Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
YR AIL DDrWRNOD.—DYDD MERCHER.
YR AIL DDrWRNOD.—DYDD MERCHER. LtYWYDD,WJf8HEND"'M&nrwARING, I Ysw., A.S. i OWfiDM'B. GRSEDD. j Gan Tothatorn Bryctydd Mawr, ya y chmched c anrif, I Dyro, Dduw, dy nawdd; Ao yn nawdd, Pwyll Ac yn mhwyll, Golouni; i Ac. y. ugoleun Gwirionedd a Ao .,40 yo nghpftwadein Oariad; Ac yn ngittriad. Cferiad Daw; Ao yn nghariad Duw, pob Gwynfyd. Duwa phob doioni. THE PRAYER OF THE IGORSEDD. I By Talhaiarn, in the 6th century. I (HmnOation.) 1 O God, grant us thy protection; And with protection, iteason And withon Light And with light, Truth And with truth, Justice And with justice, Love; And with love, the Love of God; And with the love of God, every Felicity. God and all goodness. Weai byny, adroddwyd yr onglyn • oanly nol i'r or- sead:- Gwir radau o Geridwen—a huliwyd Yn haal drwy'r cyloh tylen; Wele ni yn ngwawl y nen, A llewyrch diball awen. Tydfylyn. Am 9 o'r gloch y borsu, cynnaliwyd cyfarfod Adran Gwyddoniaeth Gymdetthasol yn Neuadd y Dref, ac yna ymffurfiwyd yn orymdaith, fel ar y diwrnod blaen- orol i, arwain y Llywydd i'r Babell. Wedi cael T6n Genhedlaethol gan y Seindorf, traddodwyd anerchiad. gan y Llywydd, yn nghwrs yr hon y sylwai, mai amcan yr eisteddfodau oedd amaethu teimlad oym- deithasol, cefnogi gwyddoaiaeth a- chelfyddyd, a chwanegu at bleserau deallawl y bobl Yr oedd yn hyfryd gweled fod ymladd oeiliogod a rhedegfeydd ceffylau, a phetbau oyffelyb, YD- cael eu rhoddi o'r neilldu, a chyfarfodydd sydd a thuedd ynddynt i wellhau chwaethadyrabafix sefyllfa feddyliol y bobl yn cael eu eefnogi. Yna cafwyd Ctin Genhedlaethol gan Mr. S. Allen Jones Gwna bob peth a wnei fel Cymro pur." Dyfarnwyd y gwobrau fel y mrilyn: Am y GAn Gymreig oreu ar "Bellebyr Mor y Werydd." Gwohr, 2p. 2a. Beirniad P. Mostyn Williams, Ysw. (Pedr Mostyn). Wyth o gyfansoddiadau, ond neb yn. deilwng o'r wobr. Ymgystadleuaeth ar y Delyn Drithiant. Gwobr 5p. 5s. Beirniad, Ellis Roberts, Ysw. Tri yn ymgyatadln-y goreu, Mr. Robert Foulkes, Rhuthyn. Arwisgwyd ef gan Miss Williams, Bodel- wyddan. Cafwyd emyn Suesueg i'r Creawdwr gan lalhaiarn. Am yt Hanes goreu am yr Eisteddfod, o'r amser boreuaf i'r amser presennol, gan ddangos y manteision ymarferol sydd wedi deilliaw oddi wrthi (Cymraeg). Gwobr, 15p. 15s., a Medal Arian. Beirniad, y Parch. R. Parry (Gwalchmai), Llandudno. Ennillwyd y wobr gan Mr. T. E. Watkin (Ynyr Gwent), Blaenau, Mynwy. Efe oedd yr unig ymgeis- ydd, ac yr oedd ei ysgrif yn wir deilwng o'r wobr. Y mgystadleuaeth mewn canu The Village Black- smith." Gwobr, lp. Is. Beimiad, John Hullah, Ysw. Goreu, Mr. W. Ress, Caerfyrddin. Arwisgwyd ef gan Miss Mainwaring. Yr oedd lliaws yn ymgys- tadlu. Am y Bryddest Gymreig oreu, heb fod dan 800 o linellau, er eoffadwriaeth am y diweddar Barch. S. Griffith, Gweinidog yr Eglwys Gynnulieidfaol ymgyn- nulledig yn Horeb, yn sir Abet-fceifi. Gwobr, 15p, 15s., wedi ei rhoddi gan Aelodau Eglwys Gynnulieid- faol Horeb. Beirniad, y Parch. Samuel Roberts, M.A.,(S. R). Goreu: y Parch. Benjamin Thomas (Emlynwyson), gweinidog y Bedyddwyr, eastellnewydd yn Emlyn. Yr oedd saith o gyfansoodiadal1 da wedi dyfod i law. Ymgystadleuaeth Garawl am y Perfformiad goreu o" Stone him to death." (Mendelwohn s St. Paul, Rhif 8). Gwobr, 20p. Beimiad, J. Hullah, Ysw. Yr oedd da* goryn ymostedlu; sef yr eiddo Dy- lerth a Bettws y Coed. Yr olaf » ganodd oreu; ond nid oedd yr un o hoaynt yn tellfbgllY wobr. Am y Traethawd Cymraeg goreu ar "Enwogiok sik Ddinbych." Goreu, 15p. 158., a Medal Arian. Beirniad, William Lloyd, Ysw., Maer Rhuthyn. Derbyniwyd trioltyfaneoddiad I ond gadawyd y teatyn hyd y flwyddyi nesaf. Deuawd—Pianoforte a Violinj (gan 'Beethoven). Miss Kate Roberts a- Mr. Edward W. Thomas. Am y Deuddeg Englyn goreu i Foel Fammau. Gwobr, 2p. 2s. Beirniad, Lleurwg. Derbyniwyd dau ar bymtheg 6 gyfangoddiadau, ac amryw o honyrt yn bur dda, ond y goreu oedd y cyfansoddlad a ddygai y ffugenV Un fu'n chwaren; ST ei chokyn", get Mr. R. Ffoulken Edwards (Rhit. iart Dda o Wynedd). Yr oedd y bnddugwr ar ei ffordd o America, ^isgwylid y baasai wedi cyr- baedd yn tbrydlawn, ona,yk oedd y lloog ar ol ei hamser. Arnefh Saesi^eg gan Mi. MQrpn LlOJd. Dywedodd of foti ef 1" teimlo yn falch o gael y firaint olefyll ar yr- ergyviawr, eisteddlodol. Ir oeddynt oil y» cydgyfarfod' yoo fel 'Cymry—pob gwahaniaetK politiuaidd so eawadel wledi eKaddo let golwg. Yr oedd-ofe yn ymogoueddu yn y safydliad, ac yr oedd yn dds ganddo gaiil cyfle i ddywecfyd yn -ngwyneby Sanson ei fod rn falcho'r laith Gymraeg Xoymmentdwyaeth). Yr oedd y Raith fod, yr ..isith pyrorøelf yn fywy dyddheddyw yn brawf o tywyi gonedl. Yr oedd yn ftaith deilwng o sylw fod yr ua iaith yn cael ei siarad yn y dyffrynoedd hyn y dydd heddyw ag ydoe id er's tair mil o fiynyddoedd yn ol—(cymmeradwyaieth). Nid oedd hyn ynflaith gyda golwg ar un genedl atail. Oni bai. fod stwff yn yn y Oymry baasai y Normaniaid a'r Saxmiaid wedi eu llethu er's llawer dydd-(eymmeradwyaetb). Yr oedd efe yn credu fod yr amser i ddyfod pavry dysga hyd yn oed y wasg Lundeiuaidd ieiaradfel y dylai l-am y C/mry alai heHtedd(od ~(uchel gyimmeradwy- atth). Yr oedd eu hymddyg;ad presennol yn dangos dirfawr aowybodaeth a thilgfarn. Yr oedd efe, (yr areithydd) yn synu at anwybodaeth y Baeson o'r gfnodl Gymreig. Yr oeddynt yn dylod yn aeblyn- nrol i roi tro i'w mysg- 3 Uhy], Llandudno, neu ryw watering-place,' ac wedi byny yn myned yn oLgan feddwt eu bodyn gwybod pob peth amdano,m,pan mewn gwirionedd nad oeddynt yn gwybod, dim— (lywh clywcb). Ond er mor angharedig oedd y SaesoDwedi ymddwya ttsag atyat, yr oedd y Cyrnry wedidangol eu hunain yn mhob- amgylchiad yn flyddlawni'r goron, ac nid oedd gan Victoria mewn un parth o'i l'ywodraeth ddeiliaid inwy tsyrng&rol— (cymmeralwyaeth). Er eu holl anfanteision, yr oedd y Cymry wedi gwneutbur progress yn yriawn gffeirial— (eymmeradwyattlt) Yr oeddyntwed gwneyd y cyfan drostynt eu hunain (clywcb, olywch). Ni wnaeth y liywodraeth ddim ond cym- meryd oddi arnynt, yn lie gwneyd rhywbeth dros- tynt. Yr oedd pob peth a wnaeth y llywodraeth yn' Nghymru wedi cael ei waeyd er mWYD atteb linnan-, ddybinion. Ni buasai Caergybi yr hyn ydyw: yn bresennol oni bai iddo ddigwyddi bod yn fanteisiol i'i|! ly wodraeth ddalcymmuadeb aVIwerdd- on (Cymmiradwyaetb), Er oewyo y Gwyddel yii benaf yr oedd y rheilffordd a gyssylltai y Dywysog- aeth a LIundain, wedi ei gwneuthnr, ao felly gydn., golwg ar lawer obethau ereill Nid oedd y ilywodr- metlil erioed wedi rhoddi arian i gyynnorthwyo y Cymryi gael Prif-ysgol (clywch), tra yr oedd mil- oedd lawer wedi cael eu rhoddi i'r Iwerddon ac Ys- gotland Pa bam na ddangosid cyfiawnder tuagat im minnau? Nid oedd arnomi eisieu dim'arall. Nid oedd efe yn ofni dyweyd ya-ngwydd y Saeson fod y doabarth gweithiol:yn Nghymrn yn fwy fdeallgar o lawer na'r dosbarth hwnw yn Lloegr. Yr oedd ea moesau hefyd yn tra rhagoti. Yr oedd efe (yr areithydd), fel ag y gwyddent, yn gwasanaethu fel bar-gyfreitbiwr, ar y circuit yn Ngogledd Cymru er's amryw flynyddau, ae felly yr,oedd mewn sefyllfa fanteisiol i allu Curfl() barn ar y mater (clywch, clywch). Yn y cyffredifl, yr oedd y careharorion yn fyehain mewn nifer, a'u troseddau yn ddibwjsj 110 heb law hyny, yr oedd yn deilwng o oylw, mai estroniaid oedd y rhan fwgaf o honyntXcymrneral- wyaetb). Ar yr un pryd yr oedd efe yj gobeithio y byddai i Gymry yn barhaus fod ganddynt dir niawr i'w ennili etto, ac y byddai iddynt ymwtbio yn mlien at batfEeithrwydd, hyd nes y byddai iddynt orfodi y byd i gydnabod eu rhinweddan a'u rbajoriaetbau. Eisteddodd yr areithwyr i lawr yn nghanol ban- llefau hirfaith a pharhaus o gymmeradwyaeth. p Am j r Hanes goreu am yr holl Weithydd Alean yn Neheudir Cymru a sir Fynwy (Cymraeg neu Saes- neg). Gwobr, lOp. 10s., a Medal Arian. Beirniad, Ni ddaeth dim ond un cyfansoddiad i Jaw, ac yr oedd y beirniad yn ystyried hwnw yn annheilwng o'r wobr. Cafwyd cAn gan Miss Morris, Rhyl, yr hon a encor- iwyd yn y rnodd mwyaf gwresog. "Y BRYDDEST FAWR." Yr oedd deg o gyfan. soddiadau wedi dyfod i law. Yr oedd y Beirniad yn parotoi beirniadaeth fanwl o'r gwahanol gyfansoddiad- au yr hon a gyhoeddir yn ddioed. Nid oedd yn barnu fod yn angenrheidio), ar hyny o bryd, ond yn unig ddyweyd pwy oedd y goreu. Hysbyswyd mai yr un a ddygai y ffugenw Ar SHAFFER oedd ynfuddugol. At- I' tebwyd i'r enw gan Llew Llwyfo, yr hwn a wobrwywyd yn nghanol bloeddiadau gorfoleddus y gwyddfodolion. Gan nad oedd y beirdd wedi penderfynn pa peth oedd yr Urdd Goronog i fod, cafodd y Llew ei wobrwyo, yn chwanegol at yr 20p., & Medal werth 15p. yr hon a roddwyd iddo gan Meilir Owen, Viyr i'r enwog Ddr. W. 0. Pughe. • Am yr Hanes goreu am Gasteli Rhuthyn (rn Gymraeg neu Saesneg). Gwobr, lOp. 10s., a Medal Arian.. Beirniad, y Parch. Warden Rhtithyn. Yr oedd tri o gyfansoddiadau wedi dyfod i law, ond1 yr un o honynt yn deilwng o'r wobr. Ymgystadleuaeth ar y Pianoforte gan Foneddiges. au. Gwobr, Medal Arian, a chyfrol o Recollections of Wales,' rhodd gan Mrs. Edward Westbrook. Buddugol. Miss PrydIJercb, merch i'r diweddar Dr. Pryddercb, Rhuthyn. Am y Fugeil-gerdd Gymreig oreu ar unrhyw destyn. Gwobr, 5p. 5. a Medal Arian. Beirniad Mr. D. T. Williams (Tydfylyn), Merthyr Tydfil. Ennillwyd y wobr hon-gan Mr. John Spinther James, Llandudno. Cafwyd enghraifft o ganu gyda'r tannau, gan Tal- haiarn ac Owain Alaw. Am y Gfra Boblogaidd oreu a Chydgan, cyfaddas i'w chanu ar agoriad Cyfarfodydd yr Eisteddfod. Gwobr, 5p. 5s., a Medal Arian. Beirniad, Brinley Richardsj Ysw. Daeth wyth o gyfansoddiadau i law. Y goreu oedd yr eiddo Mr. Evans (Leon), Casnewydd. Terfynwyd y cyfarfod hwn drwy i Mr. Jones gyu. nyg diolchgarwch i'r Cadeirydd, yr hyn a eiliwyd gan Mr. Watkin Williams, ac a basiwyd yn unfrydol. CynnaliwydfCyngherdd naawreddog yn yr hwyr.
I Y TRYDYDD DIWRNOD .—DYDD…
I Y TRYDYDD DIWRNOD .—DYDD IAU. I Llywydd.—-W, LLOYD, Yaw., Make Bhutiiyh Yr oedd cawodydd bendigedig o wlaw yn disgyn boreu heddyw, ond yn hytrach Bag oeri brwdfryd- edd y oenhedloedd, yr-oeddynt yn eu gwneuthur yn fwy eisteddfodol fyth. Yr oedd y, gynnulleidf heddyw yn tra rhsgaii mewn nifer ar yr hyn ydoedd y dyddiau o'r bJaen, ac y mae pob peth yn awgrymu y try y cyfarfodydd aUan yn llwyddiant perffaith. Trayrydymyn ysgrifeau, y mae y cymmylau yn ciiioy ond, trwy druga-redd, nid ydyw y poethder banner oymmaiDt a'r byn ydoedd o'riblaen, ae, yr oedd y gweithrediadau i gyd yn fw, bywiogo lawer. Am 9 o't glech y boreu, cynnaliwyd cyfarfod o'r Gymdeitbslol, fel ar y dyddian blaeoorol. < Yea ymffurfiwyd yn orymdaith i amain j Llywydd i'r Babell. Oydgathgm (Mr yf Eitteddtod. CafirydauercMon barddonol gatt- LlewilinHno, AUtud Eiflon, Bodran, &a. Dyma anerchitd Bodraa. Ymdaenodd gwdn droa sudd y wlad Cyfiymwyd iack guriadau'r galon, A gwisgh^bedd-Bt-Biriof i?&d Gwych epil yr hynafol Frython, irbyd& ddinedd dwyd or Uwaffdftith Lenorion irblodeafa Ddyffryn, A'u clod iafoirydd fydd yn faith Am pru't'iaitlr'pr.(Jaüell Bhnthyn Ymgiliodlterf y trabluld fu A'n saethan ohwyrn yn tiogcio'r ■danan j Alkwouitelymorioula, Sydd heddyw'a eeinio'n Dyfirynt tfyddan Mie gwirfeitbrinol ddsataith eU",ég Yn. boddio'r beirdd dan geinciau'r delyn, Dyrchaflid Cymry fry heb treg, DruAwendegywrietltheg Bbutbyn, Ceir hardd ddychlasaiadJaaBsr weD, Hefl Gymrjr Soff i feirdl fa Noddfa; i Ei faialtb ar ieithoedd fcydd yn ben, A-sait ei hoes tel oea Moel Kama, Mae celE aigwyddjor, dawn a dysg, Yn gymhlith hsrdda oin acenglyn, 1 A megir mawtion wyr iHimysg; Daeth sodded maith sr; iaith 6 Buthyn. Rhyl. Eomur. Wedi hyny cafwyd lanerchiad iiirfaith gan y llywydcliyn Gymraeg ae yn Saesoneg, yn yr hon y gooododd allan ogoniantein: llenyddiaeth s'nrbardd. oniaetb, gan adrodd gwaith,amryw o'n prif feirdd— hen a lliweddar, Cyfeiriodd at regoriaeth y chwaeth Gymraeg yn etrgwylisu cenedlsethol ar y Samn. Cafwyd can-genhedlaethol gaii Mr. R. C.'Wil- liams, Caernarfon. Cafodd dderbyniad croesawtis, a bu raid iddo ail ganu. Gwobr o 10p. 10s. a Medal arian am Draetbawd byr goreu (Gymraeg nett Saesoneg), ar Berthynas sydd rhwng yr lait-h Gymmest s Henbithoed(I ereill., Beirniad, Parch. BowlaaJ Williams, J). DyiBreal, Cbalk, Hants. Wyth o gyfansoddiadau. Dau yn tra rhagoti- .Giliad, a Celtiad[-sefy Parch. J. Peters, Coleg Anni. bynol y Bala, a Gweirydd ab Rhys. Bhanwyd y wobr rliyngddynt, gan roddi Medal i bob un, Ymgystadleuaeth mewn canu The Harp of Walts (sao) no pennill, Cyhoeddedig gan Meistriaid Cocks a'i Qyf.—Gwobr, I p. Is,, a Medal Arian, rhodd Mr. Robert Riike8. Beirniad, J. Hiiiiah, Yaw. Ymgyslaileuodd nifer liosog, acerfyniodd y beirniad am i dri o honynt, sef Mr. James Savage, Rhosllanerchrngog, a Ecs Tysyni, a Thydain, Llan- dudno, i ail ymgystadlu. Barnwyd Tydain yn oreu, a rhoidodd Mr. Watkifl Williami a Mr: Hullah, y beirniad, gini bob un i Mr. James Savage, o blegid ei fad yn ymddangos mor obeithiol. Adroidodd Taihaiarn gywJdd y "March," gan Tudur Aled yn nghanol cymmeradwyaetb y dyrfa. Am y tri phenniu, goreu (Gymraee), i'r Elusen- dy.11 Gwobr, 2p. 2s. Beirniad, Parch. R. Parry (Gwalchmai), Llandudno. Darllenwyd y feiruiadaeth gan Rhydderch o Fôn. Shaiwyd y wobr rhwng Teimladwy, aololo Goch, sef Mr. W. Hughes, (Tregaryn), Llanerchymedd. lolo Goch yn anhysbys. Ni chynnryohiolwyd1 ef gan neb, ac ni osododd ei enw o dan sêl. Cftn gan Miss Edith Wynne. Ymgystaileuaeth ar y Delyn Bedawl.—Gwobr, 5p. 5s. Beirniad, John Thomas, Yew. Y goreu oedd Ehedydd Mynwy," set Miss Kate Jones, TreJegar, dyegybles i Mr. Frost Merthyr. t Am y Traethawd goreu.(Cymraeg), Beirniadol a Bywgraphyiddol ar yr leithydd a'r Bardd enweg Dr.: W. O. Fughe.-G-ol)r, lOp, 10. a. Medal Arian. Beirniad, ParcJ. William R,barts (Nefydd), Blaen- au, Mynwy. ?" berb?niwyd dau gyfansoddiad, yrbaiay?riwyd vn gydradd mewn teilyngdod; gan hyny, cafodd y wobr ei rhanu rhwng Mr. Rowlands, a Mr. T. E. Wi-tkins (Ynyr Gwent), Blaenau. Canwyd t6n gan Mi-a Editb. Wynne, ac encoriwyd hi yn wresog. Am y Gia Pedwar Llaisoreu (goitian Cymraeg). Gwobr 5p. 5s. Beirniad John Thomas, Ysw. Y Buddugwr oedd Mr. James Brown, Aldershot. Ymgystadleuaeth Gorawl am y PerfEormrad goreu o Up quit thy bower, (Brinley Richards). Cyhoedd- ediz gan Meistriaid Cbappel, New Bond street, LIundain. Gwobr, 5p. 5s. Beirniad, J. HuUah, Ysw., "1 Dim eystadleuaeth. Am y Gan Genhediaethol oreu (Cympaeg), be]) fod dros 24 o linellau. Gwobr, 3p. 3s., a Medal arian. Beirniad, y Parchedig Richard Parry (Gwalehmai), Llandudno. Dau ar bymtheg o ymgeiawyr, a ba rai y barnwyd Mr John Ceiriog Hughes yn oreu. Ymgystadleuaeth mewn perffiormio er y Piano. forte, yr UnawdBreuddwyd y Frenhines, gan Brinley Richards. Cyhoeddedig gan Meistriaid R. Cocks a'i Gyf., Llundain-gwobr, lp. Is., a Medal Ariao rhodd gan Mrs. Edward Westbrook. Y. buddugwroedd, Miss Mary Ellen Daviee, Filint. Can, Y Gwcw," gan Miss Watts, yr hon a en- .coriwyd yn y modd mwyaf gwresog. Arð gan Cynddelw. Dywedodd mai gan Gymru yn: uaig y mae yr Eisteddfod. Ei harwyddair oedd y "Gfir yn erbyn y byd"—Y byd wedi myned i ddyweyd an- wiredd, a'r Eisteddfod yn tystio y gwir-yn ei erbyn. Peth arall: aylwai tod yr Eisteddfod iyn Weidioi i heddweb-11 Dan nawdd Duw all dangnef.??- Yn nirwynebhaul a llygad goleuni," lie nad oes arf noeth yn erbyn y rhai a ddeuent yngbyd. Heb law hyny yr oedd yr Eisteddfod yn pleidio rhyddid— "Rhydd i bob meddwl efcfarn, a r, dd i bob barn eillafar." Ye oedd yr Eisteddfod ) u meaau at ddi- wygio Uenyddiaeth, barddoniaeth, a mocum.. Wedi byny cawsom hanes yr hen feirdd yn 'Eisteddfod Caerwye. Galwyd ar Llew LhvyCo i ddyfod yn mlaen i gann, a derbyniwyd of yn nghanol ystorm o gymmeradwyaeth. Encoriwyd ef, a ohanodd "John Jones a John Boll." Oafw yd araeth gan y Parch. J. Jenkins, Llydaw, yr hwn a roddodd i'r gjmnulleidfa hanes dy- ddorol am yr Eisteddfod a gynnaliwyd 711 Llydaw v j, d jm Llydaw Ilynodd a ohyn terfynu, i darllenodd; farddomaeth gvfarohiadol y Llydawiaid i'r Oymry, y-rhea a ganvryd yn yr Eisteddfod &rybwyUedig. Unawd ar y berdoneg gan Mr. Walker, Jones. Am y Traethawd goreu (Cymraeg nen Saesoneg), af 'Gynnyrchion Llysieuol DySryn Cliryd.—Chrobr lOp. los., Medal Arian. BMiBiad, Jesse Conway Davies; YIW., M. D., Treflynnoa. Yp oedd pedwar wedi ymmtadlu. gerea oedd Dr. Fraaois Edwards, Biabyofi. i
I Y GAD AIR.
I Y GAD AIR. .GWOBB Y.GAvAiik-Am.yr AwdLfovoiL,hei*,fod droaftlolinenagar.BU"ylfilo"i." -,&,r,)br, "SOp.i a y. Parch. W. Bees, D. D., (Hiraethog), Urpipao!. Derbyniwyd Bdtho gjrfaasoddiaAui,- oad Cyhoeddlr y gweddill or testjnwv yo lit via Atydd Meseher. I "Am 91; gloch .yn yTvhwyi-jLCyjffiaHwy^ejf irfod o'r Beirdd a'r Llenorionyn I$eua<d4 p J)tef.
Y EEDWERYDD HDIWEiTOD — DYDD…
Y EEDWERYDD HDIWEiTOD — DYDD OWBNER.I LLLTWYDD.-—W. G?BNWAHI?WEST,??!?, 0 I ChsTNmRHMBYN. Am 9 o'r gloch yn y-bowu, xynnriiwyd Cy< irfod CySredinol o adodav a thaoyeg«ifwyr EmtEDD- fo», yn Neuadd y Dref, pan y darllenwyd-yj- adrodd* iadam y flwyddyn ddiweddaf, ac yr: etholrfyd y Cynghor, y PwfUgot Cyffredlnol, a'r Swyddagioa am y flwyddyn nesaf, ac yna arreiniwydy Llgwydd i'r Babell. Am 12 eg o'r gloch deebrevwyd-perfformiad mawr- eddog o'r MEssuii," gan Gorau Unedig, o dan ar" weiniad John Hullah; Yøw;, Litindain. Am 6 o'r glech yn yr hwyr cynnaliwyil cyoghferdd mawreddog.
I YR ARDDiAMOSFA.
YR ARDDiAMOSFA. Cynnaliwyd Arddangosfa o ffrwyth, LJafur a Chelfyddyd mewa cytsylUJad a't Eistedd/o I 111 Neiadd y Drel, ao y mM i fodym,<tg<M'ed t'fCjfhoedH hyd y 9fed o Fedi. Ceir-many lion pellaeh. yn.3il vsB» ddydjtMeeeher.
[No title]
Hysbysir yn swyddal fod ffordd haiarn fnvr y Mof Tawelog i gad ei hsor i fasnach ci 'New York i;San Foancmco ar y 4jjdd Q:Gtphanafj,1869, Y mae y syn»mudiad gwrthryfdgar yn.Yapaen yn awr wedi eyrhaedd Arragon, lie y mae amry* flntei- oedd o wrthryfelwy: wedi gwneyd eu hymddaogos- iad. Y mae Mr, Thosoas Carlyle wedi cael el>ddc^;sya 'liywyddi Sefydliad AtUronyddol BHiaburgh, yd- lie y diweddararglwydd Brougham. Yr wythnos ddiweddaf cyflawaodd march haaan- laddiad yn I.ludail1,1r.w; ,dltal ei phsamewn lleste liawn o ddwfr, Y dydd'o'r blaen oyhuddiwy4 dwy enetli, morwya- ion mewn amaethdy ger Bristol, o anfoesoideb gau y curad. Gwadaeant y cylroddiad yn- gadarn; a gwasgodd mopdrwmar eu meddyliau fel y cafwyd eu cyrph boreu dranoeth, law yn Haw) roewni-llyn. Dyehwelodd y rlroithwyr ddedfryd o hu'i*nl\dd- iad. Y mae; nifer yr, eftlwye, ya I Mat-cheater- wedi chwyddott 23,789 i 47,000; -byny YVf, y maent bron wedi eu dyblu gaa Gyfraith newydd y Dwygiad. Dywedir fod 29ain o bsrsonau wedi cael tunstroH yn 8wy.dd -Surrey yn ytitod ytairwytliuoa syda wedi myned heibio. Yspbihad CAPEL. -Ychydig- ddyddlau- yn of tor. odd lleidr i mewn i gapel perthynol i'r Trefn^ddion Calfioaidd, ya Pentrerhedyn,, ar y ffordd sydd yn arwain o'r Drefnewydd i I)regynon, a chymm,rasant oddi yno awrlais, a roddiwyd gan y diveddag Mr. Richard Baxter, coffr yn cynnwys ychydig o; arian, par o ganwyllbreni, a darn n'gatped. Nid ydynt hyd ymafwedixael un gair ahfuaee y lleidr; ond y mae yriheddgeiàwad yn gwneyd ymahwUiad. Abbktstwtth—Prydnawn ddydd. Mercher, cyn. naliwyd cyfarfod eyhoodduslyn Neuadd yDref, i'r dyben o ddewis ymgeisydd j, gyanrychioli bwrdeis- drefl yn y senedd. Cymmerwyd y. gadair gan Thomas Jones, Ysw. Yr oedd dirprwyaeth yn bresennol o Aberteifi a Llanbedr. Traddodwyd anerohiadau galluog gan Mr. Mathews a Mr. ones Llwyn y groes; ac yn y diwedd; pasiwyd penderfyn- iad i roddi y gefaogaeth iweaocaf i.Syr.Thamag Davies Lloyd fel dyn cymmhwys i gynnrychioli y bwrdeisdrefi.yn y senedd newydd. Trefnewydd. Dy.dd. Sadwrn diweddaf, yn Swyddfa'r Ynadon, o fiaen rParch. Canon Herbert, eyhuddid Thomas Morgan o ladratta tair pant, eiddo William Francis. Ymddengys oddi wrth y tystiol- aetbau a adroddwyd fod yr erlynydd a'r carcbaror ya oysgu yn yr un ygtafell yn y Grown Ion, ar nos Fawrtb. Yr oedd yr arias ya llogelt yr erlynydd pan aeth efe i'w wely, ac yroeddynt wedi eu cym- meryd ymaith pan gododd-efe yn y boreu. Uygwyd tystion yn mlaen i brofi fod y carcharor wedl.newid tair,sovereign. Traddodwyd ef i garehar ii sefyll ei brawf yn y brawdlys chwarterol nesaf. Dywed un o'r tystion o flaen Pwyllgor Etholiadol Bristol, elgydd, o'r enw Richard Pausley, ei. fod sf wedi derbyn 17p. i Iwgrwobrwyo etholwyr i Mr. Miles; ond gan ei fod yn ystyried eu bod YD. arian yn cael eu gwario i ddyben drwg iawn, ni threulioddond 4p 12.. 60. yn y dull hwnw, ac a gadwtodd y gweddiu: iddo ei hun. Ymae y Parch. Samuel Romilly Hall wedi ei ethol ya-Ilywydd y Gynnadledd Wealeyaidd am y flwyddyn ddyfodoL Diau y bydd yn ddrwg iawn gan ein holl ddarllen- wyr glywed y newydd fod un o raffau Pellebyr Mory Weryddrwedi ei niweidio i'x fathraddau fel y mae yn anailuogi weithredu. Ni wyddya betb yw natur na. maintioli ymwed. Y rhaff a or^isnwyd yiiil86S ydyw yr un a ncwidiwyd. Dydd But aeth gweithydd fferyll&wl CteteAead ar din, trwy yr hyu y gwnaed dolled o. gaa mU o bunnau. Yr ■oedd y oaedwigoedd ardttaiarhydyr afon St. lawmnce or y 19ag or mia diweddaf, ao w ivedd y ffyrdd yn hollol anokcamwydrdwy. Dywedirfod y Due o Edinburg yu bwriadu cychwyn ynmis Hydref nesaf i daith o amgylch y byd; yn lleatr ei:Me,wzhydi, y, 'Galatea.' Disgwylir y eymmeridd* tuadwy ffyuedd i wneyd y daithkon. Yn mhlith y chwech cardinal newydd syddi gael e. creu'yn fuan yn Rhufain y mae un Saia, yr hwn sydd ynberthynas i'r diweddarlarll Aawythig. Y mae wyB yn cael eu gwerthu defaid am 2Qs. yr.un, ya neheubarth Lloegr. gan nad ee; gan amaethwyrddiin ymlxxth iddynt.
I EISTEDDFOD RHUTHYN.
Gwobr, ium, Ginl, gan y Cyngbrair DkvWol. .Beiwiad, y Patch.'Them*! Levi, Trtforris. Yr oeddiwytb o.ymgeiswye(a ciiwech a bonyntyn jdjbHrtb oyttaf. -f goreu, 'Columbus, set Mr. D. Oi Harris (Caeronwy), Llandeilo Fawr. ,Ijtl&wd ar y Delyn San K!. J. Oruffyda, Llaa- ofer. I Y TUITHAwi),C&,GINL A;"UAXNoER. ,J ,Am y'Tftllettaari'preQ yn (JjiKaeg, Baeane" Wraogcaeff, neu Alm&a*M itr Ddeahreuad Cenedl y Sseson," yndal cy&sylltiad mwf»f uoionpyrchol, "I ba raldau y mientweli deilliaw odds Wrth yr Hen Frythottiaid Gwobr, Omril Gini gan A. J Y Mmet. Yiw., Ocrthtayi-, ti mmner CM' Gin! gan Gynghor yr • Eisteddfod. Beirniai, :(Arglwydd Strangford. Goreu,-Jobú"'i1t. Ð., Vice-President of the Anthropological Sioiety, Clifton, Bristol. Amy ddan won 4iiganoaty, Doilawd, The SailoiF sighs.Ilg%nB-ilfe. Gwobr. Dau Gini. Beirniad, J. Hullah. Goreu,—Elizfc Jones a Hannah Hught s. g Cynnaliwyd cyngherdl fnmwreddog yn yr hwyr.