Baner ac Amserau Cymru

Y DDRYCIN WYDDELIG WEDI DECHREU! MEWN araeth a barhaodd am ddwy awr, dy- godd Mr. ARTHUR BALFOUR, y prif ysgrifenydd newydd, ei fesur ar attaliad troseddau, a chosp- edigaeth troseddwyr yn yr Iwerddon, yn mlaen yn Nhy y Cyffredin nos Lun diweddaf. Ynddo rhoddir awdurdod i ustusiaid i holi tystion ar eu lift, hyd yn oed pan na byddo neb ger eu bron o dan y cyhuddiad o gyfiawni unrhyw drosedd. Diddymir cyfundrefn y rheithwyr yn llwyr ac yn hollol ynglyn â uiathau neillduol o droseddau. Mewn achosion o fradwriaeth, boycotio,' terfysgu, ac ymosod ar swyddogion y gyfraith, rhoddir awdurdod i ddau ustus i anfon troseddwyr i garchar am ysbaid heb fod dros chwe mis. Hefyd, gwneir trefniant yn y mesur i brofi rhai achosion yn Lloegr, os bernir na bydd yn bossibl cael dedfryd arnynt yn yr Iwerddon ei hun. Gan y Toriaid, rhoddwyd derbyniad brwd i'r darpariaethau celyd, ac yn wir, creulawn hyn Yr ydym yn dyweyd creulawn, canys er yr holl ymdrech a wnaeth Mr. BALFOUR, efe a fethodd a phrofi fod dim yn amgylchiadau yr ynys ar hyn o bryd sydd, mewn gwirionedd, yn galw am Fesur Gorfodol; ond yn hytrach, fod pob peth yn dangos yn eglur mai yr hyn y dylid ei wneyd—a'i wneyd yn gwbl ddi-ymdroi-ydyw, rhoddi attalfa effeithiol ar waith y tirfeddian- wyr yn troi y tenantiaid mwyaf anghenog, a'u teuluoedd truenus, allan o'u ffermydd i ym- daraw glu cyni yn y prif-ffyrdd; a gwneuthur cyfnewidiad trwyadl yn Neddfau y Tir. Ond dyma fel y mae gweinyddiaeth ffol Ardalydd SALISBURY wedi gweled yn oreu gwneyd; ac ymddengys, hefyd, ei bod yn bendeifynol o wthio ei mesur annheilwng yn mlaen hyd ei orpheniad, neu ynte ymddiswyddo, ac appelio at y wlad. Yn ei ddull bostfawr ei hun, aeth arweinydd y Ty mor bell a bygwth y byddai raid i'r senedd eistedd ar ddydd Gwener y Groglith, os nad ellir sicrhau ail ddarlleniad y mesur cyn hyny. Y mae y Toriaid wedi myned yn dra hyfion dan gysgod yr Undebwyr—ond cawn weled pa hyd y pery y berthynas an- achaidd hon rhyngddynt.

I Y DEGWM. Y MAE helyntion y drech hon drwy y wlad o'r diwedd wedi eu gwthio i Dy yr Arglwyddi. Dygodd Arglwydd SALISBURY fesur i mewn nos Wener diweddaf, trwy yr hwn y gwneir cyf- newidiadau pwysig yn mherthynas iddo. Ni roddwn yr wythnos hon ond golwg mor gryno ag y gallwn ar ddarpariaethau y mesur. Y mae y llywodraeth wedi ei ddwyn i mewn gyda dau amcan teilwng o ysbryd Toriaidd yr oes hon. Un amcan ydyw casglu y degwm mewn ffordd y tybiant hwy y bydd yn fwy hawdd rhoddi gorfodaeth ar yr amaethwyr i'w dalu. Y mae i'w dalu dan y mesur hwn trwy y tirfeddiannwyr. Dyna brawf amlwg o ofal y Toriaid am yr Eglwys, beth bynag a ddaw o'r amaethwyr. Bellach, os gwneir y mesur hwn yn gyfraith, gellir tybied fod cwynion y tenant- iaid yn erbyn y degwm i'w gyflwyno i'r tirfedd- iannwyr a chan fod yr ysgriw yn eu dwylaw hwy, golyga y Toriaid y gellir gorfodi y tenant- iaid i dalu y degwm yn llawn. Caiff y clerig- wyr yn ol hyn eu degymau pa beth bynag a ddaw o amgylchiadau y tenantiaid! Cofied holl amaethwyr Cymru hyn yr etholiad nesaf! Etto:—Am ofal y Toriaid am y tirfeddian- wyr, y mae i'w weled yn amlwg hefyd mewn dau o ddarpariaethau y mesur. Yn gyntaf, rhoddir pum punt y cant iddynt hwy ar y deg- ymau a dalant. A chymmhellir y tirfeddian- wyr i brynu y degwm allan ac allan trwy ostwng yr ammodau. Dan y ddeddf bresennol gellid prynu y degwm trwy dalu ei werth cyntefig (sef pris 1836) pum gwaith ar hugain—neu mewn geiriau eraill, trwy dalu degymau pum mlynedd ar hugain ar unwaith. Ond o dan y mesur hwn gostyngir ei bris i ddegwm ugain mlynedd. Dyma brawf o ofal y weinyddiaeth am y tirfedd- iannwyr! Oddi wrth yr uchod, fe welir mai y clerigwyr a'r tirfeddiannwyr ydynt wrthddrychau gofal neillduol y weinyddiaeth Doriaidd. Caiff y tenant fyned i'r wadd o'u rhan hwy. Nid ydyw yn ymddangos fod y weinyddiaeth am ail brisio y degymau, end dadganant eu boddhad o'r cyttundeb a wnaed yn y flwyddyn 1836. Y mae y dull i fynu y degwm yn cael ei newid yn y mesur uchod. Yn hytrach na bod beiliaid yn cael eu hanfon i gymmeryd meddiant o eiddo am wrthodiad neu anallu i dalu y degwm, y mae'r degwm o hyn allan i gael ei ystyried fel dyled gyffredin; ac i'w godi gan y tirfeddiannwyr yn yr un modd ag y codir dyled- ion cyffredin yn awr. Gyda golwg ar y rhanau o'r wlad lie y mae y tir yn cynnyrchu llai vnddynt na gwerth y degwm, cynnygir fod gallu yn cael ei roddi i Farnwyr y Llysoedd Sirol i ystyried y ffeithiau, ac i wneyd hyny o ostyngiad ag y tybiant hwy yn angenrheidiol. Y mae y mesur hwn i effeithio ar ddegymau o bob math. Dywedodd Arglwydd SALISBURY fod y degwm yn dreth hynod o anfoddhaol, ac na ddylid colli y cyfieusdra i gymmhell y tirfeddiannwyr i'w brynu allan ac allan. Y mae yr arian a dder- bynir yn y ffordd hon i gael eu trosglwyddo i Drysorfa Neillduol; ac nid i gael eu tywallt i drysorfa y Dirprwywyr Eglwysig. Dyna brif ddarDariaetau v mesur. at ba rai v cawn alw I ISYly,:etto. Yn niwedd ei araeth mewn attebiad i'r sylwadau a wnaed larll DELAWARE dywed- odd Arglwydd SALISBURY nad oedd gobaith i fesur yn adferu y diffyn-dollaeth gael ei osod ar ddeddf lyfrau y deyrnas.

Y CLERIGWYR, A DEISEBAU I'R SENEDD. YR ydym yn gobeitbio nad yr un effeithiau y mae addysg ac esamplau y clerigwyr yn ei gael ar wrandawyr yr Eglwys Sefydledig ag y mae degymau yr Eglwys Sefydledig yn ei gael ar lawer o honynt hwy. Os felly, y mae eu sef- yllfa foesol a chrefyddol yn myned yn is, yn hytrach nag yn ymgodi. Dylasai y derbyniad o ddau cant a hanner o filoedd o bunnau o ddeg- ymau yn y flwyddyn ddwyn ffrwythau gwell yn mywyd y gwyr sydd yn eu derbyn nag yr ym- ddengys. ei fod mewn llawer ardal yn Nghymru yn y dyddiau hyn. Bu adeg, yn yr hen amser gynt,' pan oedd chwareyddiaethau cyffredin yr ardaloedd yn cael eu cyhoeddi, naill ai yn yr eg- lwysydd neu yn y mynwentydd, a'r bel yn cael ei chwareu ar dalcen yr eglwys ar y Sabbath, yn mhresennoldeb y clerigwyr. Erbyn heddyw, y mae yn dda genym weled fod yr arferion hyn wedi cilio; a buasai mor dda mewn gwirionedd pe y gellid credu fod corph clerigwyr yr Eglwys Sefydledig wedi ymddyrchafu, nid yn unig uwch law y cyfryw bethau; ond eu bod fel dynion, mor unplyg, mor onest, ac mor anrhydeddus, fel nad ymostyngent i gyfiawni gweithredoedd isel- wael o unrhyw natur. Ond yr ydym yn ofni ac yn gofidio hefyd, nad ydyw hyn yn bod. Ni raid i ni fyned dros yr amgylchiadau ynglyn a chyfrifiad y 9fed o Jonawr, pan y defpyddiwyd llawer o ystrywiau er ceisio attal

ïi-ddynion oedd yn teimlo dyddordeb yn y iril II dosbarthiadau gwerinaidd yr ymlierodraetb, ] gii,bwy-gilydd, yn dyheii am ymwared oddi wrth yr ormes drom sydd yn mrou ou llethu. Yr uui" i'epditb wirioneddol i Berlin oddi wrth y rhial- twell ydoedd y swm da o arian a wariwyd ynddi ar iuleg led wasgedig. Ni buasai buddugoliaeth BISMARC yn yr etholiad- diweddar yn yr Almaen agos cymruaint ag ijoedd oni ban am y oymuihorth mawr a roddwyd iddo Kan y Pllb. Anfonodd LEO xii i. gylchlythyr at y ffyddloniaid ar iddynt bleidio ymgeiswyr ifafr- jol i gyulluniaa y tywysog, a gorohymynodd i'r 'otfeil'iaid,' o bob gradd, roudi eu dylanwad yn gryf tiros y llywodraeth. Fel y byddai da i'r eglwys,' ydoedd wrth wraidd hyn, bid siwr; ac yn y dydd- iau presennol, y mae yr hen wleidydd yn dechreu tiiiu yr echwyn adref. Bydd y rhan fwyaf o'r tleddfau caethiwus a basiwyd flynyddoedd yn ol, pan oedd yr ymherawdwi- a BISMARC yn fwy 0 jjrotestaniaid nag ydynt yn awr, yn cael eu gwneyd vn tidirym; a rhyddid na fwynhawyd mo bono er's cenedlaethau yn cael ei ganiatau. 0 hyn allan, ni bydd gan yr awdurdodau eisien gwybod enw, na t'wneyd ymholiadau ynghyleh oymmeriad pob ofl'eir- jad a bennodir i iywoliaeth, fel o'r blaen. Caniateir l'hyddid i weinyddu yr offeren a'r cymmun bendig- aid fel, yn y man, ac ar y pryd a fyner. Hyd yn oed ymddiriedir i'r offeiriaid Pabaidd gyfranu addysg yn yr ysgolion dyddiol. Rhaid fod y Caug- ijcllydd yn gosod pris iicbel ar yr help a roes ei saucteiddrwydd' iddo, pan y caniatiiai efe hyn oil. o fewu boll deriynau ei ymherodraeth eangfaith, vsoatl'ydd y ceir adyn truenusach rias; ymherawdwr Kwssia ei hun. Pe yn ei le, yr ydym yn sicr y (jwnaethem un o ddau beth :-rhoddasem y gor- chwyl o deyrnasu i fyny mewn anobaitb, neu, can- iataem i'n deiliaid en hiawnderau cyfreithlawn. Kid ydyw ele am wneyd y naill na'r llall, ac am hyny, y mae ei einioes, beunydd a beunoa, yn faicli arna. Pythefnos i'r Sul diweddaf gwnaetbpwyd eais mileiuig i gymmeryd ei fywyd oddi arno, am yr hyn y mae rhai canoedd o bobl wedi eu dodi yn ligharchar, gyda'r crogbren yn hylldremu ar amryw o honynt, Siberia yn aros ugeiniau, ac yspeidiau o gaichariad yn dynged i'r gweddill. Ac yn y dydd- iau hyn, sibrydir-yn ddistaw iawn, mae yn wir- lod ymgais arall i'w lofruddio wedi ei wneyd. Gan nad ydyw y manylion yn hysbys, nis gallwn ei ddarlunio. 0 un peth, bid a fync, gellir bod yn sicr. Y mae ei elynion wedi penderfynu ei ddyfetha. Yr wythnos ddiweddaf, neu yr un flaen- orol-ni cheir sicrwydd cywir-fanwl ar faterion fel hyn o Kwssia hyd y gellir ei attal-anfonwyd llythyr ato gan y blaid chwyldroadol,' neu y Nibiliaid, yn hysbysu fod pwyllgor gweithiol y gymdeitlias wedi pasio dedfryd o farwolaeth arno er y 27ain o lis Chwefror, a bod hanuer cant o walianol bersonau wedi eu dethol i roddi y ddedlryd "bono mewn gweithrediad. Pa fodd y mae yn bossibl i fywyd teyrn o'i fath fod yn ddedwydd? Ddoe (dydd Mawrth), yr oedd y frenliines a'i gweision a'i morwynion, a Thywysog a Thywysoges BATTENISURG (y Dywysoges BEATRICE), a'u gweision a'u morwynion hwytkau, yn gadael Llundain am y (lyfaiidir. Bwriadant dreulio wythnos yn Cannes, ar lanau Mbr y Canoldir. Oddi yno, hwy a ant i Aix-les-Bains, yn yr Almaen, i aros am bythefnos. Tail' wythnos y byddant oddi cartref. Y mae teyrngarwch' yn galw arnom i ddymuno rhwydd hynt iddynt, yn mlaen ac yn ol. Cofus genym fod ychydig gwestiynau ynghylch terfynuir Afghanistan wedi en gadael yn ben adored pan yr ymwahauodd y ddirprwyaeth Brydeinig- Hwssiaidd oddi wrth eu gilydd. Rhoddir ar deall yn awr fod y gynnadledd derfynol ar yr achos i gael ei chynnal yn ddiymdroi yu St. Petersburg. Y mae y prif ddirprwywr Rwssiaidd eisoes wedi ei wysio i'r brif ddinas, a Syr J. WEST RIDGWAY, prif gynnrychiolydd Brydain ar y ddirprwyaeth, i fyned yiio i'w gyfarfod yn ddioed. Dyger y gwaith hwn i derfyniad boddhaol yn ddi-goll-amser bellach. Mewn rhai o'r adroddiadau dwyreiniol, dywed- ir fod Ameer Affghanistan yn dra ammhoblog- aidd yn mysg ei ddeiliaid ei hun. Pe mai o St. Petersburg, neu o Teheran (prif ddinas Persia), y daethai y gair hwn, yehydig goel a ddylesid ei rhoddi arno. Gan mai o Calcutta y daeth, pa fodd bynag, y mae gwedd o bwysigrwydd yn cael ei osod arno. Ond a ydyw hyn yn golygu ei fod yn ang- hymmeradwy yn ngolwg yr oil o'i ddeiliaid, neu y mwyafrif o honynt, sydd gwestiwn arall. Hyd yr ydys yn gallu casglu, llwyth y Ghilziaid yn unig sydd yn aflonyddu o dan ei reolaeth. J)engys yr anwariaid rhyfelgar hyn duedd gref er's misoedd i godi mewn gwrthryfel yn ei erbyn; a dyfalir yn lied gryf mai ysbiwyr yn ngwasanaeth, ae o dan dal i Hwssia sydd yn eu hanesmwytho. Am werthu-neu yn hytrach ar y ddrwgdybiaeth 81 fod wedi gwertbu-cyfrinach swyddol y Llyw- odraeth i oruchwylwyr gwledydd tramor, y mae un 0 ysgrifenyddion y swyddfa rhyfel yn Ffraingc wedi el ddiarddel o'r gwasanaeth, 0 ddeutu pythefnos yn ol yr oedd y Llywodraeth Brydeinig mewn profedigaeth gyffelyb. Nid oes gwir yn yr adroddiad oedd ar led yr wythnos ddiweddaf fod y weinyddiaeth ar fedr gwerthu yr hen longau yn mha rai yr arferid cludo mIlwyr i'r India, a llogi llestri xnarBianaiol at y gorchwyl yn y dyfodol. Chwedl arall i'w gwadu! Nid ydyw llywodraeth anaùa yn bwriadu codi echwyn o hanner can mil- iivll ° ddoleri yn marchnad yr arian yn Llundain. l?id ydyw yn ei bryd echwyna arian at unrhyw amcan mewn unrhyw fan. Dydd Gwener, 'cyasegrid' yr Archddiacon BLYTH Y' esgob Jerusalem. Pennodir esgobion hen ddm' a? DAt'YDD gan ymherawdwr yr Almaen a? ywodraeth Brydain bob yn ail. 0 herwydd rhyw ymau neu gilydd, pan y bu yr esgob diweddaf L?'?'MyByddoeddyn ol, nid arferodd ei fawr- b?"ii ??i bawl. Teimlodd Ardalydd SAHSBCRY nad 41  bod ?? ?8°? ? Fynydd Seion. Gwelodd, faefJi SyneuBdra i osod ei gyfaill Dr. BLYTH mewn 6&H ????"?- Byn a gyfrif am yr ordeiniad tu?ya Mhalas Lambeth y diwrnod crybwylledig. ,olLy,rdir /?d y Pab yn ceisio cael gan yr amryw- gyfarfod mewn cynnadledd, yn yr L'ID y caent 'Y89wario' y cwestiynau sydd mewn ??IM?yNgL ddynta'ugitydd.a phenderfynu lleihau eu byddinoadd. Ni a obeithiwn fod gwir yn yr ad- roddiad hwn, o leiat, ac y rhoddir ef mewn gweith- rediad buan ao effeithiol. Byddai hyd yn oed Pab yn atteb dyben ei greadigaeth pe llwyddai i ddwyn hyn oddi amgylch. Y mae genym un chwedl arall i'w gwadu. Nid oes dim gwirionedd yn yr adroddiad fod Rwssia yn ceisio cael gan Ffraingc wneyd cyttundeb difiynol ao ymosodol a hi. Am na chaniata eu moddion arianol iddynt gadw gwr i'w oynnrychioli yn mhob un o lysoedd Ewrop, trefna rhai o'r man deyrnaaoedd i'r un swyddwr eu cynnrychioli mewn dau, os nad chwaneg. Er eng- hraifft, y dydd o'r blaen, yr oedd Mr. GENNADIUS, cynnrychiolydd Groeg yn Mhrydain, yn myned dros- odd i'r Ragiie, i gyflwyno ei gred-lythyrati Pr brenin yno fel y llysgenad i Holland. Bwriada Mr. W. O'BRIEN fyned i Canada, i areithio mewn cyfarfodydd cyhoeddus ar ymddyg- iad creulawn y Llywodraethwr Cyffredinol, Ardal- ydd LANSDOWNE, yn troi ei denantiaid allan o'u ffermydd yn nhrymder y gauaf yn hytrach na gwneuthur unrhyw ostyngiad yn ei ardrethoedd. Yn ol yr argoelion presennol ni bydd diffyg yn nghyllideb yr India, ond credir y bydd y derbyn- iadau yn llawn digon i gyfarfod y treuliadau. Aelod o Athrofa Feddygol Ffraingc a faentumia ei fod ef wedi darganfod llwybr effeithiol i wella y ddarfodedigaeth-trwy chwystryllio eucalyptus oil o dan y croen. Yn ngwaith glo Bnlli, yn Neheudir Cymru New- ydd, bu tanchwa ddinystriol ddechreu yr wythnos ddiweddaf, trwy yr hwn y lladdwyd pump a phed- war ugain o bersonau. Yn Tunis, bu cryn gyffro am ddyddiau yr wyth- nos ddiweddaf, o herwydd y deddfau newyddion a basiwyd gan y Llywodraeth ar gladdu y melrw. Bu raid eu dirymu cyn lleddfu y cythrwfl. Od ydyw hyny yn bossibl heb gyfyngu ar ryddid y wasg, dylai Llywodraeth Ffraingc osod y ffrwyn yn mhenau meiroh gwylltion newyddiadur. on Paris, onid e y mae yn amlwg y cythruddir teimladau yr Almaenwyr i raddau mor angerddol tel na fyddai yn syn eu gweled yn gwaeddi am ddial y sarhad. Mewn rhai o'r newyddiaduron hyn, ysgriblir pethau nas gall fod un amcan iddynt ond creu drwgdeimladau rhwng y ddwy wlad. Cafodd rhai o honynt fantais wrth fodd eu calon ynglyn a dathliad naw deng-mlwyddiad yr Ymher- awdwr WILLIAM yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd eu sylwadau, nid yn unig yn dangos ysbryd gelynol, ond yn ffiaidd o sarhaus. Yn naturiol, arweinia hyn i ad-daliadau gan y newyddiaduron Almaen- aidd. Er nad ydyw y ddwy lywodraeth i'w dal yn gyfrifol am y drwg, yn nniongyrchol nac yn anuniongyrchol, etto y mae erthyglau o fath y rhai hyn yn tuedda i ymddadblygu atgasedd y naill wlad tuag at y llall a gallant yn liawdd fyned yn rhy gryf i'r naill lywodraoth na'r llall fedru ei reol- eiddio ai gadw danodd. Hwyracli mai yn y cyfeir- iad hwn y mae prif berygl Ffraingc a'r Almaen yn y dyddiau presennol. Mewn chwai-eudy yi-i Philadelpbia, un noson yr wythnos ddiweddaf, arbedwyd trychineb a flllasai fod yn un difrifo], trwy parodrwydd meddwl Mr. WILSON BARRETT, y chwareuwr, a Miss EAST LAKE, y chwareuyddos. Tra yr oedd y gweithrediadau yn cael eu dwyn yn mlaen digwyddodd canwyll gwynipo o'i soced yn y nen ar y llwyfan, mewn lie hollol glir, heb fod dim perygl iddi allu gwneyd un- rhyw niwed. Am ennyd, ni bu yn y lie ddim eyffro; ond pan y gwaeddodd rhyw ddynyn oedd yn gyfagos i'r drws, pan welodd y fflaiii-' Tan ?- 'lac y rhedodd allan i'r heol mewn ffrwst, aeth yn gryn gyffro trwy yr boll le. Heidiodd cannoedd ar eu traed; gwragedd a phlant a ddolefent; a phawb a ruthrent tua'r drysau. a'i holl nertb, gwaeddai Mr. BARRETT—' 'Does yma ddim perygl.' Miss EASTLAKE, hefyd, a erfyniai ar bawb i ymdawelu. Trwy eu hymdrechion amserol hwy yn benaf y Hwyddwyd i attal y bobl rhag mathru eu gilydd yn y cynteddau. Pan gafwyd mymryn o dawelwch, daeth Mr. BARRETT yn mlaen i ffrynt y llwyfan, a dywedodd nad oedd y rheswm na'r esgus lleiaf dros y cyffro oedd wedi digwydd, yr hwn a allasai droi allan yn un gwir ddifrifol; ac efe a obeithiai y byddent y tro nesaf yn arddangos mwy o synwyr. Ychydig debygolrwydd sydd ar hyn o bryd y gwelir cynnadledd yn cael ei chynnal gan y Gallu- oedd i benderfynu pwngc Bulgaria. Bu rhai o honynt unwaith yn meddwl y gallesid ethol llyw- odraethwr iddi mewn cynnadledd o'r fatb. Ond pan awgrymwyd hyny i Ewssia, atteb naccaol pen- dant a gafwyd ganddi. Tra y parliao y cyttundeb sydd wedi ei wneyd rhwng yr Almaen, Awstria, a'r Eidal, sierheir ei ryddid a'i annibyniaeth i'r Pab. Y mae hyn, dybygid, yn un o ammodau y cynghrair. Nid ydyw DEGAIEFF, prif gynllunydd y brad di- weddaf yn erbyn bywyd ymherawdwr Rwssia wedi ei ddal, medd rhai o newyddiadurou yr Almaen. Llwyddodd i ddiangc i'r Almaen, ao oddi yno enfyn at ei gyfeillion am arian. Nid ydyw y rhai a ddal- iwyd ar y weithred lawruddiog, chwaith, wedi eu crogi, fel y mynegwyd ddechreu yr wythnos ddi- weddaf.