Baner ac Amserau Cymru

Y DEHEU. Y mae Syr J. T. D. Llewelyn yn fiawd-yn- Bghyfraith i Syr M. Hicks Beach. Y mae Mr. Henry Daviea, arweinydd y mwn. wyr, Aberaman, yn gyfarwydd iawn fi pbreuydd- iaeth. 'Syr William Accort,' dyna'r modd y swma pobl Mynwy enw eu cynnrychiolydd newydd enwog. Y mae un o newyddiadnron y Deheu yn galw Arglwyddes Llacofer wrth y ffagenw 'Gwengaen Gwent.' Y mae Mr. David Hughes, mab ieuecgaf Mr. 3. P. Hughes, fferyllydd, Crughywe), wedi pasio arboliad matriculation Prifysgoi Llundain. Yn nglofa y Faiteg, Abersychan, yr wythnos ddiweddaf, lladdwyd glowr ieuangc, 24ain mlwydd oed, o'r enw Samuel Davies, drwy i geryg syrthio arno. Lladdwyd tri o ddynion, o'r enwau Daniel Sullivan, Thomas Bodger, a Richard Thomas, yn mhwll glo y Castell, Troedyrhiw, yr wytbuoa ddiweddaf, drwy tfrwydrad nwy. Cafwyd gwraig briod, o'r enw Mrs. Lewis, wedi marw yn ei tby yn inlliontiottyn, yr vvythnos ddiweddaf. Yr oedd asgwrn ei chefn wedi ei niweidio, eithr ni wyddir pa fodd. Cynnaliwyd eyfarfod cyhoeddus yn Nghas. newydd, i gefnogi y eymmudiad i wncyd ymdrecb i gael yr Eisteddfod Genedlaethol yno. Y mae y swm o 3,000p. eisoes wedi ei warantu gan rai oedd yn breseunol, ae eraill, ar gyfer yr eistedd- fod. Yn mblith y rhesymau a roddir dros gyn- nal yr eisteddfod, dywedir na fu hi erioed yn y air, fod cenedligrwydd Cymreig mor gryf yno ag unrhyw sir, y byddai i gynnaliad gwyl y genedl yno ei feithrin, &c. Arwyddwyd y ddeiseb ar ran y cyfarfod gan Mr. Morgan Phillips, cadeir. ydd, a'r Mri. D. Bowen ac A. J. Phillips, ysgrif- ecyddion mygedol. Brodor o AberdAr ydwv y Parch. W. C. Parry, Brightlinginea, un o'r gweiuidosiion Cymreig sydd yu prysur yn enwogi ei hun yn Llopgr. Y mae c6r plant Owm Ulydach wedi ymgystadlu 27ain o weithian dan arweiciad Mr. D Thomas, ac wedi ennill 21ain o wobrwyon. Bwriada y cor gystarllu yn eisteddfod Llanelli, Y mae effaith gorchfygiad y Hhyddfrydwyr yn Abertawe yn dechreu dyfod i'r golwg eisoes. Derbyniwyd dros 400 o aelodal1 newyddion i'r clwb llhyddfrydig yr wythnos ddiweddaf. Dywedir fod y diweddar Dr. Saunders yn bolt iawn o astudio meddygaeth. Yr oedd yn ei lyfrgell 300 o lyfrau ar feddygaeth, 172 ar gerdd- oriaeth; 250 ar Babyddiaeth, a 3,000 ar dduwin- yddiaeth. Crybwyllwyd o'r blaen yn y golofn hon mai Cymro o'r Deheu ydyw Mr. James Samuel, yr hwn a ymddiswyddodd o fod yn faer Stockton er mwyn sefyll fel'ymgeisydd Rhvddfrydig dros yr etholaeth. Da genvm fod Mr. Samuel wedi llwyddo i orchfygn ei wrthwynebwr. Mewn eyfarfod cyfrioRchol o Ryddfrydwyr Abertawe, nos Lun, penderfynwyd codi croufa i gyfhvyno tysteb i Mr. R. D. Burnie, fel eyd a- hvddi?h am ei w.?i9?naeth gwerthfawr i ,r Matd_ Ryddfndig.Bodntatybrwdfrydeddmwy?ty" y eyfarfod, ac addawyd swm da yn y fan a r lie.

YR OFFEIRIAID GWYDDELIG A'R ETHOLIADAU. GOLYGFA GYFFROUS MEWN EGLWYS. Y SUL diweddat, bu digwyddiad tra anghyffredin yn ughapet Pabaidd Kill, sir Meitb, Twerdlon. Yr offeiriad a weinyddai ar y pryd ydoedd y Tad M'Domiell, y pftr a fu yo cymmeryd rhan mor flaenllaw yn etholiad Meath yn 1892, gweithred- iadrtu pa un y svlfaenwyd deiseb arnynt ar ol hyny. Wedi hysbysn trefn y moddion am yr wythnos, decheuodd y Tad, gan sefyll ya ymy) yr allor, ?o am y I ?olio' oedd i fod 'N,n yn?yl Mawrth canlynol, gan dtMthu ar y pwysigrwydd ocdd mewn mcddu pleid)ais, a'r pery?' o l ch?m- ddefnyddio. Yr oeddynt oil yn gwybod pa ochr a gymmerai fcfe yn yr ymdrechfa. Yn Mr. Jordan, yr ymgeisydd gwladgarol, yr oe,id gan- ddynt un a wnai gynurychictydd rhagorol. Ar hyny, wele \vr o'r enw Paul Larkin yn codi, mewn ychydig bellder oddi wrth yr allor, gan ddyweyd Yr wyf yn barod i farw er mwyn fy ngluef- ydd ond, yr wyf yn gwrthod gwrandaw amoch chwi yn cainarwain y bobl. Y Tad AI'Donnell Eise(](Iwch i I%wr, ddyn.' I lvIr. Larkin: DyniA fa, ac yr wyf vn herio dyn, ra dyves, na phlentyn, trwy yr holl wlad, i bwyntio at unrliyw gam dro yn fy ymddygiadau ar hyd fy niywyd. Bum yn ymladd yn erbyn KhnbaDiaeth; yn erhyn landlordiaeth ac yn awr, yr wyf yma i ymladd yn erbyn ofleinadaeth. Drachefn dywedodd yr offeiriad am i'r dyn eistedd i lawr. Mr. Larkin Fynwn ni ddim politics fan pna. Gdewch i ni gael yr ctengyl am y dydd.' Y Tad M'Donnell a ddywedodd y gwnai efe hvny pan rldenent at yr ail offeren. Gvda'i fod ef wedi dyweyd hyn, wele rvwun yn nghanol yr eglwys yn gwaeddi' Hwrfi i Parnell.' Eiaill a waed(lent: Eweli OreinWYT i'r Gogledd. 'Does genym ui mo'u heisieufau ynla. Unwaith yn rhagorj gofynodd yr oileiriad Mr. Lalkin i eistedd tra y byddai ef yn traethu ei farn. Atteh Mr. Larkin i byn ydoedd, y gallai efe fyned yn mlaen, a gorphen yr offeteu, neu bveg- ethu; ond, na wrandawaref, ar ddim trin gwleid. yddiaetb. gwas- Ar 01 peth dadlen pellach, gorphenwyd gwas. anaethyrofferen, ac yirwasgarodd y gynnulleidia yn:dawel.

LLANDWROG ISAF. Aetiicm gyda'r Iliaws i Ddinas Dinlle y diwrnod o'r blaen. Y" oeddwn wedi clywed llawer iawn o sou am y lie fel man cyfleos i ymdrocbwyr ac, yu sior, y ma' felly hefyd. Yr oedd yuo lawer iawn o bobl ar y draethell; ond ni welais ond nifer fechan yn y dwfr yn ymdrochi; oud cid oedd hyny i oynu ato, gan na welais gymmaint ag un bathing machine ar olwynion yn cael eu tynu gan geffyl i'r dwfr. Yr oedd yno dri neu bedwar o dai coed ar ben y bongc, ond yr oeddynt yn an- symmudol. Clywais rai o'r trigolion yn ewyno cryn lawer fod llawer iawn o gyrchu i'r lie ar y Sabbath o Gaernarfon, Waen Fawr, Penygroes, Talysarn, ae hyd yn oed o Lanberis f a drwg iawn genyf orfod chwanegu fod llawer iawn o yfed diodydd meddwol, ac hefyd ambell un yn yfed hyd feddwdod, yn mysg yr ymwehvyr hyny. Onid ydyw yn resyn meddwl tod ein pobl ieuaingc yn taflu y fath anfri ar eu gwlad yn ngwydd estroniaid a phawb? Onid ydyw y ddiod feddwol yma yn gwncyd eu hyfwyr yn ddi-barch iawn i'w gwlad, iddyut eu hunain, ac i Sabbath y Goruch- af ? Bobl ieuaiugc anwyl Cymmerwch bwyll i ystyried eich gweithredoedd rhyfygus. Fe ddy- f wedodd Duw uuwaith, a chwi a'i clywsoch lawer gwaith, y geilw efe chwi i farn am hyn oil. Pan elo dirwestwyr am dro i lanau y moroeaa oyaaani hwy yn mwynhau eu hunain heb brofi y diodydd syfrdanol hyn a pha ham nad allwch chwithau wneyd hyny? Pa beth ydyw yr ysfa sydd amoch am yfed diodydd ag y gwyddoch a wnant niwed i chwi ? Gan foal cymmaint o son am grefyddoldeb y Cymry, gellvvch fod yn sior y bydd y Saeson yn rhyfeddu atoch yn teitliio milldiroedd ar y Sah. liflt.h i ddim crwell nwrnas nac i yfed ewrw, &c. Rhowch yr arfer-ind i lyny, fwchgyv, ae aroswch yn eich cartrefi, a dilynweh foddion graa ar y Sab- bath. Ni fydd yn edifar genych wneyd hyny ond fe fydd yn edifar genych am wneyd y llall. Yr oeddwn yn cymmeryd ewpanaid o de mewn ffermdy a chan fod gwr y t9 with law, gofynais iddo rai cwestivnau yughylch eynnyrch ei fferm Rhoddodd ar ddeall i mi mai ysgafu iawn ydoedd y gwair a'r N, fod y pytatw yn golygu yn lied dda, ond mai inethiant, ar y cyfan, tydd y maip a'r I rwdins.' Cwynai hefyd fod y trethi yn y plwyf hwnw yn drymion iawn. Cadarnhawyd ei dystiolaeth gan eraill ag y oefais y pleser o siarad a hwy wedi hyny. Y mae yno rai ffermydd yn rhentio yn eithriadol o ucliel; yn gymmaint felly fel y mae yn syndod fod neb yn gallu talu am danynt. Onid ydyw yn drUHni na cheid rhyw drefn i reoleiddio ardrethi ffermydd y wlad; o blegid y maent yn hynod o anfoddhaol yn bresen- nol; yn enwedig ardrethi mftn-dyddynod a berth- ynaut i lundlordiaid bychain. Y mae y rhai hyny yn uchel heb eithriad yn y plwyf. Hysbyswyd fi fod y ffermydd ar un etifeddiaeth lied fawr, ar y cyfan, yn !led resymol, ond fod y tai sydd ar lawer o honynt yn dra seilion-yn gyfryw ag a daflant dipyn o gysgod ar enw y boneddwr.— Brymor.

Hysbysrwydd o Havanna, a ddywed ddydd Mercher, fod y gwrthryfeUvyt Cubaidd wedi ymosod ar y liuoedd Yspannig oedd yn gos. gorddu'r Maeslywydd Campos, lie wedi en gorch. fygn. Collodd byddin y Llywodraeth liaws mawr o ddynion.

CYNGHOR SIR DDINBYCH. I Cyfarfu Cynghor sir Ddinbych yn Ngwrecsam, ddydd Gwcner diweddaf, dan lywyddiaeth Mr. Samuel Moss, pryd yr oedd v boaeddigion ft gan- lyn vn brfs.jnnolSyr R. E. Egetton, y Cadben Grifiith-Bnacawen, Mr. H. Dennis, y Milwnad Mainwaring, Mr. Simon .Tone?, Mr. J. W. liiim- ley, v Milwriad Sandbach, y Meistri It. M. Biddiilph, R. F. Graesser, T. A. Wynne Edwanls, J. C. Edwards, W. Trevor Par kins, J. M Mori ay, T. Ingham, W. Ellis, W. D. W. G-iffitl), 11, W. Soames, W. E. Samuel, D. Roberts, A. Foulkes, E. Roberts, J. Harrop, W. C. Hughes, B. liai- rison, and C. K. Benson. Pennodi Llywodraethwr Ysgol vn lie Syr W. W. Wynn —Pennodwyd Mr. it. F. Graesser yn gynnrychiolydd ar gorph Jlywodraetbwyr Ysgol Ganolraddol Dosbartb Rhiwabon, yn lie Syr W. W. Wynn, yr hwn a wrthododd gymmeryd y swydd. Hefyd, pennodwyd Mr. Madron, Aber gele, yn uu o lywodraethwyr Ysgol Ganolraddol Abergele, yn lie Mr. John Porter, yr hwn a ymddiswyddodd. Tollau Ffyrdd Haiarn.ewn cYDnadledd a gynnaliwyd yn ddiwedd?r vn ?'y'Sy'?' iolwyr c)?hor.n sirol Caer'narfon, FtIint, a Môo, pMiwyd perderfyniad yn dad?n fod .?M' U.nd?m .'r Go?edd.Orftewin wedi 1'?' cyf arfod y galw, a'u bod yn ceisio gan \Vmnï:\u eraill estyn eu ffordd nior bell ag y medreut i Ogledd Cymrn. Mr. Luuiley a ddywedodd fod cw.yn.ion ni^wr yn erbyn v cwmni ucbod, yn enwedig yu erbyn eu tollan. 'Barnai ef y dylai y cynghor gymmervd rhyw foddion I ddwyn oddi amgylch ostyngiad ar y tollau hyn. Cynnygiai efe fod y bonctidigion a ganlyn i gynnrycbioli Cynghor sir Ddinbych: Mihvriad Sandbach, y Meistri Wynne-Edwards, A. Foulkes, C. K. Benson,tF. W, Soames, a J. W. Lumley. Cyttunwyd ar y cynnygiad. Gohiriodd y cynghor yu ddilynol hyd ddydd Iau.

Y 'LLYWODRAETHWR' I ARCHWAE rH. Cnwi a welsoch, neu a glywsoch son am y peth hwnw mewn peiriant agor a elwir yn 'llyworlr- acthwr.' Ei amcan ydyw rfceoleiddio y swm o ager a gyflenwir gan y berwcdydd i'r peiriarit, fel ag i'w gadw l redeg yn wastad, pa un bynag a fyddo y gallu gofynol yn fwy nen lai. Dr. iawn. Yn awr, y mae llywodraethwr arall ar beiriant o lawer mwy o bwys nag unrhyw beiriant a^er sef, yr archwaeth, neu y teimlad o newyn, yn y corph dynol. Y mae y felin, neu y peiriant a fal y bwyd, wedi ei gossd yn nghanol eich corph i lawr yn y twll, Ni fyddwch byth yn ei gweled nae yn ei chyffwrdd. Byddwch yo llyngcu eich prydau; ac os bydd pob peth yn iawn gydar peiriant, ni fydd gyda chwi ddim chwaneg i'w wneyd ag ef. Y mae i'r ystumog symmudiad gwringellog a gwegiol, drwy yr hwn y mae hi yn ysgwyd ac yn corddi ei chynuwys end mor ddis- taw ac esmwyth ydyw fel nad oes genych fwy o deimlad o houo nag o gylchdriiad y Odaear. Ond pan fydd hi allan o drefn, fe roddir rhybudd am y ffaith i ehwi hyd yn oed yn ngbynt na rhybudd i ymadacl am beidio talu y rhent. Daw y rhy- blldd hwn drwy yr archwaeth—y 'llywodraeth- wr rheolwr, neu y swyddog gweinyddol. Etto, y mae pobl yn ddigon Sol i feddwl tod colli ar- chwaeth yn ddrwg ynddo ei hun, ac y dylent hwy wneyd rhywbeth i'w orfodi, nen i'w loddi a'i gybola. Gollyngwoh y syniad hwnw, a pheidiweh byth a'i bigo i fyny drachefn. Pan ffaelo eich ar- ehwaeth, dywedwch fel liyn: Hylo Dyma fi wedi cael rhybudd nad oes ar fy ystumog eisieu brecwast; pa beth ydyw y mater i lawr yna Cymmerwch brohad Mr. Walter Birkinshaw, 280 Dunlop Street, Arbrook, Sheffield. Yn mis Mehefin, 1891,' meddai efe, 'fe syrth- iodd ei archwaeth ymaith; a phrin y medrai efa cyffwrdd yr ymborth a roddid o'i flaen. Yr oedd bias annymunol ar ei enau, a rhyw lysnafead cas yn gorehuddio ei ddannedd IÙ dafod. Pan fyddai yn bwyta rhyw damaid bychan, cai gryn boen yn ei fynwes, ae o gylch ei ystlyeau a meddyliai efe mai y bwyd a achoaai y boen, fel y gwnai, mewn gwirioned Yn y man, efe a WLnycliodd, a theinilai yn dra bliuedig, ae fel pe wedi darfod. Yr oedd ei glust- itlll yn Dawn o SIVU, ac niB gallai hyd yn oed elywed y cloe yn taraw. Pan mewn cwmm fe fyddai ya druenus, meddai, am na fedrai glywed pa bsth a ddy wedai pobl. 0 dipyn i beth, aeth mor wan-glf ydyw wrth ei alwedigaeth -fel y bit raid iddo roddi ei waith i fyny. Yn y nos, nis eallai gysgu nemawr ddim, am ei fod yn bytheirio gwynt a rhyw hylif sur. Aeth pethau yu mlfLen fel hyn o wythnos i wythnos, a mis ar ol mis— amser dwl, annedwydd, ac annymuuol iawn yn wir. cymmerodd bob math o feldyginiaetliati, fel y gallem ddisgwyl; 'ond (medlai) nid oedd y fedd- yginiaeth yn rhoddi dim north i nn. Nid yw pawb yn disgwyl hyny. Ond y mae yn wir er hyny. Nid oes dim ond ymborth treuliedig yn rhoddi unrhyw nerth. Y mae y math iawn o feddyginiaeth yn galluogi yr ystumog i dreulio y bwyd ac felly y deuweh chwi yn gryf. Ond wadeweh i ni G-adw at ein bystori. Ar ol dyweyd yr uohod wrthym, diwedda Mr. Birkinshaw ei lythyr yn y geiriau hyn Pan gefais nad oedd dim siawns i fyned yn ol at fy ngwaith (vr ydoedd efe yn Dodsworth, Barnsley, swydd York, pan gymmerwyd ef yn wael), dychwelais i Sheffield, a llusgais yn mlaen hyd ganol mia Gorphenaf diweddaf (1892), pryd y darllenais mown llyfr am yr hyn a wnaethai MOTHER SEIGEL'S CURATIVE SYRUP mewn achosion fel yr eiddof fi. Anfonais i Boot's Drug Stores, High Street, Attercliffe, a cliefais Y feddyginiaeth. Darfu i ychydig ddognall fy ngwella ac wedi i mi gymmeryd tair potelaid yr oeddwn yn ddyn iach. (Arwyddwyd) Walter Birkinshaw.' Y dyddiad ydyw Hydref lSfed, 1892. Yr ydym eislJes wedi rhoddi y cyfeiriad. Yn awr, o ba beth y rhoddodd archwaeth feth- iantus Mr. Birkinshaw rybudd iddo? Yn unig fod eisieu chwaneg o ymborth. Yn mhellach na hyny, nid oedd efe yu deall pa beth a ddigwydd- odd. Yr oedd ei ystumog wedi ymennyn, ac—a siarad yn gelfyddydol-YI1 friw. Ar y pryd yr oed(I fei Ilaw-weitlifa wedi ei chati. 1 r oedd yno glciad allan. Nid oedd gwthio bwyd i lawr yn ddim ond gwneyd materion yn waeth. Diffyg treuliad ydoedd yr hyn nas gellid ei wella drwy r.i anwybyddu, hyd yn oed'p(i medreeh 61 anwy- byddu. Ond pan ymgynghorwyd & Mother Seigel, a phan dderlyniwyd ei chynnorthwy, buan iawn yr ail ymafiodd yr ystumog yn ei gwaith, cy- hoeddodd y 'Llywod raethwr' Archwaeth y ffaith, tyfodd cryfder a gallu yn y corph a daeth ein cyfaill, fel y dywed, yn 'ddyn iach.

Yn nghynghaws 3,siariad Talker, ddydd Mawrtb, hysbyswyd fod trefniant wedi ei wneyd, a bod y pleidiau wedi cyttnno i fyw ar wahân. Y mae Syr William Charley wedi ysgrifenu llvfr ar Dy vr Arlllwyddi, Dvma deitl newydd i'r tj uchaf-'Uharley's GI'undmother'-yr oedd ■ Charley's Aunt' ar y byrddal1 eisoes.

Co I of n 1 letchcb. I [GAN 'N ELLIE 1 YR ydym yn merw yr etholiad bum yu yr un holynt droion o'r blaen ond ni theimlais y troion hyny fel y teimlwyi y waith hon. Bnasai yn well genyf na swm go fawr o arian, er mor dda i mi wrthynfc, pe bae genyf bleidlais, modd y gallwn roddi spoke yn olwyn un o'r bcshgyn Radicalaidd yma i'w olwvno i y Cyffredin. With ddy- weyd fel vma, yr ydwyf yn siarad teimlad naw o bob dwsin o ferched o'm dosbarth i ac y mae n gam mawr a ni ein bod wedi gorfod bod cyhyd a hyn heb yr etholfraiut. 1'1' Totiaid y mae i ni ddiolch am hyn, wrth gwrs ae os Snt hwy i awdnrdod yn niwedd yr etholiad presennol, fe fydd yn rhaid i'm chwior- ydd a minnau fyw hebddi etto am rai blynyddau i ddyfod. Ond hi a ddaw yn hwyr neu hwyrach eithr nid yn fy oes i, nac yn oes neb o'm cyfoedion chwaith. Pa ham y saif y Toriaid ar y ffordd i ni ei chael ? Y mae yn anhawdd dycjiymygu pa ham, os nad am y ffaith a nodais tieliod sef, fod naw o bob dwsin o honora yu earn Rhyddfryd- iaeth. Wel, pa greadur ar wyneb y ddaear, heb law dyn, ar nad ydyw yn caru hyny? By,l rhydd a mynydd i mi,' medd yr afr ar da'graig tinveh na'r Wyddfa ac y mae yr holl greadigaeth anifeilaidd yn adseinio ei lleferydd; ac nid y greadigaeth anifeilaidd yn unig, eithr pob crexdig- aeth arall hefyd, oddi eithr yr un Doriaidd. Y mae hono wrth gwrB, yn Bros yn ei clvyllwr cnoa aidd eyntefig, heb i'r un bOd ddyweyd 1 Bydded goleuni'uwch ei phen hi. Druau o honi yn ei thryblith nosawl Pa bryd y tyr gwawe boreu rhyddid arni ? Wrth daflu golwg dros y gwa- hanol griiadigaethau, yr ydym yn cael peth daioni yn mh"b un o honynt ond y greadigaeth Doriaidd. Y mae hi fel eglwys Laodicea gynt, heb yr un llygedyn dymunol i'w weled arni, eithr, fel hono, yn druan, ao yn resynol, ac yn dlawd, ac yn ddail, ai yn noeth.' A ydym n: i ddisgwyl na bvdd i ddynoliaetb bob amser cbwilio allan am ffyrdd tiewyddion ?' gofvnai boneddwr unwaith i'r Cardinal Vaughan, yr hwn a ddywedodd Yr wyf yn credn mewn dynoliaeth a chwilia am ffyrdd gwell; ond i hyny gael ei wneyd ar linellau Cristionngaeth Ni wnaeth y Cardinal mo byny ei hun, pa ame < ni iuasai yn bwrw ei goelbren gydÙ' Pabyddion cilunaddolgar, yr hyn a gotidemnir gan Gristion- ogaeth bur a dihalog. Yn awr, y mae llawer, meddir, o bobl yn y wlad- pobl wedi proffesu Rhyddfrydiaeth ar byd eu hoes-yn chwilio allan am ffordd well na'r hon a broffesaut; a meddyliant yn eu calouau mai Toriaeth ydyw y ffordd hono; ond rhywfodd, y maent yu ormod o gilgwn i arddcl hyny yn wyneb agored fel y awnaeth y Cardinal Vaughan gyda'r grefydd Babyddol ond gwell fydd gan- ddynt hwy wneyd hyny wrth y pftl mewn ffordd ddistaw a «hagrithiol. Fford (I ddirmygus ydyw hon yna a bydded y sawl a'i gwna yn ddirmyg- edig trwy gydol eu hoedl. Fe ddywedir fod yr amaethwyr, fel dosbarth, yn hynod o Doriaidd. Yr ydwyf fi, rywfodd, yn barotach i gredu nad ydynt felly yn eu calouau, ond fod rhyw bethau o'r tu allan iddynt yn gosod math o orfodaeth arnynt i wneyd 0340 Doriaidd; hyny ydyw, pan y siaradir a hwynt, yn enwedig gan bobl gyrnmliaiol ddyeithr iddynt, ar byngcian gwleidyddol, y maent bob amser yn siarad yn ammwys, a chyda. gocbelgarwch mawr. Tybiaf mai yr achos o hyny ydyw ysgriwiau y meistrad- oedd tirol; ae os felly, nid 00S cymmaint o le i woled bai arnynt. Hwyrach y dywed rhywun fy inol yn awyddus am daflu math o esgusawd dros ymddygiad fy mhriod parthed ei waith ef yn siarad yn ammwys a gochelgar, &c. Ond yr csboniad cynir yw hyn- Y mae fy mhriod yn Radical cyhoeddns, ac wedi ei brofi felly trwy dan ffwrneisiau, fel y deDgys y marciau a adawyd arno gan eu gwres ofnadwy. Siarad yn ddammegol yr ydwyf, fe ddeallir ond amcan y ddammeg ydyw dangos mai dyledswydd pob Radical yw bod i fyny &'u proffes bob amser —nid proffesl1 Radicaliaeth yn y leylioedd, a,'i gwadu yn yr ystafell ddirgel wrth roddi croes ar gyfer enw ymgeisydd Toriaidd neu Undebol. Wei,' meddai un yn fy nghlyw y dydd o'r blaen, 'onid Rhyddfrydwyr ydyw mwy na banner yr Undebwyrf Ile felly, gweithredoedd Rhyddfrydwyr a gyf- lawnent hwy. Pa Ryddfrydwr, yn meddu parch i'w broffes. a vmrwbiai wrth Dori ? Y mae y peth yn ammhossibl, mewn ffordd o siarad. Etto, onid ydyw Rhyddfrydiaeth yn hawlio Ymriiolaeth i'r Gwyddelod? Ydyw; a chan fod yr Undebwyr yn gwrthod rhoddi hyny iddynt, nid Rhyddfrydwyr mo honynt. Hawlia Rhyddfrydiaeth, gyda hyny, Ymreol- aeth i Gymru ac i Ysgotland hefyd a chyn y hydd yn ddichonadwy i'r ddau Dy o Barliament yn Llundain wneyd cyfiawnder a'r deyrnas, fe fydd yn rhaid cael Rheolaeth Gartrefol i'r holl Geltiaid fel en gilydd; a pha. ham na chaent hwy hyny! Y maent wedi bod yn gwneyd deddfau iddynt eu hunain cyn i'r un Sacson erioed roddi ei droedi lawr yn Mhrydain; a'r rhai hyny ydynt seiliau y deddfau sydd ar ddeddflyfrau Prydain yn awr. -> Er fy mod yn teimlo fy mod eisoes wedi traethn fy lien i raddan gormodol ar yr adeg hon, pan y mae gofod y Faner, fel pob newyddiadur arail o r bron, yn rhwym o fod yn cael ei gymmeryd i fyny i phethan mwy pwrpasol & phwngc mawr y dydd; sef, yr etholiad cyffredinol, y mae yn rhaid i mi nivn am eich caruatad, Mri.Golygwyr, i'r hanesyn can lynol, yr hwn a rydd gyfieithais or Ine Woman at Home,' am y mis pressnnol:— Nid yw y Cwaceriaid ond sect fechan yn Edin- burgh ond y mae ynddi foneddigesau yn meddu ar ddylanwad mawr yu y ddinas, mewn materion o ddiwygiadvlu eymdeithasol. Un o'r rhai mwyaf adnabyddu ydyw Miss B. Wigham. Er gwaethaf ei hoedran, c?fyd<hus?iu yn cymmeryd dyddordeb parod iawn yn etholiad y Cynghor Plwyf, pa un oedd ar fin cymmeryrl lie. Mewn attebiad i'm gofyniad, a oedd hi y. aelod o rai o'r byrddan bwrdeisiol, hi a ddywedodd fod ei hamser yo cael ei gymmeryd i fyny mewn cael merched eraill i eistedd arliynt. Yo ei dining i-oom. y mae dau dlarlun mawr o Elizabeth Fry yn darllen i'r carcharorion yn ngharchar Newgate, a William Penn yn arwyddo y cyttundeb a'r Indiaid am diriogaeth Pennsyl fania. Yr oedd yn dra dyddorol cael siarad un oedd wedi bod yn gyfranog yn yr ymdreobfa fawr rhyddhâd y caethion-yn ne chreu v aaurif, ac yn ddiweddarach weitbio ochr- rn oohr a Cobden, Bright, a Mill. Pan ofynais a roddai hi yehydig o hanes ei bywyd, attebodd Buasai yn dda genyf pe buasai genyf rywbeth teilwng i'w ddyweyd wrthyt ti ond ti a ddealli fod Rhyddhad y Caethion, yr Ktholframt i Feich- ed, &c., wedi bod yn bethau agos iawn at fy nglialoei. A garet ti wy bod pa beth a'm harwein- iodd gymmeryd dyddordeb yn y pyngciau hyn ? Fy rhieni a'm hyfforddasant yu y cyfryw fater- ion. Nis giVll pa beth ydyw dy gredo boliticaidd di, ond Rhyddfrydiaeth a fu yr eiddof fi drwy gydol fy oes. Yr wyf yn cofio yn dda am amser vstormus Mesur Diwygiad ISdU XT oeaa ty chwaer a minnati yn yr yagol yn y ddinas, ac ym. fyddinai y geuethod yn Whigiaid a Thoriaid. Pi mor oda. genym fyddai pan fyddai y genethod Whigaidd ar dop y dosbarth. Fe fydda i yu dra dyddorol cael clywed genych pa ran a gymmerasoch chwi yn y frwydr er Rhyddhad y Caethion, Mits Wigham.' I Ti a gofi fod, er'a talm hyd, wedi bod yu Ifafr Rhyddhad y Caeth- ion oud dywedai pawb y byddai yo rhaid gwneyd hyny yn raddol iawn. Gwraig orweddiog-y noble Eliza Herrick-a gafodd y drein gyntaf ar wawr dydd rhyddhUd union- gyrchol. Yn y flwyddyn 1830, safodd y Parch. Andrew Thompson i fyny yn yr Assembly Hall i ddadleu o blaid y caethion. Gwrthwynebwyd ef gan y bobl, y rhai a ddywedent y codai y fath beth ystorm na byddai modd ei thawelu. Safodd y gwr da i fyny; a dywedodd y geiriau rhyfeddol hyn Dyro i mi y corwynt yn hytrach na'r pi. Gwedi i'r foneddiges fyned dros ei hanes yn cydweithio a Mrs. Josephine Butler, Mrs. DUDcan Mac'Laren (cadeirydd yr Edinburgh Woman's Suffrage Society), a'i phriod, Duncan Mac' Laren, A s., Jacob Bright, y Proffeswr Calderwood, a Mr. John Stuart Mill, diweddodd trwy ddyweyd ei bod yn methu cydweled a Mrs. Duncan Mc'l.aren ar adeg etholiad hwrdeisiol,a'u bod wedi pleid- leisio y nail I yn erbyn y Hall, yr hyn, fel y dy- wedai, sydd brawf o pa mor gydwybodol y medr merched bleidleisio. 'Ond,' meddai, yr wyf yn dyweyd i ti, er ein bod yn givahaniaethu yu ein baruau, yr oedd yn clda genym gydgyfarfod yn mwth y polio.' Gobeithio y bydd yr hanesyn byr üoboo. yn wers i lawer Cymro yn yr etholiad presennol, ac yn foddion i ddeffroi cydwybcdau eiu cydwladwvr fel ag i fynu yr etholtraint i ni, y merched, Y mac arnaf cisicl1 pleidlais, pe i ddim ond i hy. rwyJdo Mesur Tir yn ei faen.

II ARHOLIAD GORSEDD Y BEIRDD, 1895. li.NWAU YR YMOEISWYK LT.WYDWANSCS. Urdd Bar(ld:- Y Parch. David Williams (Dcwi lWar), Ty Ddcwi. John Owen (Ddyfnallt), Coleg Bala-Bangor, Bangor. R. Gwylfa Roberts (Oicylfa), Coleg Bala. Bangor, Banjjor. John Jci<kins (Gwili), Pontarddulais. David Davies (Dewi Fychan), Tyfri Villas, A LerdfI", Ellis W. Hughes (Llyfnwy), 3 Baptist Street, Penyaroes, Caernarfon. John liawen Rees (IsycoeA), Coleg Bala Bangor, Bangor. Y Parch. William Evans Jones (Penllfiit), Colwyn. F.van|Morgan (A lttic Tydfil), 10 Williams Street, Morgan Town, Merthyr Tydfil. William Jones, Llwyndinawed, Cilycwm, Llan. ymddyfri. Edward Lewis Rowlands (Dyfi), Liverpool House, Aberdyfi. Udd Of ydd .— J. J. Hughes (Peredur), yr Ysgol Frytanaidd, Lh\ngennech. David Williams (Ap Elli), 16 Bute Street, Tre- herbert. Enoch Davies (Gwynfil), The Stores, Treher- bert. Ilywel Jones (Tremlydd), 3 Edwards' Terface, Bediinog, Treharris. UBDDAU CEI!DDOROt :— Urdd Pencadd C. Meudwy Davies (Pencerdd Myrddin), Llan- elli. Phillip Davies, 222 Miskin Road, Trealaw. M. De Lloyd (Morgan Alaw), Caerfyrddin. Ce,ri,to, Thomas Williams (Peredur), Pentwyn, Cross Hands, Llanelli. J. James Hughes (Afcton Alawl, Talybont, sir Aberteifi. JOB ah Nlorgan, Tonna Road, ger Castellneda. Bydd yn ofynol i'r ymgeiswyr llwyddiannus gyd fod yu bresennol yn Llanelli ar ddydd Iau, Awst laf, 1895, i'w htirddo yn yr Orsedd atn hanner awr wedi wyth o'r gloch foreu y diwruol yna. Cyflwynir tystysgrifau o'r Urdd iddynt yr un pryd. Gan y bydd yr arholiad y flwyddyn nesaf beth yn gynuarach ar y flwyddyn, dylai pob un sydd yn meddwl cynnyg hysbysu hyny i'r cofiadur o hyn i ddtwedd y flwyddyn hon. Eifiomydd, Cofiadur yr Orsedd, Caernarfon.

ACHOS WILLIAM HUMPHREYS ABERCIN. YN Mhwllheli, ddydd Gwener, dygwyd William Humphreys, Abercin, o lfaen yr ynadon drachefn, o dan nifer o gyhuddiadau. Y cyhuddiad cyntaf ydoedd ddarfod iddo ef, ar y 9fed o fis Chwefror, 1895, wedi cael ei farnu yn fethdalwr, wneyd darpariadau l anghyfreithlawu a thwyllodrus i ymadael o'r Av ad, a chymmeryd oydag ef eiddo neillduol, gwerth ugain punt ae uchod, a cherbydau a cheffylau gwerth 384p., neu yn rhywle o gvvmpas hyny, y rhai a ddylasent gael ei rhanu rhwng eu greditorioa. Yr ail gy- huddiad ydoedd ddarfod iddo, ar yr lleg o tis Tachwedd, 1889, roddi addaweb dwyllodrus yn fwriadol am gan punt, gyda'r bwriad o dwyUo Eliza Hughes a Hugh James Hughes. Erlynid gan Mr., William George, ae amddi. ffynid gan Mr. H. Lloyd Carter. Rhoddwyd tystiolaetbau o berthynas i'r addaw- eb gan Hugh James Hughes, John Ellis Hughes, Thomas Williams, a'r heddgeidwad T. Jones. Dywedodd tad y carcharor ei fod yn credu yo awr ddarfod iddo roddi cenad iw fab ddefnyddio ei enw, ?? hyn, barnodd y faingc na ddylasent dra- ddodi y carcharor i sefyll ei brawf ar y cyhuddiad bwn. Yua aed yn mlaen gyda'r cyhuddiadau eraill. John Griffith Jones, Llys Sirol Porthmadog, a gyflwynodd adroddiad 0 weithrediadau meth- daliad yn erbyn y carcharor. John Jones, Plas ChwiJo5, porthmon gwartheg, a ddywedodd ei fod yn bartner a'r diffynydd yn y busnes hwnw. Mewn ymddiddan addawodd y diffynydd wrth y tyst y talai efe chwe chant o bunnau i'r Metropolitan Bank, Pwllheli, o berth- ynas i over-draft. Dywedodd wrtho hefyd fod ganddo nifer o wartheg yn Leicester; end wedi gwncyd ymchwiliad, methodd y tyst a chael hyd iddynt. Ar hyn, gofynodd Mr. Lloyd Carter am ohiriad, yr hyn a ganiatawyd—y diffynydd i fyned o dan feichiafaeth am bum cant o bunnau, a dan arall am ddau gant a hanner o bunnau yr un.

Hysbysrwydd o Madrid, ddydd Mawrth, a ddy- wed fod y Maeslywydd Campos wedi cymmeryd Bayano. Darfu i Oreinwyr Derry-eyfei Ilion Salisbury a Balfour-ymosod yn fileinig ar Dr. Houston, yr ymgeisydd Rhyddfrydig dros Ogledd Derry, yn Limardy, y dydd o'r blaen. Niweidiwyd Mrs. Houston yn dost, a diangfa gytyng a gafodd y cwmni.