Baner ac Amserau Cymru

I 9-twgddion ymdø. Dydd Gwener, wythnog i'rdiweddaf, anrhegodd Mr. Ellis, maer Rhuthyn, ei holl weithwyr i gwib- uaith i Rhyl ac yn ol. Llithrwyd Hong newydd ardderchog o'r enw Kate Sophia i'r indr o yard Mr. John Evans, Aberystwyth, dydd Mawrth diweddaf, yn ngwydd- 'od oannoedd o eiryohwyr. Cynnaliwyd cyfarfod haanor blwyddol Rheil- ffordd Trefnewydd a Machynlleth ddydd Llun, Awst 31ain-R. D. Pryce, Yew., yn y gadair. C/mmeradwywyd yr adroddiad, a therfyawyd y eyiarfod. Dolgellau.—Deohreuwyd gweithio y ffordd haiam o'r Friog i Ddolgellau ar y 25ain o'r mil diwe !daf. Y mae 0 gylch deugain yn gweithio o fewn dwy filldir i DJolgellau ao y mae yr holl linell wedi ei ehymmefyd. Deohreuir gweithio yn Nolgellau yn mben ychydig ddyddiau.—Ah. Ruabon.—Cymmerwyd Pughe, cerbydwr Mr. Whallef, A. S., Plas Madog, Rhiwahon, ao A. Griffiths, heddgeidwad y North British Iron Com- pany, yn garcharorion ddydd Ian, Medi 3ydd, am dori i Plas Madog, a chymiiieryd llestii arian ymaith. Cafwyd hwy yn nhy y cyntaf. Ni wy- ddys etto beth oedd eu gwerth, LLANGADOG.- Y mae Mr. Williams, csidwad y Hythyrfa yn y dref uchod, wedi rhoddi ei awydd i yny, a Mr. James Jenkins, brethynwr, wedi ei chael, allan o dri o ymgtiawyr. Hefyd, y mae Mr. Williams wedi anrhfgu aelodau capel GOHen (T.C.) ,r dref hon I. Beibl hardd, dwj -ieitt Oji, i'w otod ar yr a. eith fa, -an ei fod yn fwy manteisiol i'r preg ethwr na tbroi o'r naill l)fri'r llall i gyucmeryd ei destyn. DINBYCH. -JIarwolaeth ddisymmwth. — Boreu dydo Ssdwrii diwetidaf, bu un o'r enw Peter Will. i,ms, Cae Gwyn, Ceryg y Druidion, tarw mewn modd anniagwyiiadwy yn ei letty yo slryt Hev- llan Dinbych. Yr oedd wedi dyfol i lawr iV i )ffryu i'r cynsuaf. Yr oedd y dydd o'r bhen yn medi ger,llaw Bodffari, ao yo ol pob ymddangos- iad, fel »rfer o r<n iechjd. Bwriadai fjnen am dro tua ohartref y nosongaolynol (set nos Sadwrn). Nt wyddys etto yr achos o'i angeu. Pokthmados. —Dj dd Sad wrn, Awst 29ain, cafodd trigolton y dref a'r gymroydogaeth hon y p eser o weleii dwy long newydd yn cael eu hyrdd- io i't elfen y bwnadwyd Jdd) nt ei mordwyo. yn nghanol bunllefau loiiel y pwyddfodolion. Enw un o hon\ nt ydyw "George Caslon," 350 o dynelli, wedi ei hadeiladu gun M' ht"i Pierce ao Eber- ezer Roberts. Enw y llall ydfw "Ardudwy," 450 o dyn-lli, a adeiladwjd gan Evan Jones a'i gyf. Rhoscolyn.—Y maepwo iwyr ardal Cymarau yn ettel eu cadw mewn d) chryn par haus wrth yr olwjl: mynych y meei tyn ei gael ar ymwelydd di- ithr o forfil svdd yn nofio vn agos i'r gleeyod yn y lie hwn. Fel yr oerld nsu bysgotwr o'r lie, hwn y dydd o'r blaen yn dilyn eu galwedigaetb arferol, i. welent yr hyn a yn ddangosai iddyct hwy yn (ebyg iawn i weddillion llong ddrylliedig. Rhwyr- asant tuag ato a ohyn eu bod o fewn rhyw ych- ydig lathen.idao, dechreuodd ymgynnhyrfu yn en- bydus, nes y oedd y m6r o'i omgylch yn crych- ferwi gan ei ygyrlwadau, Gwelsont nsai eu hen gyfaill y moitil ydceiic', yr hwn er's rhai misoedd bellaoh sydd yn ymgladdu yn y gyncmydogaeth ddyfrllyd hono, er dirfawr ddychryn ibieswylwyr glanau y aoOr. Rheilffordd SIR ton.—Y mae y seremoni 0 dori y dywarchen gyntaf o roilffordd citnolharthol Mon i gvmmeryd lie yn Llangefni ddydd Gwener Desaf. Mrs. Bulkeley Hughes ydyw y foneddiges sydd i gyflawni y ddefod bwysig bono. AUR SIR FFI RIONYDD.-I)arlien odd Mr. Read- win bapyr dyggedifr yr wythnos ddiweddaf a flaea y "British Association" yn adrodd hineii y der- ganfyddiadau diweddar o aur ar lanau y Tegid yn ajos i'r Bale. Dywedai fod yr aur yn li Castell Garn)Dochan rywbeth yn wahanoli aur y Clogau a'i fod yn debyoach i aur Clur ea yn Awstralia. Yr oedd ganddo beth o'r aur i'w ddanzos i'r gwrar- dawyr, a dvwedai ei fod o'r farn fod y wvthïen yn y owmmwd nchod morgyfoothog agaur y Clogau, lie y cafwyd oymmaict a 32p. Os. Oe. allan o 1,300 o dynelli. Yn mhen ychydig flynyddoedd, dis- gwvlir y bydd yma weithfa aur o'rfath w/rthfawr- ocaf, yr hyn a rydd fywyd newydd i gymmydog- aeth y Bala. Twtllwe cyfrwys.—Dydd Sadwrn, dysrwyd dyn o'r enw John Smith i fyny o flaen maer Caer- narfon, 0 dan y cvhuidiad 0 dwyUo. Cafwyd yn ei fefldiant eapyrun gvdd'r ardystiad difrifol a gan- lyn:—" Hyn sydd i hysbysu fod y diweddar Hen- ry Jon, aaiedydd, yn fy i, as iddo syrthio a ben rhyw waith o'r eiddof, a marw yr un dydd. gan adael gwraig a phump a blant ar ei of, un o'r rhai sydd yn ddall. Cynnvgir gan hyny nodi y swm o 35p. drwy danysgrifiad gwirfoddol i anfon y bachgen i jstfol y deillion i Liverpool am bum mlynedd. (Arwyddwyd), R. Williams, adeilatlydd, lp. 10s. Yn dilyn yr enw yna, yr oedd lliaws o enwau y gwyr parchusaf yn y dref, megys y Maer a'r Ficer. Galwodd «yda'r apyr yn ei feddiant yn nb f Mr. Morgan Lloyd, yr hwn a'i rhoddoad yn ngafael yr heddgeidwad. Wedi gwneud ymchwiliad, cafwyd nad oedd un rhithyn o wirionedd yn yr hyn a ddywedid. Dywedodd yr adyn dros y fath dwyll )gj3ler, mai cae y papyr a ddarfu iddo gan ryw ddyn o ymddangosiad parchus mewn tafarndy. Rhoddodd y maer wers dda iddo, a thraddodwl d ef i'r carchar am dri mis, a llafur caled. UNDEB BANGOR A Beakjmahis.—Cynnaliwyd cyfarfod pythefnosol gwarcheidwaid yr undpb uchod ddy 'd Mercher diweddaf.—Ymddangosodd Mr. Luck, o Linfairfechan, yr hwn svdd dirfed'd- innnwr yn y gvmmydcgaeth hono, i gwyno o her- wydd y budredii oedd yn bod yn y plwyf hwnw, oblfgid yr hyn yr oedd datt deulu pare nus wedi I ymadael o'r gvmmydoiaetb vn aflach-a leiaf dyna (eb efe) oedd tystiolaeth y meddygon- Addawyd gwneud ymchwiliad i'r mater. Owyn. V cadeirvdd o hei wy( d anghyf.rtaledd y trethi yn swyddl Mon ao Arfon, a phenderfynwyd yn un- frvdol fod i'r ysgrifen) dd anfon at y gwabanol Assessment Committees i ymboli pa bryd y byddai rhestr o werth gwirioneddol y plwyfydd yn barod. Peoderfynwyd hefyd i ddirymu yr hawl oedd gan Undebau ereill i dalu dros Uodeb B.,nor a Beau- maris i dlodion perthyn l i'r olaf-y penderfyniad i'w osod mewn grym y Nadolig resaf-adroddwyd fod irweddill yn Jlaw y tryaorydd y boreu hwnw o l,099p. Rheilffordd DYFFRYN LLANOOLLEN.-Dydd Mawrth, y laf o'r mis hwn, agorwyd gorsaf nwyddau berthyol i'r liinell uchod. Adeiladwyd yr orsaf ar y Uecreation Ground; ao y mae yn hynodgyfleua i'r dref a'r ewmpeinL i Yr ydymyn deall y bVddgoods train yn dyfod i mewn bob boreu o ddeutu 7, ae yn dyciwelyd a ddeutu 8. Mae yn Uawenydd mawr gan fasnachwyr y dref, weled eu nwyddau yn cael eu cludo mor gyflym. Mr. Bevies, Royal Hotel, ydyw y contractor i drosglwyddo y nwyd, au o'r orsaf i'r dref. Mae yn ddrwg genym ddeall fod y gwaith mewn lliaws a fannau ar reilffordd Llangollen a Chorwen wedi wedi sefyll. Mae y gwaith ar orsaf newydd y teithwyr, ae ar y Visduct ya agos i'r Chainbridge, wedi llwyr sefyll Mae y gwaith yn y tunnd, yr, ochr agosaf i Gorwen, wedi sefyll yr un modd. Nid ydym yn gwybod yr achos a hyn; ond go- beithir yr ail ddeohreuir ar y gwaith yn fuaD. Merthvr TVDFIL.-Aptommas.-Noa Fawrtb a nos Iau, y 25ain a'r 27ain o'r mis diweddaf, oynnaliodd Aptommas gyngher ldau, neu fel y geilw efe ei hun hwyct, "Adroddiadem Telynol," yn y N=uadd D lirwestol. Ni chafjdd ond cyn- nulliadau teneuon, a hyny, fe allai, am na wyddid ei deilyngdod. Gallai lwyddo yn well rhyw dro etto, pe y tueddid ef i adolwyo y dref.—— Dydd Mercher, y 26itin o'r mis diweddaf, cynnaliwyd yn E^lwys Pendaren gyfarfodydd a elwid 11 Har- vest gathering and clerical meetings," so a gyf- 1 ithid gan rhywun yn Gyfarfodydd Medi a ehleriol I" Gwasunasihai araryw wpioidogion oyfrifol, meirys Proflfeswr Williams, B. D., Co!effl' Llanbedr-, P.rry, Llywel (j?ynt); Morgan, Llan. samlet, Sfc. Oesjilid hefyd at leihau dyled yr Elwys yn y cyfarfodydd. Teinslir anghyfieus- dra yn nghymmyiiosaeth Pentref bach ac Aber- canain ynglvn a thros^lwyddiad llythyrau i'r Hythyrfa. Ond trwy gyfryogiad y prif gwnstabl, presennol, W. Hairies, Ysw., y mae gcbiilh y llwyddir i sefydlu Uytbyrflwch at eu gwasanaeth. ——Mae son fod hWliad am roddi yohydig a sodiad in v cjflo,jau tua Dowlais yma yn fuan; a bod y plfidiau a fwriadect sefyll allan am hyny, wedi clywed am y bwriad, yn ymdawelu i ddis- gwyl yn amyneddgar am wiriad y ohwe:ll.— Ymddengys fod gwaith haiarn Plymouth, sydd wedi bod mor hir yn mhercheonogaeth yi Hilliaid, yn debyi? 0 gael meddiannwyr newydd cya hir, synf 4r. Folher.iJI, Aberda', a banker 0 Lundain. Addawant, meddir, i holl wiithwyr presennol y gwaith goel sros fel y merit, yn ddigyfnewidiad so Y, parhint yr henarferiad dda a cbyfiawn n dalu i bawb mewn arian.——Mae Negro fffljdig wcli hod nos Lun, yr 31ain o'r mis diwedaat, nos Fawrth, y laf, a nos Fercher, yr 2il o'r mis hwn, yn areitbio ar ei bar.es a'i ddiangiad—yn y Ni u- add Ddirwestol, MBI kèt squ Irs chapel, a Bithei"- da. Cafwyd a'aeth ar udirwest gandto hsfyd prydnawn y Sulbl-ecorol.—r-—Dydd hu, y Sydd o'r miB hwu ail a' rwyd cepel Nant ddu, CWGl. taf fawr, ac yn mhlith ereill a wssenaethtnt ar yr achlysur, cafwyd gwasanaetli y Gwir Barohedig Esgob 11 Pdewi,

MADAGASCAR. A ganlyn sydd ddyfyniad o lythyr oddi wrth y Paroh. W. Ellis, dyddiedig Mehein 6ed:- Y mae ein cynnulleidfaoedd ya awr ya gwisgo eu hymdaangosiad blaetIGrelo barth rhifedi, tra y chwanegwyd cryn lawer at yr eglwyji yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Oe bydd y pendeflgion a chyf- eillion gorea y wlad ya ffyddlawn iddynteu huaali, Ie os sefir at y cyttuadeb rhwng y penadariaid a'r pendeflgioo, nis gallaf lai na meddwl fod gwell gclwg IlIIlwyddlant tymmorol ae ysbrydol Hadagasoar Y. awr nai; erioed o'r blaen. Mae digon o anhawsdarau i dretbu doethineb ac egai unrhyw lywodraeth, aO y mae yn debygol nad ydynt yn edrych yn ffaftiel ar y eyfoewidiad; ond y mae y rhaa oreu a mwyat deallui a dylanwadsl «r boblogaeth yn foddlawn a gobeithiol, yn enwedig gan eu bod yn owyllysio oadw psrthynaiau eyfeillgar A gallueedd tramor. Ymddengya fod mwy o awydd yn miil th y Crist- icaogion i ledaenu yr efengyl yn mhlith eu eydwlad- wyr paganaidd, gyda mwy o wyliadwriaeth yn eu hymddygiad cyhoeddus, gan fod y llywodraeth yn bresennol yn llawer mwy manwl nag ar unrhyw an- ser ar ol marwolaeth y frenhines ddiweddar. Mae ein cynnulleidfaoedd yn y dwyrain a'r deheu va cynnydJu yn raddol, lie y mae effeithiaa eu dy- lanwad daionus i'w canfod yn muoheddau trigolioa y pentrsfvdd cyfagos. Yn wir, y mae genym lawer a bethau in calonegi ni i fyaed yn mlaen Sydaa gwaith pwysig. T mae fy iechyd yn bnr dda. Yr wyf yn synuat y gwaith mawr yr wyf yn myaed trwyddo, er fy mod yn toimlo yehydigo boen yn fy mhen byth ar 01 y digwyddiadao cyssylltiedig A'r cyfaewkiad yn y llywodraeth. Y mae y boreuau a'r prydfuawniau yn ddigon oer; ac yr wyf yn myned cryn lawer mwy o gwmpai, nag r oeddwn yn gallu o'r blaen. Na phoenwob ddim ya nghylch athrodau Jouan. Ni wnaethant na da na drwg i mi, yma nac yn y Mauritius, ac y maent wedi gwnend niwed mawr i'r offeiriaid. Caf amaer yn fuan i'w hatteb yn gyf- lawn. Y mae heddwch ac undeb vn ffynu yn ein plith ni (y ceahadon) yma oil. Y mae ein gwaith yn llwyddo. Gwneir chwanegiadau at ein hegiwyai bob mis. Y mae y bobl yn gyffredinol yn dyfedyn sefydlogs y mae pethau yn dyfod i'w -trefn arferel. Y mae holl aeiodau y llywodraeth yn meddu yr ymddiried llwyraf ynof, ao y n rhoddi pob cymmhorth a chefnogaeth aaltant i mi; ac yr wyf iyn bwriadu ymweled a'r frenhines yn mhen diwrnod neu ddall, i adrodd ein haingylcbiadau a'n gweithrediadau 0 barth i eglwysydd, ysgolion, Ilyfrau, &c., a lledasm- iad yr efengyl." Y mae y Parch. Robert Toy, un o genhadon Cymdeithas Geubadoi Lluudain, yn rhoddi y dia- grifiad oanlynol o arferion y brenin diweddar yn ystod y rhan ddiweddaf o'i oes "Yr wyf yn credu nad gormod ydyw dyweyd el fod ya treulio mwy na hanner ei ddyddiau i fwyn- hau y pleserau isaf a fdelddiaf. Buasai y pethau a gerid yn mlaen ya barhaus yn ei bresesnoldeb yn dwyn gwarth tragwyddol ar ddyn a fuasai ya meiddio eu cefnogi hwynt mewn un wlad wareidd- iedig. Y mae yn wir ei fod yn rhoddi ei bresennol- deb yft gysson yn y gwasanaeth Dwyfol a ddygid yn mlaen yn yr un lie bob prydnawn Sabbath, ac ym- ddangosai ei fed yn talu cryn sylw i'r gwirioaeddau a wrandawid ganddo; ond ar ei ddiwedd, parai i'w ganlynwyr chwerthin yn ddirfawr trwy ddynwared y pregethwr. Trnddangosai ei fod bob amser yn talu parch mawr i Mr. Ellis yn bersonol, agofalai na ohymmerai dim yn anweddaidd le yn ystod ei ym- weliadau; etto, y mae yn achawdd ei ryddhau ef oddi wrth bob gwybodaeth a fwriad amryw o'i gyf- eillion i lofruddio ein brawd; ac y moe pob liysbyi- rwydd dilynol yn tneddu i gadarnhau y ayblaeth ei fod yn gwybod am y bwriad i wneuthur yraosod- iad ar holl gorph y Cristionogion trayn ymgynnuil- edig yn yr addoliad; a'r hwn, ooi bai bywiogrwydd y Prif Weinidog a'i gyfeillion, a fuasai yn cael ei roddi mewn gweithrediad ar y diwrnod yn yr hwn y gwarchanwyd ef ei hun yn ei balas. O'r braidd y mae yn bonibl 'rhoddi eyftif am y cyfoewidiad aoghyffredin hwn yn nheimlad y breain at Gristion. ogaeth; oDd yr oedd ei holl oodweddiadyn uo an- hawdd ei ddeall, acyr oead ei hell deyroaaiad byr yo un gyfres o angbyssonderau. T golygiad mwyaf tyBer y gellir ei gymnaeryd ydyw, fod ei synwyr wedi dyrysu. Fel tywysog, ae yn ystod toyrnas- iad erledigaethns ei fam, yr oeld ei ddyngarweh a'i dymmher dda yn cuddio ei holl ddrygau, ac yn el waeud yn hoffddyn y bobl. Fel brenin, yr oedd ei ddrygau yn llwyr guddio ei holl rin-weddau, a dygaa- ant ef yn fuan i ddirmyg eyffredinol." Y mae cyfarfod blynyddol nesaf y Gymdeithai Brydeinig i gael ei gynnal yn Bath. Cyfriflr y bydd y cnydau eleni yn werth mwy a ugain miliwa o buniiaa na ehnydaa y flwyddyn ddiweddaf. Nifer yr ymfudwyr i drefedigaeth newydd a llwyddiaanus Queensland, yn Awstr.-iAl"' yn ystod r flwyddyn hon ydyw 8,949; a thalodd o ddeutu eu banner eu cludiad eu hunain. Yn y flwyddyn gyllidol oedd yn diweddu Mawrtb, 1863, talwyd treth ar 343,285 o gwo Pryd- ain Fawr. Teithiodd mwy na'r nifer hwn o in gyda'r ffyrdd haiarn yn yatod y flwyddyn. Gellir dirwyo person yn ngwasanaeth Cwmpeini Pellebrol i 20p. am esgeuluso trosglwyddo neu draddodi cenhadwri, neu ddadguddio ystyr ac am. oan cenhadwri. Tsyso&ta ESGOD LLUNDAIN.-Y mae awm y tan. ysgrifladau a dalwyd i'r drysorfa hon yn agci I 22,000p., tra y mae y awm a addawyd yn cyrhaedd 183 ;565p.j ac y mae y 8wm mawr yma yn gynnwys- edig o danysgrifia-iau 400 o bersonau, y rhai a gaf- wyd mewn attebiad i appeliad yr esgob. Y cyf- tanwyr mwyaf ydynt y Dug o Badford ac Ardalydd Westminster, y rhai a roddaaant 10,OOOp. bob un. Cyfranodd Mr. Charles Morrison 5,000p. BRYN, LLANELLl. Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol y lie uchod ddydd Sabbath diweddaf a'r no, Llun canlynol. Pref,ethwyd yn rymus ac effeitbiol gan y Parchn. F. Samuel, Abertawe; J. Morgans, Aberdar; L. Davies Sketty, a VV. Thomas, Cwmttfon. Calwyd bin ffafriol' cynnulliadau mawiion, arian lawer, a mwynhad nefolaidd, At yr bv" a g»sglwyd yn mis Mai diweddaf, gwnae ein caigliad blynyddol y tro hwn yn ymyl 80p. Da iawn, yn wir, a boddbaol dros ben. Y mae yma weithioegniel* unol, a thangnefeddus; y mae genym gapel hardd, gwerth 1,20011., ij hyfryd i'r gwtiuidog a'i deolu ao yagoldy o'r fath oreu i atteb yr ardal, gwerth 240b Ydym yn i?tmio, ya talu, ac yn hyderus Bt{ bydd?a ryw amser maith cyn dyfod alIau o'r rhwymau b7u,.7 0ry»fy%imt

r:r dywed y telegram fod Amddiffynfa I S mter yn adfeilion; ao yr oedd hysbys- wvdd wedi cyrhaedd i Amddiffynfa Monroe fod yr Undebwyr wedi cymmeryd meddiant o Atnddiffynfeydd Sumter a Wagner ar y 24ain. Ond y mae ganddynt lawer i'w wneyd etto eyn IIwyr feddiannu Charleston. Mae amddi- ffvnfeydd mawrion ereill i'w darostwng ar bob oohr i'r porthladd. Er hyny, nid ydyw yr anhawsderau mor fawrion a'r rhai a orch- Lwyd. Dengys un golwg ar y map hefyd, y bydd yn anhawdd iawn i'r Gwrthryfelwyr oros yn hir yn Richmond wedi i Charleston ,yrthio i ddwylaw yr Undebwyr, o blegid torir ymaith brif linellau eu cymmundeb. Dywed amryw o newyddiaduron y De y bydd colli Charleston yn ddyrnod mor drwm i'r Cynghrair Caethwasiol ag oedd colli Vicks- burg; a rhoddant ar ddeall mai eu huniu: obaith yn awr ydyw cyfryngiad tramor. Wedi aiolygu sefyllfa bresennol a rhagolygon dy- fodol y De, dywed y Richmond Whig-" Mae aruom eisieu cymmorth Ffraingc, ac yr ydym yn alluog i dalu am dano. Gadewch i ni wneuthur hyny. Yna cawn heddwch, neu iaerth i ddial ar ein gelynion." Sylwedd y newyddion o feusydd ereill y rhyfel ydyw :—fod Rosecrans wedi tSnbelenu Chattanooga- fod y drafft yn myned yn mlaen yn ddiwrthwynebiad yn New York, ao yn llwyddinanus yn y Taleithiau Gogleddol yn gyffredinol-a bod Lee a Meade yn aros yn llonydd yn yr un sefyllfaoedd ag o'r blaen, end fod disgwyliad am frwydr.