Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Y CYNSrvmiAD. ,
Y CYNSrvmiAD. Dtgwtid'hadan, &0 w 1 D;!1Wllddiatlall; yr Wylhnos 1. I. 2 LlythyzQU Dafydd Ffowc 3 Tori Ammod Priodas 3 Prif E?-thyglau 4 Ncwyddifm Cymreig Ii Birddoniaeth ".1 .M e. 6 AfarcJinadocdd « >•• 6 Gohebtaethau 7 Hysbysiadau 8
gJipgMfota, to.
gJipgMfota, to. Y Mil y cyffro Ffeniaidd wedi lleihau llawer yn America. Cadwodd y Gwyddelod ddydd gwyl Sant Padrig yn dawel yn mhob rhan o'r wlad. Ni chymmerodd un arddangosiad Ffeniaidd le yn yr Unol Daleithiau nac yn Canada. Hysbysa bryslythyrau a dderbyn- iwyd o Washington nad oes neb mewn cylch- oedd swydd-ol yn y ddinas hono yn credu y bydd i'r Gwyddelod ymgymmeryd ag antur- iaeth mQr ynfyd ag ymosod ar Canada, yn enwedig yn ngwyneb y parotoadau mawrion a wneir i'w gwrthsefyll. Modd bynag, yr oedd cryn'gyffro yn ffynu yn Halifax; yr oedd y milisia wedi eu gal w allan, a'r boll amddiffyn- feydd yn cael eu cryfhau. Y mae ein graiusaf Frenhines newydd gyf- lawni gweithred ag sydd yn sicro roddi bodd- had nid bychan i'w holl ddeiliaid. Y mae y dyngarwr enwog, Mr. Peabody, yr hwn, fel y gwyddys, a roddodd chwarter miliwn o bun- nau at wellhau tai y dosbarthiadau gweithiol yn Llundain, yn bwriadu gadael Lloegr am America, ei wlad enedigol, a dywed ei Mawrhydi nas gall oddef iddo ymadael heb wneyd rhywbeth i amlygu ei chymmerad- wyaeth o'i haelioni digyffelyb. Gan fod ei Mawrhydi yn deall fod Mr. Peabody yn teimlo gwrthwynebrwydd i dderbyn baronigaeth neu Gross Oruchel Urdd y Baddon, gofyna iddo dderbyn darlun bychan o honi hi ei hun, yr hwn a baentir yn beHnodol iddo ef. Barna y Times fod Mr. Peabody, yn yr arwydd hwn o ddiolcbgarwch oddi wrth y Frenhines, wedi derbyn anrhydedd llawer mwy na phe buasai wadi derbyn teitl. Anfynych y mae Penadur fel hyn yn tori dros ben moesgarwch y Llys, ac y mae bod yn wrthddrych mor nodedig o ffafr freninol yn fraint nad oes ond ychydig yn ei chael. Modd bynag, yr ydyraynmedd- wl fod yr achlyssr presennol yn ddigon pwysig i wneyd eithriad gyda golwg arno; ac yn y weithred rasol hon y mae ei Mawrhydi wedi amlygu ei theimlad o'i dyledswydd fel Bren- hines yn gystal ag o'i theimladau fel gwraig. I Americaniad yr ydym yn ddyledus am y rhodd fwyaf a roddwyd erioed i dlodion Llundain, ac i ddinasydd o'r Unol Daleithiau y barnodd y Frenhines yn addas wneyd yr amlygiad personol hwn o'i diolchgarwch. Nis gallwn lai na chredu y bydd y fath ddy- gwyddiad yn foddion effeithiol i gryfhau y teimlad da a ddylai ffynu rhwng y ddwy wlal. Y mae yr argraph yn ffynu yn gyffredinol yn rnhlith yr Italiaid fod tynged y Babaeth yn debyg o gael ei phenderfynu gan y ddadl bresennol rhwng Awstria a Phrwssia yn achos Dugiaethau Prostestanaidd Sehleswig a Hol- stein. Y mae holl Italy wedi ei chynnhyrfu gau y ewestiwn, 11 A ydyw y ddau allu mewn gwitionedd yn meddwl myned i ryfel?" Addefir yn gyffredinol fod y perthynasau rhyngddynt ar hyn o bryd yn beryglus iawn ac y mae yn ffaith anwadadwy fod y naill a'r Hall yn gwneyd parotoadau mawrion, ac yn anfon eu byddinoedd at y terfynau. Casgl- wyd oddi wrth yraweliad y Cadfridog Govone a Berlin fod cynghrair yrt cael ei trurflo rhwng Prwssia ac Italy; ond y mae yn anhawdd genym gredu cywirdeb y casgliad hwn. Nis gallai cynghrair rhyngddynt fod o un lies, oddi eithr fod Ffraingc mewn rhyw ddull neu gil- ydd yn blaid ynddo; a thra y pery yr Ym- herawdwr Napoleon yn ammhleidiol, fel y mae yn awr, nid ydyw yn debyg iawn y bydd 1 i Lywodraeth Berlin neu Florence i wneyd un cyttundeb nas gellir ei gario allan heb ei gym- meradwyaeth ef. Y mae yn ddigon hawdd dyfalu pa fodd yr effeithia rhyfel yn Germany ar Italy. Pe gyrid Awstria allan o Venetia, ac yr unid yr holl wlad o dan un penadur, y canlyniad anocheladwy o hyny fyddai llwyr ddiddymu llywodraeth dymmorol y Pab. Dy- wed gohebydd y Times yn Rhufain fod Pio Nono yn credu fod ei ddiogelwch yn dibynu ar barhad heddwch yn Germany; a'i fod newydd gyfansoddi ffurf o weddi am amddiffyniad Rhagluniaeth Ddwyfol i'w lywodraeth dym- morol, yr hon sydd i gael ei harfer gan yr holl ffyddloniaid. Fel y mae diwrnod yr ail ddarlleniad o Ysgrif y Diwygiad yn nesau, y mae yr ar- wyddion o ddigalondid y Toryaid yn dyfod yn amlycach bob dydd. Maent yn awr yn ofni eu bod wedi gweithredu yn rhy fyrbwyll, ac wedi annog Arglwydd Grosvenor i hysbysu ei welliant yn rhy fuan, a thrwy hyny wedi cynnhyrfu y wlad o'r naill ben i'r Hall i am- lygu cymmeradwyaeth o ysgrif y llywodraeth. Nid ydynt mwyach yn ymffrostio yn y tebyg- olrwydd o'u llwyddiant; a sicrheir fod amryw o Ryddfrydwyr ammheus wedi amlygu eu penderfyniad i beidio gwrthwynebu yr ail ddarlleniad o'r ysgrif. Dywed gohebydd y Manchester Guardian fod etto o bymtheg i ugain o Ryddfrydwyr, yn cynnwys dau frawd y Due o Newcastle, Arglwyddi Andover, Dunkeliin, Anson, a Richard Grosvenor, Mr. Hanbury Tracey, Mr. Wentworth Beaumount, &c. yn barod i bkidleisio yn ei herbyn. Taeair y gair mewn cylchoedd uchel yn Llundain fod Mr. Disraeli wrth weled fod yr holl wlad drwyddi yn amlygu ei theimlad mor nerthol ar y mater, yn annog ei blaid i beidio pasio un ddedfryd benderfynol ar egwyddor y cynllun eyffredinol hyd nes y dadguddir yr ail ran o hono; sef, yr ysgrif gyda golwg ar ad-ddos- bartbiad yr eisteddleoedd; end nid oes ond yehydigiawnyneredayradroddiadhwn. Y peth tebycafo lawer ydyw, y bydd i'r Toryaid ymladd brwydr galed ar yr ail-ddarlleniad, ae arfer pob moddion o fewn eu cyrhaedd i geisio ennill buddugoliaeth. I Y mae yr adroddiad cyllidol am y flwyddyn a'r chwarter oedd yn diweddu ar yr 31ain o Fawrth yn dra boddhaol, ac yn dangos fod masnach y wlad mewn sefyllfa lwyddiannus. Y mae yn wir nad ydyw yn cynnwys un gweddill mawr ac annisgwyliadwy, ond y mae yn dangos fod graddau mwy neu lai o gyn- nydd wedi cymmeryd lie yn mhob adran bron. Dylid cofio fod cyllideb ddiweddaf Mr. Glad- stone wedi dileu banner y dreth ar d £ a'r drydedd ran o dreth yr incwm, heblaw gwneyd gostyngiad pwysig yn y dreth ar stampiau tan-yswirebau. Wrth gwrs, disgwylid yr achosai hyn golled fawr i'r cyllid, a chyfrifai Canghellydd y Drysorfa y byddai ganddo, ar ol dileu y rhai hyn, gyllid o 66,392,000p, am y flwyddyn gyllidol oedd 'yn diweddu ar ddydd Stdwrn diweddaf; ond derbyniodd y swm o 67,812,000p., neu fwy o l,420,000p. nag a ddisgwyliai. Priodolir y cynnydd hwn i fjrWIog»wyda masnaeh Ktwyddiant cyffred- inol y wlad. Tybiai Mt. Gladstone y collai. l,868,000p. ar De, l,650,000p. ar dieth yr incwm a 260,000p. ar stampiau tanyswirebau. Ond dengys y tri phen eyffredinol o dan y rhai y maey cyfrifon hyn yn disgyh—customs, treth eiddo, a stampiau-fod y lleihad yn y ddau gyntaf yn llawer mwy, tra yjcymmerodd cynnydd le yn yr olaf. Yr :yilym yn credu nad oedd y golled ffddi wrth dreth y tfe yn llawer llai nag a ddisgwyliai Mr. Gladstone ond cafodd fwy o dros hanner miliwn oddi wrth yd, brandi, gwin, a thybacco; ae felly nid ydyw y golled o dan y pen cyffredinol hwn ond 1,296,000p. yn lie 1,868,000p. Dis- gwyliai Mr. Gladstone gael 6,150,000p. oddi wrth y dreth ar eiddo, ond derbyniodd 6 390.000p.; ac y mae stampiau, yn lie dang. os diffyg cyfartal a'r 260.000p. a ddilewyd ar dany?wirebau, yn dangos eynnyd?o 30000p. &r y nwyddyn. Fel hyn, ?"Y golled ar yr adranau o'r cyllid ye?ffyrdi??Y i hwynt gan y gyllideb djMwedjiaf/ ond 2,501,OOOP., tray disgwylid y cyrhaeddai i 3,778,000p- Cyfrifir na bydd traul y flwydd- yn hon ddim mwy na 65,700,OOOp., tra y bydd y derbyniadau o ddeutu 66,400,OUOp. ac felly bydd gan Mr. Gladstone weddill o 700,000p. Y mae ymfudiaeth o Liverpool yn cynnyddu yn ddirfawr. Yn ystod y mis diweddaf gad- awodd 12,537 Liverpool am wahanol wled- ydd, ond y rhan fwyaf o lawer i'r Unol Dal- eithiau. Nifer y personau a ymfadasRnt o Liverpool yn ystod y chwarter sydd newydd derfynu oedd 24,777; yr hyn sydd yn fwy o 10,261 nag yn y chwarter cyferbyniol y llyn- edd. Hysbysa newyddiaduron Cork a Dublin fod y fath nifer mawr yn parhau i ymfudo o'r Iwerddon fel nad ydyw yr agerlongau presen nol sydd yn teithio rhwng yr Iwerddon a New York yn agos ddigon i'w cludo. Dywedir fod y Cunard Company ei hun yn bwriadu defnyddio saith o agerlongau chwanegol i redeg rhwng Liverpool, Queenstown, a New York. Yn ystod y dyddiau diweddaf, cyhoeddwyd llawer o hanesion yn y newyddiaduron Seisnig am y dull yn mha un y cyflawnwyd y gwasan- aeth crefyddol ar ddydd Gwener y Groglith a Sabbath y Paic yn yr eglwysydd lie y dilynir arferion a defodau Pabaidd. Ymddengys fod y dosbarth mwyaf eithafol o'r offeiriaid Pysey- aidd wedi addurno eu heglwysydd yn ysplen- ydd, so wedi arfer rhai seremonlau ffolach na dim sydd gan y Pabyddion. Mae rhai o honynt yn arfer y fath haerllngrwydd yn eu defodau nes y maent bron wedi myned yn an- nioddefol gan eu plwyfolion. Dywed y Bristol Daily Post fod digwyddiadau gwaith- us wedi cymmeryd lie ddydd Sul diweddaf yn Eglwys Northmoor, ger Bristol. Gofynodd y Parch. James Hunt, parson yr eglwys, am gydweithvediad llywydd a brodyr Trydydd Urdd Sant Benedict, gyda'r amcan o gyflawni y gwasanaeth yn y dull mwyaf ardderchog ar Sabbath y Pasc. Clywodd y plwyfolion am ei fwriad, ymgynnhyrfasant yn ddychrynllyd yn ei erbyn, a phenderfynasant ddyrysu ei gynllun. Yn ystod nos Sadwrn, aethnifero honynt i mewn i'r eglwys, dinystriasant add- urniadau yr allor, drylliasant y groes oedd ar yr allor yn ddarnau, a chymmerasant ymiith y canhwyllbreni oedd ar yr allor. Rhwyg. asant hefyd wisgoedd offeiriadol Mr. Hunt yn garpiau, agorasant y gist, ac yfasant y gwin, a phlastrasant yr eisteddleoedd a'r muriau ag Vvyau drewedig. Boreu Sul, llanwyd yr eglwys a thorf fawr o bobl derfysglyd, y rhai a udent, a chwibianent, a ganent, ac a ddefnyddient bob moddion i ddangos eu hanghymmeradwyaeth o'r defodau Pabaidd a arferid yn yr eglwys; a phan welsant fwg yr arogldarth yn esgyn i fyny, dechreuasant yn bwyllog oleuo eu pib- belli ac ysmocio; ae udai tri neu bedwar o gWn oedd yn y gynnulleidfa yn y dull mwyaf erchyll. O'r diwedd bu raid i'r gweinidog roddi terfyn ar y gwasanaeth. Wrth fyned allan, hwtiodd y dorf y cantoiion, a rhwyg- asant wisgoedd rhai o honynt. Y mae methiant tair ymgais fawr i osod rhaff bellebrol i lawr rhwng Iwerddon a New- foundland, a'r liwm aMflifot o.Wfas.' .t: iwyd i gyrhaedd yr amcan yn y rhan hono o For y Werydd wedi troi sylw y cyhoedd at y dymunoldeb o wneuthur prawf pa un a ellir cyrhaedd yr amcan mawr o gyssylltu Ewrop ac America mewn rhyw le arall. Un o brif nodweddau M6r y Werydd ydyw ei fod bron yn hollol amddifad o ynysoedd. Yn yr ystyr ymay mae gwahaniaeth mawr rhwng M6r y Werydd a'r M6r Tawelog, yr hwn sydd wedi ei fritho gan ynysoedd, Yr nnig ran o For y Werydd, yn yr hon yr ymddengys fod natur wedi ffurfio gorphwysfa ydyw y rhan ogleddol o hono. Ffaith hanesibl hynod ydyw fod y tnordeithiau cyntaf a, wnaed. eriped ar draws Mor y Werydd wedi eu gwneyd yn y parth gogleddol, ac yn benaf trwy gymmhorth yr ynysoedd sydd ynddo. Sicrheir i ni fod y Daniaid i wedi croesi M6r y Werydd yn y llwybr hwn mor foreu a'r flwyddyn 900— hyny yw, o bedwar i bum can mlynedd cyn i Columbus forio ar draws canolbarth Mor y Werydd. Oddeutu yr Twnw gwnaeth y morw) r beiddgar hyn eu ffordd o lenydd Norway i Shetland, o Shetland i Ynysoedd Faroe, ac o'r ynysoedd hyny i Ynys yr Ia. Ac nid oedd hynyn orchwyl anhawdd iawn, canys nid ydyw y pellder o Ysgotland i Ynys- oedd Faroe yn ddim mwy na 250 o filldiroedd, ac nid ydyw y pellder o Faroe i Ynys yr la yn fwy na 240 o filltiroedd, gan nad ydyw yr holl bellder o lenydd gogledd Ysgotland i Ynys yr la; yn llawn 600 o filltiroedd. Yn yr amserau boreuol hyny cododd ymfudiaeth nid yn unig o Norway a Denmarc i Ynys yr la, ond hefyd o Ysgotland a'r Iwerddon i'r un wlad oer. Ac ni ddarfa gwrs ymfudiaeth sefyll yno: canys mewn amser, gwnaeth y Daniaid ac ereill eu ffordd ar draws y rhan ogleddol o For y Werydd i Greenland, yr hon sydd yn gorwedd oddeutu 743 o filltiroedd i'r gorllewin o Ynys yr la ac o Greenland i Labrador, yr hon sydd yn gorwedd 507 i'r gorllewin o Greenland. Yn yr amserau bor- euol hyny gwneid y fordaith ar draws Mor y Werydd yn bedair taith, gan fod yr holl bell- der oddiwrth lenydd Ysgotland at lenydd Labrador, yr hwn sydd ychydig dros 1700 o filltiroedd, yn cael ei dori yn bedair rhan, ac nid oedd yr hwyaf yn fwy na 743 o filltiroedd, na'r lleiaf yn fwy na 240. Yn awr, cynnygir ffurfio llwybr newydd o gymmundeb ar draws Mtiry Werydd ar hyd y llwybr a ddefnyddid gan yr hynafiaid, a chre-lir ei fod yn llawer mwy diogel ac yn llawer llai costus na'r cyn- llun presennol. Y mae cwmpeini yn cael ei ffurfio i osod llinell bellebrol i lawr o Lundain, trwy Ysgotland, Shetland, ac Ynysoedd Faroe, a glenydd gorllewinol Greenland, ar draws CuMor Davies, ac at lwiydd Labrador neu Bellisle, ae i sefydlu cymmundeb a chyf- andrefn pgltebrol eang yr Unol Daleithiau' a chyfandir America a chan y bydd yn gyn. nwysedig o ranau o faintioli cymmedrol gellir yn hawdd eu codi i'w hadgyweirio. Barna amryw o wyddonwyr enwsg mai hwn yw y cynllun goreu a ellir ei gael, ac y mae y tir- iogaethau trwy ba rai y bwriedir i'r llinell fyned yn perthyn un ai i Prydain Fawr neu i Lywodraeth gyfeillgar Denmarc.
CHILI.
CHILI. HrmYA y newyddion a dderbyniwyd o Panama, fod y Llyngesydd Yspaenaidd Nunez, wedi cynnyg cadoediad i Chili, ar yr ammod, modd bynag, fod i'r llestr Cavodonga, a'r carcharorion Yspaenaidd gael eu dychwelyd, a bod i ddirprwywyr heddweli gael eu liappwyntio. Gwrthodwyd y cynnygion hyn gan Chili, lie yna cynnygiodd Nunez fod i Weinidog. Tramor Chili fyned ar fwrdd un o longau Yspaen i ivneyd rhyw gyttundeb. MeivnattebUd i hyn, hys- fcysodd Llywodraeth Chili i Nunez y derbynid un- rhyw gynnygiacl oedd ganddo ef i'w wneyd ya mhrif d?.i,. Chili.
MEXICO.
MEXICO. Gellir ffurflo meddylddrych lied gywir am sefyllfa pethau yn Mexico, oddi wrth de'egram a drletbyn- iwyd o Brussels. Fe ymddengys fod nifer o'r Gwerinwyr wedi gwneyd ymosodiad ar y dirprwy- wyr a anfonwyd o Belgium i wneyd esgyniad y Brenin Leopold yn hysbys i'r Ymherawdwr Maxi- milian ar y ffordd rhwng Vera Cruz a dinas Mexico. Cymmerodd brwydr galed le rhyngddynt, a lladdwyd y liarwn Huart a phersonau creill.,
'"' ITALif..''-./ - ......…
ITALif. "I? ? Hysbysa brysiythyr o Jbwenee, fod parotoadan milwraidd mawrion yn tael eu gwneutbu'r yn Italy, Dywed gohebydd y Star fod y llywodraeth awr yddus awn i gadw ei pbarotoadau yn gaddiedijr oddi wrth Ewrop; ond nid oes un ammheuaetli medd efe, nad yr acltos or cyffro ydyw y cweryl rhwhg Awstria a I'rwseia, yr hwn a all agoryd y ffordd i Italy i feddiannu Venetia. Msdd bynag, y mae yn sicr nad ydyw, y gwir Ryddfrydwyr yn cydymdeimlo dim ag unrhyw wladlywiaeth o duedd i roddi un math o gymraeradwyaeth ymddangosiadol i wlad- lywiaeth ormesol Count Bismarc.
INDIA.
INDIA. Y mae Muscat mewn sefyllfa o aflywodraeth ar hyd glenydd Culfor Persia. Y mae y preswylwyr Prydeinig, wedi cymmsryd noddfa gyda Cliristionog ion ereill, ar fwrdd yr agerlong Berenice. Hysbysi- fod llestri ei Mawrhydi yr Octavia a Highflyer wedi myned iJMuscat, i amddiffyn manteision Pryd- einig. Y mae terfyn Gogledd-orllewin India yn parhau mewn sefyllfa hynod o ansefydlog. Ar yr 8fed o'r mis hwn, bu Mr. Stewart Gordon- aelod o gynghor deddfwrol India, farw o'r cholera yu Calcutta,