Baner ac Amserau Cymru

CYNNADLEDD CYMDEITHAS YR I YMDRECH GRISTIONOGOL. CYNNALIWYD trydedd gynnadledd flynyddol Un- deb Gogledd Cymru o Gymdeithas Ymdrech Gristionogol y Bobl Ieuaingc yn nghapel y Bedyddwyr, Llandudno, ddydd Iau diweddaf. (?ymmero?d y cyfarfod cyntaf Ie am ddeg o'r gX Llywyddid gan y Parch. J^ ohn Raymod, yr hwn a roddodd groesaw gwresojj l r gymdeithas i Landudno. Yn ei anerchiad agoriadol, efe a eglurodd yr angen am gymdeithasau o'r fath, a'r gwaith defoyddiol a wneid ganddynt drwy sicrhau dyddordeb y bobl ieuaingc mewn gwaith da. Y Parch. T. Shaokland, Rhyl, a ddarllenodd bapur ar 'Addoliad.' Ymresymai mai nid rhyw sefydliad o eiddo dyn er lies dyn ydoedd y Sab. bath, eithr diwrnod arbenig o bennodiad Duw i addoli Duw. Nid peth a ddyfe.siodd Cristionog. aeth ydoedd, eithr sefydliad dwyfol p»rhaus Gwneid ymdrechion cryfaon i ddinystrio nodwedd vshrydol y Sabbath drwy ei wneyd yn ddiwrnod o ddifyrwch. Gallai y bobl hyny a dynent oddi wrth ddifrifwch a difrifoldeb eu haddoliad fodd- loni en teimladau a'u nwydau, eithr fe feithrimd y nwydau hyny ar draul pylu:y teimlad ysbryd. ol. Nid oedd yn iawn lselhau ton ysbrydol eu haddoliad Sabbothol. Yr oedd raid iddynt osod pwys ar y gwahaniaeth hanfodol rhwng cyngherdd Ac addoliad Cristionogol (clywch elywoh). Y Parch. D. Glyn Lewis, Rhyl, a ddarllenodd bapur ar 'Waith,' yn yr hwn yr ymresymai fod dydd sanctaidd yn angenrheidiol fel gwyl i gorph acenaid; a chafwyd papur ar Bleser gan y Parch. D. Oliver, Treffynnon. Addefai Mr. Oliver fod difyrion yn gyfreithlawn ao angenrheid- iol ond dylasent gael eu defnyddio i wneyd bywyd yn hyfryd a llawen. Nid dyben eu bodol. aeth oedd ymddifyru"; a dylasid bob, amser ysgoi difyrion oedd yn cynnyrchu chwaeth lsel ac aflacli. Dilynodd trafodaeth ar y papyrau, yn yr hon v cyinmerwyd rhan gan y Parch. G. E. Catlin, Llandudno; Mr. F. W. Roberts, Dinbyeh y Parch. H. Barrow William", Llandudno, ac eraill. uMhycuadledd y prydoawn, o tdan lywydd iaeth y Parch. C. T. Astley, yr hwn addywedodd nad oedd raid iddynt hwy tyned i chwilio am gymmrwd Rhufeinaidd, nac Anglicanaidd, Grin. delwaldaidd, na Swinaidd, i'w gwneyd yn nn Darllenodd y Parch. W. Lanceley, Treffynnon, bapur ar y Pwyllgor gwylio; a rhoddodd y Parch. A. S. Howell, Birmingham, anerchiad ar ein Hymrwymiad a'n bywyd beunyddiol. Yn yr hwyr, oynnaliwyd cyfarfod cyhoeadus yn nghapel y Presbyteriaid Saesnig, o dan lyw- yddiaeth y Parch. T. Lloyd, Colwyn Bay, pryd y traddodwyd anerchiadau gan y Parchn. J. B. Morgan, Caer, ac A. S. Howell. Birmingham. Cynnaliwyd rhai cyfarfodydd ddydd Merehtr befvd.

RHAGFARN AI RHAGRITH? CLEBRAN DIRMYGUS. Yn nghyfarfod Cynnadledd Esgobaeth L an- daf, ddydd Mercher, yn Xg,,aerdydd ?,on. gyfarchodd yr esgob (?e, f, e g ,u eHfa ar fuddugoliaeth yr Undebwyr ynNeheu? dir Cymru, a manan eraUI. yr hyn a ddygodd oddi amgylch 0 rehfygiad Mesur Dadsefydhad. Anturiai ef h?i na ddygwyd enoed yn mlaen vn Nh? y Cyffredin fesur creulonach, mwy anonest M anghyfansoddiadol, oddi ar ?m- mhellion basach a mwy dirmygus. Wrth gyfeirio at y gwaith o drwsio'r eglwys, dywed- odd yr esgob mM y? prif amcan oedd eisieu ei gyrhaedd oedd cael yn mhob plwyf crvf o fforph, galluog o feddwl, ac o ddifrif yn eu crefydd. Dylesid rhoddi gallu i'r esgobion i bennodi curaaiaid abl lie byddai periglonaid yn esgeuluso o wirfodd neu yn fethiantus o gorph, gydag awdurdod i syrnmud y cyfryw barsoniaid wedi hyny, os byddent yn eithafol o eseenlus. Wrt 1 son am addysg, dywedodd yr esgob fod yn ddyledswydd ar Eglwyswyr ofalu fod eu hysgolion yn cael eu cadw yn y cyflwr mwyaf effeithiol, ac na fyddai i gym- maint ag un o honyno gael ei chau neu ei throsglwyddo dan awdurdod bwrdd ysgol. Ar adroddiad Pwyllgor Amddiffyn yr Eglwys cynnygiodd y Parch. S. H. T. Nicholl welliant yn dadgan fod y gynnadledd yn gofidio nad oedd rheolwyr yr Eglwys ddim wedi annog y ffyddlawn i gyHawni y ddyledswydd o roddi diolch ar gyhoedd i'r Hollalluog Dduw am ei ddaioni yn atteb eu gweddïau; ac yn cadw r genedl rhag y pechod o wrthod ei chynghrwr- iad a'r ffydd Gatholig, a thrwy barhau i'r elwys ei gwaddoliadau i hyrwyddo ei waith 6 Wedi peth trafodaeth, ar awgrymiad :y Cynon Thompson, tynwyd y gwelliant yn ol. Yn y prydnawn, buwyd yn trafod y mater o gael arian y wlad afc gynnal ysgolion yr Kglwys. Pasiwyd penderfyniad yn hawlio cymmhorth arianol chwanegol i gynnal lysgol an w rfodd" ol;' a bod y cymmhorth hwnw i ddyfod o r Trysorlys Ymherodrol, yn y ffurf o roddion chwanegol.

ELUSENAU MON. DYDD Sadwm, Hydref 19eg, aeth Mr. T. E. Morris thagddo gyda'i ymohwiliad i hanes elosen. au M6n, pryd y cynnaliodd eieteddiad yn Mhen-mynydd. Yn gymmaint a bod Mr. Murray wedi cynnal vmchwil i'r elueendai yn Mawrth y Uynedd, dy. wedodd Mr. Morris nad ystyriai efe ddim ond yr hyn a gymmerasai le er hyny. Fel canlyniad i'r ymchwil hono, gofynasai y dirprwywyr i'r ym- ddiriedolwyr geisio am gynUun i wemyddu yr elusen hon heb fyned i gyfraith. Gwrthooasai yr ymddiriedolwyr wneyd hyny, a chymmerodd peth gohebiaeth le. Cyhoeddodd y dirprwywyr eu tystyegrif i'r Twrnai Cyffredinol yn Awst, 1894, a chymmerassnt y mater i fyny. Yna anfonwyd llythyr i'r ymddiriedolwyr, yn dyweyd y byddai raid dechreu y gweithrediadau yn mhen y deng niwrnod, os na cheisid am gynlinn. Yn Ebrill eleni, anfonodd yr ymddiriedolwyr i ofyn am gyn. llun; tnd nid oedd y ffurf o gais wedi ei enwi l fyny yn briodol, gan nad arwyddwyd ef gan fwyafrif o'r ymddiriedolwyr. Yn ol y llyfr cof- nodion, yr hwn a roddwyd iddo ef yn awr gan y ficer, penderfynwyd, mewn cyfarfod a gynnaliwyd yn mis Ionawr, pan nad oedd ond pedwar o'r 13eg ymddiriedolwr yn bresennol, i gelsio cynllun a thrachefn ynlMawrth, prydyroedd wyth yn bresen- nol, pasiwyd penderfyniad cyffelyb. Yn Mebefin, pryd nad oedd ond saith yn bresennol, diddymwyd y penderfyniad hwn; ao nid oeddid etto wedi hys- bysu hyny i'r dirprwywyr. Yr oedd y gweith- rediadau i'w gorfod i geisio cynllun wedi eu hoedi hyd oni chynnelid yr ymchwil presennol. Gobeithiai ef y cyfarfyddai yr ymddiriedolwyr yn fuan, ao y penderfynent beidio cymmeryd y cyf- rifoldeb ar eu hysgwyddau o fyned i gyfraith; ac y byddai iddynt, fel dynion rhesymol yn credu mewn cyfraith a threfn, geisio am gael rhoi hyn ar sail gadarn unwaith am byth. Gofidiai efe nad oedd yno ragor o'r ymddiriedolwyr yn bres. ennol. Yr oedd y treuliau hyd yma o dan lOp. i'r elusen. 0 berthynas i elusen Robert Wynn, hysbyswyd fod R. Wynn, elerc, drwy ei ewyllys, a ddygai yr amseriad 1720, wedi gadael swm o 50p. yr un i blwyfydd Llantrisant a Phen-myn ydd; acyr oedd y symiau hyu, yn ddilynol, wedi eu gosod allan gan yr ymddiriedolwyr i brynu fferm elwid Engen Chwyth, yn mhlwyf Bodedern. Yn 1864, ffurfiodd Dirprwywyr yr Elusenau gynllun yn ol yr bwn y pennodid rheithor a wardeniaid Llantrisant, ynghyd a'r diweddar Archddiacon Wynne Jones, yn ymddiriedolwyr, a chyfarwyddid hwy i ddefnyddio un rhan o bedair o'r incwm blynyddol i ranu bwyd neu angenrheidiau eraill i diodion haeddiannol yn mhlwyf Bodedern, a thair rhan o bedair at bwrpas cyffelyb yn mhlwyf Llantrisant.

GWIB-DEITHIAU I MARCHAWG CRWYDRAD. I Cyflwynedig (heb ganiatdd) i'r Cardinal Vychan. An y 9fed o Awsb, 1492, fe ymddangoeai tel pe bnasai boll boblogaeth Rhufain, o Borth y Bobl i'r Colosseum, ae o Yrodroohfeydd Diocletian hyd i Gastell Sant Antonio, wedi cyttnno ft u gilyaa > gydgyfarfod mewn man pennodol, a adwaemr wrth yr enw rhyfedd Lie Pedr Sant. Yr Mdd Hygaid P?b. yn mhob parth. yu gor- ay? arfan neillduol yn y A atican; 0 Megid am mai yno yr oedd y cysbjdlawd dirgel wedi cyd gvfarfod. Ac o herwydd tod Innocent v ill. wedi marv? er's pymthegnb yr oedd y cardinaHaid yn ethol pab newydd. R^fam ydyw y lie am ethol. iadan, fel am Bapistiaid 0 «ylf»eniad _wed?; hyd heddyw-sef, yn y?d y?hyich chwe  rif ar hugain-y mae hi wedi ethol yn wastad M brenhinoedd, ei maerod, ai swyddogioD gwedlyd, ei hvmberawyri a'i phabau; ac o gftulyn » &deg elsteddiad y !)yB dirgel, ymddangosai Rtiiif- &in M mewn iBt o wa )gofrwydd moesol gan ?rn pob radd 0 ddynion i gvfeiriad y Vatican, 13?u ?onte Cavallo, yn y cdHi nen y Ha?yn o, fel y byddai 'ovrddan coch' yn cae)eucadwGe? hwynt felly am yr arf?rai y rhai a I(ymmeret ran yn eu gweithrediadM wisgo dillad o hw lad. ?'T?e. wr?h reswm, etholiad pab J yQ adeg o ddyddordeb mawr a chyff:e«noL u ddyddiau Sant Pedr byd ddyddiau ^"Vd .ond bn tymmor teyrnasiad y pabao, at eO gJlydd, nd wyth mlynedd ac nid ychydlg 0 hJe^ iynuo blimon a ddigwyddent yn y blynyddoedd hyny, a hyny o herwydd eiddigedd y car^lBaliaid b o egog, &c., yngbyd ?'' bywyd aaan ?'?"M yn ami gku y rhai a godid i ?da.r ?  Mampt: Innocent VIII., yr hwn a adrhydeddwyd a'r teitl o dad ei bobl, yn codi, mae'n debyg, o'r ffaith ei fod ef, ac efe yn bab, yn dadi ?nn?er ag wyth o feibio'n, ae amryw o ferched, a r hwn, ? 01 arwain bywyd U.c. a fu farw o f?rwolaeth bnenns— effaith afradlonedd a thrythyllwcb, ae, OR gellir coelio Stefano Jufessura, dim lIai na dau eant a saith deg o lofrnddiaethau at hyny. Fel y dywedwyd, yr oedd llygajd y bobl yn gyfeiriedig at y Vatican, ac yn neillduol at y corn m\g, o ba un yr oedd ,yr arwydd cyntaf i ym- ddangos Fel yr oedd yr twe [gweddi ar Mairl yn cael ei hadrodd ar ddiwedd y dydd, clywyd cri yn gynimysg â chwerthin yn dyrchafu ar edyn yr awel, o ganol y dorf arnthrol, mewn canlyniad i golofn 0 f\g ypgafn a llwydwyn a ddyrchafai o'r corn. A neges fawr a phwysig y v^oedd, rhoddi ar ddeall i Rufain a r bird eu bod eu dau-Rhnfain a'r byd-wedi en tvnghedu i fod am dymmor pellach heb bab I Pa ham ? Dyma r Pa um"Iii wyddodd i'r daflen a gyn- nwysai enwan yr etholedigion fyned i r tan eyn ei ebwblhau, a llopg,4 yn lIudw; aimftg hi ydoedd y golofn a welasid yn dyfod o'r corn, ac a barodd y fath gri a chwerthin yn mysg y dyrfa, fel y nodwyd. °° Gan gynted ag y deallodd y dyrfa hyn yna, troes agos i bawb en hwynebaa am eu cartrefi, gan na wneid dim yn rbagor y noson hono, hyd, o leiaf, y horen dranoeth, pryd yr ail gyfarfyddai y cardinaliaid. Cymmerwyd y siomedigaeth mewn natur dda, a chafwyd llawer o ddifyrwch ar eorn y corn a chwythai i fyny farg papnr mor bwvsig. Erbyn deg o'r gloch y nos, yr oedd tawelwch a thywyllwch yn cyd-deyrnasu yn y ddinas drwyddi draw.Dacw oleuni gwhu yn aros Yn un o ffenestri y Vatican, fel pe byddai wedi ei adael o bwrpas i ddangos pa mor drwchui ydoedd y tywyllwch yn nghymmydogaeth union. gyrchol y palas. Ah pwy ydyw y gwr sydd yn ymsymmnd yn araf, distaw, a goebelgar rhyngddo ag nn o golofnau yr egobdy? Dyna efe wedi ei phasio, ae y mae'n jtwr yn cvfeirio ei gamrau dis- taw rhyngddo a'r ftwnt sydd yn nghanol yr ys- gwâr. Dyna efe yr.o. Y mae o'n awyddus i vmlechu mewn lie dirge!. Edrycha o'l amgylch yn ofalus a lladronaidd, mewn trefn i fod yn sicr yn ei feddwl nad oes neb yn ei ganfod. Ai ellyll yw? Fe geir gweled toe. Dyna gleddyf allan, a thery ei flaen ar geryg y palmant; it gwreichion t&n o honynt Y mae rhywun yn deall yr arwydd hwn; a chyn braidd i'r wrelchionen olaf ddiffodd, mae y golenni gwan oedd yn ffenestr y Vatican yn marw, ac ar yr nn foment y mae pecyn bychan yn cael ei dafln allan, ac yn diegyn o fewn ych- vdig o gamrau iddo—o'r tu ol-a phiga yntan ef i fyny yn frysiog. Ac er gwaethaf y tywyllwch, aeth ymaith yn brysur; ac wedi cyrbaedd o hono 1 hanner Borgo Veechio, troa i heol ar y dde. Yn mhen pellaf bon yr oedd delw o Mair y Forwyn a'i lamp, wrth oleoni pa un y darllena gynnwys- iad y pecyn a nodwyd. Syrthiodd ei benguwch (hood) yn ol, a daeth ei wyneb i'r golwg yn ngolenni y lamp-gwyneb teg llengcyn hardd, o ddentu pum mlwydd ar hngain oed, mewn gwisg ardderchog. Nid arosodd ond ychydig o fnnydau, eithr efe a ddychwelodd bron ar hyd yr un llwybr ag yr aeth, dan ail osod ei hwd yn daclus, fel ag l guddio ei wynebpryd yn hollol, a cberddodd yn mlaen yn wisgi ar hyd Borgo San-Spirito a heol Delia Lingara hyd eglwys Regina Coeli; ae ar ei Kvrhaeddiad yno, curodd wrth ddrws ty mawr, yr hwn If agorodd yn y fàu. A chan esgyn gnsiau, aeth i ystafell lIe yr oedd dwy foneddiges yn ei ddisgwyl; a chyn gynted ag yr aeth i'w presen- noldeb, gofynodd y ddwy ar nnwaith:- wel, Francesco, beth ydyw y newydd ? Ardderchog, fy mam! ardaerchog, fy chwaer I' ebe yntan. Ac ar ol cofleidio y naill, ac estyn ei law i'r llall, efe a ddywedodd: Y mae ty chad wedi cael tair pleidlais heddyw; ond fe fydd yn rhaid iddo gael chwech eraill cyn y caiff fwyfffrif.' 1 0 ni ellid prynti y rhai hyny ? gofynai y fam. 'Gellir, gellir, main; ac y mae fy nhad wedi tain sylw arbenig i hyn yna,' attebai y llangc. Y mae ef am roddi y palas sydd yn y ddinas, ynghyd â'r ddatitilla yn Monticello a Soriano, i Cardinal Orsini; l Cardinal Colonna y rhydd efe yr Abbey Colonna; i Cardinal Saint Angelo, es- gobaeth y Porto, ynghyd â'r holl winoedd a'r dodrefo; i Cardinal Parma, tref Nepi; i Cardinal Genoa, eglwys Santa Maria-in-via-lata; ac i Car- dinal aavelli, eglwys Santa Maria Maggiore, a thref Civita Castellans. Ac o barthed i Cardinal Ascanio Sforza, mae ef yn barod yn gwybod ein bod ni wedi anfon iddo ef bedwar o fulod yn llwythog o lestri aur ac arian; a chyda hyny, efe a addawodd i batriarch Venice bum mil o ducats aur ac arian.' Ond pa fesurau a gymmerwn ni o barthed y lleill i Rhoderic?' 'Y mae fy Dhad wedi darparu ar gyfer hyny befyd, se wedipwyntio allan ffordd hawdd i'w wneuthnr. Gwyddocb, fy mam, gyda pha sere- moni y cerir i'r cardinaliaid eu ciniaw?' Gwn, mewn basged, gyda phais arfau ar bob nn v bydd y ciniaw wedi ei ddarparu iddo.' Y mae fy nhad wedi llwgrwobrwyo yr esgob fydd yn arolygn y peth hwn; a chan y bydd yfory yn ddiwrnad y cilg, fe anionir eywion (ieir ?) i'r Cardinaliaid Orsini, Colonna, Savelli, Saint Angelo, Parma, a Genoa, a bydd pob un yn cyn- nwys rhodd—tai, palasau, ao eglwysi, wedi eu rhoddi genyf fi yn enw fy nhad.' Ardderchog I' gwaeddai Vanozza; fe ii pob. peth yn mlaen yn awr, mi goeliaf, fel yr ydym yn ewvllv sio I I! 'A thrwy ras y Nefoedd,' moddai Lucretia, 'fe etholir ein tad yn bab.' Digwyddiad ffortunns i ni,' ebe Francisco. 0 1 am GristionogMth.' attebai ei [chwaer, mewn t6n ac edrychiad gwawdus. 'LueretiB, Lucretia" eber t?. 'yr ydwyt yn Mnheitwng o'r hap?rwyd? ddiegwyliwn.^  Oariodd y Uwgrwobrwyonydydd.achahtdd Rhoderic Borgia ei ethol yn bab. y 216 olynydd i Pedr Sant! Sut o'ynydd a w? ef? Fe geir gweled yn ein nesaf.

ROE-WEN, GER CONWY. Cyfarfod Llenyddol a CherddoroL—iNos Sadwrn diweddaf, cynnaliwyd cyfarfod llen- yddol a chystadleuol yn nghapel y Method- Istiaid Calfinaidd n Roe- wen, yr hwn oedd o dan nawdd yr "se;ol Sabbothol yn y lie. Cymmerwyd y gadair lywyddol gan Mr. U O. Jones, Merchlyn; a'r arweiniad gan Mr. W. Parry (IAechidon). Y beirniaid oeddynt, y Parch. W. Parry Jones, Seion, Coed talon, sir Fflint; a'r Mri. H. Dyfolog Jones, Llech- idon, loan ap loan, Roe-Wen; Owen Hughes, Efail Bach R. Jones, Dolmarch- og; a Henry Owen, Coed Mawr. Ennillwyd y prif wobrau fel y canlyn :— Y n yrarholiad- au ar 1 Timotheus ii—iii.; goreu, Mr. Rob- ert Davies, Groesffordd, Roe; ail, Mr. D. Jones, Tk Capel. Y goreu yn y dosbarth cyntaf ar Josrnh iv-vi oedd Mr. Hughes, Tý Uchaf; ail, Mr. D. Jones, Ty Capel. Y goreu yn yr ail ddosbarth ar 'Josua.' oedd Mr. William Hughes, Tyddyn Pwll; ail, Mr. Obadiah Hughes, Penyfelin. Y goreu yn yr arholiad ar 'Hanes lesu Grist, oedd Mr. Owen Williams, Ffrith Bulkeley. Y goreu ar y traethawd ar BrifinodweddionSJosuah,' oedd Mr. D. Jones, TV Ca el. Y goreu am adrodd darn o awdl Eben Fardd ar 'Ddinystr Jerusalem,' oedd, Mr. Henry Evans, Caefad- og. Y parti goreu ar y pedwarawd oedd Mr. James Roberts (Isallt), a'i gyfeillion. Chwanegwyd llawer at ddyddordeb y eyf- arfod trwy i'r c6r plant, ac amryw eraill, ganu tdnau, unawdau, ac alawon. Cafwyd cyfarfod gwir dda, ac adeiladol. Wedi talu y diolchiadau arferol, a chael t6n gan y plant, terfynwyd; ac ymadawodd y gynnulleidfa dan ganmawl y cyfarfod.-Goheby(ld. —

I LLANGEFNI I I Ir.eoltetli i Gymru' r.edd testyu papur galluog a ddarllenodd Mr. Owen Jones, Druid House, yn nghyfarfod diweddaf y gymdeithas lenyddol. Mawr ganmolir cynnwys y papur, a diolchwyd yn gynnes i Mr. Owen Jones am dano. Cynghor Dosbarth.— Cynnaliwyd cyfarfod misol y cynghor nos Llun, pryd yr oedd yr aelodau canlynol yn bresennolMri. W. Hughes-Jones (cadeirydd), R. Williams, E. H. Jones, T. E. Jones, W. Barnett, 0. Williams, 0. Griffiths, J. Hughes, J. S. Laurie, H. Jones, J. Roberts, E. Williams, A. Hughes, R Jones, T. Hughe", clerc, a J. Owen, arolygydd. Darllenwyd a chadarnhawyd cofnodion o gyfar- fodydd blaenorol. Cyflwynwyd adroddiad o weithrediadau y pwyllgor arianol, a chymiperadwywyd hwy. pwyllgor arianol, a (, Yn ddilynol, aethpwyd at y gorchwyl o ddewis clerc i'r cynghor, gan fod tymmor Mr. T. Hughes, yr hwn oedd yn ymddiswyddo, ar ben. Dwllenodd y cadeirydd lythyrau oddi wrth dri ymgeisydd am y swydd sef, Mri. W. Richards, Glandwrj J. 0. Williams, Gwylfa; a W. Roberts, Gwaenfangor (trethgasglydd y plwyf). Cynnygiwyd gan y Cynghorwr J. S. Laurie, fod y dewisiad i gaelai wneyd mewn eyfarfod gohir- iedig o'r cynghor, ac eiliwyd gan y Cynghorwr E e. Jones. Cynnygiodd y Cynghorwr R Williams, Be eil- iodd y Cynghorwr H. Jones, fod y dewisiad i gael ei wueyd yn y oyfarfod hwn. Wedi i amryw siarad ar y ddaa gynnygiad, pleldleisiwyd, a chafwyd yr un nifer o bleidleisiau dros y ddau gynnygiad, a rhoddodd y cideirydcl ei bleidlais derfynol dros ddewis mewn cyfarfod gohiriedig. Darllenwyd llythyrau oddi wrth oruchwyliwr Syr Richard Bulkeley, yr Is filwriad T. E. J. Lloyd, a'r Milwriad Hampton Lewis, mewn atteb. iad i gais y cynghor am dlr i'w osod yn fftn ddal- iadau. Amlygai y ddau lfaenaf eu parodrwydd i geniatau tir; ond nid oedd y Milwriad Hampton Lewis yn gallu gweled ei ffordd yn glir, am nad oedd ganddo ond un Ile yn agos i'r dref, a hwnw heb fod yn fawr. Ar gynnygiad'y Cynghorwr J. S. Laurie, yncael ei eilio gan y Cynghorwr J. E. Jones) paaiwyd i gyflwyBo y Ilythyrau i ystyriaeth y pwyllgor. Darllenwyd llythyr oddi wrth glere y Bwrdd Claddu, yn hysbysu fod tymmor gwaeanaeth y bwrdd hwnw wedi dyfod i ben, ac y bydd y cyng- hor o hyn allan yn gwneyd y gwaith. Penderfynwyd fod i r cadeirydd gymmeryd gofal o'r Ilyfrau, &c., perthynol i'r Bwrdd Claddu, hyd nes y ceir cist i'w cadw. Ar gynnygiad y Cynghorwr J. S. Laurie, yn cael ei eilio gan y Cynghorwr E. Williams, pen- derfynwyd fod y gwaith o gyssylltu y bibell a roddwyd i lawr gan Gwmni y Ffordd Baiarn yn cael ei osod i'r Mri. Gray a'u Cwmni. ""Penderfynwyd, ar gynnygiad y Cynghorwr E. Williams, yn cael ei gefnogi gan y Cynghorwr J. S. Laurie, fod i dri o'r aelodau gael eu dewis i edrych fod y gwaith o amgau chwarel y Graig. fawr yn cael ei wneyd yn y modd y barnont yn oreo. 0I Dewiswyd y Cynghorwyr E. Williams, E. H. Jones, ac 0. Williams, i hyny o orchwyl. Pasiwyd,far gynnygiad y Cynghorwr J. Roberts, yn cael ei eilio gan y Cynghorwr E. H. Jones, eu bod yn derbyn pris Cwmni y Gwaith Nwy (ef, 14s. am bob lamp), am gyflenwad o nwy i oleuo yr heolydd am y tymmor dyfodol. Penderfynwyd, ar gynnygiad y Cynghorwr R. Jones, yn cael ei eilio gan y Cynghorwr E. Williams, eu bod i gael cynnygion am y gwaith o osod lamp yn lie yr nn sydd wedi ton. Ar gynnygiad y Cynghorwr E. H. Jones, yn cael ei eilio gan y Cynghorwr Lanne, pennod- wyd Mr. H. W. Thomas, Bridge Street, i oleuo y lampau am y tymmor dyfodol etto. Cyflwynodd Mr. T. Hughes, clero, y llyfrau, papurau, &c., perthynol i'r cynghor i fyny. Ar gyunygiad y Cynghorwr E. Williams, yn oael ei eilio Ran y Cynghorwr R. Williams, pas- iwyd pleidlais o ddiolohgarwch i Mr. Hughes am ei wasanaeth gwerthfawr ir eynghor, ao i'r Bwrdd Lleol cyn hyny, a diolchodd yntau am y teimlad- au da a ddangoswyd tuag ajtd. Y Cynghorwr W. Barnett a gynnygiodd, ao eiliodd y Cynghorwr R. Jones, fod gorohymyn yn cael ei roddi i r swyddog meddygol i roddi tyst. iolaeth ger bron ynadon mewn aebos a ddygid yn mlaen gan yr arolygydd, a pbasiwyd hyny yn nnfrydol. Derbyoiwyd cynnygiad Mr. W. Jones i gan i fyny derfynau y maes ar ba un y mae Ffynnon Ty Coch, am 3p. 10a. Penderfynwyd, ar gynnyglad y Cynghorwr E. H. Jones, yo cael. ei eilio gan y Cynghbrwr R. Jones, eu bod i gael cynnygion am gist at was-- aeth y cynghor, erbyn y oyfarfod gohiriedig, nog Wener. Y Cyfarfod Gohiriedig. —Cynnaliwyd cyfarfod gohiriedig o'r cynghor nos Wener. Yn abaen. noldab y cadeirydd, a'r is-gadeirydd, cymmerwyd y gadair gan y Cynghorwr J. S. Laurie. Prif orchwyl y cyfarfod ydoedd dewis clerc. Fel y nndwyd, yr oedd tri yn ymgeisio am y twydd am gyflog o 25p. yn y llwyddyn. Mr. W. Roberts, Gwaenfangor (trethgasglydd y plwyf), a ddewis- wyd. Derbyniwyd cynnygion y Mri. Gray alu Cwmni, am lamp newydd; a'r eiddo Mr. J. R. Williams, ironmonger, am gist at wasanaeth y cynghor. —G dd.

GWRECSAM. Etholiad Cynghor y Dref.—Dydd Iau ydoedd diwrnod enwi ymgeiswyr ar gyfer yr etholiad uchod. Enwyd yr ymgeiswyr canlynoly ward o"leddol :lr. Thomas Jones (R.), y ward dlelieuol C. Murlese (y Maer), y ward ddwyreinio! :—Mr. -f. Whittingham (C.), y ward orJlewinol :-Mr. J. F. Edisbury (C). Y mae y tri a nodwyd gyntaf yn hen aelodau, tra y mae Mr. Edisbury yn cymmeryd lie Mr. Gwilt Catterall, yr hwn a wrthododd ail geisio etholiad. Gan na enwyd ond un ymgeisiwr yn mhob ward, ni chymmer yma yr un etholiad le.

RHIWLAS, ARFON Cyngherdd Mawreddog.-Nos Sadwrn diwedd- af, yn nghapel y M. C., cynnaliwyd y cyngherdd nchod. Cadeirydd, Ucbgadben Ruck, peoaeth heddla Arfon; arweiniwyd gan Mr. John Pentir Williams. Wedi anerchiad pwrpasol gan y liywydd, efted oydgan gan y Rhiwlaa Glee Party, Dyddiau dyn sydd fel glaswelltyn,' yn rhagorol. Cdn gan Miss Margaret Roberts, Waen ein gan Blodwen y Ddol, can gan Mr. William Roberts, Bangor adroddiad gan John Hugh Jones, Rhos- tryfan; ciin gan Mr. Willie Jones, Llanberis; can gan Mr. W. Roberts, Bangor; adroddiad, Bethma,' gan Mr. William Thomas Jones, Pen- tir; cydgan, Yr Haf,' gan y Rhiwlas glee party. Denawd gan Mr. George Roberts, Waen, a Mr. William Roberts, Bangor; chwareu ar offerynan Mr. Brereton a'r Arolygydd Hampshire, gyda'r cornet a'r ha>-monium—cafwyd datgaoiad gwir dda. CAn gan Mrs. Parry, Bangor; cân gan Cefai Jones; adroddiad, gan John H. Jones; cydgan, I Gwyn ei fyd a ystyrio wrth y tlawd,' gan y Rhtwlas glee party cfin, gan Blodwen y Ddol can, gan Mr. Cefni Jones, chwareu ar yr offerynau, gan Mr. Brereton a'r Arolygydd Hampshire. Cin, gan R. J. Jones, Rhosgadfan; deuawd, Blodwen y Ddol, a Mr. George Roberts. Cydgan, gan y Rhiwlas glee party, Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel.' Arweinydd y ??ee arty ydoedd Asaph y Rhiw; eyfeiliwyd gan 91. Robert Williams, Rhiwlas, ac Ap Asaph Mr. Richard Williams, a Mr. Brereton. Yr oedd yr elw yn myned at gynnoithwyo gweddw ac amddifaid y diweddar heddgeidwad Morris Hughes, Waen Pentir. Cafwyd cyngberdd ardaerchog, a chynnulliad lliosog iawn, a pliawb wedi gwneyd ei ran yn ardderchog.

CYMDEITHAS ADEILADU Y LIBERATOR. PRAWF JABEZ BALFOUR, A'I GYFEILLION. YN Mhrif Lys Barn, ddydd Gwener diweddaf, ger bron y Barnwr Bruce, a rheithwyr'arbenig, dechreuodd prawf Jabez Spencer Balfour, George Edward Brock, John Thomas Wright, Morrel Theobald, a George Dibley, am dros- eddau ynglfp â materion Gymdeithas Adeiladu y Liberator, a'r cwmni cyssylltiedig a'r gym- deithas hono. Y cyhuddiad, yn fr, ydyw, ddarfod i'r cyhuddedigion dwyllo, drwy foddion ffug-fynegiadau mewn Uyfrau, a ffug-fantoleni, tra y cyhuddid Balfour yn bersonol o gael y swm o 20,000p. drwy hbmadau twyllodrus oddi ar yr Bouse and Land Investment Trust, ac o gamfeddiannu trwy dwyll at ei wasanaeth ei hun 1,500p. perthynot t'r Building Securities Company, cyfyngedig, i'r hwn yr oedd efe yn gyfarwyddwr. Erlynid ar archiad y Trysor- lys, ac agorwyd yr achos gan y Twrnai Cyffredinol (Syr R. Webster), yr hwn a ddis- grifiodd y modd y cyflawnwyd y twyll hbnedig. Dywedodd fod y cwmniau cyssylltiedig wedi eu gosod i fyny i'r pwrpas o wneyd cyttundebau twyllodrus, a dangos ffug-ennillion. Ni fodolai y Real Estates Company ond mewn enw yn unig. Cyfanswm ei gyfalaf ydoedd liSp., eithr achosodd rwymedigaethau i Gymdeithas y Liberator o l,300,000p. Ffurfiwyd y cwmni, mewn gair, i'r pwrpas fod y Liberator yn medru talu 5 y cant o 16g, a 3 y cant o gea (bonus). 0 1887 hyd 1892, cafodd y Land Allotments Company 250,000p. mewn arian celyd, a 750,000p. mewn cyfranddaliadau. Yr oedd y cyfalaf wedi myned, aethid i ddyledion anferth, ac yr oedd y gweddill wedi eu gwystlo am fwy nag y gellid disgwyl iddynt byth ei sylwedaoli. Ffug ennillion, ffug werthu, a fftig logau oedd arweddau yr holl weithrediadau. Mewn un cyfarfod o'r Land Allotment Com- pany, hysbyswyd llflg o 5 y cant, gyda ched o 3 y cant. At bwrpas y cyfarfod hwnw, fe gyflogwyd un Mr. Bird a Mr. Driver (yr hwn sydd wedi marw erbyn hyn), i brisio eiddo y cwmni drwy yr holl wlad. Chwarter y cant ar y cyfanswm oedd eu til i fod. Yr oedd eu cyflog yn 900p., a golygai hyny gyfanwerth o 360,000p. Ond fe ddywedodd Dibley, yr hwn oedd gadeirydd, wrth y cyfranddalwyr fodpris- iad Newman yn 427,000,p., ac eiddo Bird, yr hwn oedd yr arwelwr 'annibynol,' yn 5O,OOOp. dros ben hyny. Yr oeddynt wedi 41&rnuddio dilr.' Ded:odjtd::5ia ffugiol Newman a Bird ger bron. Balfour a eiliodd dderbyn yr adroddiad yn yr un cyfar- fod; a gwnaeth y sylw a ganlyn, a ddaethai yn ddiarebol erbyn hyn:Byd drwg ydyw'r byd yma, a pharod ydyw pobl i briodoli gau amcanijn.' Daeth y toriad yn Nhachwedd, 1892, pryd y methodd yr oil o gwmniau y Liber- ator, gyda chyfanswm dyledion o 8,360,000p. Yr oedd y golled weithredol tua 5,500,000p. Cyfanrif y bobl a golledwyd oedd 23,000 o gyfranddalwyr, ac 28,000 o ofynwyr. Yna daeth dal a chospi Hobbs a Wright, a ffoad Balfour, yr hwn, eleni, a ddygwyd adref o'r Weriniaeth Arianin, tan yr enw Samuel Butler. Ar derfyn araeth y Twrnai Cyffredin- ol, gohiriwyd yr achos hyd ddydd Llun. Aed yn mlaen gyda'r prawf ddydd Llun, ger bron y Barnwr Bruce a rheithwyr. Ar ddechreu y gweithrediadau, galwodd cyfreithiwr Balfour sylw at ryw nediadau ar yr achos oedd wedi ymddangos mewn newydd'iadur Llundeinig, a dywedodd eu bod yn annhog tuag at Balfour. Y barnwr a ddywedodd ei fod o'r pwys mwyaf nad ymddangosai yn y papurau ddim a greai ragfarn tuag at y personau oedd ar eu prawf; ond barnai efe y gallai fod camgymmenad di- fwriad wedi ei wneyd. Ar y cyfan, ebai e arglwyddiaeth, gellid dibynu ar farn a doeth- ineb y wasg. Buwyd wrthi drwy y dydd yn archwilio Derbynydd Swyddogol cwmniau Balfour, yr hwn a roddodd dystiolaeth yn cadarnhau yr hyn a ddywedasai y Twrnai Cyffredinol ddydd Gwener. Mewn attebiad i gwestiwn gan y barnwr, o berthynas i ystyr y gair 'BOg,' yr hwn a ymddangosai yn fynyen yn y llyfrau, dywedodd y tyst na fu efe yn llwyddiannus i gael allan pa ystyr a roddid i'r gair. Gohiriwyd yr achoB hyd ddydd Mawrtn.

CYFARFOD CHWARTEROL BEDYDDWYR MON. I CVSNAMWVD yr uchod yn y Capel Gwyn, Medi 23ain, a'r 24ain Mri. J. W. Owen, Llanfair P. G., y cadeirydd am y flwyddyn, yn y gadair; ae wedicanu, ac i'r Parch. T. Hughes, Beaumaris, aSeTch grrscdd gra., ae i gofnodion y gymmanfa gael eu darllen a'u cadarnhau, wele yn canlyn f waith y gynnadledd ) < laf Kin bod yn anfon ein cydymdeimlad A, chwiorydd y Parch. E. Davies, Llandegfan, yn eu profedigaeth 0 golli eu haowyl frawd a hefyd, Mr. R. R. Parry, Brynala, yn ei brofiad chwerw vn gynnar ar eifywydo siomedigaethau yr amal trwy golli ei anwyl briod, Mrs. Palmer Parry, a hyny ar ol cystudd eymmharol fyr yn mlodau ei dyddian. ?iI'?GwuMd *ylw caredig o'r brawd tecMgc, Mr. A. Morgans, yr ?wa, y mM yn ymddangos, ?t'?at.th?r rhagorol, ac yn aros ar hyn 0 brvd vn ysgol rammadegol Menaij Bridge. Hyd. erwn y rhoddir iddo y gefMgMth ddyladwy gan yreglwysi.  ?cdd Fed papur gwerthfawr y Fareh. T. aX B??r?. ar-Y.tadeg.eth yr Enwad,'   e? dderbyn gyd? dioichgarwoh gan y gyn. Hughei3, ei b? & tQd. pwyUgor y Genhadaeth uriadledcl hoi4 iLc ?rtref.)yne:fab?6tadu, ac yn ymgymmeryd ?igyhoeddi, a'i ddoabt?thu yn eglwysi y sir. 4vdd Etholwyd y peMonau a ganlyn i gyn. arvchioli y g y- nfa ar ^tholiad pregethwyr i'r .?mM?ne..f:?Mri. R. R.?rry, Brynala; ?Roberts, Machmeth View; J. ?homM.Bod- bal;'G. Roberh, Caregeiliog; a John Lewis, LItAillibio. S6d G??i y mater o ethol yBgnfenydd i'r LTua?b Ysgolion i'r pwyilgor perthynol i'r undeb hwnw S ?r yr un pryd yn dymuno ar Mr. Ellis Se8 -?y'n-rho.ydd.yr ysgrifenydd presemo!, i alw y pwyHgor ynghyd, 6ed, Nodi y Parch. D. Lloyd, Rhydwyn, a Mr. R. Rowlands, Machraeth View, i ymweled dros y evmmanfa A'r ymgeisydd am y weinidogaetn yn Ainon. 7fed, Fod vn llawenydd mawr genymddeall trwy adroddiad yr ysgrifenydd; sef, Mr. W. Llovd Jones, ysgolfeistr Llanfaohraeth, fod y gym manfa ann wedi troi allan mor llwyddiannus, yr hon a gynnaliwyd yn Amlweh; ae yr ydym fel cynnaaledd yn dymuno ar fod i'r eglwysi sydd heb-anfon eu casgliadaa at draul y gymmanfa i wneyd yo ddioed, modd y gallo yr ysgrifenydd ddwyn allan y cyfrifon mewn ystadegaetn. Sfed, Cadarnhawyd yr hyn wnaed gan bwy? gory Genhadaeth GattreM yng?n & Llanfair M. E. a Thraeth Coch, mewn perthas & neill- dMdyry.gnfe.yddi fod yn weimdog sefydlog iddynt. 9fed, Cymmeradwyo cais eglwys Pontrhyd-y- bont, a'i gyflwyno i'r pwyllgor gweithiol, gyda dymuno ar i eglwys y Bont i geisio un undeb S un o'r eglwysi cylohynol, i'r amean o gynnal gweinidog. lOfed, Fod Bodafon i gael parhfid o'r un cyn- nortbwy hyd gyfarfyddiad nesaf y pwyligor, Re i fod o dan nawdd eglwys Llanerch.y.medd a'i gweinidog.  ?, ?in bod M cynnadledd yn cynwYCO ein diolchgarwch penaf i Dr. Gethin Davies, Bangor am ei garedigrwydd gyda'r achos yn Rhoaneigr, a hefyd i'r achos yn y lleoedd gwanaf drwy y sir. 12fed, Fod ein diolchgarwch gwresocaf yn cael ei gyflwyno i eghvys y Capel Gwyn am ei derbyn. iad caredig o'r cyfarfod ac yn liawenbau am fod yr achos goreu yn ymddangos mor fyw yn eu plith. Terlynwyd trwy weddi gan y brawd J. Lewis, Llanllibio. I Y MODDION CYBOEUDUS. T Pregethwyd gan y P.rchn T. M. K? w Price a G. EvMa, Caergybi; 0. J. Keber?M., Llanfair P. G.; T. E. Williams, Gaerwen 0. G. Williams, Amlwch; D. Lloyd, Rh3,dwyn; a J. Pritchard, Ton, Dehendir Cymru. Dechreu- wyd gan T. Hughes, Beaumaris; H. Williams, Caergybi (Athrofa Bangor); 8. Lloyd Jones, Caergybi, ac E. Owen, Caregeiliog. Ac yn ol a glywais cafwyd eyfarfod rhagorol 0 JjW8'' nerthol yn ei ddylanwad. Bydded bendith yr Arglwydd arno.