Baner ac Amserau Cymru

YR ydym yn gweled oddi wrth baragraph yn y Morning Star am y 13eg eyfisol fod ail ddarlleniad mesur Mr. HADFIELB ar agoriad v mynwentydd wedi cael ei ohirio o nos Fercher diweddaf hyd yr 2il o Mehefin nesaf. Nid ydym yn gwybod ar hyn o bryd pa beth oedd yn achosi y gohiriad hwn, ond y mae yn dda genym ar ryw ystyr ei fod wedi cymmer- yd He. Yr ydym yn ofni fod llawer iawn a fuasent yn dymuno gwneyd hyny heb gael cyfleusdra i arwyddo y ddeiseb o blaid y mesur. Gan hyny, yr ydym yn hyderu y bydd i gyfeillion rhyddid a chydraddoldeb crefyddol yn y Dywysogaeth gymmeryd mantais ar y seibiant hwn i gael miloedd o enwau yn chwanegol at y ddeiseb o blaid y mesur gwir angenrheidiol hwn.

Dydd Hun diweddf, talodd y TywYSOgl ARTHUR ymweliad i Phrifysgol y Drindod, Dublin, yn nghymdeithas larll SPENCER, y Prif Arglwydd Raglaw, a'i wraig. Cymmer- odd yr efrydwyr fantais oddi wrth yr am- gylchiad hwn i roddi amlygiad i'w teimladau politicaidd. Wedi i'r Tywysog orphen ei araeth mewn cydnabyddiaeth i'r anerchiad a gyflwynwyd iddo, dangosodd yr efrydwyr eu teimladau drwy roddi amryw rounds o "Kentish fire" -y dull Orangeyddol o ar- ddangos cymmeradwyaeth i unrhyw beth. Wedi hyny, pan oedd y Tywysog yn edrych ar y gwahanol gywreinion oedd yn yr amgii- eddfa rhuthrasant i fewB, a rhoddasant amryw ysgrechfeydd i Goleg Maynooth—y coleg ag yr oedd ei Uchelder brenhinol newydd dalu ymweliad ag ef-ac i Cardinal CULLEN, yughyd a bloeddiadau o gymmeradwyaeth i'r Frenhines ar Eglwys. Aeth rhai o honynt nor bell fel ag i alw am ysgrechfeydd i Iarll SPENCER-wrth gwrs, o blegid ei fod yn aelod yn ngweinyddiaeth Mr. GLADSTONE. Dy- wedir fod eu hymddygiad wedi acho.-i llawer j iawn o flieidd-dra, a rhoddodd y Tywysog ,r,hymyn am fyned ymaith yn bur ddiser- emonL Dyma enghraifft o'r ysbryd sydd yn HywodrMthu y rhan fwyaf o'r Eglwyswyr yn yr Iwerddon; y maent wedi ymgynddeiriogi gan ddigofaint, so yn gwneyd asynpd perffaith 0 honynt eu hunain, heb law drygu yr achos ? y cymmerant arnynt fod mor selog o'i Maid.

Y mae yn ymddangos yn awr yn sicr nad oes un gobaith penderfynu pwngc yr Alabama: r y telerau a gynnygiwyd gan Mr. REVERDY OIINSO, Y mae senedd yr Uno] Daleithiau wed, gwrthod y cyttundeb mewn modd hynod d unfrydol, heb fod dim ond un bleidlais o'i du Er hyny, gobeithiwn nad yw yr amser ^v ell pan ddygir y ewestiwn hir ddadleu- o hwn i derfyniad boddhaol.

? ?yM o'r Maen ysgrifenodd yr Ymher ?«wr NAPOLEON at Mr. BouHER oberthynas 1 ganfed P? mlwydd NAPOLEON y Cyntaf, yr liw u SYd i gymmeryd He yn mis Awst e8at: ? ?"? ?wrhydi mai y Nbrdd oreu i an- i'arT r a ylcbiad ydyw drwy ganiatau deiyn %nyddol i bob milwr sydd yn aWr yn ? a fu yn gwasanaethu o dan Nt??? on. Y mae ei Fawrhydi yn gobeithio y v ^j ? senedd .dderbyn yr awgnm h?'"n?gy?rteimlad gwladgarol ag sydd bob amser yn nodweddu eu' hymddygiadau, o blegid, ebe fe, y mae dangos edmygedd tuag, at goffadwriaeth dynion mawr yn weithred gymmeradwy gan DDUW, a'r gwaith 0 ddeffro adgofion hanesyddol yn sicr o gael dylanwad daionus ar y genedl sydd yn cyfodi.

Yn Nhy y Cyffredin, nos Fercher diwedd-' af, mewn attebiad i Mr. AYTOUN, dywedodd Mr. BRUCE fod y cyhoeddiad a wnaed gan faer Tynemoutb, ar ddyfodiad y ffanatic MURPHY i North Shields, sef y byddai pob un a brynai docyn i fyned i wrandaw arno yn agored i ddirwy o ugain punt-wedi cael ei wneyd drwy ganiatad y llyyrodraeth. Y tro o'r blaen y bu MURPHY yn y lie yn areithio yr oedd terfysg wedi cymmeryd lie, ac yr oedd efe (Mr. BRUCE) o'r farn fod yn hen bryd i'r llywodraeth ddyfod allan i gyfryngu yn yr achos.

Yr ydym yn gweled fod Mr. J. LOTHROP MOTLEY wedi cael ei bennodi gan lywodraeth yr Unol Daleithiau i fod yn llysgenadydd i'r wlad hon. Ymddengys fod areithiau Mr. REVERDY JOHNSON, a'i ddull o ymddwyn yn achos yr Alabama, wedi digio yr American- iaid yn fawr. Dywedai y rhai mwyaf pen- boeth o honynt ei fod wedi troi yn fradwr, ac wedi ceislo gwerthu anrhydedd ei wlad i dd-wylaw y Prydeiniaid. Yn ngwyneb hyn, nid oedd dim a wnai y tro ond galw Mr. JOHNSON yn ol, i roddi cyfrif o'i oruchwyl- iaetb. Bydd yn ddrwg gan liaws yn y wlad hon glywed ei fod yn gadael ein gororau mor fuan; o blegid yr oedd ei ddull hynaws a serchog wedi ennill iddo barch ac edmygedd lliaws mawr o gyfeillion. Am ei olynydd, gellir dyweyd ei fod yn mhob ystyr yn deil- wng o'r ymddiriedaeth a roddwyd ynddo. Y mae wedi treulio amryw flynyddosdd o'r blaen fel Ilysgenhadwr dros ei wl ad, yn enwedig yn llys Vienna, lie yr ennillodd barch a chym- meradwyaeth y rhai a'i adwaenai. Y mae Mr. MOTLEY, hefyd, yn lienor o enwogrwydd mawr. Bydd ei weithiau hanesyddol ar yr Iseldiroedd, ac ar gyfodiad y werin-lywodr- aeth Ellmynaidd, yn gofgolofnau o athrylith a thalent tra bydd yr iaith Saesneg yn cael ei siarad a'i darllen. Hyderwn y bydd ei ddy- fodiad i'r wlad hon yn effeithiol yn y pen draw i ddwyn Prydain Fawr ac America i well dealltwriaeth a'u gilydd.

AGOR Y MYNWENTYDD. CYFARFOD MAWR YN Y TOWN HALL RHYL. Nos lau diweddaf, cynnaliwyd cyfarfod llewyrehus ar y pwngc dyddorol uchod, yn y Town Hall, Rhyl. Cyn y gellid cael y Town Hall, a hyny gydag awdur- dod, rhaid oedd cael deiseb wedi ei harwyddo gan liifer mawr o'r trethdalwyr, i'w chyBwyno i R. Montagu Preston, Yaw., cadeirydd y commissioners, Hyn a geid yn rhwydd, a chyflwynwyd hi iddo, a nos Lun, gwelwn placards yn y gwahanol ffenestri yn galw cyfarfod, wedi ei arwyddo gan Mr. Preston ei hun fel cadeirydd y commissioners. Yr ydym yn clywed fod rhai heb wybod fod y fath gyfarfod i gael ei gynnal o gwbl, nad oeddynt wedi gweled na chlywed dim yn ei gylch; drwg iawn ganym am hyn, os ydyw'r dywediad yn wir. Nid oes un man yn Nghymru lie mae y trigolion yn teimlo mwy am agor y mynwentydd na Rhyl. Os ydym fel trigol- ion yn teimlo yr anghyfiawnder sydd wedi ac yn cael ei wneyd a ni fel trethdalwyr, yr ydym i gyd yn cydweled it mesur Mr. Hadiield; ond yn sicr, byddai yn dda genym weled y boneddwr hwn yn myned ychydig yn mhellach nag y mae yn myned hefyd. Ni fyddai yn un anghyfiawnder A'r cyfarfod hwn a gynnaliwyd nos lau pe eymmerwn tu dalen llawn o'r FAHER i'w ehroniclo, y mae yr areithiau campus a draddodwyd yno yn werth eu darllen gan bawb trwy Gymru ond diammheu mai y ffordd fwyaf dymunol genych chwi, Mri. Gol., fyddai i mi eu gosod i mewn fel multum in parvo. Felly y gwnaf, a gobeithio na fydd hyn yn taflu dim diys- tyrwch ar y rhai a ddarfu gymmeryd rhan helaeth yn y cyfarfod. Cyfododd J. R. Jones, Ysw., ar ei draed i gynnyg fod y Parch. J. Williams i gymmeryd y gadair y noson hono. Pe bycldai iddo daflu ei olygon yn <1, ac edrych pwy oedd wedi llanw y swydd bwysig hono yn Rhyl amlaf, gwelai fod Mr. Williams am y t 12 mlynedd diweddaf wedi lianw mwy o deiriau mewn cyfarfodydd nag yr oeddynt hwy wet'wueyd > gyda'u gilydd "3y --e?aa a"' hl. Wel, gan fod Mr. Williams wedi profi ei hun yn feistr ?r y gwaith, yr oedd o galon yn ei gynnyg i fod yn gaclei ? ydd y noson hono (cymmeradwyaeth). Eiliwy (I y cynnygiad gan Mr. R. Roberts (Bodran), London House, a phasiwyd ef yn unfrydol gan y dorf. Wedi i Mr. Williams gymmeryd ei eisteddle ya y gadair, darllenodd y placard a gyhoeddwyd gan Mr. Preston, yn galw y cyfarfod, yr hwn oedd fel y can- lyn That a meeting will be held at the Town Hall on Thursday evening, to consider the desirable- ness of presenting a petition in favour of Mr. Had- field's Bill for opening Churchyards to Noncon- formists to officiate at the graves of such person* as belong to their respective denominations." Eglwyswr ydyw Mr. Preston. Yr oeddteimlad cyffredinol trwy y dref yn gobeithio y byddai Mr. Preston yno i gym- meryd y gadair, ond gan ei fod yn absennol o'r dref y noson hono, nid oedd gan neb ddim i'w ddyweyd ond dadgan eu eydymdeimlad a'r boneddwr hwnw yn ngwyneb yr amgylchiad. Pe byddai Mr. Preston gartref nos Iau, yr ydym yn credit y byddai yn ddigon parod i'n gwasanaethu. Datganodd y eadeirydd ei ddymunoldeb pe byddai Mr. Preston yno v noson hono i gymmeryd y gadair; ond gan ei fod yat&u w.di ei bennodi i'r swydd, dywedai y gwnai ei oreu ynddi, algwnaeth er mawr foddh^d i bawb befyd. Dywedai yn nghorph ei araeth agoriadol nad oedd yn gwybod beth oedd yn gynnwyeedig yn y Bill i neb fod yn ei herbyn. Nad oedd y Cymry yn gofyo ond am yrhyn oedd wedi ei roddi i'r Gwyddelod a'r Ysgotiaid yn barod. tFod yr irmneillfluwyr yn ffarfio dosbarth isang o ddeiliaid ei Mawrhydi, a'i bod yn ddim ond cyfiawn iddynt fel y cyfryw gael yr hyn yr oeddynt yn gofyn am dano ar hyn o bryd, sef rhyddid i'w gweinidogion i'w claddu yn y mynwentydd sydd yn bresennol yn hollol o dan reol y paraoniaid yn unig. Nibyddai iddo gymmeryd dim o amser y cyfarfod, gan ei fod yn gweled digon wedi dyfod ynghyd i an- erch. y oyfarfod. Cralwai yn nesaf ar y Parch. A. Francis (Aaron Mochnanl) l anerch y cyfarfod, ac i gynnyg y penderfyniad cyntaf. Dywedai ei fod ef yn teimlo ychydig allan o le, gan fod y penderfyniad wedi ei osod yn ei law, a chan fod penderfyniad wedi ei basio yn y pwyllgor a gynnal- iwyd y noson o'r blaen, fod y gwahanol weinidogion i sefyllyn y back ground am y noson hono. Modd bynag, dywedai y byddai iddo wneyd ei oreu, a dy- wedai fod yn rhaid iddynt fod ar eu gwyliadwriaeth rhag fod rhyw rank Churchman, neu Uncompromi- sing Dissenter yn bresennol yn adolygu eu llwybrau, ac y byddai i'r cyfarfod hwnw, fel yr un a gynnaliwyd ychydig amser yn ol, greu cynnhwrf yn ngwersyll y ./OMm<? a'r ?eco;?. Dywedai pe byddai i weithred- iadau y cyfarfod hwnw fod yn achos i greu gwrth- ryfel yn y papurau, dymunai ddyweyd fel y dywed- odd Cowper yn yr amgylchiad a ddigwyddodd i John Gilpin It "May I be there to see. Siwadodd Mr. Franois am amser maith, gan adol- ygu ae edrych i mewn i amgylchiadau sydd wedi di- gwydd mewn perthynas a'r dull presennol sydd gan y gyfraith pan y cleddir Ymneillduwr gan y parson- iaid-yr alfonyddwch sydd yn cael ei ddangos gan gyfeillion yr ymadawedig, i'r canlyniadau. Fel enghraifft o hyn, cyfeiriodd ei wrandawyr i ddydd claddedigaeth y seren hwnw yn mynwent Llandyssil- io gan y parson, yr hwn a wnaeth yn ol llythyren y gyfraith, a daDgosodd yr angenrheidrwydd am gyf- newidiad ynddi. Yn ystod y cyfarfod, siaradwyd gan J. Taylor, Yew., J. S H. Evans, Ysw., Parchn. J. Jones (B.), ae R. Thomas (A.) yn rymus iawn. Pasiwyd pob pen- derfyniad yn unfrydol. Gynnygiodd Mr., A. Rowlands, ac eihodd Mr. J. Roberts, fod diolchgarch y cyfarfod i gael ei roddi I r Parch. J. Williams) am lywyddu y cyfarfod, a char- iwyd ef yn unfrydol gan y gynnulleidfa. Cododd y eadeirydd i ddiolch iddynt am y modd yr oeddynt wedi talu y teyrnged o barch iddo, a diolchai iddynt yn fawr am hyny.

Prydnawn ddydd Iau diweddaf, cyflawnwyd y seremoni o gyssegru Esgob Llundain, yn Eglwys Gad- eiriol St. Paul. Y mae fferyllydd yn Leeds wedi ei ddirwyo yn y swm o 4p. a'r costau, o blegid iddo wrthod camatau i un o'i biant gael y buchfreoh. Dvwed un o'r papurau Americanaidd fod Brigham Young wedi caniatau gwyli20 o'i wragedd, ac y maeut yn bresennol ar daith tua Washington, a lleoedd ereill, ermwyn ymweled â'u perthynasau a'u cyfeillion. Y mae George Roberts, yr hwn a ystyrid y lleidr hynaf yn Lloegr, ac a ddefrydwyd i lafnr penydiol am ei oes ddwywaith, wedi ei ddedfrydu, yr wyth- nos ddiweddaf, i lafur penydiol am ei oea unwaith yit rhagor. Y mae gwraig 70 mlwydd oed, yn Dnndee, wedi ei dedfrydu i lafur pennydiol am saith mlynedd, am gyBawni lladrad. Yr oedd hi wedi ei chondemmo amryw weithiau yn flaenorol am droseddau yn erbya y gyfraith. Ta gair, mfidd y Court Journal, fod Mr. i. i i gael vgodi i Dy yr Arglwyddi ar ddiwedd p eisteddiad resennol, a bod Mr. Hardy i gym- meryd ei Ie el arwemydd y blaid Doryd yn Nby eYI'e

LLYTHYR ADDA JONES. RHIF XXII. YR wyf wedi cael gryn ddifyrwch yn ddiweddar wrth sylwi ar y gwahanol farnau a ddadgenir ynghyleh ysgrif yr Eglwys Wyddelig. Y mae ambell un mewn pryder dros ei ben am ei gweled yn pasio rhag blaen, fel pe byddai yn y perygl o golli am byth, os na chaiff wynt teg a pborth- ladd agos. Oa yw fy marn i o ryw werth, ac y mae o werth mawr o ran hyny, gallaf roi y eysur hwn i'r pryderus:—Yn gyntaf, y mae yr ysgrif yn nes i basio nag y bu erioed. Yn ail, po hwyaf y byddo heb basio, goreu oil i achos rhyddid. Yn drydydd, yr wyf bron a dymuno iddi beidio pasio drwy Dy yr Arglwyddi eleni. Ni chafodd pwngc y dadgyssylltiad erioed ei wyntio cystal ag a gafodd er dechreu yr ymryson presennol. Y mae y pwnge ynddo ei hun yn dywyll etto i laweroedd, yn enwedig yr ocbr draw i glawdd Offa, a rhaid i nifeiri o'n Rhyddfrydwyr senedd- 01 gael gryn lawer chwaneg o ysgol cyn y bydd- ant wedi dyfod yn ddigon goleuedig i weled y priodoldeb o roddi cymmhwysiad helaethach i egwyddor y dadgyssylltiad nag at Eglwys yr Iwerddon yn unig. Bydd parhidl dadl Eglwys yr Iwerddou yn foddion eifeithiol i ddwyn y pwngc o ddadgyssylltiad i'r amlwg yn ei holl arweddion, a jdyna pa'm yr wyf fi yn dymuno nad elo yn heddwch yn rhy fuan yn achos Eg- lWJs (y Gwrdde11) Ba cyndynrwydd gelyriion mesur dilead y Dretb Eglwys o fantais fawr i gyfeillion dadgyssylltiad, a gyrir y cwestiwn hwnw yn mlaen yn mhellach fyth i'r graddau yr ymgyndynir yn erbyn mesur Mr. Gladstone. Bydd gwrthwynebiad tyn yn sicr o gael effaith ddymunol ar Mr. Gladstone ei hun, yr hwn nad yw etto, hwyrach, wedi ei ail-eni yn drwyadl ar bob pwngc perthynol i gyssylltiad yr Eglwys &'r wladwriaeth. Y mae rhai o'r Eglwyswyr eu hunain yn dyfod i weled perygl yn y cyfeiriad hwn. Dywed Gohebydd Llundain y Manchester Guardian fod y gair ar led fod Esgob Rhyd- ychain wedi dyfod o'r farn na ddylid peryglu diogelwch y sefydliad Saesneg drwy ddal i ym- ladd yn rhy hir o blaid y sefydliad yn yr Iwerdd- on. Pe bai pob Tory a Radical yn gweled mor bell ag Eagob Rhydychain ac Adda Jones, dy- muniad y Tory fyddai am i yfgrif Gladstone gael ei phasio gynted y gellir, a dirgel weddi y Radical fyddai ar i dduw Mawrth ddal i wroli y rhyfelwyr o bob tu nes y byddai i'r holl gastell gracio yn yr ymgiprys am ddarn o hono. Gan i mi ddechreu SON AM ESGOBION, cymmeraf y cyfleusdra i sylwi fod gwahanol farnau yn eu plith ar fesur Mr. Gladstone. Siaradwyd l'awer arno yn nghymmanfaoedd yr Esgobion Gwyddelig. Galwai Bigob Cashel ef yn ddrygioni moeso). Gobeithiai os deuai yn gyfraith, y byddai i'r clerigwyr adael i'w gwrth- wynebwyr wneyd eu gwaethaf, ac na fyddai iddynt roi achos i'w holynwyr ddyweyd eu bod yn cymmeradwyo y cyfnewidiad drwy dderbyn un rhan o'i ddarpariadau. Dywedai Esgob Kil- more, Gadewch i ni ddioddef fel Cristionog- ion, a gwneyd fel ein Meistr Crist, yr hwn pin ddioddefodd ni fygythiodd." Dywedai Esgob Killaloe na fyddai iddo fod yn gyfranog a neb i roi i fyny yr ymddiried a roddwyd iddynt er lies Protestaniaid yr Iwerddon. Y mae esgob Cork hefyd yn ceisio eglurhau yr hyn a ddywedodd yn nghylch ysgrif Mr. Gladstone. Yehydig ddyddiau yn ol yr oedd y newyddiaduron yn dyweyd yn groyw mai fel hyn y bu:—y 30ain o'r mis diweddaf, cadwyd cyfarfod yn Coik, a Dr. Gregg, yr esgob, yn y gadair. Wrth roi y penderfyniad i fyny dywedodd ei arglwyddiaeth ei fod yn gobeithio y safent oll fel milwyr da, ond gyda chalonau hynaws, a dibenod,i gan sylwi, "Y maent yn siarad am filiau a biliau, ond gallai Bily Gladstone a'i fil fyned i (ckweithin mawr). Dywedid fod y geiriau yn arwyddo i wlad y boneddwr, a elwir yr hen lane." Yn awr myn esgob Cork mai dyweyd a ddarfu y gallai Mr. Gladstone a'i fil "fyned i'r [ wal" ac nid i'r fan y dywedai yr adroddwyr ei fod am yru y boneddwr anrhydeddui a'i fesur. Dywed yr esgob ei fod yn meddwl am y bill- stickeis. Ond yr oedd yr adroddiadau oil yn dyweyd ei fod am luchio Mr. Gladstone a'i fesur i-1 nid i'r wal, bid a fo, canys ni aonient air am y bill-stickers. Y mae esgobion Derry, Ossory, a Dublin hefyd yn bur lawdrwm ar Mr. Gladstone. Druan o hono! Galwant ei fesur yn "wir yegelerder gormes," yn "greulondeb I digymmysg" ac yn llindagiad trwyadl. Pasiwyd chwech o benderfyniadau mewn un