Baner ac Amserau Cymru

BYW YN NHY RHYWUN ARALL. FONEDDIGION, Dyma ydyw y gwir am naw o bob deg o weithwyr Cymlu, eu bod yn gorfod byw yn nh:t rywral eraill; ac y mae hyny yn beth snnymunol iawn-cael ein llyw- odraethu gan eraill; ein bygwth, a'o cyfyngu, Ao yn awr. y mae yn yr etholiad presaunol fodd i ni by- rwyddo deddfau fydd yn fanteisiol i'r dosbarth gweitb- iol; megys, mesurauy m9,n dyddynod, a thwyddhan y ffordd i'r gweithwyr ddyfod yn berchenoglon ar eu tai eu hunain. Y mae yr un teuluoedd wedi bod yn byw am genedlaethau yn yr un man; ao yn fynyob, y mae yr :ardrethi yn cael eu oodi, a'r porchenogion eisieu cael ymwared &'r tenantiaid, yn neillduol os byddont o gredo gwahanol iddynt hwy. Y mae y bytbynod a'r min dyddynod wedi myned yn eiddo boneddigion :ønr.dt;,n;Ud.deniJ !e td:î,ego ein hynafiaid ni a fuont yn ddiwyd yn can y cyfryw leoedd o'r mynydd—dichon hen gyrs gwlybion a di- ffrwyth, ac yn adeiladu tai ar en traul eu hunain; ac ar ol rhoddi yr bolllafur a'u henuillion yn y oyfryw, yr oil yn myned yn eiddo 1 estroniaid Y mae dynion yn fyw heddyw sydd yn cofio llidiart y mynydd ddwy filldir yn nea i'r mOr nag ydyw mewn rhai inanau yn awr. Y mae arnom eisieu codi yr hen wlad yn ei hoi, a dwyn yr eiddo i'w briodol berchenogion. A dyma'r adeg. Y mae byw yn nbai eraill yn beth drud iawn. Y mae yr ardreth yn drom. Rhaid i'r perchenog gael y lldg a'r hawl ar y ty; ao nid 116g cymmedrol a wna y tro. Rhaid, fel y dywed yr hen ddiareb, gael 'y geiniog i'w chadw, i ohwareu, ao i'w gwarioa chan ein bod yn byw mewn lleoedd drud, dylasem fod wedi ymysgwyd ya yr etholiad presennol, mewn trefn i ni gael tai rhad, a'u cael ynfeddiant personol. Gwir mai nl ydyw y gwir berohenogion, end y mae estroniaid wedi trawsfeddiannu ein helddo; ao yr ydym yn gor. fod talu rhent am fyw yn ein tai ein hunain. Yr ydym wedi colli ein cyfleuadra. Dylasem bleidleisio am ein hiawnderau, Rhyw fyw yn gaeth, ao o dan ofn, yr ydym yn nhai pobl eraill. Nid 008 rbyddid i'r dyn guro hoelen at ei angen, na tbocio y gwrych, heb ganitltid y perchenog ae yr ydym yn ofni tynu dim yn groes i'r perohenog, rhag cael rbybudd I ymadael. Yr ydym yn gorfod ffugio teyrngarwoh, a phleldio yr un egwyddorion, a mynychu yr un lleoedd hefyd i addoli. Cofiwn hanes Naaman y Syriad, ar ol oael goleuni iawn am y wir grefydd, o dan ofn yn gorfod myned i dy Rimmon, a gorfod plygu i'r gau dduw. Felly ninnau, lawer o honom, am ein bod yn byw yn nhai pobl eraill. Bywyd llwfr ac annuwiol ydyw hwn. NH gallwn ddymuno yn dda i'n tai berchenogion am ein caethiwo a'n gormesu; ond yr ydym yn celsio ymddangos yn ffugiol; yn siarad yn wastad yn y wyneb, ond yn melldithio yn y galon. Y mae Cymru wedi ei chodi i'r pwynt i weled ei hatigen, a'i deimlo; ao oa byddwn yn fyr o gyflawni ein dyledswydd yn yr etholiad presennol, byddwn yn sicr o fyned i fwy o gaethiwed; ïe, a mwy o waradwydd. A dyma y tebygrwydd mawr yn awr. Tybed, mewn difrif, y oaiff llafur ein hynaflaid fyned yn ofer! Y mae ein Hes ni, a lies cenedlaethau i ddyfod, yn dibynu ar ein bymddygiadau ni. Yr oiddocb, UALLT Y ROEL. I

Y TY ANGHYFRIFOL. 1 FONEDDIGION, Tra y mae y wlad, bellach, wedi gorphen gyda'r etholiad, un gangen o'r ddeddfwrfa—y gangen hono ag sydd yn cynnryohioli y bobl, ac yn cyfansoddi Tk y Oyffredln-nld annatpriol, nao ammhriodol, ydyw galw sylw at y gangen arall o'n senedd-y tj nad ydyw yn oynnrychioli neb ond yr unigolion a'i eyfansoddft —nao yn gyfrifol i neb am ei weithrediadau. Y mae yr aelodau hyny ag oedd yn perthyn i DI y Cyffredin yn y senedd ddiweddaf. ag sydd wedi bod" yn gofyn am ymddiriedaeth yr etholwyr, ynghyd A'u pleidlais, er en dyohwelyd i'r senedd newydd a etholwyd genym yn ystod y pythefnos diweddaf, wedi gorfod rhoddi cyfrif olu goruchwyliaeth yn y fenedd, yr hyn, yn ddïau, nid ydyw yn waith dymunol i rai o honynt. Ond beth pe byddai yr arglwyddi yn cael eu galw i gyfrif am weith. rediadau y gangen hono o'r ddeddfwrfa i ba un y pertbynant hwy ? Byddai i'r mwyafrif mawr o hon- ynt, pe yn cael eu pwyso yn nghlorian uniondeb ac iawnder, eu cael yn brin o dalu y parch a'r sylw lleiaf i farn, teimlad, ao hawliau y bobl. Beth a fu eu hym- ddygiad gyda golwg ar nifer o fesurau gwerthfawr a basiwyd gan Dy y Oyffredin yn y senedd ddiweddaf? Gwnaetbant amryw o gyfnewidiadau yn blesur y Cyngborau Plwyfol, pa rai, pe heb gael eu dad-wneyd gan Dy y Cyffrodin, a fuasent wedi gwneuthur y mesur hwnw yn dra di-werth ao fel y mae yn bresennol, nid ydyw heb olion bysedd yr arglwyddi arno, ao amryw o'r rhai hyny yn esgobion. Uwrthodasant y mesur ihagotot a gostiodd gymmaint o amser a llafur i CytTredin er rhoddi Ymraolaeth i'r Iwerddon. Lladdj- asant Feaur Oyfrifoldeb Cyflogwyr Llafur mewn perth- ynas i niweidiau i'w gweithwyr, drwy esgeulasdod y cyflogwyr neu eu Bwyddogion. Pinystriasant Fesur y Pysgodfeydd ar Lanau Ysgotland. Gwrthodasant y Mesur er Gwneuthur ymaith hawliau Cvntaf-aned- igion I Etifeddiaethau Tirol. Gwnaethant bob path yn eu gallu er rhwystro Oynghor Sirol Llundain I ddwyn oddi amgylch welliantau pwysig yn y brif- ddinas. Tafiasant allan y Mesur er galluogi Amaeth- wyr yr Iwerddon i adfeddiannu en Cfermydd ar ol cael eu troi o honynt mewn modd anghyfiawn. Tynasant allan o Fesur Llywodraeth Leol Ysgotland y ddarpar. iaeth a gynnwysai er galluogi Oynghorau Plwyfol i aicrhau tir er adoiladu tai oyfaddaa i weithwyr. Gwrthodasant y Mesur Gwyddelig er helaethu yr Etholfraint mewn materion bwideisiol. Gwnaetbant ymdreoh deg er dinystrio Siarter y Brifysgol i Gymru. Neviidiasant a niweidiaiant gynlluniau Addysg Oanol- raddol a Ohelfyddydol o dan Ddeddf Addysg Ganol- raddol Cymru yn siroedd Meirionydd, Aberteifl, Fnmt, a Dinbyoh. Nid ydyw y pethau a enwyd ond yobydig o laver o weithrediadau diweddar Tj yr Arglwyddi. Pe y eym- merid i mewn hanes yroll o'r chwarter oannf diweddaf, gellid chwanegn nifer fawr o fesurau ag y gofynai y wlad am danynt, ond a wrthodwyd gan Dy yr Ar. glwyddi, neu a gyfnewidiwyd ao a niweiaiwya mor fawr, nen mal prin yr oeddyitt yn werth eu cael a a derbyn. Y mae y gangen hon o'r ddeddfwrfa Bryd- einig, yn ystod y blynyddoedd diweddaf, wedi rhoddi rfi: DioaoK a digamsyoi.l d:r:d: wh oyd gordiad barn, argyhoeddiad, a theimlad 1'r bobl, 6nd yn hollol i'r gwrthwyneb. Y mae mwyafrif mawr y tt uchaf, fel ag y cyfansoddir ef yn bresennol, yn gwa. baniaethu oddi wrth farn sefydlog ae argyhoeddiadau dwfn y wlad mewn materion ao egwyddorion hanfodol i wladlywiaeth iaohus a Uwyddiannus, er llesiant y bobl mewn modd eyffredinol. Beth sydd i'w wneyd o Dy yr Arglwyddi a ddylaaai fod y mater wysi f lpn yr etbottad :d¿, sydd wedi myned eibio ac ni ddylid colli gelw? arno, ond ei gadw yn y golwg fel y mater blaenaf yn mhlitb y materion lliosog a phwysig eraill ag sydd yn hawlio sylw; o blegid er i DJ y Cyffredin basio mesur er badgyssylltu a Dadwaddoli yr Eglwys Sefydledig yn Ngbymru, ynghyd i mesurau buddiol a gwerthtawr eraill, nid oes obaith iddynt basio Ty yr Arglwyddi mewn ffurf a sylwedd gwerth eu cael. Felly, beth sydd i'w wneuthur o'r tt hwn ydyw y pwngo pwysioaf ag sydd yn awr ger bron y wlad. Yr oeddwn wedi gobeithio y buasai i'r etholaethau siarad yn gryf ao eglur ar y mater hwn. Rhaid i D, yr Arglwyddi fyned o dan gyfnewidiad mawr yn ei gyfan- soddiad, ei allu, a'i awdurdod, neu gael ei ddiddymu yn gwbl oil; a dïau mai yr olaf a fyddai oreu. Ond os nad ydyw y wlad yn addfed i hyn, penderfyner ei ddiwygio &'i gyfnewid yn ei bell hanfodion, a newidier hyd yn oed ei enw. Y mae yr enw Ty yr Arglwyddi yn wrthun ar gangen o senedd ag sydd yn proSesn K:,oli er Iles y bobl mewn modd oyffredinol; a ph& un bynag ai ei gyfnewid, ai ei ddiwygio, &i Heihaa ei aUa 7¡nad!roytf:d :.t: i:dd/Wi:thQ¡:;h:I: buddiol a wneir, ai ynte gwneuthur ymaith &g ef yn gwbl oil, a fyddai oreu, amlwg ydyw fod yn rhaid gwneyd rhywbeth. Dl¡d ar bob cyfnf erorldnh:a iachau o'r elfen esgobyddol a berthyn iddo o blegid o holl aelodau hyd yn oed Ty yr Arglwyddi, yr esgobion sydd wedi bod, yn ystod y blynyddoedd diweddaf, y rhwystr penaf i ddeddfwriaeth Ryddfrydig, fuddiol, a cbyfiawn, mewn addysg i'r genedl, ao mewn rhyddid gwladol a ohrefyddol o bob math a natur i'r bobl. Nao angbofier hyn yn y sylw Urbenig a roddir i D, yr Arglwyddi yn yr argyfwng pwysig presennol yn ei hanes. Ydwyf, &.o„ RADICAL.

ARHOLIAD GORSEDD Y BEIRDD, I 1895. ENWAU YR YMGEISWYR LLWYDUIANNUS. I Urdd Bardd:— Y Parch. David Williams (Dewi Mai), Ty Ddewi. John Owen (Ddyfnallt), Coleg Bala,Bangor, Bangor. R. Gwylfa Roberta (Ctp?), Coleg Bala- Bangor, Bangor. J.h. r, (0, .i), Pontarddulais. David Davies (De?t Fychan), Tyfri Villas, Aberd&r. Ellis W. Hughes (Llyfnwy), 3 Baptist Street, Penygroes, Caernarfon. John Havren Rees (Isycoed), Coleg Bala-Bangor, Bangor. Y Parch. William Evans-Jones (Penllyn), Colwyn. Evan Morgan (A law Tydfil), 10 Williams Street, Morgan Town, Mertbyr Tydfil, William Jones, Llwyndinawed, Cilyowm, Llan- ymddyfri. Edward Lewis Rowlands (Dyfi), Liverpool House, Aberdyfi. Udd Ofydd .— J. J. Hughes (Peredur), yr Ysgol Frytanaidd, Llangennech. David Williams (Ap Elli), 16 Bate Street, Tre- herbert. Enoch Davies (Gwynfil), The Stores, Treher- bert. Hywel Jones (Trcmlydd), 3 Edwards' Terrace, Bedlinog, Treharris. URDDAU CEKDDOROL Urdd Pencerdd C. Meudwy Davies (Pencerdd Myrddin), Llan. elli. Phillip Davies, 222 Miskin Road, Trealaw. M. De Lloyd (Morgan Alaw), Caerfyrddin. Cerddor Thomas Williams (Peredur), Pentwyn, Cross Hands, Llanelli. J. James Hughes (Afaon Alaw), Talybont, air Aberteifi. Jonah Morgan, Tonna Road, ger Castellnedd. Bydd yn ofynol i'r ymgeiswyr Uwyddiannus i gyd fod yn bresennol yn Llanelli ar ddydd Ian. Awst laf, 1895, i'w hurddo yn yr Orsedd am hanner awr wedi wyth o'r glooh foreu y diwrnod yna. Cyflwynir tyatysgrifau o'r Urdd iddynt yr un pryd. Gan y bydd yr arholiad y flwyddyn nesaf beth yn gynnaraeh ar y flwyddyn, dylai pob un sydd yn meddwl cynnyg hyBbysu hyny i'r cofiadur o hyn i ddiwedd y flwyddyn hoa. EIMONYDD, Cofiadur yr Orsedd, Caernarfon.

CRICCIETH. I DATRLU BUDDUGOLIAETH MR. D. LLOYD GEORGE. DISGWYLID canlyniad yr etholiad yn bryderos yn Nghriccieth, cartref Mr. Lloyd George, yr I aelod anrbydeddus dros fwrdeisdrefi Caernarfon. Tua deuddeg o'r gloch ddydd Linn, cyrhaeddodd y Dewydd fod Mr. Lloyd George wedi Uwyddo i gadw ei sedd. Ymledodd y newydd fel tAn gwylltj ae yr oedd mwy fyth o flits ar y fuddug- oliaeth o herwydd y ffaith fod y mwyaftif, yn ymarferol, yr un faicli ag ydoedd yn yr etholiad diweddaf. Yn ystod yr hwyr, ffnrfiwyd gorym daith, ac aed tua thrigfan yr ymgeisydd Uwydd- iannus. Yr oodd Mr. Lloyd George oddi cartref, yn gweithio drosyr achos; ond cydsyniodd Mrs. Lloyd George Q, ehais y eyfeillioo, a chydag am. ryw o'i thenlu a'i chyteillioo, aeth i'r cerbyd a ddygwyd at y t. Tynwyd y cerbyd gan liaws o gefnogwyr brwdfrydig drwy Castle Street, Marine Terrace, a High Street, a stopiwyd o flaen Cor- poration Terrace, He y darfu i'r Parch. Mr. Marks ddiolcb i'r dotf am eu harddangosiad 0'0 hewyllys da ar ran Mrs. Lloyd George a'r fcaulu. Yea aeth y cwmni yn mlaen i dl yr ymgeisydd Uwyddian- nus, He y traddodwyd anerchiad byr gan ei frawd, Mr. William George. Yn fuan wedi naw o'r gloch, yr oedd 'coelcerth wen yn fflamio' ai ben y Dinas. Ar yr ygwår, yn y dref, ymgaaglodd cannoedd o bob); a therfynwyd y dathliadau gyda gorymdaith a fflamdyreb, tan gwyllt, &o a hyny I reb, 95,n gwyllt, &o a h),ny yn nghanol brwdfrydedd annisgrifiadwy.

Bu y gair unwaith fod MENELIK, ymher- Bu y Abyssinia, wedi gorchymyn carch- aru y Signor CAPPUCI, peiriannydd Eidalaidd yn y wlad hono. Nid oes gwir yn y chwedL Caniateir iddo deithio yn ol ei ewyllys. Ond, ymddengys fod amryw Eidaliaid eraill wedi eu halltudio o'r wlad ganddo.

YR EIRA. I EMOG lian myg i loni-owynfan Cu auian mewn oynl; 0 lån weithfa goleuni, Yw eira ter Ner i ni. i Bethania. JICNKYN JONES.

Y CARDOTYN. I DtN a lusga o dan lesgedd-atom I Yw 'r oardotyn llwydwedd; I hwn nid ydyw poenedd I Llawn y byd yn well na bedd. R. Jons EDSABT. I

ENGLYN I ANNE. I Y LAN gwrol Ion gariad—ydyw Anne I Ffin hudol ei llygad; Gwyryf ddoniol swynol 8d, A thwymloD, pur, el theimlad. Bryn Alan. AWSltAli. I

ENGLYNION. I Ifab bach Mr. a Mrs. PRIOR, Ffactri, LlamrhyUyd. RHODD rasol ar wedd rbosyn-yn yr haf, I roi hedd-pur ddillyn Ni wadaf'rwy n gwel'd wed jyn, Ynddo deg ddetnyddiau dyn. A chusan mae 'n mynyoh osod—ei dad Yn Ar dedwydd hynod; Wirionedd ef 'rwan dd'od Gu esgyll arno 'n gysgod. Boed einioes E. Thomas bach-yn un werdd, Tan wenau haul bellach; Yn gysson aed agosach, :a:efni,tra:iaoh. I faban Mr. a Mrs. JONES, Dyffryn Arik. GABIAO bach o'i gryd y b'o—a nodau Gwynion Eden -1-- I'w arddel a'i ddwyf urddo, Xesu Grist oaed ar bts gro.

I Y GAUAF. I GWYWODD corwyntoedd gauaf-wedd auian, Prudd, unig 'r oil welaf; Tir gwenith-etto 'r gwanaf Eein rydd acen yr haf. I JAMES JONES (Crossfuc).

I ER COF Am. SAHCEL EVANS (ten.), Nantgwyn, Truant, yr hum a hunodd Tachwedd 27ain, 1894, yn 26ain ml. oed, ac a gladdwyd yn mynwent Truant. SAMOEL, er siom alvyd-i huno eyn banner ei fywyd; Mewn nos gudd mae nes y owyd I foli ar Nef aelwyd. Ei Dduw a fo i'w ddau faoh-a'i weddw, Yn nod ed dirwgnaoh; Trwy ei lawn i'r tri yn iach; I'w garu yn gywirach. I TrUant.

LLINELLAU Ar farwolaeth Mrs. JANE EVANS, anwyl briod Mr. JOHN L. EVANS, Rhydloew, Llansannan, yr hon a fu farw Ebriil 5ed, 1895, yn 49ain mlwydd oed. Ow angeu hyf, &'i gleddyf llym, 'I Fu 'n rhodio yma yn ei rym; Pan oedd y tad yn wael ei wedd, Gwnaeth dori 'r fam i lawr i'r bedd. Ein cliwaer a rodiodd trwy y byd, Yn dawel iawn, er hyn i gyd, 'Roedd argyhoeddiad yn ain bron Yn dyweyd mai duwiol ydoedd hon. Ei Hwybrau oedd ar hyd ei hoes, Yn oleu wyn gan rin a moaR Ac er ei dal gan gystudd caetb Mewn heddwch llawn dioddef wnaeth. Boed nawdd y Nef i'r ddau ddinam Sydd wedi eu gadael heb un fam I deithio 'r byd trwy bob rhyw loes, Gan oddpf grym ei wyntoedd oroes. Fy ngbyfaill cu, dwfa yw eich loes, Daeth ewmmwl du, eich heulwen tIoes; Boed i'r Dyddanydd roddi i chwi Belydryn gwaD o'r lie mae hi. Os dedwydd ydoedd ar y Ilawr, Mwy dedwydd nno Dlr dyrfa fawr; Mor hyfryd gorphwya yn y Nef, 'R 01 brwvdro trwy y storom gref. Llansannan. JANE JONES.

CYFARCHIAD PRIODASOL I Mr. DAVID REES, yigolfeistr, Pennant, a Miss MABT JONES, Dddl, Llanddewi, Aberarth. HA! ha! Rees a g&dd darian-i'w noddi, Un weddaidd a dyddan; Gwthiwch trwy gaddug weithian, IN oludog i wlad y g&n. Gwlad y gin dadgloed i gyd-ei cheiuion Gyda chynnydd bywyd; Doed y clws blant dyaid clyd-rhônt eu lief, 'N wir d'od i'w haddef wnaf er dedwyddyd. Oa enwir y ouahnu-wnei y gwalch, Yn gMd pan yn caru (?); Ba aohos? 'n hon wnai serohu, Mi vrn ta beth 'i mho'yn ato bu. Haedda Mary 'n ddiymaros-geinedd Ganiad y werinos; Guuwn iddi gerdd deg eos Lon a gwyryf lawn o geirios. 'Nawr yn un wedi'oh ilunio-chwi garwoh Gewri heb betruso; Boed eich grym o'r byd uwch gro, Gwyddis fod rbaid gweddio. Eiddunaf i chwi ddaioni-rhid ras Rhoed yr hwn wnaeth weilgi; Cwyd y brawd cawodau bri, Er lioniant gei drwy 'r llwyni. Yn gymmhen tua 'r Pennant-daw y wra.ig I Af Rees er ilesisidt; Boddus cyd-bingoio byddant, Ac yn eu plith oawn y plant. Eich cariad fyddo'ch coron—hyd henoed, Annedd pob oysuroo Medra greddf Woh modrwy gron, I'w gilydd roi dwy galon. HAMINIOG.

CYFARCHIAD PRIODASOL I Mr. JAMES WILLIAMS, 1,, Wesley Terrace, Treorci, ar ei uniad melon gldn brwdaBd MISS JANE HUGHES, Fenian, Llangybi, Aberteifi, Ebrill, 1895. FE ddaliwyd Iago yn rhwyd sereb, Er iddo flwyddi rodio 'n'rhydd; Ej galon ddenwyd gan swyn merch, Yn gaeth i serch, y cerddor sydd; Un diwrnod d'wedodd with ei Jane Anbapus ydyw byw ei hun, Edrychodd hitbau gyda gwen, A rhoddodd gusan ar ei fin. Ni thybiodd Iago funyd awr Fod swyn gyfaredd y rhyw dog, IIlor gryf i ddenu Sofn gawr Yn rhwym i gylch y fodrwy chweg j Wrth allor Hymen, wele Ir ddau Yn cael eu huno mwy yn Un 0 1 Iago gu, mae serch yn gwau Rhwyd gywrain gref i ddala dyn. Mae Iago a Jane hyd-angeu mwy I fod yn un yn nghwlwm serch, I ymladd brwydrau bywyd trwy Y tesog Mo, a'r stormydd erch; Boed heulwen ffawd heb gwmmwl du Yn t'wynu ar eich ffyrdd o hyd, A llaw Rhagluniaeth eddi fry Yn hau bendithion—gwyn eich byd. Dymunaf lwydd o galon bur, I'r ddeuddyn hyn, a hirfaith oes, Os oes rhai bychain ar eich rhan, I'w dwyn i'r l&n mewn rhin a moes; Yr uniad hwn dan fendith Duw Ei nodwedd fyddo, hapua fyd; A obyd-ddyrchafu lesu gwiw, Gaiff fod eich penaf ndd o hyd. Treorci. MOSES JONES (Olandeudracth).

CERYG-Y-DRUIDION. c Y F A R F 0 D MAWR RHYDDFRYDIG. Y TORIAID YN CAEL EU 'RHOSTIO, AC YN METHU DAL. GOLVGFA GYFFROUS AR Y I LLWYFAN. Nos Wener diweddaf, cyonaliwyd un o'r cyfar- fodydd politicaidd mwyaf brwdfrydig a welwyd yn y gymmydogaeth hou er's blynyddoedd lawer, yn nghapel y Methodistiaid CalQnaidd yn y lie uohod, o dan lywyddiaeth lir, J. C. Jones, Pen- y-gaer, gan yr hwn y cafwyd anerchiad agoriadol, yn llawn-tdl a brwdfrydedd, a phob brawddeg o honi yn cyrhaedd ei hamcan. Cynnygiodd Mr. D. R. Thomas, Gaerfechan, benderfyniad: I Fod y oyfarfod hwn yn cymmeiadwyo rbaglen y weinyddiaeth Ryddfrydig ddiweddaf, ynghyd A'n hymdrechion canmoladwy i ddarostwng trais a gormes yn mhob cangen o honi.' Eiliwyd y penderfyniad hwn gan y Parch. D. James, Llangwm, mewn araeth fiuiog a chyr- haeddadwy. Cyfyngodd ei hun yn fwyaf neilldu- oli'rymdreohaegnlol wnaeth y llywodraeth Ryda. frydig ddiweddaf i basio mesur mawr ein oenedl- Dadgysaylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys 'EstroDol.' Gwnaeth sylwadau miniog ar y dull barbaraidd ac anysgrythyrol sydd wedi cael ei fabwysiadugan swyddogion' yr Eglwys wladwr- iaethol a gwrthgenedlaefhol hon o gasglu hur eu gweinidogaeth wrthodedig' ar hyd y blynydd- oedd sydd wedi myned heibio. Yr oedd y Ifeith- iau a ddygwyd i'r golwg ganddo o ysbrvd trahaus I olynwyi, hbnedig yr apostolion' yn cymmeryd ymaith ffyn cynnaliaeth' gwragedd gweddwon a bara o enau eu plant amddifaid yn mhlwyfi y Deheudir wedi codi y gynnulleidfa fawr (pa un oedd wedi gorlenwi yr adeilad eaug) i frwdfryd- edd nas gellir yn hawdd ei ddisgritio. Wedi i Mr. James eistedd i lawr yn nghanol oymmeradwyaeth fyddarol y dorf, galwodd y eadeirydd ar Mr. D. H. Davies, Dinbych, i attegu y penderfyniad. Disgynodd y glllr bywiog a hyawdl hwn fel 'eryr' ar benau y Toriaid, a thraddododd anerchiad nad anghofir ddiin o boni am amser maith. Yr oedd yr ychydig I DorYaid' oedd yn bresennol erbyn hyn yn ymysgwyd o'u llochesau, ac fel pe rhwng dau feddwl pa un ai dioddef y 'peleni' ynte cyrhaedd cymmydogaeth y drws ydoedd y diogelaf iddynt. Yn nesaf, cafwyd anerchiad ardderchog, yryrn geisydd Rhyddirydig gan Mr. J. Herbert Roberts, yr hwn a ddywedodd fod yn rhaid ni i ymladd- ac ymladd hyd yn oed ar lawr. Yr oedd y gym- meradwyaeth ddangosodd y gynnulleidfa fawr hon yn Nghervgydruidion, nos Wener diweddaf, i Mr. Roberts yn brawf fod etholwyr Gorllewinbarth sir Ddinbych yn gwerthfawrogi ei wasanaeth gwerthfawr yn senedd ein gwlad. Galwyd yu nesaf ar y Parch. J. Henlyn Owen, Dinmael, i gynnyg y penderfyniad caniynol:— 'Fody oyfarfod hwn yn cymmeradwyo ym. geisiaeth Mr. J. Herbert Roberts, acyn ymrwymo l ddefnyddio pob moddion cyfreithlawn i'w ddy- chwelyd i'r senedd, a hyny gyda'r fath fwyafrif fel na feiddia yr un Tori aflonyddu ar ein heddwsh yn y dyfodol.' YD mhell cyn i Mr. Owen orphen ei araeth, dacw ddau o'r Toriaid yn gweithio eu ffordd am y drws, ao allan a hwy o ganol y tin. Eiliwyd y penderfyniad gan y Parch. David Pughe, Tynant. Gwr ieuango ydyw Mr. Pughe ag sydd wedi peri llawer o ofid yn ngwersyll y Tori- aid yn ystod yr etholiad hwn. Dywedodd ei fod wedi bod mewnoyfarfodagynDaliwydganyToriaid ychydigddyddiauynflaenorol, ac fod un o'r ¡iarad- wyr wedi dyweyd nad oedd y weinyddiaeth Rydd, frydig ddiweddaf wedi gwneyd dim er mantais i'r amaethwyr. 'Ond,' meddai Mr. Pughe, I Profais i'r gwr hwnw yn wahanol, a gorfu iddo gyfaddef yn gyhoeddus yn y cyfarfod hwnw o'r eiddynt fy mod yu iawn.' Llais o'r dorf: Hold on. Rhaid i mi gael amddiffyn fy hun.' Y eadeirydd :Ceweb,Mr. Jones' (gan gyf- eirio at Mr. Dafydd Jones—y wr sydd wedi enwogi (?) cymmaint arno ei hun yn ystod yr etholiad hwn drwy tyned ar hyd ailed yr ethol- aeth i hyrwyddo ymgeisiaeth Mr. T. Wynne Edwards) -1 Chwi gewch amddiffyn eich hun ar ddiwedd y cyfarfod.' Y Parch. D. Pughe:—'Yr wyf yn foddlawn eich oyfarfod, syr; safaf at yr oil a ddywedais.' Erbyn hyn yr oedd wedi gwthio ei ffordd am y Ilwyfan; ond rhwystrodd y cadeirydd ef i fyny. Gwaeddai y gynnulleidfa I Allan A fo,' a Herbert Roberts for ever.' Wedi i'r Ilywydd orchymyn am osteg, cododd y Parch. Robert Richards, Rhyl, ar ei draed. Y mae Mr. Richards wedi bod yn weinidog ar eglwys y Methodistiaid yn Cerygydruidion am y oyfnod maith o bymtheg mlynedd ao yr oedd yn gwybod yn dda am beth o ystrangoiau yr I anwyl gariadus frodyr' yn y lie, a gwyddai hefyd fath I physig' oedd yn taraw y gwahanol glefydau sydd yn eu plith. Disgynodd yn ddiarbed arnynt, a rhoddodd y lie yn I goeleerth' cyn pen yobydig fanydau. Ar ei ol, cododd y Parch. J. Maehreth Rees, Llundain, a siaradodd gyda hyawdledd ac arddel- iad'am yr hanner awr nesaf, nes yr oedd y gyn- nulleidfa wedi ei gwefreiddio Yn awr, cyn li'r cyfarfod ddirwyn i'r terfya, gofynodd y cadeirydd i Mr. David Jones (neu fel yr adnabyddir ef yn gyffredin, DMydd Jones, y traction') eagyn i'r llwyfan, er amddiffyn ei hun. Uerbyniodd yntau y cynnygiad, ac esgyn. odd y llwyfan yn nghanol hwtiadau byddarol y dorf. Dechreuodd ar ei amddiffyniad drwy dalu diolchgarwch i Mr. J. Herbert Roberts am ei garedigrwydd tuag ato tra yn Llundain rhyw dro. Lleisiau At y pwnge, Dafydd.' Mr. David Jones Fel y dywedodd Syr W. Harcourt' (a chan agor bwndel o bapyrau). Y Paroh. D. Pagb(, Nid pa beth ddywed odd Syr William Haroourt sydd eisieu arnom. Ueuwch at y pwngo sydd mewn dadi. Mr. D. Jones :Yr wyf eisieu amddiffyn fy hU' Dywedais yma heno Y Parch. D. Pughe Dywedais yma heno eich bod, yn nghwrs eich araeth yn ysgoldy Din-I mael, nos Lun diweddaf, wedi dyweyd nad oedd y weinyddiaeth Ryddfrydig ddiweddaf wedi gwneyd yr un daioni i'r amaethwyr, a m bod in- ? wedi profi yn yr un cyfarfod yn wabanol, a= i chwithau gydnabod hyny yn gyhoeddus. Yn awr, Syr, rhaid i chwi atteb I Do, bu felly, ynten Naddo Nid ydym eisieu eich speech. Mr. U. Jones Fel y mae y boneddwr wedi dyweyd, bu (eUy.' ?or'f?t'wr & fo! Hwiell Dyna fo wedi oyfaddef ei hunan Ac ar hyn gorfa iddo adael y llwyfan, yn ngbanol hwtiadau byddarol y gynnulleidfa. Wedi talu y diolchiadau arferol, terfynodd un o'r cyfarfodydd mwyaf brwdfrydig a gynnal" iwyd yn y He Radicalaidd hwn er's blynydd; oedd lawer. Da genym weled gweioidogio ieuaingo y dosbarth hwn wedi dyfod allan mor wrol, a chyflawni gwaith mor rhagorol yn ystod yr etholiad ag sydd bellach bron dirwyn i'r pea.-Oohebydd.

LLANDWROG ISAF. AKTHUM gyda'r lliaws i Ddinas Dinlle y diwrnod o'r blaen. Yr oeddwn wedi clywed llawer iawn o son am y lie fel man cyfleus i ymdrochwyr; ac, yn sier, y mae felly hefyd. Yr oedd yno lawer iawn o bobl ar y draethell ond ni welais ond nifer fechan yn y dwfr yn ymdrochi; ond nid oedd hyny i synu ato, gan na weiais gymmaint ag un bathing machine ar olwynion yn cael eu tynu gan geffyl i'r dwfr. Yr oedd yno dri neu bedwar o dai coed ar ben y hongc, ond yr oeddynt yn an. symmudol. Clywais rai o'r trigolion yn cwyno cryn lawer fod llawer iawn o gyrchu i'r lie ar y Sabbath o Gaernarfon, Waen Fawr, Penygroes, Talysarn, ac hyd yn oed o Lanberis a drwg iawn genyf orfod chwanegu fod llawer iawn o yfed diodydd meddwol, ac hefyd ambell un yn yfed hyd feddwdod, yn mysg yr ymwelwyr hyny. Onid ydyw yn resyn meddwl tod ein pobl ieuaingc yn tatiu y fath anfri ar ea gwlad yn vgwydd estroniaid a phawb? Onid ydyw y ddiod feddwol yma yn gwneyd eu hyfwyr yn ddi-barch iawn i'w gwlad, iddynt eu hunain, au i Sabbath y Goruch- af? Bobl ieuaingc anwyl! Cymmerwch bwyll i ystyried eich gweithredoedd rhyfygua. Fe ddy- wedodd Duw unwaith, a chwi a'i clywsoch lawer gwaith, I y geilw efe ohwi i farn am hyn oil. Pan elo dirwestwyr am dro i lanau y moroedd byddant hwy yu mwynhau eu hunain heb brofi y diodydd syfrdanol hyn a pha ham nad allwch chwithau wneyd hyny? Pa beth ydyw yr ysfa sydd arnoch am yfed diodydd ag y gwyddoch a wnant niwed i chwi ? Gan fod cymmaint o son am grefyddoldeb y Cymry, gellwch fod yn sicr y bydd y Saeson yn rhyfeddn atoch yn teithio milldiroedd ar y Sab. bath i ddim gwell pwrpas nag i yfed cwrw, &c. Rhowcb yr arferiad i fyny, fechgyn, ao arosweh yn eich cartrefi, a dilynweh foddion gras ar y Sab. bath. Ni fydd yn edifar genych wneyd hyny ond fe fydd yn edifar genyoh am wneyd y llall. Yr oeddwn yn cymmeryd cwpanaid o de mewn ffermdy a chan fod gn-r y tf wrth law, gofynais iddo rai cwestiynau ynghylch cynnyrch ei fferm Rhoddodd ar ddeall i mi mai ysgafu iawn ydoedd ygwaira'rjd, fod y pytatw yn golygu yn lied dda, ond mai methiant, ar y cyfan, tydd y maip a'r I rwdins.' Cwynai hefyd fod y trethi yn y plwyf hwnw yn drymion iawn. Cadarnbawyd ei dyetiolaeth gan eraill ag y cefais y pleser o siarad a hwy wedi hyny. Y mae yno rai ffermydd yn rheatio yn eithriadol o uehel; yn gymmaint felly hi y mao yn syndod fod neb yn gallu talu am danynt. Onid ydyw yn drueni na cheid rhyw drefn i reoleiddio ardrethi ffermydd y wlad; o blegid y maent yn hynod o anfoddhaol yn bresen- nol; yu enwedig ardrethi man dyddynod a berth- ynant i landlordiaid bychain. Y mae y rhai hyny yn uchel heb eithriad yn y plwyf. Hysbyswyd fi fod y ffermydd ar un etifeddiaeth lied fawr, ar y cyfan, yn lied resymol, ond fod y tai sydd ar lawer o bonynt yn dra seilion--yn gyfryw ag a daflant dipyn o gysgod ar enw y bone(ldwr.- Brymor.

METHDALIAD GWR ENWOG. Y mae adroddiad o gyfnfon ac amgylchiadau methdaliad Mr. Edward Jones, 17, Segontium Terrace, Caernarfon, gynt o Whitehall Place, Pwllheli, masnachwr wedi ymneilldno, ae un a fu yn faer PwUheii <m flynyddoedd, newydd gael ei gyhoeddi. Y ?a? y dyledion oil yn 14,174?. 2s. 10c. Am. cangyfrifa y dyledwr fod y swm sydd ganddo o dan ei law yn 3,285p. 188. 3c., yr hyn a edy ddiffyg o 3,407p. Acbos hOnedig y methdaliad yw—' Buddaoddats gryn swm o arlau mewn eiddo ar y South Beach, Pwllheli; ac yr ydwyf yn awr yn methu eu aylweddoli. Yswiriais fy mywyd am ddwy fil a phedwar cant o bunnau, a thelais daliadau trymion. Taliadau trymion bob mis i Gymdeithas Adeiladu Lleyn ac Eifionydd ar arian benthyg. Llôg ar filiau yngltn ag eiddo ar y South Beach.' Hysbysa y derbynydd swyddogol fod y dyledwr wedi bod yn wasnachu am flynyddoedd fel grocer cyfanwerthol yn Liverpool. Dywed y dyledwr nad oes gauddo unrhyw ddawr yn y cwmni yn awr, ond fod ganddo gyfalaf o bum mil o bunnau yno fel buddsoddiad, yn ol pum punt y cant yn y flwyddyn. Priododd yr ail waith yn mis Mehetm diweddaf; a thrwy weithred a wnaeth cyn priodi, efe a setlodd dair mil o bunnau o'i gyfalaf budd- soddedig ar ei wraig, gan gadw budd am ei oes iddo ei hun. Dywed ei fod yn credu ei fod yn iawn c ran ei amgylchiadau pan wnaeth efe y y setlad, gan y credai fod ei gyfalaf busnes yn bedair mil o bunnau; a dibynai ar yr eiddo ar y South Beach yn Mhwllheli i droi allan yn dda; ond ni 4Vnaed unrhyw fynegiad o'i safle. Y mae ganddo, o dan ewyllys ei wraig gyntaf, ddawr mewn tf annedd yn White Hall Place, Pwllheli, gwerth deg punt ar hugain y flwyddyn ac mewn swm o wyth gant o bunnau. Y mae yr oil o r dy. ledion oddigerth 77p. 13s. am nwyddau, a 86p. 28. 6c. fel costau cyfreithiol, yn ddyledion am fenthyg arian. Cyfarfu ei greditorion yn gyfrm- aohol yn Nghaerlleon, yn mis Mai diweddaf; a chvnnygiodd y methdalwr drosglwyddo ei eiddo iddynt, ynghyd ft l,300p. o'r cyfalaf busnes y cynnygiai ei wraig eu rhyddhau oddi wrth deler. au y weithred briodasol. Yr oedd hyn ar yr ammod fod y creditorion oil yn cydsynio, ac fe wrthododd tri wneyd hyny. Y mae efe wedi bod yn anturio yn drwm ar dai ac adeiladau, a gallai sylweddoliad ffafriol leibau cryn lawer ar y diffyg arianol.

I LLANDDULAS. I MWR ydoedd gwr driatwch Rhyddfl'ydwyr a gweithwyr g.)eu=digy?.?dogaeth hon wrth weled llanw Ceidwadaeth yn ysgubo goreugwyr Rhvddf-ydtMth. Ond eu Hawenydd ydoedd yn ngornch.SMth Mr. William Jones, yn rhanbarth Arfon ac yn enwdig buddugohaeth Mr. Uoyd George yu y bwrdeisdrefl. Ychydig ydoedd ofD- au neb am ddiogelwch Mr. William Jones, er fod yr amgylohiadau yn gyfryw ag na buasai unrhyw ofn yn ddi-sail. Ar yr un pryd, disgwylid, o her. wydd amryw resymau, y byddai y mwyafrif yn llai na'r hyn a gawsai Mr. Rathboue yn etholiad y flwyddyn 1885. Pan welwyd ei fod bum cant yn fwy nag a gawsai Mr. Rathbone, nid oedd terfynar y llawenydd, a chuddiai y Toriaid en penau mewn cywilydd. Yr eedd meddwl am i ddyn fel Mr. Nanney, am yr hwn yr oedd gan. ddynt y fath feddylku ushel, yn .ei cholli am y bedwaredd waith, yn rhywbeth annioddelol-fel halen ar gig noeth. Ond y chwerwder mwyaf i Eglwyswyr a Thormid Uanddulas ydcedd fod Mr. D. Lloyd George i mewn. Yr oeddynt yn holiol o'r un farn a'r gwr hwnw a ddywedodd y buasai yn well i Doriaeth weled deuddeg o Rydd- frydwyr yn cael eu dewis os gadewid Mr. George ¡:yr y mae eu :i:b or;:d bd?ï:d;:fi Arfon yn wir anghymmodlawn yn Llandduh If fel yn mhob man arall. Bellach, wedi ennill mor ardderchog yn Arfonia, na laeser dwylaw, myner oadw y bywyd a'r teimlad Rhyddfrydig yn fyw ie, myner ei gryfhau.