw gael ei ganiatau ar y 30ain o Hydref. Gofynid hefyd i'r pwyllgor gadarnhau rhodd o 19p. 5s. a ganiatawyd yn y cyfarfod di- weddaf i weddw yr heddgeidwad Evans. Gan fod rhan o blwyf Beddgelert a fuasai gynt yn air Feirionydd yn awr wedi ei roi at air Uaernar. fen, gwnaethid trefniadau i'r lie ddyfod dan wyliadwriaeth heddgeidwaid sir Gaemarfon. Derbyniwyd yr adroddiad ar gynnygiad Mr. Robert Thomas. Dywedodd y dirprwy brifgwnstabl Davies, mewn atteb i'r Cadben Stewart, fod y cynnydd ar ymosodiadan a meddwdod yn ddyledue i'r ffaith fod yr heddgeidwaid YIJ. dwyn yn mlaen nifer fwy o achosion dibwys; ac yr oedd hefyd duedd gynnyddol ar ran personau i ddwyn achosion gynnyddol ar ran pi? dibwys o ymosodiadau ger bron y llysoedd. Cyf- rifai gwneuthariad ffordd haiam y Wyddfa i raddau helaeth am y cynnydd yn niter y crwydr. iaiu yn y wlad. Mr. Jones Morris a ddywedai y elywsai fod dau gwnstabl wedi eu diswyddo yn Llandudno, a dymunai wybod pa ham na chyfeirid at hyny yn adroddiad y prif gwnstabl. Y dirprwy a ddywedodd fod yr adroddiad wedi ei gyboeddi cyn i'r digwyddiad gymmeryd lie. Yr oedd yn wir fod y dynion wedi en diswyddo yn ddiattreg. Darllenwyd llythyr oddi wrth y Rhingyll Pritchard, Caernarfon, yn ymddiswyddo o her- wydd gwaeledd iechyd, Rhoddai amryw o'r ael- odau gymmeriad da i'r swyddog, yr hwn a was- anaethasai am 24ain mlynedd a phenderfynwyd derbyn yr ymddiswyddiad, a chaniatau i'r rhin- gyll flwydd-dftl o 47p. HysbysOdd Mr. Kneeshaw, fel aelod o'r pwyll- gor a bennodwyd i sicrbau tir i adeiladu ped- way o dai i'r heddgeidwaid yn Llandudno, eu bod wedi cael cynnyg ar ddigon o dir i godi dan dt yn nghyfeiriad Craigeide, ac i godi daD yn rhagor yn ymyl gorsaf y ffordd haiara. Tybid y costiai y tir 105p., ae y byddai y draul oil yn l,600p. Cadarnhawyd gwaith y pwyllgor, a chyttunwyd i ddwyn y mater ger bron y cyfar- fod nesaf o'r pwyllgor cyllidol. Derbyniwyd dau fil o Fangor a'Llanfairfschan, o berthynas i ddifrod a wnaed yn ystod helynt- ion etholiadol yno ychydig fisoedd yn ol; a chyf- eiriwyd hwy i sylw pwyllgor archwilio y oyf- rifon.
CYNGHOR SIR FON._I
News
Cite
Share
CYNGHOR SIR FON. CYNNALIWYD cyfarfod o'r cynghor uchod yn Llangefni, ddydd Gwener diweddaf, dan lyw- yddiaeth Mr. A. M'Killop. Darllenwyd llyth- yr oddi wrth Gynghor Sir Ddinbych, o berth- ynas i dollau ffordd haiarn, yn dyweyd fod pwyllgor wedi ei bennodi i gynnal ymchwiliad- au Ileol mewn gwahanol leoedd, ar gais saith neu ragor o fasnachwyr neu amaethwyr. Ar gynnygiad Mr. Lewis Hughes, yn cael ei eilio gan Mr. Prytherch, pennodwyd pwyllgor cyffelyb gan Gynghor Sir F6n. Ail bennod- wyd Mr. David Rees yn un o lywiawdwyr Coleg y Brifysgol, Bangor. Pennodasid pwyllgor i gynnal ymchwihad lleol o berthynas I gais Cynghor Plwyf Llan- fihangel Tre r Beirdd am hawl i logi tir trwy orfod at wneyd mftn-ddaliadau, a chyflwynodd y pwyllgar hwnw adroddiad i'r perwyl eu bod wedi gwrandaw tystiolaethau gan nifer o ber- sonau, yn cynnwys rhai o aelodau a chlerc y Cynghor Plwyf, ac ni wnaed gwrthwynebiad gan unrhyw berson & chanddo ddawr yn y Siater. Boddlonwyd y pwyllgor na fedrid ddim. cael tii- pwrpaso ,I pwyllgor na feyd r i'd ddim cael tir pwrpasol drwy gyttundeb, a chymmeradwyent y cynghor i roddi i'r Cyng- hor Plwyf i logi tir trwy orfod, am 25ain mlynedd, y cyfryw swm ag a fyddai eisieu, o'r 76ain erw yn y plwyf, eiddo Syr Richard Bulkeley, Barwnig, ac a ddelid gan Mr. Thomas Chambers. Mr. D. Rees, wrth gyflwyno yr adroddiad, a ddywedai fod yn ddrwg ganddo na fedrasant logi tir drwy gyttundeb; a chynnygiodd ef fod y cwestiwn yn cael ei ohirio hyd y cyfarfod nesai, er mwyn i'r Cynghor Plwyf etto geisio dyfod i gyttundeb a'r tirfeddiannwr. Mr. H. Roberts a eiliodd y cynnygiad, &'r hwn y cyttunwyd yn unfrydol. Yr oedd Mr. Lewis Hughes wedi rhoddi rhybudd y cynnygiai:—'Eu bod yir ceisio gwybod gan y llywodraeth pa gymmhorth a all roddi tuag at wneyd ffordd haiarn ysgafn o'r Valley i Amlwch.' Cynnygiodd Mr. Hughes yn awr eu bod yn pennodi pwyllgor i ymweled "P rgwahanol dirfeddiannwyr i ofyn a fyddent I yn barod i roddi tir ar delerau rhesymol at y pwrpas. Eiliwyd y cynnygiad gan Mr. R. Jones; a phasiwyd ef gyda'r chwanegiad, ar gynnygiad Mr. J. Williams, Llanfair, yn cael ei eilio gan Mr. J. Williams, Pare Newydd, fod y pwyllgor i ystyried y cweatiwn yn ei berthynas a'r holl sir. Yna, pennodwyd pwyllgor i wneyd y gwaith. Ar gynnygiad Mr. Lewis Hughes yn cael ei eilio gan Mr. O. Pierce, penderfynwyd 'Eu bod yn ceisio gwybod gan y llywodraeth pa gym- mhorth a allai roddi tuag at wneyd porthladd- oedd pysgota yn Moelfre a Thraeth Coch.' Mr. Lewis Hughes a gynnygiodd y ddau benderfyniad canlynol:—'Fod y cynghor yn barchus yn deisebu y llywodraeth am iddi ystyried y priodoldeb o bennodi adran neilldu- ol o Fwrdd Llywodraethol i Gymru.' 'Fod y cynghor yn gwrthdystio yn bendant yn erbyn rhoddi rhagor o gymmhorth o arian y wlat i yegolion enwadol yn Nghymru.' Eiliwyd y cynnygiadau gan Mr. W. D. Jones, a phasiwyd hwy. Ar gynnygiadlMr. W. D. Jones, yn cael ei eilio gan Dr. E.P. Edwards, pasiwyd pender- fyniad yn cymmhell fod pob cerbyd, &c., i gf.do goleu o bob tu iddo wrth deithio'r ffyrdd yn y nos, er mwyn diogelwch.
I TRWSIO YR EISTEDDFOD.
News
Cite
Share
I TRWSIO YR EISTEDDFOD. I MYMPWYON LLANDUDNO. Nos Wener, y 18fed, cyfarfu pwyllgor gweithiol enwog Eisteddfod Llandudno, o dan lywyddiaeth Mr. John Jones, y cadeirydd, yr hwn a gyflwyn- odd adroddiad o ganlyniad amryw gyfarfodydd, yn y rhai y cynnrychiolid Cwmni y flier, Cwmni y Victoria Palace, a pherchenogion St. George's Hall, ynghylch pa beth a gynnelid, os cynnelid rhywbeth o gwbl, yn mhafiliwn yr eisteddfod ar ol i'r eisteddfod fyned heibio. Daethai cyfar- wyddwyr y Pier i'r penderfyniad i beidio gadael i ddim gael ei gynnal yn eu pafiliwn hwy ar ol yr eisteddfod. Cynnygiad y pwyllgor gweithiol ydoedd, peidio cynnal dim os na byddai diffyg arianel yngl^n a'r eisteddfod. Ch byddai colled, eu bod i gynnal arddangosfeydd blodeu, nodach. feydd, eyfarfodydd canu, a thri o en(er(ainments. Cyfarfu y pwyllgor Ag Arglwydd Mostyn y prydnawn hwnw, ac anfonasai ei arglwyddiaeth ei attebiad olaf. Cyflwynwya y teleran gan Mr. Humphreys, goruehwyliwr Arglwydd Moatyn. Pe digwyddai yr eisteddfod droi yn golled, ni fyddai gan Arglwydd Mostyn unrhyw wrthwyn. ebiad i'r adeilad gael ei ddefnyddio tuag at gynnal arddangosfa flodeu, nodachfa, a chwrdd canu, ond dim byd aiall. Gadawai i'r adeilad sefyll hyd ddiwedd mis Medi; ao ni chodid rhent am y cae oni ddefnyddid ef ar ol yr eiateddfod. Derbyn. iwyd telerau Arglwydd Mostyn, a diolchwyd yn gynnea iddo. Darllenwyd y llythyr canlynol oddi wrth Mr. A. Howells, y consul Americanaidd yn Ngbaer. dydd:- I Mewn attebiad i'r eiddpoh am y 15ted cyfisol, yn gofyn fy marn ar roddi diwrnod at gwestiynau Americanaidd yn Eisteddfod Llandudno, dymun. af ddyweyd fy mod yn argyhoeddedig y gwerth- fawrogid hyn yn ucbel gan y Cymry American. aidd a thynai niferoedd mawr yno, na ddeuai y rhan fwyaf o honynt drwy unrhyw foddion eraill. I ba raddau y dylid cario y syniad Amerioanaidd allan, nid wyf yn barod i awgrymu ond gallaf anturio awgrymu y dylid gadael y llwyfan, o berthynas i lywyddion, arweinyddlon, a chaneuon eiateddfodol, yn nwylaw pwyllgor o Americaniaid a ddewisir gan eich pwyllgor chwi a bydd i farnau Americaniaid eraill, y mae yn debyg, eu cynnorthwyo hwy i gwbl'au y cynunn drwy helaethu y syniad hyd yn oed i gynnwys cytad euaethau Amerioanaidd. Nis gwn i am ddim Americaniaid yn trigo yn y wlad bop oddigerth Dr. D. C. Davies, y consnl Americanaidd yn Abertawe ond 11 1,odwdi, i ehwi restr liosog o Gymry Iydd yn Eyw yn y TMaethau Unedig, pe dymnnpoh ohebu & hwy yn beMonot. Ond ym. ddengy< i mi mi y dull goreu a fyddai CM? argraphu erthygl yn Y Drych, yn gwahoda gohebiaeth ar y pwngc ac os ydych yn meddwl y byddai o fantais, fe yaprifenaf i i'r brych gefnogi y cynllun, ac yn gofyn i bawb a deimli ddyddordeb yn y mater ymohebu a chwi. Felly, fe wyntyllid ao fe hysbysid y peth yn drwyadl yn mysg Cymry yr America. Os gallaf fi fod o ryw wasanaeth i chwi mewn unrhyw ffordd arall, byddweh cystal a'm hysbysu cyn pen yr wythnoa, gan y byddaf yn ymadael ar y 25ain am dro o dden-fis yn yr Unol Dalaethau.' Chwanegai Mr. A. Howells y byddai diwrnod Americanaidd yn sicr o dynu llawer iawn chwaneg nag arfer 0 Americaniaid i'r eisteddfod, a bod 0 les i eisteddfodau dyfodol. Mr. John Littler a ysgrifenai i wrthwynebu Dathlu Annibyniaeth yr America' ynglfn &'r Eisteddfod. Gobeithiai efe y seibiai y pwyllgor cyn traddodi eu hunaiu i ddatiilu y gorchfygiadau tostaf a gafodd arfau Prydain erioed (chwerthin). Chwanegai Mr. John Littler ei fod ef yn Ngbas- newydd yn cynnadlu gyda'r pwyllgor gweithiol o berthynas i adolygu Gweddi yr Orsedd, a di- wygiadan eisteddfodol eraill (chwerthin). Cynnygiodd y cadeirydd a phasiwyd, cyn d'od i unrhyw benderfyniad o beitiiynas i'r 'Diwrnod Americanaidd,' fod Mr. Anthony Howells yn edrych pa beth ydoedd barn a theimlad yr Amer- ionaiaid yn ystod y ddau fig y byddai efe- yno.
FFORDD HAIARN WYDDGRUG A 'JUNCTION'…
News
Cite
Share
FFORDD HAIARN WYDDGRUG A 'JUNCTION' DINBYCH. CYNNALIWYD cyfarfod lianner-blynyddol y cwmni uchod yn Llundain, ddydd Iau diwedd- af, dan lywyddiaeth Mr. P. P. Pennant, yr hwn, wrth gynnyg derbyn yr adroddiad, a ddywedodd fod lleihad o 171 p. yn swm y der- byniadau am yr banner blwyddyn, yr hyn oedd yn ddyledua, yn benaf, i'r peth mawr ddechreu y flwyddyn. Hwn oedd y tro cyntaf er's blynyddoedd lawer i'r derbyniadau lei iau. Sylwoad y llywydd, hefyd, ar amryw bethau oedd fel fe yn arwyddo fod masnach yn byw- iogi. Eiliodd Mr. G. M. Dixon y cynnygiad, a derbyniwyd yr adroddiad.
LLANDYSSUL.
News
Cite
Share
LLANDYSSUL. Ooleuni.—Cynnaliwyd cyfarfod llioaog yn Neuadd Gyboeddus y Porth, nos Iau, Hydref 17eg, o dan lyw- yddiaeth Mr. Evan Jones, Tyssul Castle. Darfu i Mr. Davies, fferyllydd, ddwyn ei adroddiad cyllidol ger bron, yn mha un y dangosodd fod dros 40p. mewn llaw. Cynnwysa hyn y swm a dderbynlwyd yn weddill o'r eisteddfod. Ail appwyntiwyd Mr. T. A. W. Rees yn ysgrifenydd, ac appwyntiwyd Mr. Evans, fferyllydd, yndrysorydd yn lie Mr. Davies, o herwydd ymddi- swyddiad yr olaf. Yna, rhanwyd y dref i bedair adran, ac appwyntiwyd personan i ymweled i, phob un o honynt, er casglu at oleuo y dref, Petiderfynwyd goleuo y dref yn ddioed. Bwrdd Ysgol y Plwyf.—Cynnaliwyd cyfarfod Mill. duol o'r bwrdd hwn nos Lun, Hydref 21ain, o dan lywyddiaeth y Parch. T. Pennant Phillips, Yr oedd, befyd, yn bresennol y Mri. E. Evans, Gwarcood; B. Davies, Blaenytbau; a J. Morgan, Rock Mills. Cynnygiodd Mr. B. Davies eu bod yn prynu hanner erw o dir gan Mr. Fitz-Williams, er adeiladu ysgoldy arno. Saif y darn tir gyferbyn H'r ysgoldy pres.- ennol. Eiliodd Mr. J. Morgans, a phasiwyd ef yn un- frydol. Ystyriwyd appel oddi wrth Mr. F. Hughes am gao benthyg ysgoldy y hwrdd er oynnal eyfarfodydd dir- westol rheolaidd ynddi. Pasiwyd eu bod yn dymuno i Mr. Hughes appelio at lywiawdwyr yr Ysgol Ganol. raddol am fenthyg eu bysgoldy hwy; ac os y metbent, yna bydd ysgoldy y bwrdd at wasanaeth y dirwestwyr, ar y telerau fod yr ysgoldy yn cael ei chadw yn Un ac heb niwed. Oyfarfodydd Pregetltu y Wetleyaid.—Cynnaliodd y Wesleyaid eu cyfarfodydd blynyddol nos Fawrth a dydd Mercber, y 15fed a'r 16eg cyfisol. Cymmerodd odfeuon nos Fawrth a boreu ddydd Mercher le yn nghapel y Wesleyaid, a rhai y prydnawn a'r hwyrdydd Iau, yn Seion, capel yr Annibynwyr. Pregethwyd gan y Parchn. H. Jones (Harddfryn), Tregarth; J. D. Jones, Llanbedr; a G. O. Roberts (korfin). Gwnaed casgliadau yn yr holl odfeuon at y treuliau. Yr oedd y gwahanol bregefchwyr mewn hwyliau ar- dderchog, a thraddodwyd y genadwri yn rymus ac effeithiol. Yr Heddlys.—Cynnaliwyd heddlys neillduol yn Neuadd Gyboeddus y Porth, ddydd Llun, yr 21ain cyfisol, pan yr eisteddai Dr. Powell ar y faingc famal, Cyhuddwyd y Mri. George Mabe, oigydd, Abertawe J. Gregory, gwerthwr pysgod, Citstellnedd a Lewis Pugh, cfgydd, Caerfyrddin, o ddwyn oriawr oddi a Mr..T. Saunders, Owmgweu ITa, Pencader. Ym. ddangosodd Mr. W. E. GeOPge, cyfreithiwr, dros y diffynwyr. Rhoddodd yr heddgeidwad Jones, Pen- cader, YMr. D. ogi. a:s[¡r::th dros yr erlyniad. Yn y diwedd, rbyddhawyd y diffynwyr oil o'r cyhuddiad.
I LLANGELER.
News
Cite
Share
I LLANGELER. CladdedigaethoM.—Dydd Liun, Hydref 21ain, cladd- wyd gweddillion marwol Mr. John Jones, Penpwll, Llangeler, yn nghladdfa Saron. Pregethodd y Parch. Mr. Morris, Aberteifi, ar yr achlysur, a chymmerwyd rhan yn y gwasanaeth defosiyuol gan y Parch. T. Pennant Phillips, a thri gwiiinidog arall. Yr oedd yr ymadawedig yn ddyn parehus, ac hfffyd yn dra adna- byddus. Yr un dydd, claddwyd Mrs. Jones, ond yn fwy adnabyddus fel y ddiweddar Mrs. Williams, o Allt-yr- odyn Arms. Yr oedd 35 o gerbydau, ac amryw ar feirch, yn yr angladd.
I PONTSIAN.
News
Cite
Share
I PONTSIAN. C??Aof F?/o?.—OynnaUwyd cyfarfod arferol y cyngor hwn yn ysgoldy y bwrdd, nos Lun. yr 2laiyn oyfisol, o dan lywyddiaeth Mr. Evan Evans. Yr oedd yr oil o'r aelodau yn bresennol oddi gerth Mr. J. Davies, Bridge Shop. Dygwyd ewyllys y diweddar Mr. Bowen, Waenifor, ger bron, yn prcfi fod lliig saith gant o bunnau wedi eu gadael i blwyfydd Llanwenog Llandyssul, a Llanllwni; ond pan y rhydd y llywodr- aeth addysg rad i blant y plwyfydd uchod, yna ii yr arian draohefn i deulu Mr. Bowen. Cynnygiodd Mr. D. Davies, Pengraig, ac eiliodd Mr, D. Beynon Davies, fod pontbren i gael ei gosod dros yr afon Cerdin, ger ystafell Pantolwen. Cynnygiodd Mr. John Thomas, Glanclettwr, nad oedd yr un i fod yno. Eiliwyd ef gao Mr. J. Jenktns, GwarUwynedM. Pleidleisiodd y Mri. J. Davies, Pantgwyn; D Davies, Camnant Fach; R. M. Davies; ac E. Jones Rhydowen, dros y cynnygiad; a chefnogodd y Parch. E. P. Jones y gwelliant. Ni y Ileill yr?o ffordd na'r llall. Felly, pasiwyd y cynnygiad. Pasiwyd yn unfrydol, ar gynnygiad Mr. E. Jones, Rhydowen, ac eiliad Mr. J. Thomas, Glanclettwr, fod pontbren i gael el chodi dros y Clettwr, ger Dref. newydd; y draul i beidio bod dros bunt, yr un modd a p hont y Stafell,
I LLWYNRHYDOWEN.
News
Cite
Share
I LLWYNRHYDOWEN. Llyfrgell newydd.-Y mae aelodau ex).?ys y Llwvn wedi penderfynu ail agor eu Ilyfrgell at wasanaeth yr ard&l. Y mae y Paroh. W. J. D&vieN gweinidog v lie 'r Mri. E. Evans, Glynmene, ? ? Evans, Pandv, wedi gOlod y Uyfrgeil mS7n trefn M y mae yn dda genym gyhoeddi fod Mr,. MarIe.ThomM.g? y diweddar Gwilym Maries, wedi rhoddi Utfer fawr o ?yf? yablenydd 1'r Ilyfrgel4 fel y mae heddyw yn fwy nag erioed.
I TALGAREG.
News
Cite
Share
I TALGAREG. t Pregeth Angladdol.—Dydd Sabbath, Hydref 20fed, traddododd y Parch. T. R. Davies, Pisgah, bregeth angladdol, er ooffadwrlaeth aID Mr. W. Jones, mab y Cadben a Mrs. Jones, Uanarth, yr hwn a fu farw yn Rosftrio, America Ddeheuol, i gynnulleidfaj liosog. Yr oedd yr ymadawedig yn ddyn leuangc hardd ei rodiad, ac yn wir grefyddol, I OHEBYDD,