Baner ac Amserau Cymru

Y CHOLERA. FO.NEDDIGJOV, Witfi dfUriien y FANSR yn awr ac yn y man, yr wyf yn gweled ynddi liwer o banesioo am y cholera, wedi eu ysg, Henn gan wahanol ohebwyr' Y mae y rhai hyo, y fi raeidwl i, inor groes iV gilyid ag y mae yn bossibi M id wyf yn gwneuthur un eithriad o baithed America Os lIa sefydlir moesoldeb oyffredin y wlad liono yn y diwedd ar addoliad Duw-Cristionogrwvdd clan nawdd neu amddiffyniad y llywodraeth—ni wna ei boll Iwyddiant masnachol ei hachub rhag anffyddiaeth neu Rlbyddiacth, neu ofergoeledd o'r natur waetbaf a mwyaf diraddiedig. Y inao gwirionedd y sylw hwn yn deehreu cael ei gydnabod gan ei chyfeillion penaf: gwel ^ylwadau Dr. Dwigbfc ar lywodraeth Connecticut, yn mysg ei draetliodan ar yr Eglwys, pen. if. av sefyllfa America, gyda'r cyfeiriadau ereill.—Tidtihoduu ar yr Byhvos, ym Leyyw, 1838, i ddim fod, Fe ddywed un mai yn yr awyr y mae yn llochesu, megys niwl iiwyi aiall a ddywed mai ei locbes ydyw budreddi; a'r iUI a ddywed ei fod yu cael ei achosi trwy fwyta lIydau ac yfed diody-id med^wcl. Pa un o'r rbai hyn sydd gywir nis gwn y ivir, y miteyn ammheus genyf a oes yoddynfcrywbeth at reu y cholera. Os yn yr awyr y n)ae, pa fold y mae amboii i dref beb. dio a'r Hall yn Ihwn 0 hono: y mae dirgelwch yn hyn. 0. dywedwn mai Rhagluniaetb sydd yn cadw un dref, oni allwn ddyweyd ei fod yn cad ei anfm i'r dref arall. Hefyd, 08 0 fudreddi y mae yn dyfotf, a ydyw ein tref. ydd yo futrach y flwyddyn hon na'r blynyddoedd a aeth- antheibio! O. ydyw yn dyfod trwy fwyta llyaiau ac yfed diodydd tneddwol, onid ydyw y bobl yn bwyta Jlys- iau ac yn yfed diorlydd meddwol bob blwyddyo ? We', o ba le y daeth, a pha ham y dteth y tlwyldya hen mwy n^r blynyddoerfd o'r blaea. Y roae y gofyiiad cyntaf yn eslur; on,1 am yr ai), Rid oes yr nn dewin a all ei atteb. Yr ydym oil yn gwybod fod gan ein Creawdwi halnt yn rhodio yn y Wynyddoedd. Y mae b?n v? newid ei gwrthddr?eli bob blwyddyn—fe fu yn bur dost ar y pyt&twe, ar y defaid, ar y gwartheg, ae yn ddiweddaf oil y mae wedi eia taraw ni, ga-i ein hysguba :¡dfc:s yg:;<!j: i:r tb: sdg;;Jy f;e:,b i fory y by id yn g.?dd y..? iad. Yu ?i,, Mr. 0.1,, bydriaf ya synu ein bod yn ca-il byw awr yn y fath becb. odau mor ry fyus ac sydd yn cael eu cyflawni yn y dref fawr hon. Fe ddywedir fol yma 0 bedair i bum mil 0 buteiniaid yn rhodio ein heolydd, a llawer yn byw megis gw^r a gwraedd prioi, heb fod erioed yn y cwlwm u?dd, ?M't hwn Y mae lkwer o ftrched yu cael eu cadw gan wyr priod yn ddirgelaid,J. nad ydyw y gwragedd yo gwi bod dim am denvnt. Y mae hien yn bechod ofea wy; ao os gofynir i'r gwragedd cadw yma pa le y mae eu I<ýr, dywcdant mai trafaelwyr ydyw eu gwyr, ac na fvdd nt eartraf ond pur anaml. Ond dywed Arglwydd y I llujedd, Wele fi yn anfan amynt y cleddyf, a newyn, a baint, am iddynt wncuthur ysgelerder yn Israe', a gwneathur godineb gyd, gwragedd 'eu oycnmydogion, a minMu yu gwybod, ao yn dy.t, medd yr ATglwydd," 0! sobrwydd fel y mae y Sui yn cael ei (ireulioym'i— un ft'i fi, y Hall a'i ieir, arn.il â.'j adar, un i'r stop, y Hall i'r dafatn, cwfRo yma, ewffij draw, un i'r wlad, y Ila!) i'r mo-, a phawb braidd am d(!i!'yr»ch allauol, Ydwyf, &c,, lEeerlon. Lt. I

ANI5RCHIAD SEECaOG At ll'einidogion yr Efengyl, a Swyddogion eglwysig At¡;e!i:Z°ft ,d ?l,,?jqdd?l, 'fllef%; I allan o'r newydd i bleidio yr aGllOs Dirwcstol, BAROHEDtG AC ANWYL FROD-IR, With anfon yr aoerefciad hun atoch, gallaf dystiol. aetbu mai gwir ddymuniad fy nghalon, a'm gweddi ar Dduw dros fy cghenedl, sydd er iachawdwriaeth. Yr wyf yn dvmuno cyncyg i'h sylw o'r uewy^d, ffordd ,!or ac effeithiol, i symraod y rhwystr penaf oddi ar ffotdd HwyJdiant yr ef"DI1;Y!, a dedwyddweh teuluaidd a ffwladol tril\"olion ein gwJad; sef trwy ail scfydlu Gym* d"thasau Dirwestol yn mhob ardal a cbymmydogaetb trsvy ein gwlad, a cbynnal cyfarfodydd dirwestol yn gys. son a ffyddlawa, fel pob moridion arall o ras, er eglufo a iHngos y rnawr dwyll a'r niwed sydd yn y gwlybyroeld m-3,ldwol; sef yn yr elfea faidwol (y gwirf) sydd ya- ddynt. Y mae ein g..yr mwyat d?s»edig aduwiolwedi gwneyd yk, hysbys, n'd yn unig y gellir llwyr ym»rtiiod a'r gwlybyroedd meddwol fel diod, nid yn unig hebdderbyn dim niwed trwy hyny, and bad yn iaehach a galluocicli i gyfiawni pob cajed-waith, a hyny mewn gwahanol hia; soddau; ac hefyd fYVI yn liawer hwy i wneuthur daioni i chw ei-b hunain ac.,i oreili. Ond yr hya ya beiaf a'm tuedduddi gyfeirio fyauerch atosh y Width bon, ydoedd ystviied y gallai ddyfod 0 dan sylw nmryw a honocliyn e;cli ymgynuulliad pwysig a bendithiol yn Nghaernarfon. Yr ydym wedi cael profbn amlwg ac anwadadwy mae y fasnac'i fiddwol yw y rhwystr penaf ar tfordd Usydd- iant yr efengyl, a'r gwrtaith mwyaf effeithiol tuaj at gynnyrchu pob maih o bachodau a tbrueni yn mhlitli ein cenedl. le yr wyf wedi Gael prwf perffiith a thrwyadl o'r fasuacb. Yo un peth, tiwy fy mol wedi bod fy hunan am dair blynedd yn y fasnacb, yo gwarthu ei gwahanol nwvddau; mewn gwino,dd, gwirodydJ, ewrw a porter. Ba genyi lyfrau a cbyfarwyd liidau i wyhod pa gyrn- mysgeld a ellid eu defnyddio b.g at eu hadfywio, ar ol iddyut farweiddio; inoddion i'w beangu I>'u pureiddio, a'u guneyd yn ddytnunol at artshwaith yr yfwyr, Ond er i mi wybod am pethau hyn, ni oidsfai fy nghydwy- bid i mi eu harfer, mwy nao y goddefai i mi agor fy urwa i fasnacliu ditn yn y pethau meddwol ar ddydd jr Arglwydd, tel y mae arfer rlui. "Nid i ni, nid i ni, 0 Arglwydd ond j'th enw dy hun dod ogoaiant." Cafais yn nghorpb y tsir blynedd \y buoin ya y fas- naeh y prawf goreu o'¡ natur a ellid gael; 0 blegid yr oedd hyny cyn b id son am ddirwest. Felly yr oedd geuyfliaws mawr a gwsmeriaid pirchusaf yn y dref, perthynol i fyd ac eglwys, a lhli crefyddwyr, pregeth. wyr, a gweinidogion o Ysmeillduwyr ac Eglwy=wyr; cyfreithwyr, meddygon, a masnachwyr y dref. Y gwir yr wyf yn ei ddyweyd, nid ymirostio, ond er d ngos nad yw y fasnacb i'w dymuno ar y tir goreu: am mai mas" nacb beclndurus, dwyllodrus, a dinystriol ydyw a" y tir goreu, ac sydd yn twyllo lie yn llofruddio ei pher- cbea yn gyffredin cyn hanaer eu hamser, a'r rban amlaf a dan y cymmeiiad 9 fod yn feddwyn, 03 nad yn hun. anieiddhd; 'a chwi a wyddoch yr hyn a ddywed y Baibl af byo, sef nad oes i un lleiddiad dyn fywyd tra- gwyddol yn aros ynddo ef. Buom ya tifla fy ngolwg yn ddiweddar dros dafarnwyr oedd yn byw yn fy amser I yn y tair tref nesaf at.f, y ibai o ddynt yn byw yn- ddynt y pryd hwnw, gan ymhoii, Pa le y maent hwy ? ?id oedd ua atteb, oud aUeb tywyll yn adsain eilwaitb, "Pa 1e y maent?" A thrachein "Dyn a drenga, a pha le y mae 1" Y mae yr hen hudoles fsddwol wedi eu gyru ymaith cyn banner eu hiimser er y buasai y byd yn well, a'a teuluoedd yn well erddynt pe heb fod mewn cyssylltiad a'r fasnach feddwol. Adwaenem y pryd hwnw dafarnwyr oedl ynbywya yr un dref a ni,5ac a nryw 0 honynt yn wyr 0 gyfansoddiad oidarn a nerthol, ond a Inddwyd ganddi hi; ie, gynnifer a saitii.'o beiau teuluoedd yn olynol o'r un 10 a ddifedd. wyd cyn cyrhtedd prin canol oed; a'r oil 0 honynt yu ieuengach 0 flynyddoedd na'r ysgrifenydd ar y pryd, ac yn llawer cryfach 0 gorpholaetb. Fel y mae priodol cymmhwyso yr ymadrodd ysbrydoledig, gan ddywedyd, Llawer a gwympodd hi yn archolledig; ie gwyr grym- us lawer a laddodd hi." Ond yr wyf yn tybied er's amser beliach fod y nos eddwol wedi cerdded yn mhell, a'r dydd wedi nesau, a'i bod yn Dawn bryd i ni fivrw oddi wrthym weithredoedd y tywyllwch, a gwisgo arfau y goleuni, a rhodio yn weddus megys wrtb liw dydd nid mewn cyfeddach a neddwdod. Yr wyf yn tybied ei bod yn llawn bryd i'n cymdeithasfaoedd ail ymaflyd yn yr achos, a dwyn yr eglwysi a'u swyddogion i adnewyddu eu cyfammod. a Wneuthur y gweithredoedd cyntaf, rhag i'r Arglwydd symmud ein canwyllbren allan o'i le. Y mae yn rhaid i ni addef er ein gofid nad ydyw hi arnom megys ag yn y misoedd o'r blaen; ï ygellir prioMi y geinau hyny at rii 0 aglwysi ain gw)ad y dyddiau hyn gyda golwg ar eilunod Bacchus:—"Ephraim a ymgyssylltodd gg ei. luriod, gad iddo," Ië, a chwaneg, "Hwy a roddasant i'r Nazareaid win i'w yfed." Ië, a hyny ar ol y gwas- 1'iaetb mwyaf cyssegiedig. Ië, mae mwy nac un a fu In treithio 3C yn prsgethu yn erbyn yr eilunod Bac.hus vo awr yu cus inu yr eilur, a hyny yn n&wydd y brod- P Pa ryfedd fod yr eglwysi mor ddigynnydd, a'r gwer: 1 il wedi seflll mewn parthau o'n gwlad, Be mewn rhai 1 trefvdd y dyddiau hyn" a chynmfer L'C aelodau [ iwyeig yn britho y tafarndaj, a hyny byd yn hwyr; a Uiaws mawr o'n haddoldai heb gymmaint ag:un cyfarfocl dirwestol brsidd unwaith yn y flwyddyn. "y pJIJ oil sydd glwyfuo, a'r hall galon yn Ilesg." Fe allai nad anfuddiol dwyn ar got yn y He hwn ychydig 0 benderfypi;dau ein cymdeithasfaoedd ar hyn yu y B d. yn y flwyddyn 1839, ao yn Llanfaircaereinion yn y flvydlyo 1810. Sicrwydd Dirwest yn ei pher- thynas 6, swyddau yn yr eglwys, an yn yr Ysgol Sab- bath ol. rW r oedlid wedi rhoddi annogaeth mewn cymdeithaafa flaenorol i beidio cyfodi ihai i swjddau eglwysig heb fod yn ddirwestwyr. Yr oedd rhai siroedd wedi ystyried hyn fel deddf, a gaeithredu yn gyfattebol; ac yr oedd thai personal! weili gwrtlupynebu all nad oedd and aanog- aeth. Ac fslly yr oedd yn augenrbeidiol cael ail sylw oyradeithasfaol ar y mater. Wedi oryn ymiididilan, penderfynodd y gyradeithasfa na byddai i neb gael eu dewis yn swyddog nao athrawyn yr Ysgol Sihbathol heb fod yn ddirwcst'sr; S,lwydnadywy penderfyniad hwn yn diswyddo y rhai sydd eiaoes mewn swyddau, er bod heb ardyatio yn ddirwe8lwyr. Annoser y cyfryw rai mewn tiriondeb a doethineb 1 ymuno a'r Gymdeithas Ddicwsstol. Hefyd, gyda golwg arleoedd newyddion yn y Goror, &c., y mae eithriadau yn oddetol. Ymatferwn ffydd yn Ngbyfammod Dtlw, Erirych yno n'o gwna yn ddisgwyl- gar ac yn awyddus am y tywaUtiad o'r uch1 lder." LEWIS EBWARDS, Cideirydd. ROGER EDWAIIDS, Vsgrifenydd. Yr wyf yn tybied n>d oes "ngenrheiJrwydd am chw.ne,u, and galw a thaer gymmhsil yr holi eglwysi, a hytl3- van ddywedyi, "Coth gan hyny 0 ba le y syrth- iaiit, ac edifarlia, a gwna y gwei Hired ae Id cynt.f." Ydwyf, yr eirldoch, M. AB W.

Y RHYW FENYWAIDD YN PREGETHU, &c- At Gilt Hiraethogt MRI. GOL., Goddefwch y waith lion a mi a lefuraf yohydig etto ar y mater iiwu. Wrtb ddecbteu yn awr, yr wyt yn hya- byw i Odt Hiraetkog, ac i bawb o'm gwrthresymwyr, Jr byei oli, mai yr hyn a ysg ifenais a ysgrifenais, ac nad oes yr un gwrtliresffm sjd i wed! ei ddwyn i'r mass ya fy erbyn yn y rod 1 leiaf wedi pjri i illi wyra dim odd! wrtb hyny. Ar y cyntif, yr oedJwri yn ystyried llythyr Gelt Iliractiwg yn y FASER ddiweddaf islaw syiw g, y, a diau mai felly yr edrychir arno gan bob dyli ditaglarn ac felly, nal oedd yn werth colli amser, gwastratiu eich gafod, a bliuo amynedd y darllenydd i geisio ei atteb ond rhag iddo giel lie i ywffroatio yn ei aim, a, I fod yn ddoeth yn ei olwg ei hun, gWDafychydig noviadau arno yn awr. Nid yw wedi gweled erioed ddim nr.wredd na phwys- ig-wydd YD y gw.iith, Oil chwaith yn dealt iiaturpregetha yr efe: g<! ond i raddau bychau as arwynebol htra. Oanys pe buasai wedi talu sylw dylalwy i hyny, fe fllJso-i I'heswm yn ei ddysgn, trwy fod eisian y fath ym- roddiad a'r fith lafur mewn corph a meddwl gydi'r gwaith, roai nid y rhyw fenywaidd, y rhai ydynt y llestri gwanaf, sydd yn ddigoual i'w gyflawni, Nid yw oDd ymresymwr gwael a diaddurn-y mae yn haeru pethau heb allu ea profi trwy ffeithiau eglur. Nid yw yn gallu deall ohwaith fod gwabaniaeth dirfawr rhwng digsyddiadau aohlysurol a nodir yn y Beibl a'r hyn y mae yn ei osod ya rhsol neu safon j'w dilyn, nell rhsng gorcbymys pendant a gorchymyn moesol. Fe ddyla-ai wybod hya cyn anturio i faes rhydd-ddadleuaetli. Y mae yn wiriouedd eglur fod y rhyw fenywaidd wedi gwaeyd peihau mawrion mewn ystyr wladol a moesol, a'u bJd 0 dan ddwyfol ysbrydoliaeth wedi derbyn y ddawn i brophwydo a chyfansoddi barddoniaetb odidog fel Miriam a Deborah, ae ereill nid oeddyut, er meddu y doniau byny jn gallu ymwueyd i gwasanaeth y cyssegr yr hwn oedd unig addolud cyhoeddus yr hen oruchwyl- iaeth. Ni ioddwyd y gallu i brophwydo i neb ar ol sef- ydlu goruchwyliaeth yr efengyl, canys wrth brophwydo yr ydym yn dedl rhagfynegi petiiau i ddyfod yn hytrach na dysgu atlirawiaeth a pherswadio y lliaws i dderbyn ho io. Ac y mae gosod fod y merched wedi bod yn pro- phwydo a dan yr Hen Destament yn sylfaen i'r syniad y dyleut ar gyfrif hyny gael pregethu 0 dan y Newydd yo beth mor augbysson, ae y gall pob dyn dirafam ei weled ar unwaith, heb feddu cymoiaint a spectol bridd (fel y saida ef am dani) I'W gynndrthwyo i hyny. Y mae yn syn a rhyfedd genyf weled un fel efe yn dyfod allan yn gyhoeddus ar fater fel hyn, ac yntau mor anhysbys yn y Bsibl yo ei gylch, yn gymmaint felly fel nas gwel- odd erioed, meddai ef, mo'r gorchymyn i'r merched beidio atlJrJwiaethu, neu i ddysgu mewn distawrwydd. Nodasoil1 f gorchymyn yn gywir let y map, ond 0 her- wydd na enwssorn y fan o'r Ysgrythyr yr oedd ilw gael y syrtbiodd ef i'r a nryfustdd 0 haeru allan nad oedd yn bodogwbl; oDd i'w;ddarbwyllo ychydig, bydded iddo droil'r 1 Corinlhiaid xiv. Si, a 1 Tim. ii. 11; ac ond iddo wneyd hyny, oaiff weled y gall Mahomet gael yr Alciran, a'r Pab yr Apocrypha nea yn bytracb, y gall y ddau RydÙ1 gilydd gael ea cladda mewn ebargoiiant tragwyddoi er dim angen sydd arnaf am un 0 honyot i broti y mater hwn. Yn wir, byddaf yn chwerthin weithiau wrtb weled rhesymau mor blantynaidd yn cael eu dwyn yn mlaen ganddo, ynghyd &'i gydymresymwr, Cyrnro Araii er oeisio ein gwrtbbrofi ar y mater hwn, Y mae yn rha'd fod eu meddwl yn gul, eu deall yn dywyll, a'u golwg yn fyr iawn pan ddywedant ein bod am droi y merched allan 0 bob cymdeithas, a'u hamddifadu o'a boll ragorfreintiau crefydJol a moesol, gan IIad ydym atn iddynt bregetbu ac areithin; canys nis gallant hwy weled cytchosdi addas iddynt weithio er gwellhau a moesoli y byd heb hyny. Hynod mor batfdd ydyw tynu camgasgliad gan y rhai nad oes ganddynt and syniadau rhftgfarollyd ao arwynebol braidd am feib petb, 1 mae efe wedi nodi rhai merched yn cyfansoddi bai ddoniaetl) yn y Beibl, a rhyfedd na buisai yn gweled tod He iddynt i ddadblygu eu galluoedd meddyliol i'r gQlwg mewn barddoniaetb yn breseunol yn lie myned i holi lie yr oeddwo yn meddwl iddynt wneyd fhyoy heb bregethu ac areltbio. Y mae genym rai nodedig wedi bod yn Nghymru am ffrwyth en haweD, megys Anne Guffich*, Ellen Egrr, Be ereill ae y mae eu llafur yn tendith i'r bvd, a bjdded i lower 0 ferched ieuamgc Cymru yn bresimsl ymdrechu dilyn eu bol yn hyn 1 wneyd IjUwer yn y cyfeiriad hwn, fel eg i gyrhaedd enw. LArwydd mewn barddonia.tb a cherddoriattb. Helyd, cylcheang a phwysig yw yr Yegol Sabb^tuol iddynt hwy a phawb ereill i weitbio ynddo y mae yn anbeb- gorol angenrheidiol am danynt yn y cylch hvvn, canys y mas yn beth prydferth a gweddus eu gweled hwy yn | athrawesau yn dysgu eu cydryw; ac and iddynt fodjyn ymroddgar a ffyddlawa, fi fjndithir eu Harur Chwi welwch, foneddigesnu pircbus, nad oes angen arnaf am i ohwi wneyd cisgliad i gael BeiHl gw;r j mi: y mae genyf un yn fy ineJdiaot, gan fy mod yn dangos eich dyledswyddiu crefyddol a moesol allan 0 hono i chwi. Oud pe buaswn yn amddifad 0 un yr wyf yo sicr y baasai eich Caredigrwydd gymmaint fel na chawswn fod yn hir telly. Cyn tetfynu, rhoddaf sir 0 gyngilor i Gelt as ydyw am tyned yn mlaen i ytnresymu ar ftlerioa fel hyn. Bydded iddo ddysgu ywresymu trwy allu dwyn allan resymau ac eoghreitftiau teg i brofi ei faterion. Hefyd, bydded iddo ddysgu arfer boneddigeiddrwydd a moes- garweb yo lie geiriau lIaaw a gwawdiaitb fel y tro hwo. Oyma y ffordd iddo i gyrhaedd enwogrwydd. Gadawaf ei dipyn llythyr ar byn. Yr eiddocb, Sec., Nan tgl!J ll. HIRAETHOG,

EIN CYFAILL WILLfAilS. Sd IV, P. Williams, diweddar fyfyriwr 0 Goleg A úerhon<ldu, Bufarw! Ac 0 1 swn torcalonus i'w gyfeillion, t'i berihynasau, ac yn neiilduol i'w dad oedranus. Mab ydoedd eia cyfaill i jlr. Pliiliip Williams, Btyniau'r tierddi, Llanberis. Bu yn aelod defnyddiol a ff,ddlawn iawn am lawer ,0 flynyddoedd yu eglwys Annibynol Llaabcris. Saith mlynedd i'r mis hwn ( Vledi), rhodd- wyd cymmlielliad iddo gnn yr eglwis uchod i ddechreu preJethu. a chydsyniodd i'Li cais, Tua chwe blynedd i fis Mawrth diweddaf, gadawodd gartref i fyned i Gaer. narfon er parotoi ei hun i gob Aberbonddn. Oad wedi treulio yohydig fisoedd yoo, ymadawodd 0 herwydd liWjeiodd iecbyd ei atliraw, set y Parch. R. r. Griffiths, Salem, Oaernurton; a daeth i iawr i'r Deheudir, at y Parchi H. Odvor, B. A., Pont y pridd, lie y derbyoiodd ei addjsg baiotoawi. Pedair blynedd I Mehefin diwedd- af, derbyidwyd ef i goleg Ab rbonddu, lie y treuliodd ei dyiumhor coiegawl allau. BOleadydd Gweuer, Meheiin 29aia, gad iwodd y Ueheudir i fj n-d i Lanberis, gyda'r bwriad 0 dreulio ycbydig wythnosau gyda'i anwyl dad gartref; yna bwriadnj, tua diweld y mis hwn, fyned allan yn ganbadwr i Australia, dan nawdd y Colonial Missionary Society. Ood" uiú fy meddyliau i yw eich ineddyliau chwil ac Did eich ffyrdd chwi yw fy Byrdd i." Machludodd ei naul tra yr oedd yn ddydd. Nos Wener, Awst 3ydd, cymnoeraryd ef yn glaf yn y frech wen; a 0 eu dydd Llun, Aw??c 20fed, hu farw yn nglunol ei ddydd au, y? 28 "ed, yn nhy ei dad yn LUoberis. O! Rl1agluoiaeth dyweil ac anesboniadwy, tSaith iu!ynei I 0 lafur ao ymrfrsch i gasglu gwybodaeth er ym. barotoi i'r weicidogaeth wadi myned yn oler! olid w di y cwbl, fel y dywed Miltin YI1 ei ofid a'i drallod:- Yet I argue not Against heaven's hand o'r will." Na, gyfeillion anwyl, a'i berthycasau boff, nid oe. genym ddim i wneyd nas I ddyweyd, oDd sychu ein dagrau, ac ymfoddloni i'r drefo fel y mae, Canys felly rhyogodd bold id,lo e', yr hwii sydd ai ftjrdd yn y mfir, a'i lwybrau yn y dyfroedd cryfion." Rhywbeth fel hardd rosyn oedd eOn cyfaill wedi ym- agor, ae ar daiiu ei ddylatiwad i gymdeithas, "ond y gwynt a aetli drosto ae Did oes ruwy 0 hono "-biJ¡ oedd ei oes; a, fel y canai Eiraethog- Ni arosodd ond i g'lymu Cilon pawb o'i gylch i'w garu; Diacgc ymaith wnaeth ef wedj'n] A'r calonau hyny i'w ganlyn." 0 blegid yr o. dd yn tynu pawb i ba le byuag yr elai i'w garu a'i auwylo; ac wedi eanill cyfaill, gwyddai pa fodd i'w gadw, Ennillodd ein cyfaill gymmeriad uchel yn mhlith ei gydfyfyrwyr yn ystod ei arosiad yn y coleg, ac ymadaw- odd yn niwedd ei dymmhor yn uchel iawn yn matn el atiirawon. Yr oedd ein cyfaiii yn ddyn ienangc hynaws a chare ii.r, yn gyfaill ffyddlawa a didwyil, yn fyfyriwr diwyd. yn bregethwr call a galluog, yn Gristion pur, a a "iddo air da gan bawb, a cban y gwirionedd ei hun," Orad,lin bob amser fod cofnodi rhinweddau cyfeillion ymadawedig yo liesiol, lie wedi bol 0 fendith gannoedd o weithiau i'r rhai a adawir ar eu hol ond ni chanlata eio gofod i ni waeyd hyny yn breseunol; fe allai y daw adeg fwy gyfleus yn y dyfodo). Felly, gorphwyswn yn bresennol, gan ddymuno heddweh i'w lwch, a gor- phwysed yn dawel hyd foreu algyfoiiad y th .i cyfiawu. Cysuted yr Hwn sydd â phob path yn ei law bertbynasau ein cyfaill ymadawedig yn eu trallod a'u gofld, ac yn neiilduol ei dad oedranus. Coleg Abethanddu, \r. a. JSP WARDS.

LLYTHYR 0 PATAGONIA A dderbyniodd Jfr. j Thomas Davies, 30 North Parade' Aberystwyth, No 1, TY BRICKS, PATAGONIA, Mehefin 22ain. Anwyl dad a mam, brodyr, a ofawiorydd, yr wyf yn ysgrifenu y llinelhu hyn i chwi, gan obeithio eich had chwi yu eithaf da fel ag yr wyf ti a ftachel, a Tom. Y mae Tom yn rhedeg odli amgylch-fe all fyned i bob man oddi allau heb i ni ofala am dano. Y mae hi yo ganol ganaf yma yn awr, Y mae hi yn rhewi yn galed. Yr ydym ni yn cael digon 0 wlaw yma-y mae y ddaear yn eithaf gwlyb. Y mas yma ddigonedd 0 ddwfr yn mhob man. Yr ydym ya disgwyl gwlaw y mis hwn a'r ne3af etto. Yr ydym wedi rhoddi y gwenith yn y ddaear -pawb 0 honom y than fwyaf 0 hono, Kid oes genyf un ammheuaeth na chawn gnwd da. Ciwn glywed yn yatod y mis kwn pa faint a gawn oddi wrth y llywodraetb. Y maent wedi cyttano, ond yn unig na ddaath ein lloug a'r newydd yn ol. j} Dywedodd ein goruchwyliwr, Mr. Harris, ein bod yn sicr 0 gael y grant, 0 blegid iddo glywed fod holl brif ddynion y senfdd yn barod i'w roddi cyo i'r Ty ymgyfarfod. Dywedai ef eu bod yn dyweyd y byddai iddynt ei basio yn unioDgyrchol. Yr wyf yo brysur iawn yn awr, fel y gwyddoch—ni bum yn gweithio mor galed yn fy mywyd. Gwaith caled yw ceibio hanner cyfer 0 dir. Y mae genyf banner cyfer 0 dir wedi ?i aredig,'eany? yr ydym wedi dysgu y oeffy?u i :e:idigGOu ye1Yade:n::rigcf!r y dydd. Yr ydym mewn aog?n mawr am felin i fdn'y gwenitb. Byddai ya dda iawn genyf weled mintai arall yn dyfod yma, ao yn dyfod 4 mejin gyda hwy. Yr ydym yn cael llaeth da gan y gwartheg. Yr ydym yn dal yr estrysnd, yr ysgyfainogod, a'r guanacos gyda'r own. Y mae John Morgans a Griffith Price, Ffestiniog, yn iletya gyda mi, 0 Gallwn ddyweyd ychydig wrthych yn awr am Indiatd y wlad hon, Daeth teulu 0 chweoh 0 honynt yma o'r diwedd, Y mae yr hen wr yn frawd i'r peraitb. Y mae yn hen facbgen rhagoro), ac ya hynod o gsredig. Yr ydym yn c iel faint a fynom a gig ganddo, ac yn cael beathyg ei geffyku. Yr ydym yn myned allan gydag ef i hela guanicos. Y mae ef neu ei ferched yn dyfod i' u tai i gaellê neu giniaw bob dydd. Yr oedd yn dda. iawn gauddo ein gweled yma i gael ma-luachu a ni, yn lie myned i Patagones. Nid ydynt hwy yn hoff o'r Ys. pasniaid, and y maent yn bur hoff o'r Saeson, moddant tiWY, Yr ydym yn gallu eu dean pan y maent yn siarad Y spaenaeg. Y maent yn hoff iawn 0 Tom. Y mae yr hm ddyn yn 6 troeiifedd o daldra, 80 yn ddyn cryfiawn. Bydd y llwyth i gyd yma y mis nesaf, Cawscm lytbyr <ro yn ol oddi wrth y peuaeth 0 Pataones. Dywedid 711 hwnw y byddent yma yn mhen tri mis o'r amser hwnw. Dywedil yn hwnw yn mha beth yr oeddynt Y8 nwrs:chu. Y niaaot eisieu bara, tobacco, rum, matte, sitfgr, gwlaneD, 'a chjfiwjau Seisnlg. Buasai yn

ARDDANGOSIAD YR YSGOL SABB.ATII()L." I Coed Llai a'r Gy¡n¡;¡y(o[J((cth." I FOXBDDIGIOX, Yn y FNER am ddydd Sadwrn diweddaf (Medi laf), y mae gohebydd a eilw ei hun yn E. C. G. yn oofnodi goiymdaith a chyfarfod aieithio ysgolion y gymmydog- aetii uchod ond y mae wedi gadael allan gofnodi bodol- aeth Y sgolion Sabbathol y Bedyddwyr yn y Tryddyn a Choed IJbi. Yr oedd y ddwy yno, ac yu Met- o fod yn rhifo t> leiaf tua 200 ° eneidiau. Tiuoni gorfod dyweyd fod yn rhaid mai eu gadael allan yn wirfoddola wn aetb, er hyny dy na'r gwir. GweI- odd fi yno, a diolch iddo am ei syniadau ffafriol am danaf; ond dylasai weled y ddvyj t ysyo1 yno, beth byuag. Os bydd i chwi, E. C. G., ymgymmeryd a chofnodi ryw- beth etto, peidiweh a dangos ysbryd cul nac ewin fforch- og Yr ydych chwi 0 hyd er's blynyddoedd yn gwaeddi, Ijmleb!" Undeb I" ond cofiwch taw nid fel hyn y mae ei gael a'i gadw. m Ydwyf, yn serchns, Wyd'hjmg. Ii. UWLIWRT JAMBS.