Baner ac Amserau Cymru

I BRAWDLYSOEDD CYMRU. 6 AKr UJN. AOORWYD Hr?dtya y *h- itchal gan y Barw Lda6 1?1 d. f. 1" 1 yh yr ucheirdithwSr# ei ^g^ddiaeth f0) nifer y trogedd^^ fw1.' n arfaroi; aC aeth „ miaen i sylwi -'y prif sc&osMu oeddy?it i'w dwy brawf. Hugh Roberts a gyhuddwyd 0 ladrata yn Llanru a Llanllechid. Nid oedd gan y carcharor un cla(Ueu lyiId, orid yirj(H^gyfe ei fed wedi gwneyd amddiffyn iad hynod t'edrus iddo eihun, a chroeahoJai y tyatior mewn lnodd dfebeuig. Dychwelwyd rlieithfarn f: y catcharor yn euog. Y bamwr a sylwai fod carohjU'or yn ddy it. o alluoedd craffus, ae andygai ei otiif fia' buasai wedf defnyddio ei dalentau i weJ: amcan. Dedfryd, chwe mia 0 garchar, gyda Hufu, caIed. Thomas Lloyd, navvy, a gyhuddwyd 0 ladrata 151 ddo jperthynol i Mr. S. C. Ridley, contractor y rheilffyidd, Caemarfoil. Profwyd y carcharor yn euog, a dedfrydwydef i chwe mis 0 garchar, gyda i[latur caled. I EI1 Jones, a'i chwaer Elizabeth. Ralph, a gy. ?huddwyd o dderbyn eiddo Hadrad, yn cynnwy3 çadwym aur, oriadurcn aur, clust-dlysau, ac amry" awyddau gwerthfawr ereill, eiddo Mr. Willman Bantor. • •Ymddengys fod y carcharorion mewj bynghrair-a raerch i'r erlynydd, yr hon sydd 0 tldeutu Heg mlwydd-oed, yr hon oedd yn lladrata y nwyddau oddi ar' ei thad, ac yn eu rhoddi i'r caroharorion am rhyw swm bychan. Yr oedd y carcharorion yn gwerthu y nwyddau hyny yn Liverpool,, ae yr.oedd yr arferiad yna wedi cael ei ddwyn yn mlaen am.gryn lawer 0 amser. Ded. frydwyd, y carcharorion gan y barnwr i ddeuddeng mis 0 garciiiir gyua Ui.UUI. v»4<-u, » u Y el 10a wedi proti llawer iawn 0 aohosion o dderbya ciddo Hadrad, ond yr oedd yr achos dan sylw y gwaethaf y clywodd sOu aw dano erioed. Elizabeth Hughes, jnprwyn, 25ain mlwydd oed, ?? i?lhuddwyA o lofruddio et phlentyn yn agOB i Gaernarfon ar yr 22ain o fm Medi di,.I,d,f' Dychwelwyd rheithfarn ei bod yn euog 0 gelu ei enedigaeth. Dedfryd,, deudderig mis 0 garchar, gyda Uafur caied. Owen Hughes, chwarelwr, a gyhuddwyd 0 dder. byn eiddo lladrad, perthynol i Mr. S. 0. Ridley, yn mis Chwefror diweddaf. Dychwelwyd rheithfarn ei .fod yn enog; a dedfrydwyd ef a Griffith Jones, yr hwn oedd yn gyiraaog yn y tromedd, i garchar am chwe mis, cyda llafur caled. Dychwelwyd rheithfarn 0 ddieuog yn achos Enoch fiavies, yr hwn a gyhuddwyd 0 dderbya eiddo lladrad. Ni ddyehwelwyd true birt yn yr achosion canlyn. ol:-John Thomas, yr hwn oedd wedi ei gyhuddo 0 achoai marwolaetti W. Edwards yn ngorsaf Caer- narfon; a' Roger Williams, yr hwn a gyhuddid 0 ladrata yn Llandwrog. I HELYNT PENMACHNO. Wm. Owen a John Evans a gyhuddwyd 0 geisio Uofrnddio George Hunter; yr oedd yno ail gy- hnddiad. hefyd, sef 0 ymosod ar Georoe Hunter gyda'r bwriad o beri niwed corphorol dwys. Y carcharorion a dystiasant eu bod rn" ddi, euo. ■ Y dailleuwyr dros yr eriyniad oeddynt Mri. M'clntyre a Coxon (yn cw eu oyfarwyddo gsn Mr. J. 4. Griffith, Llanrwat), Mr. Morgan Lloyd dros y diffynwyr, yn cael ei gyfarwyddo gan AIr, P. Ellis Eyton). Ar ol i'r rheithwyr gael eu tyngu, yr hyn a gymmerodd amser maith iawn, darfu i Mr. Me luyre osod yr achos ger bron, jgan fyned dros yr holl ffeithiau. Wedi nyny darfu i Mr. William Haslam, Menai Bridge, osod ger broil y llys blaniau a barotowyd ganddo o Fenmaiehno a'r gymmydogaeth. Yna holwyd Mr. George Hunter, yr hwn a rodd- odd y dystiolaeth a ganlyn ,r Ceidwad helwriaeth wyf i Argl. Penrhyn, ac yr wyf yn byw yn Glascwm, ger Penmachno. Ar d i. wfriod ypolio aethum iBettws y coed mewn cerbyd, a fladewais VIio vr un modd am 9 o'r elochynvr hwyr am Benmachno. Yr oedd gyda U mi Pierce Jones, ysgofeistr, Griffith Roberts, Edw. Ro berts, (y gyrwr), John Jones, Tan'rallt, ao Edward Evans. oil cyn belled a Phenmachno; aeth rhaii lawr cyn. cyrhaedd yno. Cyrhaeddais lJeI1. ilaachne, erbyn tua 10 o'r gloch, neu ychydig arol hyny, aethom i'r Horse Shoe Inn, neuTy ileiv, ydd. Pan gyrhaeddasom yno, tynwyd fi i lawr or cerbyd. Curwyd fi gan lawer 0 bobl, ond nid yn ddwys. Nis gallaf ddywedyd fod y carcharonoo yno yr aiasor hwnw. Nis gallwn godi fy 1 fyny, i edrych. Cynnorthwyodd rhywun fi i W i'r ty. Aethum i ystafell yno. Y Barriwr—Pan gynnorthwywyd chwi i'r tJ, II gan rhywun ya perthyn i'r U y gwnaed hyny- ;Tyst—Yr wyf yn meddwl mai e, oddi wrth e ddillad. Pan mewn ystafell i fyny y grisian, an fonodd Thomas air ei fod wedi dyfod. Ceiaffa" helwriaeth o danaf ydyw efe. Dywedodd wrt fod ganddo bistol; dywedais wrtho, wrth fy> allan, fod yn well iddo ei gadw yd ei booed aDI dipyn. Gadawsom yr Horse Shoe i fyned alJau; Yr oedd Thomas ar un ochr i mt, a Pierce Jones Y oohr arall; a daeth y landlord i'n danfon at d y ty. Cerddasom ein tri. Yr oedd genyf ttony un Jlaw, a chob yn y llall. Troisom wrth <w y cefn i fyned dros y bont ar hyd y tiL?r,i,l tawr. Cyn i ni gyrhaedd y bont, dragiodd rhY Y Pierce Jones oddi wrthyf; a phan ddMihom  [boat, gwaeddodd rhywnn o flaon yr R'"? Shoe, DAow fo, nen einan i'r.,perwyl hwnw; ?'?? odd y dorf arUM vn uniongyrchol, gan caryg &t fy ng hetn am hch,. Daeth Wm. V. ataf, a gwaa.?u ddau rathr arnaf. ed Y Hamwr- Ai dyna y tro cyntaf i chwi ei u ef? I TYBf¡D/na. y,trotaf i mi ei ?,?,.)yr oedd yn ua o'r yuio? blacnaf yno. AtLw??.f MWm. Owen y bugail. TM&woddrhywM' 03 hrd dai fy nghlun gyda chareg. TroM i edryc j,, ,'r h n yd gwnaethum hyny dyma WM. ■ rh?th? i mi,:yn gafael ya fy nghadacb, ) ,y .nh/nu i lawr. k'lugauodd y do? am ??.f'? ?J)' ?aro gyda rhyw offeryn ca'ed, nes t?(y nhrwyn. Yr oedd Wm. Owen yn ? nb^u^j, pryd. hyd.nM yr oedd fy llygaid 'g? a i,tio a,1,, .mpM. Yr oeddwn wadi fy nhagu yn ar y pryd. Gelwais M Wm. Thomas i d='O vliaeth .Y.Y" a gwelais y 'fflach yn g°'?' J Beb Rhyddhawyd ni am dipyn yr amser hy-Y, w arfk' omyn mi?n yehydig latheni. Ym?&dwy"Al"'? traohefn.a chauwyd arnom. 1 an yr ? f/ HghuM Xr ail waith yr oeddwn yn P?"' beilYil.o

= -T^ YJiARDDY?EICARTRKF, j wetli í.u 'moment Pnr debv?, ddM'itcnydd, omd c, i lawer ?'a got?t.hiouj ?'n diqgwyliada-a? a'n breuddwyd-' io? ?yn tbw ?nt?—ba'wb-9 hoa?N. fel eia j gilydd !? )iyDy. i&wh y galtw??QU ?hen bennill hwnw:— Disgwyl petliau gwych i ddyfod, Croes i hynymaent y, doqi "if y -f iji Disgwyl fory Tjyda 'Fory 'r tristvtdli Y < I j Teimlwn, pa fodtj bynag,.awydd tpwf r bod yn ei gladdedigaeth. lioetii y Cqrdd, mae'n wir, dipyn yn bell, Vr hin n'd y fwyaf dymunol i deitbio; etto rhwng pob peth, y xyfeillgarwch cynhes o bum mlynedd a deu- gaiu a futtsiad rhyugdda af a hen deulu Llan brymaM)!, t'chyfefHgar<fch pers, uol o ryw nn mlynedd ar hugaiti, ac aelod o'i eglwy.-i am j' tyiflihOT^ Miasaiyn Uunchiu; l'hwpg y iaaill betli a'r lLitt,.ar gyfrif ystyfiaetftaU ptivatk and public, teimlwn mvydd bod yn un yh y dorfytt IetbrWhg ei lwch 6'i ystafell i'w wely pridd. Gfelwfeis ganol dydd gyda chyfaill mewii pjtrth arall cii" ddinas (Mr. G. G., Customs) -un o'i ddysgyblioa yn Nghaernarfon—vedi eifagu aU dderfoyn yn aelod eglwig, a dilyn llawM* Moo, edmygydd, os nid bhfcner addol- ■Wp, oJCftledi'ryn—y prftgethwr, a'r gweinidog, A't.Ar.1t1- AO- "u enwediff v crfailJ. YI: oedd ef, wedi clywed am ei farwolaeth er y e, bitten/ac mewn cyfyngynglior pa utt in elai i lawr i'w gkddu, si peidio. Os deu- •fifoh ehwi, denaf fiuinaa. dteuweh ilrfrith- ,dÔt"Di)jil1,?> Ac felly aeth trio ih<tnom--Mr. Da,vi€a, gyat 6 Maes y ewmwr, supply presennol Alde?sg*te street, yn gwneyd y trydydd—yft gwmoi i'n gilydd. Aethom gan bellpd a Ghaerdydd ilos LtiUi YI1 Bgorsaf Portskiwet; get Newport, ■ dieth-' ein hen gyfaill o Abertawe (Dr. Kges) i: mewn i'r cerbyd, af eidaith 0 Brisbol-yntau â'i wyneb tn'r Groeftwen. Ac yn Caerdydd,: eyfArfoasou6 &g Eidrya, yno er dydd Gwener yn cynual cyfaasfod gydA. Mi* Mathers, 1 Castellnedd,, ja un ogI\Plau. ;OjlnH'e.i¡ Y:Ql'üf. Am k w drau"tli,; eyfarfu*aaL)M ya,.Dg(?r$Nf ,jr I'hoiltfurd;) ;tg IOairyri—-ii'r Dr. a ATathewa, a J. I')avieo, a nifer o gyfeillion o Caerdydd, yn myned tua'r gladdedigaeth. 'Roedd genym, o Caerdydd i'r Groeswen, tua deng*«»U<af oidaith gyda'r uhoilfiordd, heibio i hen Egl'ft'ys 'Oadoiriol LlSmdaf/hyd Gaer- phili. Mae yry fan hyn, o fewntua ohwarter milklir ijr tfafion,- yred^jlipji ;hen ,gqstell o enwogrwydd piawr yn ei ddydd. Cawn,. ie wo g rwy ?, I I.. ?, 4,. fe *llfli, cy n'<fcfM'&r y gyniyydoiaAth, roi ti-o drwy adleilion hen gastell Caerphili. Mae y GroesMtf yfc awr yn ein golwg; ar _;y ,ye(ibMrpd(i milJdir a iMtoner, o hyhy i 44wy <iildir< :p CUdrpkilL Buom. yn ffodua yn yta.r*W J' hon )(»6«By^ ■»< AbeiM»^fe ;(Dr. y^gjwnuti i- •; > B-id vr • C. OAiRPHIM I'R GRO^SWilif. I- I "C^iFeirlodd ni at nifer o fanau o nod a ellid "(ÎU jjweled o'r ffordd ar ein taith i fyny"r lleehwedd, ac adroddodd nifer o hanesion ,dtadorol am bidrfionati a lleoedd. Cyfeiriaf ^yn y fan hyn cyn myned yn mhetlach at un, a I dim ond un, am foct cyssylltiad agps rhwng l'f'Ve h&iiw a chychwyiiiad achios brefyddol "ftrofelf joty'lfrroeswen. Y lie hwnw ?yw :'¡', f' :øE,N GAPEr. WÁrf°l! I V Y mkohwa, yn He o enwogrwydd ya htoes ■igrdfyddol!Cymrn. Mae y lle yn ur>ion ar eitt jeffe lian yn cerdded tqa'T Groea," yr ochr ,-arall i's-dyffryn, ar leohwedd y myriydd, tua -imilidir yrochr arall i ni'i hen dref- Caerphili. liBdi^r at heil bMwad^, ydyw Watfocd: Ac yohydig. yn uwctt yn nghesail myAydd saif eapel byohan. Watford, a. elwir jfelly i»d^i with eow. iy; ffereidy. Sfmddengys j|od y ca;pel wedi eigodi fel.hyn bron, ya •,ipben y mynydd, o dan un o 4deddfaii gogon- » hendigedig a ehrefyddol, (3) y dydd- iau hynr, sef y ddeddf a elwix y J?itJ¡e mileiÍct 1, r,, tm-Uran hvmy a. ffurfiwyd er diogelu jjpr rawivtb deddf i roddi prqienHafSe rEglwyg S«fydledig, ab i wabardd na chaffo ^iftKiatici^id leiaddoli eu Creawdwy; ynol E¡1oJt pydwybadaiu mewa un. inaai o fown ioylch pUra ruiUdir i nnrhyw ddinas hbj thref, Q dn berygl dirwyon am y tposedd qyutaf o ddea<j;am ptiut; se yr oedd • Heqgaii} punt, y pryd hwnw yn fwy awmo Iftwer nag ydyw can pubt yn ein dyddiau rii. jjUjeddiat; y meicgoiau Turyaidd Ohl oh!" y pQ8 o'r blttnn, pan j, cyfririai Mr. Richard y ei N ,tb." i'r Ymneillduwyr yn Nghyuira ..Sael eu herlid. Y fae'r ciepyn capel bychan ;#CW, ar lecbwedd mynydd Caerphili, ,yn un gpf#)hifn, no. fa 4«if yn gofgolofa er gw««fth#f ()h ohi iah I" o wuionedd haeriad ajjUNKY ^IjC^ABO.. Ynj ideu fffi,i '!gl,ys,el 'e. forfio ynyHe byc.hfn ajw, Watford, yn fuan ar ol tcoikd ^IJan y ddwy fil.; a, thya'r flwyddy^ 1738,-n- ¡ClI:llt a dwy ilviiedd ar hug<tin yn^ol—ymwel- odd Howel Humia Xr ,p#rth hwn o'r wlad. Ac wrub gapol byciiSB \yatf6rd, bedaif blyn- edd ar ol iiyny (1743) y ^ypn^iodd y Meth- odistiaid Y SASIWN GYNTAF. Ac yn y Sasiwn hono yr oedd yn bregftnnol Qedrge WimRetc), Daniel -Powl ,an*, }!awel Harris, a William WilliamB. Mafe ftil ben- [d«ffynW.oyaBddl«dd J ■ cyBsylltiad <ig un,ag y buei enw' wedi yny yn bur adnabyddus yn y Gogledd, yn enwed- ig yn i%faldwyn. Mie'r peR, do.rfyulad y cyf- jeiric aterfei y canlyii,;— Fpd Kichard Tibbot i fod yn ymwelwr cyffrad- WfiV Win gyfarfodydd eglwyaig." If Richard Tibbot hwn. fu ar ol hyny yn ■gweitiid'Jgaethu, am yn agos i ddeugain mlyn- ed 1, yn y tymmor rhwng Lewis Rees a John Roberts. Oyfeiria yr hen Bant y celyn, yn ei farwnad i Daniel Kowlandfe, at y Sasiwo yn Watfowl fel hyn Dyma'r pryd daeth Whitfielddniwog, Y Ar^deuydddwyfol ras, i r, 1 Y newydd win ú (ldwyfol flas; Dyma'r pryd yr Ityfryd asiwyd, 0 ffewn ffwtnBS fawr y ilel, SaiS a ChymrQ mewn athrawiaeth Loew, ddisglaer, gadam, grefi Dyma'r prydi boed cor amdano, Ganwyd yr Assosasiwn fawr, Ag sy' er's hannar cant o fl'wyddau Yn eadw fyny hyll yn awr; Yn gwneyd undeb atlirawiaethan, • Aq yn ciymu CFiwl»i.orwxi Na$ gall riagfarn pa drwgdybiau Fyih i ddattod dim o hwn;H Cynnaliwyd sasiwn wedi,hyny—sef yr ail iaiii wn-ar yr "un llanerch, ger capel bychaji Watford, yn Ebrill y flwyddyh ganlyaol (1743).. Ffaith arall a ellid el chrybwyll mewn cysJ sylltiad lle yna, Watford,' ydyw piai yri y bu "■ rRIODAa GEORGE WHITFIELD. Y mae hen gapel (Ghapel cjf Base) perthynol pr4 Êglwys Sefydledig ychydig bach yn Is, rhwng hyny a Chaerphili. Y mddengys mai yno y priododd Whitfield, ac mai yn hen bfdasdy, Watford y cectwid y. bripdas. Cfiir eyfeiriad at hiynayn "Hanes gan John, Hughes, fel Y" Q ffermdy Watford y priododd George Whitfield un r James b Abergavenny, ya y eapel oohod'(sef v Chaipel.of Earn j cyf- eirikia atd). 1 Mae cofnodiad am hynyyn i llyfr eglwys f plwyf, iof,Eotrys-iban' fel ;hj!n:»'f Qeotgé, Whitfield ard ,Eli..bth Jaroe, married November 1.4th, 1741. John SiftitbtlvwwrJ'.i Prioel eaw Price, yn,byw y piy(I hwow yn hen bataady Wat. fotdi. ao.yn eu .ty hwy y Iloohesid yr Ym- neillduwyr. Yrnddeugya fod y wraig, Grace Price, yn hyood. yix tofilith y dysgyblion. Presbyteraidd oedd yr eglwya fechan ar lech- wedd y mynydd. Ac yraddetgys mewn am Iser i'r ychydig ddysgyblion yno fethu a chyd- dynu; ac ymwahanodd y cylryw o honynt ag oeddynt yn gogwyddo at Annibyniaeth a M«thodistiaeth, a chychwyrsasant achos gy da'u gilydd ar, y UephwpdJ, yr oohr arati i Gker- j phiti, a'F Ueihvnw, a'r ogtwys hono, ydyw Y ■ GROESWEN, I CyiAmysg 0 Fethodistiaid ac Annibynwyr fél1 pedd 6yT?H?I?!d? ac eglwys Y,GröeSWé .1 ohj,h,"d;. bu yr hen dada?, 'Whi? 6etd, a. Ro I as, st Pbiiat-y-celvn yc«]awer l gwaith yn pre?ethu. Yuo befya yr aelododd a6ly ?yr?hei Grace Price ai theuta i addoli; ac y mao eow ei gçvr, Thomas Price, yr hwn, wi-th goBó, oedd Ustus 'B!edd^cb, wrth' hen lease gyntaf y cape). Bu Williams fyw ar ol Grace, a chyfansoddodd fatwnad iddi; acyn •y far'wnad ho'noAn&rwolodd, goffidwrioetli Gract!'Price ft: Chapel y Groeswen. Yn1 un 6'r pcnnilliori cø.'Wn ddisgiifiad '0 hona ef ei hmîyn. pregethu ya "nghapel y Groea," ac o GrdceVyn gwrando Mi dybyga o flaen cannoedd, 'mod i yn mtwlpnd mawry 'Groes,' Yn pregethu gyda'r awel, heb amtydo dim 0 ,r noa GRACE yn eistedd ar fy neheu, ac yn draohtw dyfr- odbyw, Ag o'wn i yn eu tywallt allan, wedi eu cael dan. brsedd Duw. I BLYNYDDAU DI^EDDAP CALEDFBYX. Nid ammhriodol fyddai eymmhwyso at ein hei gyfaill y gair hwnw am Job :Felly yr' Arglwydd a fendithiodd ddiwedd Job yn fwy tia!i ddeohrenad." "Mae'n.déb.tg'na threuliodd un mlynedd ar ddeg o'i oes yn fwy dedwydd N&c ya. fwy defnyddiot M'r up mlynedd ar dii9g.ii dreuliodd yh y Groeswen. Vr oedd yn ddedwydd yn ei eglwysi, ac yn dy wysog yn ei ardal. Do yn dra llwyddiaunua yn ei Weinidogaeth, Cafodd y -frwint, tra bu yn yr jwdal, o ddarbyn uwchlaw dau put a banner o,<>elodau newyddion. Arolei ddyfodiad yma pvyiaw, d chwauegwyd darn>t y fynwent. ,Ar, Iww yr, oedd cyn hyny-, ond yn bresen- DQJ, Y,14",r "m jes .a'¡;:ogof sydd ynddo wedi pi sjcrhau yn "feddiant beddrod oddiwrth feibion Heth" Pod wyd capel newydd tlws ya Nantgacu, cangen o'r Groeswen, ft helae- Wyd capel Aberttidwr, Cl1ng en arall,.A.4ei.l- adwyd ysgoldy dyddiol wrth dalcen capel.y ?roeJty?yd i ?? V ?? bu I Pudyn Y 1 oapol; ei^mwyn qodiplatform ^7 #ett^ ei 16 a thalwia ?m y cyflmheo tyiied O'l gi?glti ceinic)g,. I itthystiol- seth ua ?diaconiaid, withym 01 d'd i?d e .w'ei?ido,, y? b!?ori yn y c^bJ'. ^e ?nu yn gystal ?me? cyn!lu?. B? ddyfodM o fendith 1 foMM yr ardal,  ch?ethMleng? .yohed amwybodae^th yn y t6 sfn codi. Priodol dweyd ?_? 7r hyn a ddywedodd efe fcei hun ? Gom?. yn ei awdram dano :— "Uwnaeth ddarllenwyr, cyfa¡T Y t BAr yu awdwyr, a beirDiaaon. A chatodd yn y diwedd yr hyn a fynych ddymunai-marw yn ei vmith-in- karrtett; ahodd hefyd *yr hyia '&,etchai yn f englyn- ion pan wedi cyrhaedd ei drigain oed, sei lie i 0r^h^8 '«''0;iywsut y11,y GrdesW^r ? "O?ywsutyn.yGroe?n. ? '? o! oM,d&nMtwbH?n—y ?My? irifl ? OgyrhaeadcMBg?n; i 16, orchal ilywuvhen, 0 ryweu??yCrtoeeW?n. ?UeidMgf?MUwydion—aijt'?)'? A g4c lluoeed maw iU; tuig?dd yr enwogipn Yn ein tir yw mpiwent bon. Rhoddwyd yn fy Haw yr adroddiad a gan- lyn 0 DDYDDIATJ OLAF CÃtEDFRN. J Pan geisid ganddo, wrth ei weled yn gwaehi,1 i baidio pregetbu nea deuai yngryfacb, dywedai, Yr wrf fi yn rhwym o bregethu, tra y gallaf vmtwybro i'r capel." Y Sabbath diwedtfaf y preeethodd (saf yr 2hill oFawitb), ceisiodd Mrs. Wil iama gunddo ganiaku i'r cyfeirlion gynnal cyfarfod gweddi, ac idde yntau waini'rordi nbid. Ka," epe efe mae genyf bregeth bwipaeol i biant crefjddwyr, ac yr wyf yn lhwym o ddy- weyd hon without." Csrddodd i i? capel yn mraich eyfaill, so esgynodd risiau yr arsithfa heb gynnorthwy, neb darllenodd, gwtddtodd, pregetrodd a gweinyddodd Swper yr Arglwydd. GwBaetli y cwbJ ei hunan yn y modd mwyaf eyflawii &, boddhaol, a chyda dylnn wad nad anghofir ya foan. Yr.oedd arwyddion y bedd.i'w ganCod yn ei wyneb; ond yr oeddei lais mor glir ac mor goniaroa agy clywydef erioed. BIl fpl larfer dydd Lun; a hu rldydd Mawith yn parotoi ysgrifau i'r Owladgat-wr hyd ganol dydd, piydy teimtai dipyn yn anhwylus. Aeth i'w wely tuag un o't gloch. Anfonwyd am Dr. Llewellyn, ei- feddyg, yn yr hwyr; bulyno tua saith, olr gloch. Siatikdai yn rhwydd gyda'r meddyg. Tua hfinoer ftwr wedi wyth cyfnewldiodd yn sydyn. Galwyd Mr. Thoma-, Ty'n y wern, I fewn, un 0 aelodau yr eglwys; a gofynodd Mr. Thomas iddo, Pa fodd yf "ych yu teimlo." Atfebodd yntfiu, |" Yn berffaith gysarus." Daeth Mr. W. Prothero, cymmydog lie aelodE arall, i fewn tOll. naw o'r gloch-: yr. oedd yn cyfnewid yn gyflym erbyn hyn. Trodd ,r. ei ochr dde. ac ymaflodd ? £ r. Thomas yn ei hw, ac anadlodd ei hun allan,*beb un arwyad d gyffro ar ei aelodau ca'i wyneb- pryd. Bft ferw fel twi ya syrlbio i gwsg nator- lol Dyna ddiwedd tawel yr anrhjydeaduH Caltofrys! Dywedodd, er's rhai jwythnoaau yn ol, dros y palpud, ar ol y |bregeth foreu Sabbath fel hyn:Fe allai eich bod yn dis- gwyl, ac mae yn rhesymol i mi ddwyn tystiol- aeth i'r flfydd a'r athrawiaeth wyf wedi brofFesu a.'i gyhoeddi am gynnifer 0 flynyddoedd, Yr wyf yn teimlo yn berffaith hyderus i ymddiried fy enaid i'w gadw i'r Crist a gyhoeddais yn ddisonol Waredwr i'r neb a gredo ynddo. Gallaf ddywedyd gyda'r Dr, Hamilton nad oes genyf ddim i bwyso arno ona y Cyfarnmod, y 'tlw, a p gwid.il A diolch iddo, mat) yma gadernid. tra- gwyddoti bwyso arno',Am y byd prosennol yr wyf wedi ei weted yn ei holl agwoddan-wedi ei brofi yu ei wg a'i wêo, ei lawenydd, a'i dristwch —ac yr wyf wedi blico ar ei reputation. Mae arnaf awydd myned i wlad y rhyfeddodliu tra- gwyddol. Mae Jrtnaf chttant eael golwg ar Abiali^m, lBaac, a Jacob, ar Samuel, a'r pro. phwydi, yr apoatolion, ».'t me.thyron, A, Du o'm cyfei'llion sydd wedi blaenu o wlltd y cystudd raawr; rc yn henfoll galgolwg ar Arglwydd v bywyd; 'Tywysog ein lacLawdwriaeth!" "l^a ttiybiwch with byn," meddai, "fy mod am giliij oV maf'S Gweithib yw fy hyifrydwch a phim ddiu-fyddo fy nefnyddioldab darfydded fy einioea. Gwneyd fy ngwaith y.w fyimhwnge i Bid wyfam ymyraftth dim Ag amser fy syjqmud- iad~yr wyf yn berffaith"ymoetyngol i eyllys yr Arglwydd. Mae oewri eipi PuIpudalp, un ar of y Hall, yn cwympoI Pugb, wedi rayned Henry Pueeg, wedi myned Caledfryn, wedi myned ac yn awr w;ele etto up arall—\in a fu am flynyddau meithion yn llanw cylch pwysig fel gweinidog, golygydd, a dyn cyboeddus, sef y dawnus, y gweifcijgai-, a ymroddgtr I REES O LANEtLI yntau yn awr wedi cyrhaedd pen ei yrfa, ao %vdi myned I a, chyn y bydd y rhifyn hwn yn nwyiaw y darllenwyr, bydd ei weddiilion yntau wedi eu cludo i'r ty o bridd Dylai gweled ein tadau a'n blaenoriaid yn cael eu cymwyd ymaith, fel hyn, un ar ol y llall, a hyny bron yn ymyl eu gilydd, yu ddiau ddysgu i ni, sydd wedi eu gadael ar 0] ar y mae^, wersi difrifol