Baner ac Amserau Cymru

NODION 0 SIR BENFRO. I MARWOLAETH CS 0 GEWRI Y WaiNtDOGAETH. Y MAE yn hyabya ei?oe$ i ddarlleuwyr y FAN B farTOlaethddisytnrawthaoanniagwyliadwy y Parch. B. Thomas, Naiberth. Nu gal1wD, er hyny, adael heib10 ei enw yn ein no(11on slrol y tro hwnf Yr oedd iddo ymddangosiad tywysogaidd iawn. Yr oedd ci go!ph IbthrdaJ, a j farf birwen, yn ei wneyd yn ..d?dig --Iwg 11? bY--g y b,,dd?i, Yr oedd fthy eawr, a diniw?1-d-?yidyg"l?.?.' Y.yd"a' "f"dh..?.y. difyr y. aroaI i» ^drodd ° amgylehiadau a gymmeraaaut Ie YDldýn t i fywyd. Bydd cofiant B. Thomas, pwy yngljn f 1 j hysgritciw, mor dilyddorol ac mor ddifyrol a b:Xa Jg:f):f3DÊ fh;:c;afl ?i hun. l ei pregethwr yr oedd yn ei ffor?d ei hun, ac 1, ben ei hnn yn h?lll. Y tro diweddaf y ly, ef yn pregethu oedd yn Nghymmanfa y Felinganol, yn mis "1,,h?E. diweddaf. Yr oedd yn pregethu Y. oJaf am ddau o'r glo?l, ar ?l y Parch. 'V. Maurice, T,Ior Vi 1,?y, ydoedd, 'Byddaf f?l gwlith i brael. Un ,r dyddiau poethau yn yr haf boeth di- weddaf ydoedd, ac yr oedd yr haul yn taraw gyda .?lth yte (yn lIawer poethach nag t 'd eldgyd?, law, er ei bod yn dùion paeth yn y fan hono), am fod y defnydd a doai yr esgynlawr yn ad-dynu y gwres, fel yr oedd yn ammhoBsibl bran aefylJ ciiwaecii- ach pregethu yoo; no ani bae fod y ddau trawd yn grytion, buasai yn ammhoaaibl iddynt wneyd cystal ag y givnaetliant. Er nad oedd Myfyr, o ran traddod- iad, ar ?i uchelfanau y diwrnod bw.? (. j)hwy allai fod), ltt? yr oedd ei f?dd,li?u yn ddiliai m61. Canodd gyfres o belmillion .'i -itil ei hun ar ddiwedd y bregeth, tynu ..I ddeigryn 0 lawer llyg.d Yr ,,Idy.t ,.? dyner, ac mor iraidd 'r gwyRlrtf h ei hunan. Ond erbyn hyn, y mae efe wedi ehedeg i wlad y gwlith cysson, Nid oedd heb wendid- au ond yr oedd ,i Y?"Yd addfwyn, etto gwrol, a'i dalent ddisglaer, a 11 mweddau, yn gorhwyso y cyfry w, yn em meddwl ni. Teimla y Eir, Q theimJa. Cymru, fad un oli dêr wedi eyrthio. Yr oedd ganddo awen fywiog ac bedeog iawn, Tueddai i fyfi?d I eithafion weithiau yn y ddau gyfeir- i.a. Temtasiwu gref iddo ef ydoedd attal ei frawdd- ?g.. -I -tt-?i-n Y-.?l? d, Y' hyn, tby,,i i'r di@ddar Mr. Spurgeon. Kid oedd mewn nemawr o gydymdeimlad 4'r mesurau caethion 0 ?w'?. Tybi.i mi 'd?y".u i'r awen ydynt; a rhoddai ambell ergyd I.-h ith ?llyt yn wr ao ei Y, .?dd f,-ddf?d t9.tb:n';i iI:andr f i'w rhoddi, ac atteb parod bob am,,r. Khyddfrydwr 0'r iawn ryw ydoedd; ac y mae wedi ymdrechu blaid rby ?,did a ?h,,f,dd?]d?b dewy ei oes. Qwnaeth ymdrech ly, dyohwelyd yr .?l.d- Iti?yddf,yd?l dros ??, Benfroi'r aenedd. Cymmerai ran bob amBer :rt:bg¡r. gyfarfodydd gwlod<d a chrefyddo! 1,?,thy..l i', ir. Yr ??dd Il(Id. d(I ,Il l?-i d g- neb -?-1( pan yn siarad. Bil?r?d.i etto, byrlymai ei f.?dd?gati allan yn 6orlau ar benau ei wrandawyr, nea eu llanw 0, syndod, weithiau, DC; & chwertlnn bryd arall. Wedi iddo bregethu yn y gwres 811nioddefol hwnw yn y Felinganol, cof genyf iddo droi yn ei ol at yr ysgrifenydd, gan ddyweyd :_1 Wel, wel, fuaisi eriord yn pregethu o'r blaen mewn ffwrn do. Fel hyn yr ysgrifena y Parch. D. Davies, Brighton, am dano yn y Christian Pictorial am y Mis di weddaf, yn yr hwn y ceir dar1un 0 hano hefyd Y tro diweddaf y clywodd yr ysgrifenydd ef yn pregethu oedd yn ei gapel ei hun yn Narberth, ar nos Sabbath. Yr oedd ystorm o f.11t a tba,?'u ym ?,ii.d A'r He. Yr oedd y pregethwr .wedi ei gyn- nhy!fu rnor Y" di fIn; newidiodd ei destyn 0 fewll hanner awr i amser y ???dd: a phan dd.?t?,ramaer, preget odd oddi ar y geiriau, 'Dnw ydd yn taranu yn f..dw A'! ]aia.' Aeth yn mlaen i ddisgrifio gwahanol loisiau Duw. Yn mhlith eraiil, yr oedd llais ei daran. Yr oedd y nefoedd, ar y pryd, yn wenfflam oleu gan y goleuni, a'r wybr yn rhwygedig gan drwst y taranau. Gau gadw yn ysbryd yr ystorm, llefarodd y pregethwr mewn byawdiedd rhyfeddol, a nerth anorehfygol ar lais Duw yn ystormydd bywyd, At hyn, fel pe bydd- ai yr elfenau tu allan am gystadlu &'r pregethwr yn ei bulpud, i roddi pwyslais priodol ar y gwirionedd, daeth, yn olynol i'w gilydd, dyrfau byddarol 0 daran- au, a fflachiau dallol o oleuni, y rhai a gynnyddent mewa nerth ac angerddolrwydd, nes o'r diwedd siglo yr adeilad i'w sylteini. Ar unwaith, safodd y ffurf ddynol yn uniollsyth yo ei bulpud heb syflyd dim. Edrychai fel un o'r hen brophwydi, neu y Deddi. roddwr yn nghanol hranau a goleusdau Smai; Be yn union, o'r g"" 1, 1, y?,y ydynt yn .?? y. ddistaw, daeth y g?i?i?,r?. dififol, a phrophwydoF hy.y IVe lefara y Meistr, mor ddidd á :r; 'ed:' Nd YA:I:Syn¡st:(íàd1 Iawr, a gadawodd i Dduw lefaru, heb ?i rwystro, wrth y gynnulleidfa hono. N,? gall yr olygfa 0!}Q byth g.?l ?i hanghofio g?. Y ??w ?ii. Byddai cael cyfrol "i" mawr, ac yn .dcU.da.tb i Gymr« yn 'Yff" y clywir adgofion am bregeth Cawl I Cerbydau yr 'y w?w,?. ?gtb' n?. rW,'d yn y rhai a'i clywsant. am ei chael i'w darlIeD. Rhag eich blino d meithder, rhaid i ni edael yr 'angel blentyn' heb ddyweyd chwaneg am claDo na hyn yna. Dirwest.— Nos Fawrth diweddaf, 0 dan lywyddiaeth Mr. W. Davies, Hhoscribed, cynnoliodd y gyindeithas unol 0 ddirwestwyr yn Nhy Ddewi eu cyfarfod misol, y. gh?p.1 y AV??l.y.id. Aeth y plant, .? e;a.lI, drwy eu gwaith, fel arfer, yn rhagorol. Arw?iniw y cor "I' Mhs Lizzie Evans. Agowyd y?y" f'fyd trwy weddi gan y Parcb. W. J?.ki.?. Armthnvyd gan y Parch. T. Lewis, Beria.. Terfynwyd gan y Parch. M. Hughes (W.). Ymunodd rhai ar y diwedd A/r gyradeithag. Y Wesleyaid.—Yn ddiweddar, bu Arab, o'e enw Mr. Doreie, Wl.d Canaan, yn d.rlithio y. h.f Ty Dewi Be yn Solfach, .? 'WI?d C. hWlSaI amryw mewn dillad Dwyreiniol. Cafodd gynnuliiad 1 pur dd.. "?lY.idd yn y P., dd". E y? ?l? at y? d"f. dr Annibynwyr -Olywso@, yn ddiwedar, fod yr ?gl?y A?,.iby.?l ?. 8olf.?h ??di h.ddi galwad I', Parch. T. Tetbian Davies i ddyfod i'w bugeilio. Y Bedyddxoyr.—Bwriada eglwysi Felinganol, Groes- goch, a Tht Ddewi gynnal eu cymmanfa ganu eleni ar ddvdd NailoliK nesaf. Y mae y corau fCl brysur barotoi ar gyftr yr wyl. Di?.-?yli, Mr. P?i, 0 Gaerdydd, i'w harwainiar ddydd y 8ymmanfa yn y Felinganol. Cynnaliwyd cymmanfa gann y. dd???dd.? y. Whit- ,,d, 0 dan ??.i.d Mr. SamueJ, Abertawc. Bedyddiwyd saith, ar broffes o'u ffydd yn Mab Duw, yn ddiweddar yn Nby Ddewi gan y ¡¡weini, d° Y pennillion olaf a gyfensoddw??d gan Myfyr Emlyu oeddynt bennillion cydymdeimlad & Mr. a Mrs. Samue1, Abertawe, ar 01 eu hanwyl blcntyn. Wele y pennill 01-f y.ddy.t Am danaf ?yl f. na T'd a??,h drist, 0 1,rwydd ,d wyf at lll Grist; Blwch enaint 'I?,?dd un d.. Wrth fyned i'a nef er gwella'i mham. A wgrymiadol iawn, onid 6 ? Y Ddirprwyaeth Di,?l.-W?di y cwyno diweddar a fa mewn papurau ar ° b?yrdy.,da bf,. '? Kees Davies, A.SM g,da g"1' ar dùarparu ''gyf?r ym- 'li,l y d rpl"Il, sir, y mae efe wedi hysbysu ei 1. w?di cymmeryù rban eísoes mewn "rthwyo ?mMt?y? ?S?ty?MhethM ger M brm; M y bydd, yn ystod .d.g y gwyliau yn trefm i SyfMMt phob MBMthwr. Deu "W.?ll, & fyddo am ddwyn & dy.ti.Mth yn mhM. M y rhydd bob cyfMwyddyd iddynt, ond Hdynt ddyfod i'w ?y?.,od S??'? Ond mewn sir mor angbyfleus 0 ran trenau, credwn y dylai Mr, Davies bcnnodi ar fanau eiayi beb law H wlllordd i gylorlod ä'r bobl. Oni Iyddoi yn briodol iddo au cyfarfod yn y manau mwyaf tebygol lr ddirprwyaeth gwrdd ynddynt ? YMethodistiaid.— Deallwn y bydd cyfarfod yn cael ei gynnal yn y T-b-1--?l, T? Ddewi, ar y dydd eynta o'r flwyddyn newydd, pryd y cymmer aelodau yr y?g?l Sabbothol ran ynddo. H?fyd, di?wyMr y Parcb. T. Tethian Davies i ddarlithio ynddo ar Wlad Canaan. BTdd b?. y drydedd dd.rlith f 'd S?dd ??t'ydd J'G.M?'' ?. ?r ??'' Braidd na phair i ni feddwl mai yn Mhethlekem, neu mewn by. dref neu bentref cyffelyb, 7 bydd- p?. { :on rhyw drel nett bentref cyffe!yb, y byddwn pan I OL-N.0PI0N. D.-I,?yd Mr. Ri?h,,d J"'i"' Croftwfty, i 1-? 11. Pr?h. J. Gadba1ài r ?ll Z? 'ddi Ysgol Solfach, ar gyfrif ei gyssylltiad äg addyag yn y cylch. Anrhegwyd JIb. Howel Howeils 1\ rhodd werthfawr gan Ysgol Sabbothol Pencaer, am ei ffyddlondeb yn ystod y 12eg mlynedd diweddaf gyda hi. Ysgrifenodd pwyllgor Coleg y Bedyddwyr yn Bangor at Ddirpiwywyr yr Elusenau gydagolwg ar yr anbawsder a'r perygl ?ydd nglyn && uniad Coleg Hwlffordd â Bangor; î'r byn yr hYBbyswyd hwy nad Des b.,y.? yn y yd I ? da yr "w'd b?idi? cae} ?i ddefnyddio at addysgiant myfyrwyr Bedyddiedig. c?isi. y pwyllgor hefyd gopi ?.. bwyi IgorZ ffordd o'r pp6) a wnaed at y dipr?yy,. Bwriada yr awdurdodau Eglwysig wneyd cyfnew- idiad mawr yn Nhy Ddewi, drwy drefnu ffordd fawr i gerbydau fyned i Iawr at yr Eglwys Gadeiriol. Bwr- iedir symmnd y tai presennol sydd yn rhwystr ymaith, a thynu y griaiau uebel i flwrdd. Bydd y, hen "'f"d Y' weladwy ar 01 hyny o'r 'He. Gwr? J Q gall yr eiddH, fel y cryf, fyned yna, yr byn nad yw mor bawdd. yo aWl. Ymgais arall i hyrwyddo cerbyd- res yr Eltrones yn y lIe. Caia at ei chyssylltu dref, pan y mae ar tin cael ei DadgyesyJItu oddi ?,U? y wladwriaetb. A.gry. i Yneillduaeth fod yn ,Idih" onid 6. Y mae yr anwydwst yn ddrwg iawn yn Abergwaen. Nid oes nemawr 1 deulu heb un o!i aelodau yu dioddef oddi wrtho. Bu y Parch. W. Thomas (B,), Abergwaen, yn dar- lithio, yr wythnos ddiweddaf, yn ei gapel ei hun. Y tesfcyn ydoedd 'Timotheus—neu garwyr a dioddef- wyr rhyddid, Darlith ar bWIIgc anghyffredin, yn ddy- ddorol iawn. Nid rbyfedd-yr oedd y ddrlithiwr gyda'i hoi? bwcgc. Y cadeirydd oedd Dr. Williams, Drim, Cynnaliodd Annibynwyr y sir eucyfarfod chwaiter- 01 YIl nghapel y Tabernacl, Abergwaen, dydd Mawrth a dydd Mercher diweddaf. Yr oedd tua 18 o weini- dogion Y. hresennoJ. Cy.??li'y' 'Y"adiedd pryd- nawn ddydd Mawtth. Pregethwyd yn yr hwyr, a tb,.y ?'Y'd Meroher. Cymmerwyd ??an a- I PM?n. Phillips, ?r?benM?"??M/C?mS? :,nTr:8:i VIÎ: Liandilo; Lloyd, LI??n- dudoch; J?n ?i, B?tb?.d.; Evans, P?.-Y-g,o?. Owens, Glrmdwr. Cynnulliadau da, gwrandawiad astud' a tbipyn o hwyl. Rhyb?ddir y ?yh?edd rhag prynu y'godou a werthir reI rhai wedi newydd eu dal yn Abrg w' N, l??ly y maent. Yr oedd y 11 ",th di?? ddf welwyd yn anaddas i ddyn eu bwyta. Daliwyd, a chymmer- wyd gafael mewn 18 tynell 0 honynt fel rhai anaddas yn Aberteifi, a gorchymynwyd eu dinystrio. I GOHEBYDD.

NODIADAU 0 FON. _.1 -Y I PAHCf1, ROBERT HUGHES, GAERWEN. Er pob diffyg a drwg sydd yn perthyn i'r dydd- iati presenool, y mae un rhinwedd yn myned yn fwy*fwy amlwg y naill flwyddyn ar ol y HaJJ; sef, parchu henaint a gwasanaeth cyhoeddua o bob natur. Er irtor werinol ydyw ysbryd yr oes, Did ydyw yn fkr o roddi parch i'r hwn y mae parch yn ddyledus. Y mae oelylllo a chyfoeth yn cym- meryd lie oil raddol, a theilycgdod, defnyddiol- deh, ae oedran, yn cvmmeryd y blaen fel galin cymdeithawL Uain IDlyoedd yn ol, yr oedd hyd yn joed Mr. Gladstone yn sbn am gilio o fywyd cyboeddus, er mwyn cael mwy o hamdden i feddwl ac ymbarotoi ar gyfer byd arall; oud erbyn heddyw, pwy sydd mor brysur a hen ",wr =IAg, Y gwir ydyw, y mae angen ac ysbryd yr oes yn galw am ei wasanaeth; ac y mae yntau yn cyfranogi yn helaeth o ysbryd ei oes. Cafwyd esampJ, y dyddiau diweddaf, fod yr ysbryd hwn yn gryf yn mhobl Môn. Oyfeirio yr ydwyf at yr auerchiad y mae Cyfarfod Misol MÔn wedi gyflwyuo j'r hynafgwr urddasol, y Parch. Roberc Hughes, Gaerwen. Y mae Mr. Hughes yn ei nawfed-flwydd-a-phedwar-ugain, wedi bod yn pregethu am chwe blynedd a thrigaio, ae yn weinidog ^deiniedig am banner can mlynedd. D? i? g w yoilg i  or d e inie d l e n d d Disgwylid y buasai yn galln dyfod i'r Cyfarfod Misol, yr hwn a gynnelid yo y Borthaethwy, i dderbyn yr anerchiad yn bersonol; ond o herwydd pelider ffordd, ac oerder yr Mn, ystyriodd mai doethach oedd iddo aras aros gartref. Dadgan- wyd diolcbgarwch ar ei ran gan ddau nai iddo, y Parch. Owen Hughes, Amlwch, a Mr. Samuel Hughes, Bodednyfed. Y mae yr auerchiad yn llefaru drasto ei hon, fel nad oes eisieu chwanegu dim, heb law ei fod wedi codi yn gwbl naturiol oddi ar deimladau diffuant o barch ac anwyldeb at yr hynafgwr haeddharch. Yn canlyn, wele lopi o'r anerchiad:- AT Y PARCHEDIG ROBERT HUGHES, GAERWEN. BAKCBEDIG DAD A BRAWD, Ar ben yr banner ganled flwyddyn o'eh ordeiniad i gydawn waith y weinidogaetb, yr ydym, gyda ilawen- ydd di-gymmysg, yo dymuno eich llongyfarch, a hefyd yn dymul10 oioJcb i'r Nefoedd am yr amddiffyn sydd wedi bod dros eich bywyd a'ch gwasanaeth yn ystod eich oe! fA.itb a'ch llafur tra cbymmeradwy yn ogwinHan eich Harglwydd. Tra yn berffaith ymwybodoluaa gall dim a wnawn ni cbwanegu at y parch diffuant a deimlir tuag atoch, nis gallwn adael i'r adeg bon-blwyddyn lwbili eich gweinidogaeth cbwi, a blwyddyn trydydd iwbili y cyfundeb y treulia.soch oes mor faith a defnyddiol yngiyn 6g ef-fyned heibio heb i ni ddangos rhyw arwydd o'n serch tuag atoch, a'r gwerth a oaodir genym aT eich gwaith. Buoch yn arweinydd profiadol a diogel 1 gyfarfod misol Mdn am flynyddoedd lawer; bu eich gweinidog- oeth werthfawr yn ddolen gydiol rhwng eiddo y tadau a'r oes bresennol; bu eich eel a'eh eiddigedd dros bnrdeb yr athrawiaeth a manylrwydd y ddysgyblaeth o werth mawr i gyfundeb y Methodistiaid Calfinaidd mewn ami i argyfwng pwysig; a bu eich pregethu, eich dylanwad, a'ch gwa?saaeth ifyddlawn a di-dal y. eich cartref yn y Gaerwen, 0 werth ammhrlsiadwy i acbos crefydd yn yr ardal. Yn awr, an"y} frawd, ein gweddi a'n dymuniad ydyw, ar i ohwi gael parhâd 0 bresennoldeb eioh Arglwydd gyda chwi, a'ch nenwi & dyddonwch ei Ysbryd, fel y caffoch fwynhau eich hwyr, se f aatfoch fynediad helaeth i mewn i dragwyddol deyrnas ein Harglwydd 0'0 Hachubwt Iesu Grist. Dral y cyfarfod misol, IGEWITR J. R. ?, LIpwydd. JOHN WILLIAMS, Y?g,ifydd. Bhagfyr 4yad, 1893.

I GELYNION CREFYDD. WRTH ofyn cwestiwn yn Nhj> vr Arglwyddi mewn perthynas i Ysgol y Bwrdd yn Llantri. saut, pentref gwledig yn nghanol sir Fôn, cym. merodd Arglwydd Stanley 0 Alderle^ ryddid i ddadgan syniad newydd a rhyfedd, nid amgen, fod mwyafrif y Cymry yn èlynion i grefydd.' Y mae yr hyn a arweiniodd ei arglwyddiaeth i roddi daaganiad i syniad o'r f.th yn rhyfeddach fyth sef, fod deugain y cant o ysgolion y byrdd- au yn Nghymru heb wneyd defnydd o'r Beibl, a deugain y cant arall yn ,y Thai y dai-Ile?ir ef, ond y gwaherddir ei esbonio. Gan fod cyfangorph y Cymry yn bleidiol i ysgolion y byrddau, Be nid i'r ogofeydd proselytio, a elwir ysgolion gwir- foddol, ac yn yddi,i?d addysg I f dd I u J\C IeI\:Ydd!:íe s S" ??fo"ygolyg?r hwynt yn elynion i grefydd I' Er fod y cwestiwn yn cael ei ofyn mewn t6n o oiucbafiaeth, fel pe buasai darganfyddiad mawr wedi ei wneyd, dywedodd Arglwydd Kimberley, wrth atteb, ei fod yn beth hollol annheg i dynu y iatb gasgliad oddi wrth y seiliau hyn. Hawdd gweled fod ei arglwyddiaeth 0 Alderley yn pro- phwydo yn ol ei fympwy, fel gwrach yn breudd. wydio yn ol ei hewyllye. Nis gwn o ba le y cafodd ei olygiadau am grefydd; ond y mae vn beth tra annhebyg i hyd yn oed iddo ef Iwyddo i gael golygiadaa mor gyfyug erioed 0" Testament Newydd. Anhawdd peidio dal y golygiadau hyn o'i eiddo yn ngwyneb y golygiadau y bu ei gefa. der enwog, y Deon Stanley, yn eu traethu on- waith wrth bregethu yn Nghaergybi, pryd y talodd barch diledryw i lafurus gariad a gwaith yr Ymneilldnwyr yn Nghymru. Nid ydyw o bwys yn y byd pa b.th ydyw g.lygi.d.. y-- pwyol ei arglwyddiaeth am danom. Ni bydd .?? na gw?ll na gwaeth erddynt. Yr unig beth difrifol yn yr achoo ydyw, fod y dyn a all ddynodi y Cymryfel gelynion i grefydd yn aelod 0 df eydd yo meddu gallu deddfwriaetbol yn y deyrnas; ac y llIae yr ebychiad olaf hwn yn dwyn adref i feddwl a tbeiwlad y genedi afresymoldeb parhM y t? hwnw ar syUaen etifeddol, a dywedyd y rlei.f am dano.

YR IECHYD CYHOEDDUS. I Cwyno mawr sydd yn Môu ar hyn a bryd, nid yn unig ar gyfrif fod yr anwydwst yn ymledaena yn ddirfawr; ac mewn ami ampylchiad, fel gyda'r Parch. J. R. Hughes, yn terfynu yn farwol, ond hefyd am fod y clefyd coch (scarlet fever), ac afiechydon eraW, yn tori allan yn aWr II phryd arall mewn gwahanol bartbau, Y mae yn gwest- i"?- pwys mwyaf a ydyw d'? i?hyd cyhoeddua yn gwneyd en dyledswydd? Un peth sydd si(?r, tod tai yn mbeatrefyld yr y.y. y..el eu gadae), flwyddyn ar 01 blwyddyn, mewn eydwr holli anghyfadd.B i fodau dynol breswylio ?.ddy,?t. G.hwyl hawdd ydyw i? '.1 W am hyn a hyn dreth, darllen ,.oddiy d y gedd. yg ynoweJiadol, a tbalu i hwnw, a'r gwir waitb, yn y diwedd, yn cael ei esgeuluso. Gwaith da, ac nid adroddiadau da, sydd yil eisieu. Dylid caniatau mwy a awdurdod i swyddogion medd- ygol iechyd-dynion yn gwybod eu gwaitb, ac yn ddigon parod i'w wneyd, pe y bua..i rhai a wr y byrddau cyhoeddus yn lIai eiddigus 0'0 haw rdod,

AT ETHOLWYR RHYDDFRYDIG I MON, 1893. ANWYL ETHOLWVK, Yn gymmaint a bod ein banwyl a pharchu- .,led, T. Lewis, Ysw., yn ymneillduo o'i ddyled- swyddau presennol, wedi bod yn liefutio ya g.led am lawer iawn lyyldoedd, a 3han Dad oes neb 0'; hil agosach na myfi, ac 0 gyffelyb feddwl a'n baelod ,rlyd,dlu, y gwir yw nid .? neb tebyg iddo etto w??li ei ,i i ennill eich cymmer- adwyaeth lwyraf; ac ar annogaeth amrywoethol- wr' all,,g yr wyf Y, g ,Id ,'tr'y gynnorthwy y" 'y .11.1 gy-- 'yh- "lh,. Am fy hawl i?l" Y. d, y? wyf wedi iy ngeni a'm magu yn Y.-? n w?.?..?,y? y mey? gwynioa—yn gwybod yn drwyndl am eich angenion fel amaethwyr, wedi astudio yn drwyadl ddeddf y tir a'r degwm gorthrymus yr ydychdaai,uerpabymgaiswedimethuo?ui?yrnmud ag un o'ch bysedd; ac 0 gwawried y dydd i'r caeth fvned yn rhydd o ddwylaw'r gorthrymwr. I Ÿ:Y?'1:àhr3íwa;;dd!h2Írw;: ymattaliwr fy mebyd, Bwriadaf, os 1,, roi fy lIais ar hyn yn ddidoesgni, ac nid ..di 11-w Y. 'l"i g. rwyf yn gallu agor fy ngenau dr" y mnd, ïe, gwn.wu i deulu St. St",h.. orfod gwran- daw fy ngair dros fy ngbydwJadwyr. A phwy bynag 0 honoch a ammhena hyn, edrychwch dros Id ,I,ru a ennillai3 am areithio yn Saesneg yu gyatal a Chymraeg. Ië, cefais y fraint o areithio yn barod o flaen seneddwyr mwyaf urdd- asol Prydain. Yr wyl yn Fethodist Caltinaidd o'r Caltiniaid, ac heb ammheuaeth ynghyleh Iy mod yn anuniongred, Dylwn ddyweyd mai nid bwriad i wneyd elw o gwbl sydd wrth wraidd y peth, ond yr awydd angerddol sydd araaf, er aberthu pnb cysuron teuluaidd a chymdeithasol, i wasanaethu yr hen fam ynys anwyl, a feithrinodd gymmaint arnof, i'w dwyn yn rhydd o afaelion ei gelynion Iliosog, ac i ncrthu breichiau y g galluog Mr. Gladstoue, o herwydd credaf am dano ei fod yn alIn nerthol yn llaw Dnw i wneydgwoith mawr dros ei enw a thros y wlad. Gan hyny, I penderfynwch yn ddiymdroi, anwyl etholwyr, dderbyn cynnygiad sydd a thuedd ynddo i'ch lIes, hau mewn amrywiol ffyrdd, ae olt byddo hanner dwsin a ymgeiswyr ar y maca, aIr wlad anwyl gael ei thaflu i warth oesol a thywyllwch dudew Pabyddiaeth. Gan byny, ymgynnulled pob catrawd, y. iyddw ,h ymfflamyched eich doniau goreu, arfogwn ein harfau gloywon, ein helmau a'n llurigan. Byddwn ddewrion a byder- us, y mae buddugoliaeth fawr, ddisglaer, ger llaw. Yr eiddoeh mewn ffydd, JOHN LLOYD JONES (Llwynog Llwyfo), 1 Robson Street, Liverpool. I Rhagfyr laf, 1893. O'r Cymro.'

LLANSANNAN. Etifeddiaeth Dyffryn Aled.—Ar yr 16eg o'r mis diweddaf, ymgyfarfyddodd tenantlaid yr etifeddiaeth uchod, yn mhreswylfod Mr: Howat. soo, Plasnewydd, y goruchwyliwr, i'r amcan 0 dalu yr ardrethi dyledus am y tymmor diweddaf. Hyd yn by., y mae y t?i.i.d.. go, yn ffy?? rh?n? y dir-feistres—Mrs. P. W. ?Se?'t S?* antiaid ac y mae ymddygiad caredig (?bydy.. deimladol y foneddiges hynaws y flwyddyn hon yn debyg o barhau y teimlad cyfeiilgar hwn. Caniatawyd y swm sylweddol 20 y t Y..1 yn yr ardrethi, yr hyn svdd Y- gynnorthwy id b;c1:rn¡ofn :¡;daJ::e£n;r;ae:! cyfyng hyn; ac y maent oil, yn ddieithriad, yn ddiolcbgar 0 g&lon i Mrs. Yorke am ei bynaws- edd .'i ?h.,?digwydd & do?b?rth sydd yn ym- drechu mor galed a'r ff?,.?y? I gadw de..p?. y llinyn ynghyd. Dathlwyd ,r amgylchiad & chiniaw rhagorol yn mhreswylfod Mr. Howatsoo, i'r hwn y iZELe cryn lw,, y, ddyledus am y l; d. sd ;nffe:hg dyd{l:fir: a I t.ti.,id. Gobaith yr If, yn ddieithri.d yw, y bydd i'r teimladau da hyn barhau, ac y bydd i Mrs. Yorke a'i thenantiaid geisio cydgyfarfod bob ] amser, tra y pery y dirwasgiad amaethyddol dif. rifol presennol.—Tenant.

I BETHESDA. Ye Ysgo? Ganolraddol.-Dymo ydyw pwngc mowry I dydd yma yo ,? Y mae Ilawr wedi ei ysgrifeuu, ac "?di ?i siarad, am werth yr yøgolion gwerthfawr uchod i'r wlod, 101 nad oes dim newydd i'w ddyweyd am danynt erbyn hyn. Diau y cydnabydda pob edmygwr addyag y byddant o wir werth yn y wlod. Y mae y llywodraeth wedi gwneyd gwaith anrhyd- eddus yngtyn & hyn yn barod; a disgwylir i ninnau, fel cenedl, wneyd ein rhan, ac aberthu ychydig tuag at ou sicrhau yn y gwahanol leoedd. Fel y mae yn hysbys, y mae Arglwydd Penrhyn wedi addaw 200p., yngbyd â thir, a Mr. Rathhonel,OOOp" "hyny er sior- bau un 0" ysgolion uchod yu yr ardal. Yn chwanegol at y rhoddion aorhydeddn. uchod, y moo yn olyooll cael y Iwm o 840/7. yn yr ardal a'r oyffinio.. Er cad ydyw y swm ond bychan mewn cymmbariaeth; etto, rhaid bod yn ffyddlawn a Belog i'w sierhau. Y mae chwarelwyr y Penrhyn wedi bod yn enwog yn y gorphenol mewn casglu arian at golegau ao ysgolion. Yr wyth. ddiweddaf, cynnaliwyd ,Irfdydd y. h..dd.. m.w' gwahanol ranau ,r ardal, er dwyn y I eui :i:;rg;dir :itr y:rh;gor j .of, y. Gerlan, 13?tb?.d., ? Otrme), LI.11?.bid. N.. F?,.he yn ysgoldy y Cefnfaes, cafvyd cyfarfod poblogaidd, o on lywyddiaeth y Parch. D. Adams. Acerchwyd y cyfarfod gan y ilywydd; y Proffeswr Lloyd, Bangor; o'r Parchn. Griffith Roberts, Carneddi; John Owon, Gerlan; a John Jones, Bangc. Pasiwyd yn unfrydol o blaid casglu y swm gofynol yn yr ardal, 00 i'r gwo. hanol gynnulleidfaoedd gyrameryd y mater o gasglu yn cu cyloh ou hunain. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol yn y gwahanol leoedd, Cymdeithas Ddirwatoly Merched.— Prydnawn dydd Mercher diweddaf, sefydlwyd y gymdeithas uchod; sef, cangeu o Gymdeithas Ddirwestol Merched Gogledd Oywrn, gan y Parch. D. Adams. Etholwyd y wydd. ogion canlynol yn y cyfarfodLlywyddes, Mrs. Hughes, Eryc Myfyr; Is-lywyddes, Mrs. Rowlandst T.O?.; y dd?y ?g?if..ydde., Mrs. J. T. P.?M P..yb? y., aMra. T. J. Samuel, yfreithlwr; try.or- yddes, Miss H.gh?., hmit, Ogw?. Terraoe. Bw?- iedir cael cymdeithas flodeuog yn yr udal, fel møwu lleoedd eraill yn Nghymru. Cyetadleuaeth Brynteg.—QjuneMt j gystadleuacth hon ar y nosweithiau Gwener a Sadwrn yr wythnos hon. Da genym dde.l1 fod rhagolygon am gyfarfodydd llwyddiannus, yn neillduol yn yr adran gsrddorol. Nid ydyw byn il, ryleddn oto, gon eu bod, 1.1 pwyll. gOt, wedi anturio rhoddi gwobrau ardderohog, fel y mae hyny yn tynu allan brif gystadleuwyr y wlod. V ?.i,.id ddor.1 ydy? W. Arfan Parry, Yaw., Liverpool. Dyma y waith gyntaf i Mr. Parry ymddangos fel beirniad eefddorol yn yr ardal. Hyden n y bydd iddo roddi y boddlonrwydd mwyaf i'r cystadl- euwyr. Y Ilywyddion ydynt, y Parch, John Jones, BaDge, a George Brymer, Ysw. Arweinyddion, Y Parch. Griflith Roberts, Carneddi, a Mr. Gaeiwenydd Pritchard. Datgeiniaid, y Mri. W. Arfon Parry; Robert Ffoulkes, Llanberis; a W. W. Ellis, etto. Diau y ceir gwledd lenyddol a cherddoiol o'r fath oreu. Y Merthyr D.,id G. Willi--?, Flutinwg.- D?.11, lod y merthyi ncbod, a di,?dd., ly.yTi Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru, yn taluymweliad i'r ardal ar adeg tAl yn Chwarel y Penrhyn, a gwea fasoach mew. té. Hyderwn y bydd iddo gael y gelu. ogaetb a haedda gan weithwyr y Cae. Trebor Llechid,

SALEM A SILOA. Galwad i bregethwr ieuangc.—Yr ydym wedi darllen am yr alwad hon mewn tri o newyddi.duron la?wer 0 wythnosau eyn d 'i g"I ei rhoddi na'i hatteb. GreByn- wn wrth M?wl anf?M ?M)'Xmut, neu ddiffy g.f.1 f?l by.?. e. gy?i, h.. A, .1 I .i. Tachwedd y rhoddodd yr gl?y?i achod alwad i Mr. D- Cynfrig Davies, Coleg Annibynol Bala-Bangor, tiildC:fid8id;t; braidd ns di I. n. h.fdd .?b .rioed alwad fwy unfrydol ac y _8 yn dd. genym ddeall ?.d Mr. Davies -ad. tJb gadarnbäol; a dccbreua ar ?i ?.ith yn ei l? .-wydd Y Sui .'? diwrnod I.f yn y flwyddy? bon; a bydd y ,f.rf.d,dd i'w ordeinio dyddiau Mawrth a Mercher ar ol y Nadolig.

GOGINAN. Galwad i weinidog,— Deallwn fod eglwysi y Bed- yddwyr yu Goginan a Chwmsymlog wedi rhodd galw. ad P, Parch. loan Thomas i ddyfod yn weinidog iddynt; a deallwn y bydd yn debygol y daw efe otynt. Y mae efe yn weinidog or hyn 0 bryd yn ago. i dr.1 Aberhonddu,

Y BONT GOCH. Damicain angeuol i fitmwr.—Dydd Mercher di-dd- ai, taflwyd y pentref ihwn, a'r boll gymmydogaeth dawel i gyd, i gyffro a dychryn mawr, gau ledaeuiad y newydd trist fod Mr. William Edward., Bont goch, wedi yAd. ,?o. y,? y gwaith; ..h. 0 ?"ith M*. y Bwlch GlA? Gw.ith ..?ydd ydyw y ,?.ith hwn, ac yr oedd wedi lIwyr sefyll yn ddiw.dd! ar and tua phytbefnos yn oJ. rhoddwyd tua dwsin 0 bobl i weithio ynddo, pa rai oeddynt yn gweithio yn y 1efel a ??it"ir iW. Tt nant, trwy y myn- ydd! o dan y g?ith. Ar ,Sir W. Edwards, aIr ddau oedd yn cydweithio dg ef, dylla amryw o dyllau yn y lelel hon b "r".dyd, Mercher, aeth ef i yn rarest y lefel hon boreu' roddi pylor (y peleni gwylltion o bylor) yn un o honynt i gael parotoi i saethu fel arferal; a phan yr oedd ef wrth y gorchwyl o wthio y drydedd belen i Iawr i'r twli, rywfodd neu gilydd, darfu iddynt ffrwrdro o. mewn canlyniad, niweidio William Edwards yn ddy. cbrynllyd. Torwyd ei fraich bron i ffwrdd odd; wrth ?i gorph, driliwyl ei wyneb, yn enwedig asgwrn ei On, mewn modd arawydul iawn. ..??y -.?d, ato gyda phob brys; a gweinyddwyd ..?.0 dr,.i..tg feddyg?lg? led ¡awn; ..d bu y tr.. farw yn mhen ychydig -"I" 'r hyo, er pob gofat Yr oedd y i?.idi. g.f. dd i. ,ill ? w,?h ? rt 11 Ir i..dd yo dwyn tnMwoJaeth yn mron yn anocheJadwy. Dwys g,dy,,I,i P' i"" 1, pblentyn "h yr ym.dawcdig. Nid oedd ef. ond 340iu mlwydd oed. Claddwyd gweddillion dryllícdig dn eyfiii dydd Sad- wrD, Rbagfyr 2D, gan dyrfa Ilyr,rd,-dl Claddwyd ef yn mynwent yr Eglwy. Wladol yn Bont Gocb d.,Ile,,yl y gwasanaeth arferol gan y ficer Williams, o'r He. Yn gh..Oli. bywyd yr ydym YD angeua gobeithio yn y gwynfyd heiyd. Deallwn fod Mr. William Edwards yn ddyn cyrameradwy a pharchhs iawn yn yr ardal lie yr oedd yn byw dyna y lie goreu hefyd, i ddyn fod yn barchus.— Gohebydd.

MYDDFAL YMDREOHFA AREDIG. DTDD Iau. Tachwedd 30ain, cynnaliwyd y drydedd ar hugain ymdreohfo aredig flynyddol y plwyf uchod eleni ar gae Mr. J. Price, T Newydd. Yr oedd yr bin yn ddymunol or gyfer y gwaith. Daeth deuddeg o erydr i faes yr ymdrechfa yu brydlawn, a dechreuasant ar eu gwaitb fel rbai wedi meddwl o ddifrif am enniii g?.br. Yr o dd gan bob un chwarter a". i aredig mewn pedair ,wr o amser; a daethant allan 011 Y,b.?di g.,Ph?. y g?.1th tel T canlyn Dosbarth 1a}.-Vr oedd 3s. 6e, o flaen-dil (entrance) or bob nn yn y do^arth hwn. Pump oedd yn cys- tadlu. Goreu, Mr. W. Jones, Glantowi (gwobr, 2p.); 2i), Mr. T. Jones, Abermudau (gwobr, lp. 5,.): 3ydd, Mr. W. Thomas, Tiallwm (gwobr, 158.); 4ydd, Mr. W. Jones, Hafodycleddau, Llanwrda (gwobr, 108,); õed. M. Evans, Mount Pleasant (gwobr, 7s. 6c.). Dosbarth %l.—Yr oedd 2,. o Baen-dil i'r dosbarth 8,itl eld yn cY8tadu. Goreo, Mr. T. Davies, Owmcowddu (gwobr, lp ); 2i), Mr. E. Davies, Liwyn- 'by' (gwobr, 15«.); 3ydd, Mr. J. well, Pwllmlch (,.Ir 103.); 4ydd, Mr. J. Williams, Careglefain (gwobr, 7,. 6c.); 5ed, Mr. D. T?M, Tr.11?. gwob?, b?.). ybeirniai oeddynt y Mri. tV. Davies, Penwaen, LI.,? a"g.LC m,,b T,. ?l?y.d. M. D.i?., G.S?y?'wr; T. Thoma., OUgwyn. Am drin porth ac adgyweirio ?la.id. Aeth hy? yn mlaen y dydd blaenorol. Yr oeddynt fel y can- lyn:— Dosbarth ]a/Blaen-d&l 11. Tri yn cystadlu. Goreu, Mr. T. Jones, Abermudan (gwob r, 10s.); 2il, M?.TSomM,SIuwm(:wobr, 78. &,); 3ydd, 'M'rf J, Hughes, Troedyrhiw (gwobr, 48.). Dosbarth 2il-GoreDt '1 Mri. R. Price. Ty'ngarn, a J. Thomas, Cwmyd. YD gydudd (gwobr, 12.. 6e., i'w rhauu); 3ydd, Mr. J. Dyer, Wernmes (gwobr, 2s. (k' A. y malp goreu ar erw o dir "I"' 2«. ) G:r:, idIIM0'betTr..Iyle(3â1y::il; 18 cant, 33 pwys)—gwobr, 158.; 2i), Idd. Mr. Williams, 11 pw"2;? 8 cant, a 66 pwys)—gwobr, 10, 3ydd, Mr. P?i.?, Cae g"YD (30 tYDeU, 3 cbout, a 62 p..ys)-g..cbr.58. Am y pllr ceffylau goreu ar faes yr ymdrechfa, eiddo Mr. M. Williams, Glantowi (gwobr, chwip, rhoddedig gan Mr. S D vies, cyfrwywr, Lianym- "Y'r' Y goreu 0 eiddo amaethwr, Mr. J, Price, If Ne??dd (y ??yn?M??dd7?m Mr. S. H' Price, gemydd, Ll..ymddyf?i. Wedi gorphen gyda gwaith y dydd, aed i'r Plough I.. i f?y.b, y b,],-?-f?Yd --dd -?di i barotoi r gyfer y dydd. Yn a sonn?ldeb J. Clarke Richardson, Ysw,, Llwynwormwood Park, cymmerwyd y "dair lywyddol gan y Paroh. D. Williams, ficer y pll,, Y,, is. Ily..ydd, y Parcb. D. Richard., gwelnidog yr Annibyn- wyr, Wedi gwneyd cyfiawnder &'r trugareddau hyn, a myned trwy y seremociau arfero), ymadawyd.— Gweitkiwr o'r Cwm.

Cafodd ymherawdwr Germany ddiangfa gyfyng rhag aogau ddydd Sadwrn, fel yr oedd gwagen, yn eludo Ilwyth trwm o geryg, yn croesi y flordd haiam, pryd y daeth cerbydre. arbeDig yr ymherawdwr i'r golwg. Gorchwyl caled oedd cael y wagen o'r ffordd mewn pryd, ond Bwydd. wyd i wneyd hyny. Ni chafodd y gerbydrea erioed ddiangfa mwy cyfyng.