Baner ac Amserau Cymru

£ H y dydd cyntaf o'r mis hwn, cymmerodd daear.pryu ariwydus )e yn Ynys Santorin-un o Ynysoedd Groeg. Ysgytiwyd yr boll ynys mewn dull annisgrifiadwy o ddychrynilyd a nsrthol. Meddiannwyd yr holl boblogaeth gan y fath fraw a dychryn fel na wyddent beth i'w woeyd. Dinystriwyd y dref mewn jchydig fuuydau; ac y mae yn awr yn un pentwr 0 adfeilion, a chollodd nifer mawr o'r trigolicn eu bywydau. Cafwyd prawf amlwg mor hawdd y gall y Creawdwr Iwyr ddinystrio pob adail ddyuol! Mewn rhai manau agor- wid agenau ariithrol yn y ddaear, a llyngcwyd llawero dai va llwyr allan o'r golwg. Sudd- oid amryw o'r man ynysoedd i waelod y mor mewn dull disymmwth ac ofnadwy ae nid oes yn awr ddim o honynt i'w gweled allan o'rdwfr! Yroeddy mor o'u hamgylch yn ymddangos fel crochau berwedig, a rhuthrai ta'r tir vu Y ny Santorin gyda nerth mawr; fel yr oedd yu amlwg fod rhyw weitlirediadau nertliol yn cymmeryd lie yn Dghalon y ddaear yn y gymmydogaetb. Teimlwyd y ddaear- gryn i raddau mwy neu laiyn holl Ynysoedd Groeg. Ni wyddys etto yn sicr pa nifer o fyivydau a gollwyd, ond ofuir ei fod yu fawr iawn.

r Y mae tvefniadau y Gweinidogion mewn canlyuiud i farwolaeth Arglwydd CLARENDON vn awr wedi eu cwblhuu. Y mae Arglwydd GRANVILLE VU myned i'r Swyddfa Dramor, Arglwydd KDllmRLEY yn ei ddilyn et yn Swyddfa y Trefedigaethan, ArglwyddH ALIFAX yn dvfod yn Arglwydd y Gyfrini-c', a Mr. W. E. FOKSTEU yu niyned i'r Cyfriugynghor, gan gadw ti siwydd bresennol o la-lywydd y tyngbor Addyxir. Nid oes nn ammheuaeth M r/dd pennodiad Arglwydd GKAXVILLE i'r swydd 0 Ysgriteoydd Tramor foddkmrwydd cyffiTdiuol. Bernir fod ei arglwvddiaeth yn Un o'r rhai cyrumh wysaf y gallesi'd ei gael i'r ewydd, Y mae yn meddu gwybodaeth eang o sefyllfa wLddyddot gwledydd y Cyfandi' ao wedl c iel pri imd eang mewn pob peth a berthyn i'r swydd yn ystod yr amser y bu Y" Trauior. Credir y bydd ei ddylnu\yti(j yn IJysoedd Ewrop yn llawn cfmUhiDt øg oedd dylanwad Arglwydd twiiEXDONjac y mae yn s-icr o'i ddefnyddio i Retnogi acbos cyfiawnder, rhyddid, a heddwch. Y'.stynr fnd Arglwydd KIMBERI.KIT nc Ar- glwjdd HALIFAX yn meddu llawer o hawliau irswyddi y deNviswyd hwynt i'w cyflawni; ?d beruir Bad ydyw eu cymmbwysderau ?ynt yn gymmaiut a'u hawliau. GaifeMdyc haW?d cae! dau foneddwr llawer cymmhwys- '<h 11enwi y swyddi a roddwyd iddynt. -————— —————— N Fel y S\Îp ein darllenwyr, disgwyliai Pio ONo yn hyderus y buasai y Cynghor Oyffred- l. nol yn gorphen dadleu yr athrawiaeth o wffaeledigrwydd preseanol y pab, ac yn adgan cymmeradwyaeth o honi, mewn pryd 1" chyhoeddi yn fifurfiol ar y 29ain o'r mis olaf; ac yr oedd parotoadau mawr wedi eu gwiieyd i'w chyhoeddi mewn duU mor rwyeg- lawr a oedd modd, mewn trefn iosod argraph 0 bwyngrwydd y digwyddiad ar feddyli&u yr holl ddinas, Ond siomwyd ef a'i gefoogwyr yn ddirfawr, a dywedir eu bod yn teimlo yn hynod o ofidu3 a digalon. Ni ddycbymyg- naaut erioed y dangosid y fath wrthwynebiad i'r athrawiaeth. Y mae nifer yr esgobiou sydd etto yn bwriadu siarad yn fawr iawn ac y mae yr araeth hyawdl, nerthol, ac effeithioll a draddodwyd gan Cardinal Guidi, Archesgob Bologna, yr hwn a ffodd o'i esgobaeth i jBufain yn hytrach na chefnogi yr byn a ystyrid ganddo yn gyfeiliornad dinystriol, wedi cynnyrchu bywyd newydd yn mhlith, yr anfoddogion. Er ei fod yn Gardinal, yn Italiad, ac yn hynod o ddallbleidioJ, efe a gondemniodd yr athrawiaeth fel un nad yw yn gwreiddio mewn dim amgen nag ysbryd uchelgeisiol a haerllug y pab a'i gynghoriaid Jesuitaidd. Dywedir—ar awdurdod salw, modd bynag-fod yr esgobion Italaidd ereill heb wneyd eu meddyliau i fyny ar y pwngc ond nid oes un ammheuaeth nad ydyw yr araeth wedi cael effiifch anghyffredin ar esgob- ion Ffraingc a Germany. Aeth llawer o honynt, oedd o'r blaen yn petruso, adref ar ol ei gwrando, gan benderfynu ei gwrthwyn- ebu, doed a ddelo: a chesglir oddi wrth y ffaith fod y Cardinal wedi cael Ilonydd i'vv thradJodi yn ddirwystr, fod y Cynghor o'r diwedd yn mwynhau rhyw gymmaint o ryddid. Dydd Llun diweddaf, terfynodd y dd-adl ar y bedwaredd adran o gynllun yr atbrawiaeth o anffaeledigrwydd y Pab. Ni chynnelir un eisteddiad arall hyd yr 17eg I o'r mis hwn.

Y mae yr Yspaeniaid o'r diwedd wedi cael breuio, neu o leiaf yn debyg iawn o gael un. Y mae y Tywysog Prwssiaidd, Leopold o Hohenzollern Sigmaringen, enw yr hwn a grybwyllwyd o'r blaen fel ymgeisydd am yr orsedd wag, wedi hysbysu ei fod yn barod i'w derbyn. Y dydd o'r blaen, cynnaliodd gweinidogion Yspaen gyfarfod arbenig i ys- tyried y mater; ond ni wyddys etto :pa. ben- dorfyniad y daethant iddo. Nid oes un ammbeuaeth Dad ydyw y Tywysog LEOPOLD cystal ymgeisydd ag a allai yr Yspaeniaid ddisgwyl ei gael ar yr adeg ddiweddar bres- ennol. Ganwyd ef yn 1835, ac y mae yn Filwriad yn y gatrawd gyntaf 0 wyr traed Pi wssia. Y mae yu briod a chwaer Breuin Portugal; ac y mae yn frawd i'r Tywysog CHARLES, yr hwn sydd yn benadur ar Ron- I mania. Nid ydyw yr etboliad, os cymmer le, yn debyg o roddi boddlonrwydd i Louis NAPOLEON; ond credir na bydd i'w Fawrhydi ddangos rhyw lawer o wrthwynebiad, rbag cynnyrchu digofaint yn y PrwsBiaid tuag ato.

Y mae Ffordd Haiarn y Mor Tawelog, yr hon, fel y gNvyr ein darllenwyr, sydd yu rhed- eg o New York i San Francisco, yn myned ti wy diriogaetbau sydd yn cael eu preswylio gan lwythau lliosog 0 Indiaid, y rhai sydd yn llawn o lid yn erbyn y bobl wynion; ac ym- ddetigys eu bod yn ddiweddar wedi ymgyn-! ddtiriogi yn erbyn y ffordd haiarn. Edrych- ant arni fel eu gelyn gwaethaf. Credant nad ydyw yn ddim amgen na cbyfleusdra i'r bobl wynion i ddyfod i'r gorHewin i feddiannu eu tiroedd; ac y maent yn fynych yn gwneyd ymosodmdim arni, gan ei dryllio; ac ooi bae fod mHwyr yn ei chadw, ac yn gwylio eu sym- mudiadau hwynt, buasent cyn hyn wedi gwneyd niwed mawr iddi mewn rbai manau. ODd ni ddychymygodd neb y buasent mor wall-II gof a gwneyd cais i attal y t'?n pan yn rbedeg Igyda chyflvmdra mawr. Tybid eu bod yn gwybod y perygl yn rhy dda i gyflawni y fath weithred ryfygus. Modd bynag, fel yr oedd tren yn nesau at yr afonIPlatte, ar y pymtheg- fed dydd o'r mis diweddaf, canfyddai gyrwr yr a»erbeiriaut fintai o dri chant o Indiaid coch- ion yn croesi y llinell. Dechreuasant oernadu yn ddychrynllyd, gan gymmeryd agwedd hynod o fygythiol; a chan y cesglid oddi wrth I e)l hagwedd ea bod ar ymosod ar y tren, rhoddwyd ager arni, a gyrwyd y trea gyda cbyflytadra mawr drwy y fintai, y rhai a wnaethant ymgais i'w hattal gyda pholion Ond druain oeddynt! Trodd yr ymgais allac yn chwerw iawn iddynt. Lladdwyd tri ar ddeg o honynt yu y fan, a niweidiwyd lliaws ereill. Gwe'sant nad oedd eu holl allu yn ddigon i attal rhediad y "ceffyl tâo." Hysbysa tele- gram o New York fod yr Indiaid wedi cyf- lawni creulonderau a Ilofruddiaethau arswyd- us vn Nbiriogaeth Wyoming. Ymosodasant ar liaws o deuluoedd 0 bobl wynion oeddynt wedi ymsefydlu ynddi, gan eu lladd yn y dull niwyaf barbaraidd, ac ysbeilio eu holl fedd- iannau.

Hysbysodd yr Ysgrifenydd Cartrefol Dy y Cyffredin nos dydd LInn diweddaf fod "census crefy ldol" i'w gymmeryd yn Yagotlaud a'r Iwerddon, ond nad ydyw i'w gymmeryd yn Lloegr a Chymru. Derbyniwyd yr hysbysiad gydag arwyddion amlwg o aughyaimeradwy- aeth oddi wrth y blaid Doryaidd.

Dywed y Standard ei bod yn dra thebygol na bydd i'r Arglwyddi sefyll yn dyn at bob un o'r cyfnewidiadau a wnaethant yn Mesur Tir yr Iwerddon, ond na bydd iddynt byth roddi i fyny y gwelliantau pwysieaf a wnaeth- ant ynddo; ac y bydd yn rhaid i'r Ltywodraeth a Tby y Cyffiedin ei derbyn, pa un bynag a ewyllysiant ai peidio. Creda y John Bull y bydd i'w harglwyddiaethau lynu wrth eu prif welliantau, gan adael y cyfrifoldeb o wrthod y mesur wrth ddrws Ty y Cyffredin. Ond barna y Daily News y bydd iddynt, pan wel- aut benderfyniad diysgog Ty y Cyffredin, ail ystyried eu dyledswydd, dangos mwy o ys- twythder, lie ildio, yn hytrach na darostwng eu hunain yn ngolwg yr holl deyrnas. Dy- wed y Times ei fod wedi cael ei siomi yn ddirfawr yn yr Arglwyddi-eu bod wedi ym- ddwyn yn llawer mwy annoethnag y tybiodd y buasent yn gwneyd-eu bod wedi andwyo mesur da; ond ar yr un pryd, creda y collant etto yr holl fuddugoliaethau a enuillas^nt. Ofna y Northern Star y daw yn wrthdarawiad rhwng y ddau Dý-gwrthdarawiad a fydd yn sier o ddinystrio dylanwad y Ty Ucbaf.

Ychydig ddyddiau yn oj, cyflawnwyd cyflaf- j an o'r natur mwyaf hynod ac arswydlawn y darllenasom am dani erioed. Ger llaw pentref a elwir Castille de Guardias, yn Yspaen, y saif amaethdy bychan diaddurn, yn cael ei bres- j wylio gan lafurwr diwyd a'i wraig. Nid oedd ( ond 0 ddeutu blwyddyn er pan briodwyd hwy, ac yr oedd y wraig newydd esgor ar' faban. j Yn mhlith cydnabyddicn y par ieuangc hyn yr oedd gipsy a'i wraig, ar rhai yr oeddynt ar delerau tra chyfeillgar. Ar enedigaetb y baban, gofynodd y gipsy a gai efe yr anrhydedd o fod yn dad bedydd iddo, a chaniatawyd ei gais yn rhwydd. Ar ddiwrnod y bedydd, aeth yr holl deulo, gyda'r eithriad o'r fam (y;: hoa oedd yn anallnog i adael ei gwely) a'r qhw (yr hon a arosodd yno i weiui arni), i'r eMwys, pellder o ddwy filldir. Wedi i bawb ymadael, ac i ddigon o amser gael ei roddi i'r cwmpeini fyned allan o'r elyw, nesaodd y, gipsy, wedi ymarfogi a. phistol, at ochr gwely y wraig, a gofynodd am yr holl arian oedd yn, y t" gan fwgwth ei Hadd yn y fan os gwrth- odai Y wraig, druau, gyda phresennoldeb meJdwl angbytfrediD, ac heb fuuyd o betrus- der, a fynegodd fod hyny o arian oedd gan- ddynt yn yr ystafell nesaf. Nid cynt yr aeth y gipsy i'r ystafell hon i geisio yr arian nag Y neictiodd y ddynes glaf o'i gwely, rhedodd at y drwa, clodd ar y gipsy i mewn, ymaflodd ( yn llawddryll ei g*r, rhuthrodd allan at y fferi- estr drwy yr hon y gallai y gipsy ddiangc, a I bygythiodd ei saethu os cynnygiai symmud, gan, ar yr un pryd, waeddi yn uchel am help; ond yn anffodus ni chlywyd hi gan neb Yn y cvfamser, yr oedd cwmpeini y bedydd ar eu taith adref. Cyfarfyddasant ar y fiordd dau filwr a adnabyddid ganddynt, a gofynasant iddynt ddyfod gyda hwynt i'r amaeth ty i gyf. ranogi o'r wledd a barotoasid erbyn yr acblys- ur. Cynnyrchodd y cynmygiad hwn, a'r dym- uiiitd rhwydd a roddwyd iddo, aBeeaiwythdr.t Did bychan yn meddwl g-ftr y gipsy; canys ya awr cynnygiodd redeg o'u blaeuau i edrych ar fod pob peth yn barod, ac erfyuiodd am gael cario y baban, fel ag i'w ddychwelyd ef yn gynt i fynwes ei fam. Wedi cyrhaedd y tv, gsveUi yn ddioed fod ei gynllun bradwrus wedi troi allan yn fethiant. Gan nesau at y wraig glaf oedd yn sefyll allan wrth y ffenestr efe a ddymunodd arni ollwng ei wraig ef yn rhydd; ac os na wnai, dywedai wrtbi y byddai iddo ladd y plentyn. Gan nad oedd yn credu ei fod ef yn ddigon barbaraidd i gyflawni y fath weithred ddiefiig, bi a wrthododd. Hebddy- weyd un gair pellaeh tynodd y dyn ei gyl!ell allan o'i logell, a thorodd ben y baban dini wed bron yn llwyr oddi wrth ei gorph, a thaflodd y corph marw at y fam. Wedi ei gwallgofi gan y weithred erchyll hon, trodd y wraig ei gnva at y dyn, a saethodd ef nes y syrthiodd i lawr yn farw yn y fan. Parodd y ffrwydriad a'r Hefau i'r milwyr redeg at y ty, a rhutbrodd un i mewn ac agorodd glo yr ystafell lie yr oedd y gipsy, a saethwyd ef yn y fan drwy ei galon gan y wraig bono. Wedi clywed yr ail ffrwydrad hwn, rhedodd y milwr arall i mewn i'r ty; ae wrth weled ei gydymaith yn farw ar y llawr, a'r ferch gyda'r pistol-yr hwn oedd etto yn mygu—yn eillaw, cododd ei lawddryll a saethodd hithau yn farw yn y fan.

Yn Nhy y Cyffredin, nos Fawrth diweddaf, pan gynnygiwyd fod i Fesur Diddymiad Proflwon y Prif Ysgolion gael ei ddarllen y drydedd waitb, cynnygiodd Mr. GREENE fod iddo gael ei ddarllen y drydedd waith yn mhen tri mis. Pan ymranodd y Ty, pleidleisiodd 247 dros y trydydd darlleniad, a 113 yn ei er- byn. Gan hyuy darllenwyd ef y drydedd waith: ond farn gyffredinol ydyw y bydd i'r Arglwyddi ei wrthod.

Y mae y Hong Silvercraig wedi cyrhaedd i Liverpool gyda ehwech 0 ddwylaw y llcng haiarn Mereurius, yr hon a aeth yn ddrylliau ar Yays Boccas, yn Neheubarth Mor y Wer- ydd ae y mae yr hanes a adroddir ganddynt yn ddyddorol dros ben. Gadawodd y Mer- eurius San Francisco am Liverpool ar y loftd o Ionawr, gyda 22 o eneidiau ar ei bwrdd, ac aeth pob petb. yn mlaen yu gysurus hyd y 25aiu o Fawrtb, pin y gyrwyd hi ar Ynys Koccas, ac y 11wyr ddrylliwyd hi. Er fod yr holl gyebod wedi gadael y Hong, ni ddarfu i un o honynt Iwyddo i gyrhaedd y lau Pan y bydd yn ben llanw, gorchuddir y creig- iau yn llwyr gan ddwfr, a bryn o dywod ydyw yr ucig lauerch sych. Wedi i'r dwylaw gyr- haedd y tir, chwiliasant eu sefyllfa yn ddioed, a chawsant fod y glenydd wedi eu gorchuddlo a darnau llougau drylliedig, yn mhlith y rhai y darganfyddasant bedair dwfrgist perthynol i'r Duncan Dunbar, yr hon a gollwyd gyda phedwar again o deithwyr yn yr un lie o ddeutu dwy flynedd yn ol. Mewn un o'r cist- iau cawsant ddwfr croeyw; yr hwn, yngbyd â'r gwlaw tI ddisgynodd, oedd YI1 llawn ddigon at eu gwasanaeth. Ni achubaaant ddim ym- borth o'r llong ddrylliedig; a chynnaliodd y chwe dyn eu hunain am 51 o ddyddiau gyda'r pysgod a'r adar a ddelid ganddynt, ac vvyau adar. Mewn trefn i'w cadw rhag gerwinder y tywydd, hwy a adeiladasant twthyn gyda darnau o'r 1),iiicti- Dunbiir—rhan or hon oedd etto yn weledig-a llestri ereill, enwau y rhai, y mae yn debygol, a fyddlont yn gudd. iedig. Gosodasant bolyn i fyny ar ben y bwthyn hwn, a dodasant hen grys arno i cliwyfio fel arwydd o gyfyngder i unrhyw lestr a ddigwyddai basio o fewn golwg Ynys Roccas; a hwy a arosasant ar y llanerch ang- hyfannedd a digysur yma am 51 o ddyddiau, pan y digwyddodd i'r Silvercraig basio, a gweled yr arwydd, a'u gwaredu o'u cyfyng- der. Y mae YDYS Roccas yn gynnwysedig 0 ddwy graig, ac y maent 0 ran eu maintioli e