Baner ac Amserau Cymru

13LARITAU FFESTINTOG- Atlal amlhau lafarnau.. FONEDDIGION, Nid oes I awer 0 amser er pan fu rbywtin yn defnyddio dalenau y ne«.'vdUiadur i gyhoeddi ar goedd byd mai ar- dal faddw yw yr aidal boblog a chynyddol hon. Ac yn wir yr ydoedd yn prysur ennill y cymmciad hwnw yn y blynyddau diweddaf. Un rlieawin mawr am y wedd yna ar y gyoimydogaftli, yw fod tafavndaiwedieu haiul liau i gaulyn cyniiydd poblogaeth y lie. Aiorgyntud ag a" pedd adeiledil rues y diti weWII rhyw gw" o'r ardal caid gweled y diaiol yn union yn ihoddi yn meddvy; ibywrai, adeiJadu synagog iddo )ntau yn y lie. A betli bynag all fod rhesymau lledd Ynadou Liiveipool a'r fiawdoliaeth, tr s drwyddedu yn dd-naca.1 y piotiad chwerw s.dd gau Ffestinog, ar y mater yw fod lliosogi tafarnau bob amser yu foddion i gynnyddu meddwdoU Mae hyn yn arg-hoeddiad y gycumydogaeth er's taliu Ap»liwyd at yr Yuadou flynydaau yu uJ, ar iddynt lei- hau yn lie cynuyddu y tai dinystiiol dan sylw. Ond ychydig fu y lJwyddlaut; agoiidrliai liewyddion bob blwyddyu. Ac ei fod dirwest wedi blodeuo llawar yma eleni thai c«iuiotfdd 0 feddwon cylioe.lluj weji ei dar- bwvllo i fod yu llwyr ymwrthodwyr, etto deallid fod yma rai yn ddigon mawr eu flyùù i gyfodi rhagor 0 dai HeJJ i dydou Wedi deall hyn, ffutfiw.yd pwyllgor cyffrodinol o'r gymmydogaetli i ystvried betli ellid wneyd clan yr am- gylcliiadau. Penderfynwyd etto anfon deisebau at yutdon y dosbartli, i erfyu ariiyut boidio trwyddedu ihagor o dai oyhoeddus, gan nai oedd eu be siell ar breswylwyr y He, nac i ueitliwyr. Arwyddwyd y deis- ebau gau ynagos i ,I:lIiJ, Vydi lau, Awst oU.un, oedd y diwruod i d wyadeiiu; anfuuwyd 11 fero frodyr gyda'r deisebau i Peurl1\ luieuuiaeth, lie yi odd yr ynadou yn cytatfod. Y.1 gyntaf, adiiewyddwyd trwyddeiiau yr hell dufuruwyr ynddirwyatr, gyda lboddi riifOudd difrifol i ddan 0 tiouytlu I gadlv gwutltrefn ar eu tal" tiyu allan. Vna daetii aohon uewydd dan sylw 0 ddoabaitli Glan y pull. Gan fod y ty hWll dan yr un-to megys A cliapel newydd y Metbodiatiaid yn y lie, yr oedd yr eglwys hon wcdi anfon doseb naUIdoot yn erbyn y cai?? hwn. J* r^vripd ? ??. barnodd yr yn?o. nad oedd eisieu ?f?w A'otbyn.daethoaitaraHoddosbat'th ?,' y d?,11 sylvv. WediystyriMth bwy)!?, barn. wvd nad oedl angen tafarn y.n? ?tt,, Fel y.- coron- "? ?hir y pwyllgor 4 Dwyddi ant cwM. A d?mmheu v dorbynia y gymmydogaefch <'? d- y- y dyfodol am ddyfod ?'? mor unot gyda hyn. 1\he'r y'?doo hefyd yn haeddu pob clod am wrandaw ar I?is yr^a^WR. ARDUWR;

I CYHUDDIAD PWYSIG. I Yn eicli riiifyn diweddaf o'r FANER, gwelais gy- huddiad pwysig yn caol ei ddwyn yn mlacn gan ryw ysgrifenydd, yn erbyn tenlu parehuB yn Nghaer- gybi, 0 fod yn euog 0 roddi un 0 fyfyrwyr Athrofa Aberhonddu i gysgu mown gwely lie yr oedd dau berson wedi bod yn dioddef dan arteithiau y freeli wen, a'i fod yntau drwy hyny wedi cael y clefyd, ac we(li intrw iiie%v(i ,,Illvnitd i fiyt)y. y mae Y cY: huddiad yn un pwysig iawn, a dylid dwyn y peth i sylw ein darllenwyr yn gyffred-nol, er rhoddi man- tais iildyct i farnu a ydyw y teutu yn euog o r fath gyhnidiad ?'i peidio.?'? 'Wyweyd n? MWtredd ? ? vr 011; onJ nodaf yma y fteithiM cyssyHtied.g .r dy??d y gAr ieuM'? i'r dref. Daeth yma am Sabbath, dros un o'i gvdfyfyrwyr, i g?g? at Go!? Aberhonddu. Cyrliaeddodd Gaergybi gyda r train diweddaf bos Sadwrn; a chan ei fod yn adnabyddus ■Vr ty lie yr elai y pregethwyr i lettya, aeth yno o'r orsaf. Ymddangosai yn llinedig iawn ar y pryd; a pliaii eisteddo(It], syrtIliO id i a chatwyd gryn drafflerth i'w ddeffroi. Dywedir yn yr adroddiad 0 r blaen ei fod wedi ei gymmeryd yn glaf dydd Linn. Y mae hyny yn anwiredd, 0 herwydd bu ynia (Caer- eybi) hyd ddvdd Mawrth, ac y mae yggnfenydd yr adroddiad hwn yn llygad-dyst o'i weled yn y gym- manfa yn Llanddaniel fel llawer ereill oedd yno mewn ymddangosiad o feddu ar lechyd da-dyddiau Mawrth a Mercher. Dywed ysgrifenydd yr adrodd- iad fod beio trwm ar deulu y ty y llettyai. Ein barn I ni ydyw mai efe a ddylai gael ei feio am gyhoeddi y fath ryfyg: am gyhuddo teulu parchus 0 beth lei hyn, a hyny heb ddim sail. Os clywodd ryw un yn dyweyd felly, dylasai chwilio i mewn i fater mor bwysig a hwn eyn ei gyhoeddi i'r cyhoedd. Gwyr pawb o'r ardalwyr na fu y frech wen erioed yn y ty liwnw ar un person; a pha fodd, felly, y gallai ei chael yno ? Preswylia yn y ty weddw oedranus, yngliyd à'i mercli, pa rai nid oes ganddynt ddiru at eu cynnaliaeth ond llettya dieithriaid; ond yn awr, dyma un yn eu cyhuddo ger bron gwlad o bobl am ymddyeiad fel yr uchod, a hyny yn holl anwireddus. pwy a ii yno byth mwy wrth weled peth fel hyn ? Fc allal fod eu masnach yn awr wedi ei ddrygu. a'u cviinaliaeth wedi darfod, a hyny yn unig drwy ddiffyg ystyriaetli un dyn. Gwrided 0 herwydd ei ry fyg' ?Y' ?ae gan Annibynwyr Caergybi gymmaint o o&! am brenethwyr ieuainge a gweiuidogion eu harda1 ag un ardal yn Nghymru; ac hefyd, y mae yno gyf- eiilion mor lettygar ae nior of;illis aill y rii.i tydd yn llettya dan eu cronglwyd ag unrhyw le yn y Dy- wysogaeth. Gobeithio ha chylioedda yr ysgrifenydd un adroddiad tebyg iddo mwy heb well sail, on id p. yn sier fe'i gelwir i gyfrif am hyny. Ac yr ydym ni am iddo gvwiro ei adroddiad ger bron y cyhoedd, a thynu ei tiriau yn ol, a gwneyd yn hysbys 0 ba le I y tarddodd y chwedl gelwyddog uchod; aa os na wna hyny tebyg ydyiy y darperir mesurau i'w ortodi i wneyd felly, a hyny heb rybudd chwanegol. I Caergybi. ö, ij. TLUCHES. I

I "PARCH I'R HWN Y MAE PARCH YN I DDYLEDUS." FONEDDIGION, Yr wyf yn deall fod pwyllgor i gael ei appwyntio (os nad yw hyny wedi cymmeryd lie eisoes) i'r dy- ben o dde. byn tanysrifiadau. &e., tuag at gj flwyno tysteb deiiwng i Mr. Abel oimner.Llundain, fel eyd- nabyddiaeth o'i wasanaeth i'r gwahanol enwadau. Ymneil duol yn Nghymru yn neillduol, ae i bobl Cymru ae achosion Cymreig yn gytfrediuol. Y itiae yn rhyw gymiuaint allan 0 gwrs gwaith gohebydd newydiliadur i d.lwy.i i sylw y cyhoedd yr ygtyr- iaethiiu hyny ag sydd yn gyssyilt edig a .symmudiad o'r natur yma, gall y gwna y pwyllgor a appwyutir, yn d'daniinne'i, berlfa:th gyfiawnder a hwyut. Y lIH yn deiiwng 0 sylw, fodd bynag, fod infr. A Simner, er's rhai blynyddoedd bellach, wedi rhoddi g' asallaerh gwerthfawr, a hyny bron yn gyfangwbl eijhuuan, i Ymneillduwyr y Uywysogaetli, a", yn wir, y deyrnas, er cael deddf neitiduol i sicrhau iddynt deitl cyfreithlawn i'w tai addoliad, o'r hyn y deilliodd y ddeddf a basiwyd yn y senedd-dymaior diw. ddaf—" An Act for amending the Law of Char- itable uses," &c. Heb law sicrhau y ddeddf hon, gwyr llawer am y llafur yr aeth iddo, yn ddidal, er at bed i'r gwahanol gapelau fawr gost a tlirafferth i gyfreithloni, yn ngoleu y ddeddf newydd, yr hyu oedd o'r blaen yn aiuraherffaith, ac nad oedd ya gyfreithlawn. Nid wyf yu meddwl fod sir yu Nghymru iial yw wedi derbyn gwasanaetli Mr. Simner i'r dyben hwn. Uwitii drycliau sylw mwyaf neillduol vir. bimner I yn ei litlur gyda'r deddfau hyn oedd y Meth- odistiaid Calfiuaidd t'ymreig; oud oddi wrlhy de ddf, win uthuriad hwnw ag y bu efe ei hun yn foddion I i'w ddwyn oddi amgyleh, deillia daioni sylweddol i'r holt enwadau ereill, nid yn unig yn Nghymru, ond yu Lloegr hefyd. Y mae ei hawddgarweh a'i gyfeillganvch i'w gyd- wladwyr, hefyd, pa un bynag ai yn Llundain ai yn Nghymru, yn gyfryw ag y gallai pob un ei efdychu, tra nas nits gall oud ycllydig ddylod yn gyfunol ag cf. Yr ydwyf yn deall i Mr. A. Simner unwaith wrthod yr auriiydedd 0 gael eyflwyno tysteb iddo; ond nis ga.lwn adael idllo wrthod etto-yr ydym yn fawr ddyle ius iddo; ae y mae yn rhaid cael ganddo tirucliu ei ysbryd haelionus ae anhunanol yn y peth Er mai brodor o'r Gogledd ydyw. etto teim]wn ei (o?npcrt?-n i Gymru oil; 0 blegid y mae yr oUo Gymra yn gvyerthlawrogi ei wasaneth, ac y mae yn gy fail! i boo GYlllro. gyKy nybet ffiynag, yn awr yw cyflwyno, gyda „2 rtWedus barcb, trwoch chwi, i'r pwyllgor pan Ifurli^ el Y pwysigrwydd 0 roddi i'w hymgais gy- hoeddusrwydd priodol. Nid ydwyf fi fy hunan yn Gwybod ond rhyw ychydig iawn am ),r amgylch ad- ,tu hjn; ae y mae ge][ of" fod llawBr yn gwybod Hai hvd yn 06d tm nn ty hun; Ua n?' fettth- y 1 ^611, 1 mi orme?) rhyw ychydi" ? ?i yp?y!?or. a'?h gofod ehwit?au ac 7 bydd fy Mwydd i rodd. fy nwy hadhng Y?, esgus dros hyny. yr eiadocl); &c,; I JJEHEUWR* I

I Y GOHEBYDD 0 AMERICA. I GoelMfwch i ni, trwy gyfrwng y FANER, ddy- chwclyd ein diokhgarweh mwyaf diffuant 1 ch Go- hebydd o America, am y sylwadau, neu, a gawn m eu galw yn fy?graphiadau pur ragorol a roddodd F bregethwyr Y Metho.it.tiMd yn nhalaeth New York, yn y FANER yn ddiweddar. Ni a wyddom fod ei nodiadau yn cael eu darllen gyda dyddordeb gan bob Methodist, a chan ddynion o enwadau ereill hefyd, Yr ydym yn hyderu yr ii yn mlaen nes ein cynnysgaeddu à bywgraphiad o'r ho.1 bregethwyr ereill sydd yn America, yn gystal a phregethwyr talaeth NBW York Hefyd, teimlwn yn ddiolchgar iddo am roddi crybwylliad am bob pregethwr, wrth ei enw, sydd wedi ymadael i'r Cytundeb, a'r lie y presvylia yn awr; ac hefyd, am grybwyll am y rhai sydd wedi dyfod at y Methodistiaid oddi wrth en- wadau ereill. Mae ) n, t gryn lawer o bregethwyr a fu unwaith yn perthyn i Gyfundeb y Methodistiaid ag yr ydym yn awr wedi colli ein golwg yn llwyr ar- nynt, megys Meistri Rosser, Cincinnatti; J. V. Hughes, William Williams, T. J. Evans, New York; John Davies (gynto 1 idolgoilail); Benjamin Jones, &c.. &c. Ai perthyn i'r Presbyteriaid y mae y Pro- ffeswr Evans, mab y Parch. E. T. Evans, New. ark ? Tybed Zia byddai yn burion i'r ddau ddyn galluog hyny, Mr. Phillips, Bangor, a Mr. Thomas, Liver- pool, n-ynnrychioli y Metludistiaid yn Ngliymmanta Gyffiredinol y Presbyteriaid yn America, pan yr elout yno y flwyddyn nesaf, os byw a fyddant, gan fod y Parch Mr. Roberts wedi (ryfod i Gymru fel cenad oddi wrthynt hwy; ac ni ryfeddem oil na ddeuent adref ag "enw newydd" ganddynt, yn wyffelyb i'r Parch. Dr. Phillips Henffordd. Y mae yn hytiod dda genym weled fod y Cymry yn dringo i fyny yn yr ystyr hyn o ba blaid bynag y byddont, a siriolwyd ni yn fawr gan eich awgrym- hd fed tebygoliaeth yr anrhydeddid y Parch. Henry Recs a D.D. yn gystal a'i frawd teilwng. Yn wir, yr ydym yn synu at bobl gall a dylanwadol Liver pool na buasent wedi edrych i mewn i hyn eyn hyn. Pwy o dan haul y nefoedd sydd yn fwy haeddol o'r fatli anrhydedd ? Gobeithiwn y cymmerir yr aw- grym gan ei gyfeillion lliosog, ao y gwneir yr an- rhydedd liwa ag ef cyn ei golli o'n mysg. PKESBYTERIAD CYMRKIO.

YR YSGOLORIAETH LEISIOL. I FONEDDIGION, Wrth ddarllen y FANER am yr wythnos hon, syl- wais dan y pen Ysgoloriaeth Leisiol," fod yn oreu, Miss Francis, o Ferthyr, 2il, Miss Llwyfo Lewis. Ni ddywedodd y Beirniaid v fath beth a hyn. Gan fy mod yn bresennol ar yr aoblysur o'r adjudication, ac yn sylwedydd crafl'us o'r liya a grybwyllwyd, yr wyf im hysbysu y cyhoedd nad yw yr uchod yn gywir. Yr oedd y gystadfeuaeth fel y gwyr pawb oedd yn bresennol, yn gwbl rhwng Miss Walters a Miss Francis. Dywedodd Mr. Leslie fod Miss Waltcrswedieanu yn or-gampus, os nid yn well na Miss Francis, ond o herwydd fod gwahaniaeth oedran, dyfarnodd y wobr i Miss Francis. J ITSTITFA. I

EISTEDDFODB AYERSTWYTH. I FmŒDDIGION, Caniatewch gongl feclian i ddyweyd:— 1. Fod yn dJrwg iawn genyf nadennilloJd prydd- est Spero (alias, Aaron Moehnant) ar "Dafydd" yn Eisteddfod Aberystwyth. Peth digon annioddefol oedd colli wedi i'r awdwr wneyd ei fedd" I i fyny fad ei bryddest mor dda fel nas gallai beidio ennill. 2. lihag i'ch darllenwyr feddwl oddi wrth sylwad- au Aaron Mochnant ar bryddest Catredydd (Cyn- ddylau), nad oedd y Beirniaid wedi cralfu ar ei diff- ygion, yr wyf yn anfon y dyfyniad canlynol o'r Feirniadaeth arni: —,l Pe cymmerasai yr awdwr athrylitlilawn hwn fwy o bwyll i ddethol ambell air, i brofi ambell gymmhariaeth, lie i weithio ei brydd- est allan gyda mwy o ysbryd barn, buasai yn agos iawn i ennill y gamp." Gwel Beirniadaeth y Prydd- estau ar Dafydd yn Yr Eisteddfod, in dal. 281. 3. Nid wyf am amddiftyn y Feirniadaeth ar y Pryddestau Barned y wlad bellach. 4 Tro go felyn oedd i Aaron Mochnant ysgrifenu i newyddiadur seisnig i ddifrio ei genedl and rhaid maddeu cryn lawer i'r somedig. 5. Os yw Aaron Mochnant wedi gwneyd cam a Pnryddest Cynddylan, yr awdwr sydd i ofalu am yr eiddo. 6. Os yw A. M. yn teimlo yn ammhleidgar, bydd- ed iddo ivel-d yn dda ddyfynu gwallau Spero, a boed rhyngddo a Mr. Francis, Rhyl, am y canlyniad. 7. Yr wyf yn meddwl fod yn angenrheidiol i ym. geiswyr mewn Eisteddfodau gael llawer o ras i dawel ddioddef eu mynycli anlfodion. Ond am y dyn fyddo yn barnu yn mlaen llaw y bydd ei yya'ith yn sier o ennill y gamp, nid wyf yn tybio y medd Urania ddigon o ras i wneyd y eyfryw yn ddioddef- gar. L, U- JBRU-AID. I

AT .MR. THOMAS WILTIAVIS, CAEROYBI. I FONEDDIGION, Derbymais lythyr cyfrmachol heddyw (dydd llrcher Me.ii 5ed) trwy law y Parch, V. Oliver, oddi wrih y Mr. Thomas Williams uchod, Y. galw am if dyou fy n"driaa yn ol, mewo cyssylltiad a hanes y drwedd., Mr. W. P. VVilliam-s LI mberls, yr hwo a fu Urw Awst20 ed rwy aiteithiau v freoh wen. Yr oedd ar Mr. T. W. e'sieu i mi alw fy oge rlaa yn ol heddyw yn y FANER. Fe all.i y gwel hyn, nas gulaswi), os gdllaf rywbryd, ac er mwyn gWHeyd y cjg, ni a ddecbrt:uwn cbwilia yr hen i yn^r f i edrycn a g«wu rywbetn ?ydd emea 1 ni ei di u yu 01 m wa os.yittiad a'f han-s y beiir po"1 Caer- ?? Y? ei gylcb, a hyny mewn eysylltnd i ma'wtheth a,?"" ?!r.I v t) ..d i.? g- W. Ph. W., th,.r. A,?.i- byuol y Bils, galm yn of, Ci'eg Aberhonddu. "Ac we i dyfaa (sdrcf), uetb am duitb S.bbaih i Gergybi i bt"tlgethn." ¡)y; a .ir. f. A'f canlyn,ad fu iu.10 (yue.1 yn wael y boreu Liuo e'lOiynQI" mae y rhaa yna yn wir, i mi ei gael, a galiaf nodi y ptrsqp. "Ad ct" adrel." Y u ae bwu yna yn wir bob llythyren, nil. taiiia ntib ei walu; on! p, ddiwnod yn nhorpb yr ",thno., ni ddyv?dir r ou'l le ddaeth yr on wyihnos, a', dytiu 1,1?n y o,,ir am d. A ?,by?, i'r I.fyci da..g.s e> :oou:,(dul¡ I:> flC;e I ,'W rionedd etto. "Y m« b trwm .r d? u u y t? H< < tJu yn I'ysgu 10S Saboaib." Y inae y fr ¡ ùt!"t. yuayn w r, ni chly w lis (id in uiw, oleoer oel, c íltÜ ar 1,11 i y Y .htfdWK y iriw ? 7. g I wr, ao uis ga lat a w nou i oi, ,? y mae ugeiniau 1n y c#.uw;d<<, c ,I dd¡wed.í 'y hun ea bin), "ulI u>weya foa be o, no y UJ." yd yr at*, on; II. o ydych yu cael aiiwi e d g.n P'D.uuyn> dyleoli fo i yn ddioict'gar i mi am hyai>ys» byny t: rnwyn i chwi gael mantals i ddileu y cyhudiliad y mne y lllawB yn ei roddi yn eich herbyn, pwy bynag ydvch. A hyoyaddytMeehwoeyd,yai)oMfot)t?yr ,(„ #1 fel hyn, i dd?fdio fy t.<hMb) 4, m ddy?yd 1aCI¡. pa beta y mae dynion yn ei ddyweyd »m d-nooh. 2' mae yr banea wedi erbaedd ein clmtiau ni yn y pI tl¡ Y hyn,.it.d?d.cae)eiro.!dim.w.?)y)).y brae berson yn dioddef rtitiau y clefyd hwo." y ??" frawddeg yna yn wr' 01, 'c yn ?ir i uge!nna e 'n' gaHwn nodi y person a glywsom gychf, a Chl¡;el lawer gwaith ar ol hyny gan benoBau ereill. Chw.i. Can dTi heddyw, ao yr oedd y rhai hyny ya dy,.? ala bod wedi cly wed lawer gwaith cYn 1 r YSSI!F Yllldd:ng EO ac felly nis ga!iwa alw ban yn 01. Oad ni ddywe?ij  bod y. wir, a gobeithio .ad yw. Ac us YdYw h aa E¡ ?irionedd, yr oedd rbyw Mystytiaeth ddfehr?)!)j,? eu medd'atinu paa y gwnant y fath beth," Mjs g,i|af nn cyfr f gondemnio y frawddcg Y08, heb yn gy-lat r frawddeg o'r blaen gael ei dileu. N?d oes genym ond 1 t f &wdd? etto yo y paragraph dan sylw, ac ? mae h Uo fel by. "Ond ne?.'pyth?f-o?, dym, yr boll gost 00,0 ilafu,, ila golwg "i, yn wastraff a idwe to, a hyuy trar d4iotaiwah' Deu an/styriaeth un teulu." A cbymniercd yn ganiataol fod yr o!1 hanes yn wirionedd, f6i a y gwnaethum J, ac UReiniau, os ?d camodd b,b lawg l pwy Cuasii yn gall a caaaumvio uu &air o'r ffa "d ?g Yna etto ? Yo awr, dyna ni wedi myned trwy yr holl bara>rapi,* a byuy heb alw ond un gair yn ol; ac fe wel poj rt nas galiaf fi dynu fy ugeiriau yn ol heb i'r par,ohm hyny a ddaeth a'r baoea gyntaf dynu eu geiiUu YG 0,' oydd fy ngeiriau i yn rbwym o sytf)?, aehM y t,,?? wedi eu badeiladu ar hanesion prsan,u eredl, a'r rh"t hyny yn berg,mdU ag yr oedd?o yo ymddiried i w gWi; i??,e,d. Oad y .n,? yn wir (idrwg?eoyf fod y hth ». huddia.d yn cd-I el roddi yn eich erbyn, ya enwedig 0j ydyw yn gyhudd ad anwireddus; a phe buaiai yo i jotiodfi, leI i dy wed lla iter, dylasech ei chael yn |)Wer tryroacli. Oud er mwyn y personau hyny syd 1 ,yn cael eu cy- huddo, ni a gymmerwn ein hyfdra i ddyfynu than 0 Iytuyr cYlna"caol Mr. Thomas Williams, pi uu syd;i yn gwadu y cyhuddiad a roddii iddynt gan y iliaws ('c Did y fi yn bersonol):- 8111 I'VN ol dymuniad gweinidog a diacaniaid eglwys y Tabernacl, Gaergyb, yr ydwyf yn ys^.i enu atocli y wa th hou (set at y Patch. U. Oliver). V. msentyj dy. muno .rnoch hysbysu awdwr yr erthygl a yniddduaosodd yo y FANER am ddydd Mercherdiweddal (Alt,t 29iia) dan y penawd Ll.nberis," mai anwiredd i.oilol ydyw y cyhuddiad a ddygir yn erbyn y teul i lie y bu Mr. W. P. Wi/taws yn lletya tra yn -too yma y Saobatli cry. bwyliedig. ivide yn wir fod y frech wen yn ein iref, et's yn "gos i flwyddyu; oild trwy drngaredd, y mse yn lUi. h '11, Id nad ydys yn gwybod am un case ya breteDoo), ac Did aedd end pur yobydig yn diodael daui pan oedd M Wilt ams yma, ac yr oedd hyny y.pen arali i'r dref. Ni bu oad un case air frech wen yn 3r rdil lie y bu Mr. Williams yn lletya, ac yr oedd hwnw tua'r Nadolig, Et. fyoiwo arnoch b>soy«u yr ysgrilenydd ein bad yo ay. muno itruo dynu ei eiiiau yn ol, a hyny yn y rANER nesaf." Gadawn y rhan ar11 o'r llythyr, am ei lod yn rhy Uwrneiaidd, ond gobe thio y bydd i hyn fod Y9 rby. budd i bersonbu rhag ilunio anwireddau ar byd y »Ud( ac ond i'r ielidith ddisgyn yn ei lie priodol, bydd,f fi Jn iach. Ond, p? byddai i mi gym.e,yd rb.?u I;ytily, ?'w frdu yn gy(ac, a'i icddi yn y gbrian, dyi?a a yd?.i ei dynxed. Nid ydym i'w gradu, achoa Ie ddywel fel hyn mewn un rhan a bODo-" Mae yr boll ysgrif yn ac. wicedd noethlymulI." Wedi dofilen h%n yna, dyweda?o ai gwir hyn I Ai tybed na chafodd ef addysg ? At tybei nad oedd yn un gobsithiol ? Ai tybed na tu ef y" Nghaergybr? Ai tybed na fuy frech wen aruu? Aianwir- edi yw ei fod wedi marw? We', os ydyw yr holl ysgiit ya lillwiredd, mae yn rhaid fod y thai yna yn annitetii. au, ac os follY, yr ydwyt YA galw y cyfa.a yn ol, ac yn erfyu am tadueuant pob teulu a phernon yo Ngoaergybi, -Gokebydd.

AT OHEBYDD Y FANER YN BETHESDA. SYR. Dywedwch yn y FANER, am ddydd Meicher, diwedd- af, fod dau wr-ieualngc yn chwarel Cae braich Cetn, wed hollti llecbau mor deneu fel yr oedd 64 o'r lleohau yn myned i 4, modfedd. Y mae yn bleser genyf fiar>au etto ddywedyd fod dati o fechgyn ieuaingc, o'r enw G. Williams, a R. Davies, wedi bol ti ilecbau, yo cbwarel S. Holland, Esqr., yn Ffestin og beddyw. Mor deoeu til yr oedd 99 o'r llecbau yn myned i ih modfedd, rowy 035. Teneuacb etto os ces modd fecbgyn. Yr E,ddoeb. TVST,

CEINEWYDD A'R RFDDOEIDWAID. FONEDDIGION, Clywa a tod yr hedègeidwaid wedi gromi yn arutbr wrth ly llythyr cyntaf ar y testyn uchod, a'u bod wedi pe-dertyno detnyddio yr ysgiifbin I ymladd H ml aT faes 1 FANEB. Dyma hwy wedi dyfod yn mlten hefyd yn y ihifyn diweddaf, yu casl eu cyonrychloli gan un a elig ei bun L'ygad-dyst. Barned y cyboudd wrth y llythyr hwn am en gsllu ua medrusrwydd llenyddol. Fe albi su bo'i hwy yn ddigon parod wedi gwoled eu dythyr mewn gwisg argraphyddol i dybied eu bod wedi dyw- ohwelyd holl gybuddikdau Anti-Mormon yn ch*ilfii* 11 iawr. Yr wy f ya ddigon boddlawn iddynt y acbwyddo etto at y gwynt eedd yaddynt o'r blaen. Nid ots g-Byt ond gobfithio fod diequ o wydnweb yn eu Lauwisg gtoeoawl i beidio a thori gan nerth y cbwydd, U" or cyhuddiadau yn unig y maent yn geisio dafiu ya ol fel camgybuddiad, sef yr awgtymiad a wuaed a' ,egurdod y fraw ioli«th hejdgeidwadol. Wele ddyfyniad o lythyr Mygad-dja*, fel y gallo y darlienyddgaelmantaisr welel cipdre'm ar atr rybth ymrenymiadol beddge dwad:—" Y mas Anti-Mormon am gyhuddo y rhai hyn (jr bedded- waid) o fod yn ddynion segurliyd ond aid telly yo holl- ol, o h-rwydd an p-th." Os aylwir ar y gair holtul," "r ddau air bychan "un petb," gwelir Bad oedd Llygad. dyst yn tykied fy -nod yo ell iawn o'm lie wedi J: cwb). Omd rhywbeti t^byg I ofn yw y catgiud naturiol ellid dynu oddi with y dyf)niad uciod o lythyr Llyg,.¡.rlysl- Y m.e yr heddgeidwaid, fel dosbaiti o ,«ytidwyr yu y wladwriaeth, bron a b id yn segurswydd. w r, ond y mae un peth" yn rhwY&lr iddyut fod yn ■' h,,Jl?, f?lly. Jë, dim ond un peth. Wel, gadewch weled beih yw yr un peth gwir we thfanr hwnw sydd a digon o rinwedd ynddo i achub neddgeidward y rhan hm o s r Aberteifl rM syrthij dan y cyœm.iad o fod yo legu.wyr. Byma fe-" Y c?ie yr heddgeidwai a d iga yn y Cj'newydd fwy na haoner yr amsar a beuDo. wyd iddo i wiithio yngwysio i'r Petty Sasslons yr ara, r,w bersoaau hyny sydd &'u fftwythau yn amltiau yo y Oeinewydd a'r gymuiydogaetci trwy dori y se thfsd *or- hymyn," Gallai y dynion sydd yn byw yn y ilmad (osoesyno ta,) dybied fod grym yn yr ymresyiniad cirwra<n (') uchorr. 0 ni aiD d'ig ilion sir AbcrLoifl, a hymmydogaethau Aberaeron lJo'r Ceiuewyddyneupntb, gwyildaul yn eithaf led yr ymresyaiiad yua >n myrieil n mheli iawn i fcrofi y cyhuddiad i'w herbyn, a-'nil i'» wrthbrofi itl y butiedid iddif rd. Waith nid ywy Pelt/ Ssssious yn cael eu cyiiiui bob dydd na phob yu ail d, dd. Ce wydd ioleu o eiddo L'ygad dyst ydyw y llysuafeild gseuwyuilyd ytiti yi amcma daflu ar gymmenaJ y C i- uew;'11 a'r gyminyd«gat.(h d u y goutd o aoid:i if,.a yr he uij<-iuWai i oddi wrth y cjhud i'nt o Lid yn s-gurl yd. 0, na i o s ganddynt rywneiii cryucd 08 hyn yna i'w ba u iditfyn, druaiu o huuynt a\. oaui- d iffyuiaetn. 0" ydyw gwysio yr ychydig bcrsonau a idigwydd weithiau yn y gymmyuogaeth haD (lei mewn oymmydogaetbau ereill, ysywaeth) droseddu y seltliled gorchymyn yn myned a mwy oahanner yr amser » ben-

R.. ?M cyn cvfelrio at crefydd  ledtg. Yr hyn a wnaeth St, raul J yd S jM ldlg, Yr hye a w?,i?th Kt, P?' '?t?'? ydo.f pr?tthn v Dnw ? wnaeth y byd, yn g;otaf, gan mal 01 fodoiaeth Ef yw ..U crefydd, y???'??i"Dyn.-r crefydd nac angen am d?M om tytt?t yn bodoh. Dyn" r duvrinydd Gellir .??nfo(I F un llinellau y i gy..erid, ewn esainplau eroill: iioflwyl y rliai .??? ? ? ?- 0 flaerAairdd a Ilenor iori banner dall. Yr oedd yn rhesymyad prydfortb, cryf, a dlguro, yr hynydoeddyu??? arall ynddO megy. ap03tol ? chenhadwr RM fod gandda I brofa ^trwr J d cyfiawnheir Jn (yr bf» ^"X'a viii.), »° odu EermoulOl- jRhuf. in., 1„w ??ig am mod ''gweithredoedd dded ma .ndd",YO I""((. Jo?eth egiwysig <yr hyn ????p?Jroh?d- ix. x xi. ), "c n.d P???' t Urctmili ? yr c!y"'?"t ""??.dd), M goi?? ? y „ Vn bfi'ffaUk, yn gymmaint a body ?'?"°"Y??.?],nn) ond g?eisi.?i Apu?t 'I ?Yrf?i?y oed i>a Moses ac Arclioffej .it i<ul di ? hn ? rh?ori ar A?on, yr byn a Rri««hawyd ?.ddo yr vrE?.stol at yr H?b????i,l a bod Cristoi ?eth yn gn-md y licrmydd anfarwol "Y?,fyd, &f ,,?gyf.di?'i gogor.eddus i traint gwobr, a buddugohaet), ??hwy. ? y ?ith gref o ad?yfodi.d y By?yd I fel Y gw?ti, yn 1 Car. xv. Vn yr esa?pt.u by," heb nodi ?y ?fyddif St. P?I yn Ihesymydd trwYHdl, fel na ddichon ?bei wrthbrofi Dy?uuchynod?u, ac un o neiUdnotion ei gymmeriad me?s swyddog Gan fod ei osty?i?iddrwydd (rhinwedd ragor mown Cr!Ftioii) gy" dvn.doddcU?yn'??? .f o'r h.11 .d peid??h ei g? dd??ll -Y, M-M ef yn un "o'r holl' '?rdderch.x'u' y.?.. A sant .??r odiaeth oedd ef h.fyd. Ymwitt">'lodd "j1, ?dd ynetwidd. er?yn ???? Swy? ,eth ei W?-cdydd CYch?Y"?'id y I?.de??f- yn ysbryd v Gwobrwywr, M ni orph?ys?dd hyd MS cY1'haedd y cyrchnod Cyfyngodd <??''°'? ? d,i-?d.?,bod Cn?t, ei w?MMthu, a bod gydag ef bytti. Y t.t gra pe.?,f yw ffydd, gobaith, cariad, y rl?.i ydyt -??"Y? t'i chedyrn Dafydd, yn ?"?thi.,d byddinoedd. OoJir Hen. y deml ysbrvdol trwy gyssylltu y naill nnwedd yn v llall niegys y rhoddid modrwyau lleni yr hen deml y n I bachau Jes y byddai y yf?,. 1n ddifwj?h-"( eowch at e.cb Sydd » Yn ?r, meddyUwch f «» ""8" o!deb dymuniad?'r .p.?tol; ,i Y."Y??eg,i;?i 11 to i ?anaethu y byd, yr eglwys a D, ?i y..r.dd,.d ..i.l i fya?wni ?i ?.ith ei yme?ad at g"iwecW ??ithr?dd- ei ymwttho?ad A duwiau r byd, ebwaDt y lIygad, chwanfc y cnawd. a balchder y bywyd; ei ffyddlondeb cysson yn y oyflawniad o I ddyledswydd- au, yn ilgliinol y cyfyngderau mwyaf, gan gaelei pwro gan y gobaith gwyufydedi, ei wroldeb di.-Udio yn mhresennoldeb y perygion gwaethaf o bobi p«Mi,, ei orfoledd mewn gorthrymderau; ei ymnrost yn y groes, gqn gasanu, llwch ei gwarth hi; ei ymorphwysiad diys- gog ar "gadarn sail I)uw ;» ei bardeb d.trycbeulyd yn nghanol cenhedlaeth drofaus a drwg; meddyliwch am yr holl bethau hyn, ac "Od oes un rhmHedd arall, inoddyliwch am hono, a chewch bob rhinwedd yn yn. ddisgleirio trwy ei gymmeriad, a phob gras yn cael eu mwynhau ganddo-boll leni Y deml wedi ea gosod au trefnu yn eu lie, ac yntau yn Uristion "ewbJ oil. megys y dywedodd with y Cristion o "fewn ychfdig: Act. xxvi Si'J Nid wyf fi yn gwybod am un coll, un diffyg, nac un bai ynddo; ac yr wyf yn credu mai gorehwyl trafferthus ydyw cael hyd iddyi t. Yr oedd ei fywyd yn gymmaint o "gampwaith Cristionogaetll ai dioedig aeth; canys nid efe oedd yma, ond Crist oedd yn byw ynddo ef ?''Gan ?od v rban hon o'm Mythyr mor faith, terfynaf yma, gan addaw cymmeryd golwg ar y defnyduiau ereill sydd yn St Paul" i gyfansoddi awal arno Gan (y,mlld yn bwriadu ovfwynebuawdlan y Gadair Wag il r 'testyn, y mae hyny yu rheswm dros fy manylwch maitb gyda'r t(defnyddiau o leiaf, dyna fain r