Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
12 articles on this Page
--Y CYNNWYSIAD. I
Y CYNNWYSIAD. I DTgwyddiadan, &0. 1 Bitqnet yn Llandaln •• 1 Marwolaeth a:ohladdedigoah y PArch, Henry Rees 2 Y Senedd 3 Prif F-tbygi-n 4 Newyddlon Cymrelg 4 Yr Eawadan Crafyddol Gymreig 5 CrDfchairs nodedig yn erbyn Myeaohes 6 Ma-ehntdMdd •••  QohaMiethan 7 Troadad yr Olwyn 7 Hjs^ysU^au — -• ••• 8
[No title]
Y MAE Mr. WATKIN WILLIAMS, yr aelod seneddol newydd dros fwrdoisdrefi Dinbych, wedi traddodi ei araeth gyntaf yn Nht y Cyffredin. Er nad oedd yr holl sylwadau a wnaeth ond ychydig o frawddegau, etto yr oedd y cyfan ya dwyn arbrawf diammheuol ei feddwl galluog a'i farn gywir ef Y mater yr ymdrinid ag ef oedd sefyllfa bresennol yr aelod dros air Dumfries, yn Ysgotland, yr hwn sydd yn debyg o golli ei Ie o blegid ei fod yn contractor o dan y llywodraeth. Cyn- nygiai rhai fod pwyllgor detholedig o'r TJ i gymmeryd y mater o dan sylw, tra y cynghorai ereill yr aelod i roddi ei le i fyny vn wirfoddol, er mwyn cael bod yn ymgeia- ydd am y gynnrychiolaeth drachefn. Dyna oedd cynghor Mr. WILLIAMS, ac yr oedd yn dwyn rhesymau rhagorol droa hyny. Der- byniwyd ei sylwadau gydag arddangosiadau amlwg o gymmeradwyaeth. Bydd yn dda gan etholwyr y bwrdeisdrefi hyn glywed fod ganddynt yn awr gynnrychiolydd yn y senedd sydd wedi meiddio agor ei enau yno, a dangos fod ganddo farn o'i eiddo ei hun ar y mater- ion ag yr ymdrinir a. hwynt yno. Q'r blaen, Did oldd eu cynnrychiolydd yn feddiannol ar ddigon o wroldeb i ddyweyd gair o'i ben, gan nad beth fyddai y cwestiwn yr ymdrinid ag ef. Bu yn y senedd am flynyddau meithion, ac ni chasglodd erioed ddigon o ysbryd i ddyweyd gair o'i brofiad ypo; ond gofalai yn barhaus am fod yno i bleidleisio yn erbyn pob mesur Rhyddfrydig a ddygid yn mlaen. Drwy drugaredd, y mae yr aelod newydd yn berson gwahanol yn mhob ystyr; y mae yn Rhyddfrydwr trwyadl, o ddyn galluog o feddwl, ac yn ffyddlawn i'w egwyddorion. Credwn nad yw yr araeth fer nos Lun diw- eddaf yn ddim ond ernes o'r hyn sydd etto i ddyfod, ae y bydd yr holl Deyrnas Gyfunol cyn hir yn gwybod fod bwrdeisdrefi Dinbych yn cael eu cyniirychioli gan ddyn o dalentau ysblenydd, yn gystal ag o gywirdeb diam- mheuol. Pob llwyddiant iddo ef a'r holl aelodau Rhyddfrydig o'r Dywysogaeth.
[No title]
Y mae rhyw bapur darlunwdol wythnosol a adnabyddir wrth yr enw Will o' the Wisp wedi ymwthio i ychydig o nodedigrwydd o fewn yr wytbnosau diweddaf, ac wedi dwyn ei enw yn wybyddus i lawer o bersonau tia fuasent byth ya gwybod am dano oni buasai y drafodaeth ag yr ydym yn cyfeirio ato. Ymddengys ei fod yn beth arferol gan y swyddfa lyngesol i dalu am bapurau a chylch- gronau at wasanaeth y morwyr sydd ar fwrdd, y llongau rhyfel. Ryw dro yn ystod mis Medi diweddaf, gorchymynwyd cant o gophu o bob un dr,papurau darluniadol Toryaidd a elwir Judy a'r Will o' the W isp. ToÚ lOfed o Rhagfyr, pa fodd bynag, gorchymynwyd i'r papuryn diweddaf 1 gael ei attal. Tram- gwyddodd hyn y golygydd yn ddirfawr, a chwynai yn enbydus ei fod wedi cael cam. Nid oedd y golygydd yn neb amgen na Mr. HAMILTON HUME, diweddaf ysgrifenydd y 4ryfiorfa a gyfodwydi gynnorthwyo Mr. EYRE, ciweddar lywodraethwr Jamaica, i amddiffyn et hun yn ngwyneb y cyhuddiadau a ddygid yn ei erbyn. Fel ag y gallesid yn naturiol ddisgwyl, y mae Mr. HUHE yn Dory o'r fath fwyaf Toryaidd, a chredodd yn ddioed mai o herwydd hyny yr oedd ei bapur wedi cael ei attal gan y M6rlys. Meddyliai yn ddiam- mheu fod ei ddoniau mor gyrhaedd-bell, ei ddylanwad mor effeithiol, a'i amddiffyniad o egwyddorion Toryaeth mor nerthol, fel ag y dychrynodd Mr. GLADSTONE yn ei galon, a rhag ofa i'n holl forwyr gael eu proselytio i'r ffydd Doryaidd etfod, wedi penderfynu attal y papur oddi wrthynt. Parodd hyn i'r golygydd ymgyndynu yn arswydus; cyhoedd- odd, yn ngwyneb haul a llygad goleuni," y y cam dybryd a wneid Ag. ef, a llwyddodd i gael gan Dy y Cyffredia i gyramerjrd-aylw or achos. Wedi eijrych i mown i'r mater; a gwneyd ychydigo ymchwiliadau lied fanwl, cafwyd allan mai y Toryaid eu hanain oedd wedi rhoddi attalfa ar dderbyniad y paptir ar fwrdd llongau ei. Mawrhydi! Ymddengys na ddaeth y Rhyddfrydwyr i feddiant ymgr- ferol o swyddfa y Morlys am bythefnos ar ol cyfnewidiad y Weinyddiaeth: ac felly, nid oedd dim- a wnelent hwy &g attaliad Will o' the Wisp. Cafwyd allan mai yr achos i'r weinyddiaeth Doryaidd wrthod talu am chwaneg o rifynau o'r papur oedd ei nodwedd ddidalent, sarhaus, a chableddus. Y mae hyn wedi taflu y golygydd i dipyn o ddyryswch, ac wedi rhoddi lie i'r cyhoedd chwerthin am ei beD: Dysgwyd ef, drwy yr amgylchiad hwn, nad yw s61 benboeth ddim yn ddigon i gymmeradwyo cyfnodolyn, hyd yn oed yn mam y Toryiid en htmain; ond fod yn rhaid iddynt gael rhyw faint o dalent a boneddig- eiddrwydd oyn y byddant yn barod i estyn eu oefnogaeth.
[No title]
Y rate yn dda genym gael ar ddeaU fod Syr WILFRED LAWSON wedi cael caniatad i ddwyn i mewn i'r senedd fesur er mwyn gwrthweithio dylanwad y fasuach feddwol. Y mae Syr WILFRED yn dirwestwr trwyadl a selog, fel ei dad o'i flaen, ac yn cymmeryd rhan arbenig yn y symmudiad sydd ar droed gan Gynghrair y Deyrnas Gyfunol i wneyd y mesur caniataol (permissive bill) yn gyfraith yn y wlad hon. Y mae y rhan fwyaf o gyf- eillion yr achos ddirwestol yn awr yn llwyr argyhoeddedig nad oes dim gobaith am osod terfyn ar effeithiau dinystriol y fasnaoh feddwol heb gael cymmhorth y gyfraith wladol. Tra y byddo ein deddfwneuthurwyr yn noddi y fasnach, y mae yn rhwym o fod yn ddylanwadol yn ei heffeithiau. Credwn fod llawer o wrthwynebwyr crytion i'r Per- missive Bill yn awr yn Nhy y Cyffredin, er hyny, rhaid i bob gwrthwynebiad roddi ffordd, unwaith y dela y wlad allaa o ddifrif o blaid y mesur.
[No title]
Y MAE etholiad y Barwn ROTHSCHILD dros ddinas Llundain, yr hyn a gymmerodd le ddydd Llun diweddaf, wedi gwasanaethu, yn mysg pethau ereill, i ddangos dyfais mor wael yw adran y lleiafrif tuag at gyrhaed d yr am- can mewn golwg gan y Toryaid wrth ei ffurfio. Y mae yn wir eu bod yn gallu llwyddo ar adeg etholiad cyffredinol i wthio ambell i Dory i mewn i gynnrychiolaeth na fuasent byth yn gallu gwneyd hyny heb gymmhorth yr adran grybwylledig; ond ar bob adeg arall, y mae yn hollol annefnyddiol, fel y profwyd yn Llundain, ddydd LInn diweddaf. Y n yr etholiad cyffredinol, yn mis Tachwedd diweddaf, yr oedd yr etholwyr yn y ddinas i ethol tri o gynnrychiolwyr; eithr gan nad oedd gan bob etholwr bawl i bleidleisis dros ddim"ond dau o'r ymgeiswyr; achan fod y Toryaid wedi dwyn ymgeisydd i'r maes, llwyddwyd i'w ddychwelyd. Pa fodd bynag, rhoddodd angeu derfyn buan ar yrfa seneddol Mr. BELL, a daeth yn angenrheidiol i lenwi ei le gydag aelod arall. Gan mai un eieteddle oedd i'w llenwi nid oedd adran y lleiafrif o un gwerth yma, a deallodd y Toryaid mai ofer oedd iddynt ddyfod ag un ymgeisydd 4;n ayn, iadau eu hunaia i'r ma", Y caplvniad fa i'r BarWn ROTHSCHILD gael ei ddychwelyd yn ddiwrthwynebiad, ac yn awr y mae dinas Llundain yn cael ei chynnrychioli gan Rydd- frydwyr trwyadl. Mor ofer a diwerth yr ymddengys yr adran afresymol hon yn ngol- euni yr amgylchiadau hyn 1 Yr ydym yn disgwyl cyn hir y bydd aelod Toryaidd Man- cheater wedi cael ei ddiseddu, yr hwn a ethol- wyd yn union yr un modd a'r diweddar aelod dros ddinas Llundain; a cban gynted ag y bydd yr eisteddle yn wag, yr ydym yn disgwyl y bydd iddi gael ei llanw gan yr hen Rydd- frydwr profedig, Mr. MILNER GIBSON.
[No title]
Yn llys yr appeliadau cyffredinol, ddydd Mawrth diweddaf, dygodd Mr. MORRISON, yr aelod dros Plymouth, gynghaws yn erbyn ar- grapliydd o'r dref hono, gan ei gyhuddo o fod wedi cyhoeddi enllib ar ei gymmeriad yn ystod yr etholiad diweddar. Dywedai yr argraph. y" mai gohebydd oedd wedi anfon y llythyr a gynnwysai yr enHib y cwyaid o'i blegid, Be nad,oedd efe yn gwybod pa beth oedd ei enw; ond teimlai yn wir ofidus fod y. fath beth wedi cymmeryd lie, ac yr oedd yn barod i WIleydpob diheurad angenrheidiol i Mr. MOHBISON, Y mae yr amddiffyniad hwn yn ymddangos yn bur ryfedd i ni. Nid peth hawdd ydyw oredu fod un argwpbydd wedi cyhoeddi llythyr yn ymosod ar gymmeriad dyn oyfrifol yn y dref heb wybod pwy na pha beth oedd enw yr ysgrifenydd. *Pa fodd bynag, gan ei fod yn proffesu edifeirwch, aOtya dwyn ffrwythaa oyfattebol i hyny, cauiatawyd iddo ddiacgc ar goebedigaeth bur ysa-m.
[No title]
Yn y Gydgyughorfa Eglwysig a gynnal- iwyd yn Nghaerefrog, bu y pwngc o addysg o dan sylw, ddydd Mercher diweddaf. Dy- wedodd Canon RICHSON ei bod yn hen bryd i ryw fesurau ymarferol i gael eu mabwysiadu, os oeddynt am i'r lIëygwyr gredu fod rhyw werth yn nghyfarfodydd a phenderfyniadau y Gydgynghorfa. Cynnygiodd fod pwyllgor i gael ei bannodi i ystyried y gwahannl fesurau a ddygir o flaft y senedd, ac wedi ychydig o siarad, pasiwyd hyny yn unfrydol. Cafodd y penderfyniad a basiwyd y flwyddyn ddiweddaf o beithynaa i undeb gyda'r Wes- leyaid ei fabwysiadu, ac arddangosai y gwa- banol siaradwyr yr awyddfryd angerddol am ondeb crefyddol—hynyydy w, yn ol eu meddyl- ddryoh hwy am undeb aefyddol-pob enwad i ymwodu a'i neilldnolion gwahaniaethol, a I dyfod yn Eglwyswyr gwirioneddol.
I LLOFRUDDIAETH ERCHYLL A…
I LLOFRUDDIAETH ERCHYLL A HUNANLADDIAD. DTDD Opener diweddaf, darfu I amaethwr olr onw jobn Page, yn byw ar ei fferm ei bun, o ddeutu wyth milldir o Chepstow, dori gwddf ei w«lgl ac wedl hyny crogodd ei bun wrth goeden afalau ya yr ardd. Y man'r t,119 Y eyfiswnwyd y weithred yn gefylTat Brockwvir Common, so y mae r ty agotaf ato bellder o gan llatU oddi wrtho. 0 ddeufo chweeh o'r gloch y boreo, elywodd mereh leulnge nedd yn byw yn y tf agosaf own dirfawr yn nhy ?m M wedi myned yno fMfn P?9 yo penho. ',? wraifT, .c yn t.d!et gwddf. Gofynodd y feroU Pogeibeth yroeddlefe yn ei wneyd,a dywedodd wlthl, os nad eiai hi ymaith y gwnsi yr un peth a hith(u. Ehedodd y farch yrnaith yn y fan i ymofyn cynnortbwy, a phan ddychwelodd canfo- „vA i*T> paaeTn gorwedd ar lawr, a'i phen bron wedl eiwabaou oddl ar el chorpb, a chylleii feeban ar lavi, yn ei hymyl. Yr oedd llyn mawr o waed hetydat lawr. Gwnaed ywchwmad am Y llb, n ohafwyd ef wedi ymgrogi, ac yn liollol farw, ar brer afalau yn »go» i'r Y mae'D rhaid ei fod wedi sfouod y cortyn ar y pren y noson flaenorol, o bi,gi i Bid alliil ei fod wed! gwneyd y parotoadau anjen- rholgiii mown cyn lieied o aweer. Yr oedd PAge a i wrdv o ddeatu fioula mlwydd oed; a dywedir fod y Irr'wedl dlgio o blegid i'r wraig roddi bentbyg plant heb yn wybod iddo ef. MAUWOLAITH IARLL DELAWASEDydd Mawrth diweddaf bu farw larlt Delaware, yn ,ei balas Knole Seøav, awydd Caerga'nt. Yr oedd jn 78ar mlwydd fed. Ete a ddilynodd ei dad i'r teit) yn 1795. Pxiodolir el farwolaetb i alar dwfn o ber- WJR com elleTcb. fit olynydd ydyw ii fab.
Y "BANQUET" YN ; LLUNDAIN.…
Y "BANQUET" YN LLUNDAIN. I; VB ydym yn deallfody Banquet Rhyddfrydigv yn y Freemason's Tavern, Llundain, nos Fercher diweddaf, wedi pasio heibio mewn modd ardderchog. Gan fod Mr. Bruce wedi cael ei alw i Windsor, ar neges gyssylltiedig Wr welnydd- iaeth, methodd a chyflawni ei addewid o lenwi ygadair. Yn ei absennoldeb ef, llywyddwyd, gan Mr. Knatchbull-Huges3en, yr- Is-ysgrif- enydd CartrefoL < Amgylchynid ef gan amryw o'n haelodau > seneddol Cymreig. Ya mhlith llwngc-destyn- au ereill, yfwyd iechyd da i'r ■weinyddiaeth, ac attebwyd yr hyn a gydnabyddwyd gan y cadeirydd, yr hwn a ymlawenhai yn fawr o blegid y buddngoliaethau ardderchog aennill- wyd gan y Rhyddfrydwyr yn Nghymru, a gobeithiai nad oedd yr amser yn mhell pftnv fyddai i bobl Cymru, Ysgotland, Iwerddon. a i Lloegr, ddyfod allan yn wrol o blaid1 egwydd- orion gogoneddus rhyddid. 5 Nodweddid yr holl areithiau gan y frydedd mwyaf, a throdd y Banquet allan yn llwyddiant perfiaith. Ymddengys hanes cyflawn yn ein rhifyn Desar.
ILLOFRUDDIAETH OFNA.D,WY.
ILLOFRUDDIAETH OFNA.D,WY. Bomsu ddydd Sadwrn diweddaf, rhwng saith ae wyth o'r gloeh, anfonodd Mr. Henry Farthing, Bemington, pentref o ddentn pum milldir o Prome, un o'r llafar- wyr oedd yn ei wasanaetb, o'r eaw Edward Smith, a bachgen hefyd oedd yn ei wasanaeth, o'r enw Frank Taylor, nn ar ddeg oed, i yro. dau anifail i Can nard's t Cannard'e Grave, yn agon i Shepton Mallet, tua deng milldir o bellder. Ar eu dychwelJadyn ol, yngbyloh wyth o'r gloch y nos, arosasant yn Mells, a chafodd Smith beint o gwrw yn ngwesty y Talbot. Gofynodd j i'r bachgen gydyfed ef; ac ar ei wrthodiad, aeth y • dyn, yr hwn oedd eisoes wedi yfed yn drwm, yn gas wrtho, ac i ddefnyddio geiriau bryntion. Y na gadaw- sant am gartref, gan gymmeryd y llwybr agos drwy y cam tua Buckland. Dywedir fod pobl sydd yn byw yn agos ir fan lie y troir i'r caeau hyny wedi el ?wed &waeddi, fel pe bumi un yn cael ei guro. Y borÐU canlynol (boreu Sabbath), daeth dyn o'r enw Taylor. o hyd i gorph y bachgen mewn ffoa mewn Ion gulp ychydig oddi wrth y Uwybr oedd yn arwain i Buck- land. Gorweddai ar ei wyneb, lie yr oedd yn orchudd. iedig â Ilaid a baw. Rhoddodd Taylor hysbysrwydd i'r heddgeidwaid Fortune, yn Mells, a symmudodd y swyddog y corph i'w dy ei hub. Wrth wneyd ym- chwiliad, fe i hadnabyddwyd fel corph y bachgen a ?elwyd yn ru y gwartheg y dydd o'r blaen. Aeth Fortune i Hemington, a gofynodd i Smith ddyfod gydag ef, mewn trefn i adnabod y corph. C dsyniodd Smith, a'r iinig sylw a wnaeth oedd, ei fod ef wedi rhoddi i'r bacbgen eTgyd sen ddwy Wi Son, am na ddeuai yn ei flaen, ac iddo wedi hyny ei adael ef. Efe a adnabu y corph ar unwaith, a phan y cymmer- wyd ef i'r ddalfa gan yr Arolygydd Deggan, ail ddy- wedodd ei fod wedi rhoddi ergyd neu ddwy &'i' ffon iddo, a chwanegai fod yn bur ddrwg ganddo, ao na fynasai i'r peth adigwydd am lOp." Fe'i cymmerwyd i Frome, ac yno yr erys mewn sefyllfa pur isei o ran ei feddwl. Ar ei ffordd adref, yr oedd gan y carchar. or i fyned heibio i dy tad y bachgen, eithr nid aetlt, nos Sadwrn na boreu Sabbath, i roddi unrhyw egltir- hSd ar absennoldeb y bachgen. Ar un rhan o'r llwybr troed, yr oedd at ymdrechfa, ae yr oedd esgyd y trangcedig yu cyfatteb yn berffaith i'r argraph oedd yn y Uaid.
[No title]
Yn an o'r prif lyaoedd yo Llundain, y dydd o'r blaen dygodd deintydd o Carlisle, gynghaws yn erbyn Arglwydd Brougham, fel ymdrtiriedolwr ei ddiwedd- Ilr frawd, am y swm o 157p. 10s. Yr oedd y diweddar bendefig wedi gwrthod ei dlllu am ei fod yn ormod. Yr oedd Arglwydd Brougham wedi talu 82p. ond penderfynodd y rheithwyr fod yn rhaid iddo dalu 22p. iOs yn chwanef. AEPALTDD BUTBL-AT y 9fed o'r mis hwn (medd y Tablet) cafodl Arglwydd Bote yr aarbydedd o yMddiddaa yn gyfrinaohol A'r Pab. Dydd He reber y ludw derbyniodd y 11.dw o law ei Sancteiddrwydd, ya nghapel Sextinej a'r dydd oatlyaol elnistawyd iddo y flafr npilMuol o wrandaw offeren y Pab ya areithbn brelM y Vatican, prydy rhoddodd y Pab wrasnentftn y m cmiaiarcymuuoaneta idd iddo, Gan fod Arglwydd But* wedi cynpyg rhoddi 1,200p. Pedr, darfu i'r Pab rotti rhgdd blynod- dywyaopidd i'r pendeflj wddawl. h/ood dyifytogaldd
[No title]