Baner ac Amserau Cymru

TRYSORFA goffadwriaethol YR annibynwyr CYMREIO. I CYNNADLEDD YN BITALLT. I cvhoeddalom y rhan gvntaf o'r yrnddid?M a fa ? nwngc bwn yn Nghynnadledd Vanfair.Mnallt; '?nrwy?y *mryfuMdd yn y !)ytbyrf<. Bi chyr- Sdodd ypeo n R ffnpwy.M y?w?ucMtynat h? ddau ?wrne? wedi yr aimer y dyia?t fod isewu Haw. Wrth ff,fcogi y cynnygiad a welir yngtyn ri enw yo ein rtiifyn diweddaf, dywedodd J. Hughes, Yaw., Caernarfon « gi fod ef yn but hydsrns na fcyddai y mudiad farw, o vrirydd dvna ef yn awr yn deehreu byw. Nid oedd ef svnu dim fod gwahanol farnau a gwahanol brofiadau o barth iddo; gw.th mawr ydyw; a phan y mae gwaith f i'w wneud, y mae rhii yn barod i wangaloni, ac i eàrrch ar v rhwvstrau fel yn ornv>d i'w goreogyn-Ror. mod O bridd ar y ffordd; onl beth yw y pridd os bydd Dow gyda iii? Pan y byddom yn myned i godi capel neu i altro tipyn ar ben gapel, pe bai end hannar cant 0 aelodau, byddai llawn cymroaint 0 wahaaol olyj- iadau,s byddai raid caelllawn cymraaint o bwyllgorau ag a lafwyd hydyma gvda'r symmudiad hwn. Byddai yn M» ganddo ef pe celd cyfarfod yn amtach, a bydded i ni f,'o mwyoffvdJ yn ein gilydd acynNuw. Crybwyllodd foa yn ddiweddir yn digwydd bod yn nghwmni y Dr. B,C,?n, o Chelt"nham, ae mewn rhyw sluad am yr "ad Annibynol, ebe y Doctor, We ar? a go- b3;.i,Fy o:d ;ntIOC;\r:'demro.h::d body yr arferem fod, m,d pe byddai i ni yn awr lwfrhau ariil cychwyn mor anrhydeddus, ni byddsm mwsark yn (jeilwng o'r teitl o 'go-ahead body' (cymmeradwyaeth ¡nawr)," Wrth aynnyc ei benierfvnlad yntau, sylwodd y farob. J. Jones, Machynlleth:— Ei fod yn csru y cynllun hwn yn fawr i henderfynu lie y colfg. Clvworld lawer gwaith awgryiniadaa yn cse) eu i/wnend fod clique m wn cyssylltiad a'r mudiad bwn, Nis gallai ef weled fod y fat beth a chlique yn crysson a'r cynllun hwn. 0 leiaf, nid oes ym" net) yn «worud dim ond y wind. Nid y w y pwyllgor ond cyfrwng j'r wlad ddangos ei theimladau drwyddo, Dywedai ei fod efa Mr. Thomas, Bangor, yn eu taith gasglyddol wedi cae, derbyniad croesawar. Clywaai fod cyfeillion Athrofa y Bala yn bur wrthwynebol i'r mudiad hwn. Gan fod ei daith yntau yn cynnwys yr eglwysi o Gcrwell jrwv y Bala i Dolgtllau, disgwyliasai yn ddiffael weled y ewithwynebiad hwnw yn dangos ei hun. Er ei syndod, foid byng, ni welodd Mr. Thomas Bac yntau ond y cyd- ffeithrediad cynnhesaf; ac hrd y. oed yn y Bila ei hun, y roae yr addewMion o Hdeuta SOp" er eu bod 0 ddeutu decbren ar gapel newydd yno. Ac yn yr holl baith ° Ocrnen i Ddolgelku-yn cynr.wya y eymmydegaethau astosaf i'r Bala-y mae yrjddewidioni gyd yn cynnwys^o ddeutu (OOp. Nis gallai ef yn ngwyneb y derbyniad a gafodd ond cynmeryd calon." Dywadot7d Mr. Thomas, Birksnhead, wrth gcfnogi y penderfyniad a welir yngiyn a'i enw ef:- Fe allal, yn anffodus, fod y cvnnygydd ac yntau o'r Gogledd; ond yr oedd efe yn bregethwr o'r De, er yn enedigol o'r Gogledd; ae yr oedd yn (ior dad oes dim o'r rhagfarn fu rhwng y ddwc wlad yn bodbli yn eifynweaef. Carai svmmud y camsyniad fod y Gogledd yn fwy dros y capeli na'r coleg; yr oedd ef yo sicr am y rhan o FSn y bo ef, nad yw felly. Y mae yr ysgrifenyddion a'r try. sorydd yn gwybod oddi wrth ei adroddiad, fod y tanya- glifwyr, eddi eithr yehydig eithriadau, am ranu yn gyf- artal rhwos y ddau amcaa. Cafodd gysur mawr wrth fynpd trwy ei ddosb»rtb, ac yr oedd yn cael llawn cym- roaint o hwyl tr»y sirioldeby cyfeillion wrth gasglu ag wrth hregethu. Addawodd hen wreigan ar y plwyf swllt y flwyddyn a daeth yr ben chwaer a'i chyfran gyntaf yn mlaen, a gwen ar ei gwyneb; ac yn wir, pe na buaaai yn aiedru dyfod, buasai yn teimlo rbwymau arno i dalu drosti, wrth feddwl am ei sirioldeb pan yn addaw. Nid oes rhwystr gyda'r cynnulleidfaoedd, ond iddynt hwy (y gweinidogion) yuiaflyd yn y path « ddifrif, ac yn eawedig bwy fel gweinidogion ieuainge, gan mai arnynt hwy yn fuan y disgyna pwys y gwaith." Cynnygiodd y Parch. H. Daniel, Cefnçrib, a eb of- ogodd y Parch, J. Lewis, HenHai):— "Fod J. Jenkins, Yaw., Llanidloea, a W. R. Smith, Isw., Merthyr, i gael eu nedi i archwilio y oyfrifon." Wrth gefHogi y penderfyniad, dywedodd Mr. Lewis:— Ei fod o bwys mawr i bawb ag sydd yn do, porthynas h ysgoftiad i ymarfer elo-tliineb, hynawsedd, a boneadig- eiddrwydd—f(>d llawer o bethau ag sydd yn profi doeth- ine1) ac amynedd, bob amser yn gyuylltiedig ag uDrliyw ysgogiad o f.th hwn. Dylid cofio fod dymon, os byddaut yn ddynion eyowyrol, yn teirnlo awydd i ddeall y pethau a sydd yn ymddangos yn dywvll iddynt, ac i gael eu dealt pan gauiddeallit Uwynt. Ni ddylem ryfeddu fod lltwer o ymchwllio ac ymofyn yn yr yingsif. i maenn peth yn ymddangos yn dyv.yll iawn i feadwl un, pan y tybia y Ilall ei fod yn ei weled yn aglur, Gall fod ty- wyllwch ynddo na cbanfyddodd yr olaf mo hllno, a goleuni ynddo na welodd y blaeuaf mo hono-gall y naill fod yn was'\naetbgar iawn i'r Hall, Y mae y naill mor ddefnyddiol a'r Hall. Cof genyf ddarllen yn ihywle fod y camelod buain, pan yn telthio yn y caravans yn y Dwy. rain, yn eael eu harwain gan y creadur byehan hwow- araf a sicr ei Rymmudiadau-yr aayn. Goijvir fod y drefn yn ddoetb dros ben. Y mae perygl iir anileillaid Wain fyned yn rhy gyflym.a syrthio i beryglon. Y mae rhywbeth yn debyg yn yr ysgogiad hwn. Y mae ei gamelod buain yn pertbyn iddo, ac fel y mae goreu y a odd, y tnaa iddo ei fnlod-rhai arif ya eu syromudiad- au, Nid cvmmhwys i'r olaf arwain yn y peth hwn. Tr wyf yn dra hoff-fe allai oddi a?ryw fellow feeling tuag sto-yr v,yf yn drahoffosylwi ar arferion y crea »ur bach llwvd-war y eyfeiria a ato. Un gofalusiawn ydy w am pael man sier i osod ei droed i lawr. Y mae yn otalus i fidrych o'¡ OMa cyn ynisymmud. Os yw yn araf yn ei synirrmdiadau, etto y mae yn ddiogcl. AntvDych y syithia i bwll, neu y treida dros glogwyn, ac ni welaisun Si beriliniau yn archolledig trwy syrthio o lierwydd gor. IIIOd brys. Nid pethau i'w diystyrn yw y rhai yna ithaid i mi gyfaddef fod ychydig o ysbryd y creadur bach Jifyf. Nid hyfryd yw i ddyn gyfaddcf el fod yn pertilyn Ir do.barth. Gwell genym dybied ein bod yn deall peth- au vn gyflym, ac yn eu canfod mewn moment. Ond Y'" wyf yn benderfynol i beidio symmud cam cyn y gwelaf fod lie cadarn dan fy nliraed, ac yr wyf yn benderfynol hefyd i beidio dyweyd fy mod yn deall, os bydd y peth Yn dywyll i mi. Yr wyf wedi ymchwilio i'r yf;goeiad hwn mor fanwl ap, y gallf o'r decbren-yn sefyll pan y tyblwn fy mod yn canfod perygl, ac yn rhybuddio fy Wrodyr. Daethutn ym" heddyw i'r diben o gael goleum ar yr hyo oedd yn ymddangos yn dywyll i mi—amlygais fy meddwl mewn ysbryd teg a charedig i aniryw o'r krodyr yn y boreu. Cyfarfyddais ft thagwch a boneddig- dddrwydd mawr dros ben. Yr oeddwn yn awyddus i nythaedd cvmmaint o wybodaeth ag a fedrwn yn ei gy ch heddyw. vid wvf yn golygn cyfodi gofyniadau arot y «yfarfod hwn Vr ydwvf wedi deall rhai pethau heddyw nad oeddwn yn dde:al o'r blaen-y mae rhai pethau yn Rro, etto nad wvf yn ddeall-ac yr wyt yn credu fy mod yn deal) cvmmaint ag a ellir ddeall yn yr amgylchiadau Plesennol yn ei gylch; ond md wyf yn myned i ymhoh P^yach, Y mae y creadur etto yn dyfod I f1 meddwl. Nid yw yr.asyn yn cael ei gymmeradwyo bob amser am Y 'tagorisethau y cyfeiriwyd atynt. Ami fastwynad Ydd ei ,.br. Ond y wae Khagluniacth yn ddoeth a da "In-Y. o;od y naill beth ar gyfer y Uall. Os ydyw y yn agored i S»el ami ergyd ar fi ben, y mae wedi cael f" Iled gtled i ddeibyn ergyd, Yr wyf yn tOigPig f«»7 fy hull. Osnad wyt wedi cael fy nhaornawl am" rafweh fy lymmndiadiu, nid yw yr ambell ergvd a gefais wedi fy tiiweidio, na ehwsith fy nolurio; 0 herwydd hyny, nid wyf yn digio nac yn nwangahni." Cynnygiodd y Paroh. N. Stephens, Liverpool, a chefnogod L Gohebydd y Faneiu— Fod diolchgarweli gwresocaf y eynnadledd i gael 0; gyflwyno i'r awyddogion oil am eu llafut mawr, a'u gofal a'u bymroad di-ildlo. gyda thaer ddymuniad ar iddynt bsrhau yn eu SW) ddau." Dywedodd Mr. Stephens:— Y mae yn Ilawenydd genyf weled y fath unfrydedd yn ffynu a'r dechreu hyd yn awr, a bod yr holl bender- fyoiadau wedi euoytarneradwyo morgalonog. Gwoaed y penderfyniadau blaenorel drwy y cadeirydd, oc a dan wyliadwriaeth y swyddoginn, y rhai tydj yn elstedd ger lIaw j gadair. Ond yr wyf fi mor byf a cltodi i wneud cynnygiad lieb ymgynghori a neb o'r awdurdodau. Yr ydym yu arfer diolch i's gilydd am wasameth bychan,ac y mae hyny yn foeigarwch pdodol. Ond yr ydym yn awr yn eyftwyno diolcogarwch am lafur anghyffredin. Y mae v cadeirydd wedi llenwi ei swydd yn ddotth aa am. mhleidgar. Baasai yn dda genyf pe buasai ein trysorydd wedi cael mwy o waith. Hyd y. hyn, yr ysgrifenyddion sydd wedi dwyn y pen trymif o'r haiab, ae ymaediolch- garwch lawer yn ddyleius iddynt liwv (ctyweh, clywch). Yr wyf yn bvw ger ilaw un o'r ysgrifenyddion, a tlirwv hyny yn cael monhis i wybod rhywbeth am faint oi lafur a'i ofcl gyda y symmu liad. V mae yn rhaid addef fod ami rwystr wedi ymwthio i ffordd y symmudiad-megys yr yabryd c'twish y cyfeiriwyd ato gin Mr. Oliver, o Bontypridd; a'rteimladau Deheunl aGagleddol y ioniwyd am danynt gan Mr. Jones o Lundain. Nis gallesid disgwyl gwnrud gorchwyl mor fawr a bwn heb gyfarfod aganhawsderau. Hwn yw y symmudiad mwyaf a wnaed gan ein henwad ni yn N gh y rnru, Nid swm yr arian a fwriedir gasglu oydd yn mesur y symmudiad. Fel y crybwyltwyd gan ein hybarch dad o Droedrhiwdalar, casdwyd niwy o arian, mewn llai o amser, ddeng mlynedd ar hugain yn 01, at ddyledion capeli; ond yr oedd hunan- leshii yn gymmhelliad cryf y pryd hwnw, csnys yr oedd y rban fwyaf y pryd hwnw yn cyfranu at ddyledion y capeli lie yr addolent. Y mae y symmudiad hwn yn fwy na hwnw, ac yn gofyn mwy 0 hunan-ymwadiad. Y mae hwn mor fawr, fel nas gall addef neb yn ben. O'r blaen, yn ein gweithrediadau sirol a chymmanfael, yr ydym i raddau wedi cydnabod rhywrai yn ben. Nid oedd rli, yn hyn allan o le. Y mae cystal bawl gan y pen i fod yn ben, ag sydd far y lIaw i fod yn Ilaw. Ond gwybydded pa«b fod y symmudiad hwn yn ormod i gydnabod neb yn ben idio. Sflwai rhvwun rywdro, fod y dysgedigiort wedi cael allan nas gall uo creadurfyw yn hir hebei ben: 00 y mae pawb a bonom yn cofio elywed Hiraethog yn adrodd y arlw gyda ffraethder anghymmhar!\], Ond dyweded y dysgedigion a fynont, ymae yn rhaid i'r sym- mudiad hwn fyw heb un pen. Fel y dywed Orlyle nas gallesid gwneud a pherffeithio railway system ein gwlad heb dalent, a llafur pawh; feily hefyd nis gellir dwyn i ben amcanion y symmudiad hwn heb gydweithrediad. a phan orphener y gwaith, bydd yn gynnyroh liiaws tref a gwlad (cymmeradwyaeth). Yrwyf am gydnabod llafur yr ysgrifenyddion yn y fath fodd ag y deallout hwy ein bod yn amayffred, i raddau, faw edd eu hunanynwadiad. Y maent yn foneddigion o dalent, dawn, dylanwad, a saft., a byddai yn hnwdd iddfnt wneud defnydd o'r poth- au hyn i leshau eu hunain; ond y maent yn caniatau i ni drethu eu hamser, a'lI talentau, a'u dylanwad er budd eyffredinol yr holl enwad. Yr oedd yr ysgrifenyddion yn enwog pan ymgymmerasant lI'r swydd; y IDaellt YII enwooach heddyw-y mae un o honynt eisoes yn D. D.; ao os bydd cyfiawnder ar yr orsedd, y mae yn ddiogel genyf y bydd ? pedwar arall yn bedwar doctor cyn pen pedair blynedd (cymmeradwyaeth a ohwerthin). Yr,"yf yn meddwl y bydd cynghor Mr. Lewis, Heullan. yn ddiangenrhaid. Dywedai Mr. Lewis am werth asynod i arafu symmudiadaa anifeiliaid buain, a chanmolai yr asynod fel creaduriaid llygadog, pwyllog, ac ystynol, a dymunsdd arnom beidio curo penau yr asynod. Gyd. phob paroh dyledus i Mr. Lewis, a chyda phob parch dyledue i'r asynod, y dymunwn hysbysu i'r neb sydd heb wybod, fod asynod yn greaduriaid ofaadwy o dueddol i gicio. Gofalei Mr. Lewis am draed yr asynod, mi roddaf fy ngair y bydd i boll swyddogion y symmudiad hwn fod yn dirian o benau yr asynod (chwerthin)." Cynnygiodd y Parch. D. Williams, Berea, a chef- nogod4 Mr. D. Oavies, Abertawe Fod y swyddogion a'r pwyllgor a wasanaethodd y flwyddyn ddiweddaf i gael eu hail etbol am y tlwyddyn nesaf. Darllenodd Mr. Thomas Williams restr o'r symisu a ddaethai i'w law ef fel trysorydd y drysorfa. Yr oedd y cyfanswm ryw gymmaint uwchlaw toil o bunnau, ond y mae gyda hyny rai cannoedd o bun- nail yn llaw y casglyddion, heb eu hanfon i law y trysorydd eyffr^dihol, < Ar ol i Mr. Williams ddarllen ervaodet) o'r cyfrif- on, tyfedodd y Parch. J. Daviss, Caerdydd, a sylwodd:— 11 Ei fod yn teirnlo eu fend fel enwad yn y De a'r Gog. ledd o dan Twymau neiliduol i gydnabod gwasanaeth mawr Mr. Williams iddynt. Nid oedd ond ychydig a allent ddirnad y Usfur. y d[<9e<th, a'r anturiaeth yr aeth Mr. Wi))iama d,wydd,y.t y.gl?n & Thrysorfa yr Hen Weinidogion. Nid oedd yn meddwl ei fo i yn defnyddio gormodiaeth pin yn dywedyd bod Mr. Williams wedi cyssegru 0 leiaf dc'iwrnod yn yr wythnos at y drysorfa hono am y ddwy flynedd ddiwetdaf. Bu yn gyfrifol droion am gannoedd o bunnau oedd yngljr. i'r cyfryw drysorfa, ac o'r diwedd llwyddodd gael yr ymdrech i derfyniad gogoneddus. Dyrchafwyd enw da ein henwad, adarparwyd argyfer dyddiau blin gweinidogion y cysssgr. Buasai yn dda ganddo ef (Mr. D.) pe cawsid cynnulliad o boll Annibynwyr Cymru, lie y gallesid cynnyg diolch eyffredinol yr enwad i Mr. Williams am ei ymdrech gyda Tbrysotfa yr Hen Weinidogion. Gwyddai gryn dipyn am gywirdeb a manylwch .vlr. Williams gyda chadw cyfrifon. Ar ei arian ei hun, nid oedd neb yn fwy hael; ond ar arian y oyhoedd, nid oedd neb yn fwy cyn- nil. Nid osdd na cheiniog, na dimai, na ffyrling o arian ywlid yn cael eu rhoddi o'i law heb ei Iod yn gwybod i ba le yr eeddy lit yn myned, a pha bethoedduadictelei wneud am danynt. Nid oedd un ysgogiad mawr yn yr oes hon wedi ei ddwyn yn mlaen yn rhatach nag y dygwyd yn mlaen Drysorfa yr Hen Weinidogion. A phwy bynag a fuasai byw i weled yr ymdrech fawr ddau-can-mlwyddol ya dyfod i orpheniad, gwyddai, os estynid einioes i Mr. Williams i barhau yn drysorydd, y bu i dynio.. I ::srw:n ddygiad pethau yynb:ln,d::i:;n at y cynnildeb a arferwyd." Cynnygiodd y Parch. J. Stephens, Brychgoed, a chefoogodd y Parch. J. B. Jones, B. A., Pen y boi) t. Fod diolcligarwch gwresocaf y gynnadledd i gael ei. gyflwyno i'r Parch. V. P. levies, a cby/eillion Llauf-ir, am eu caredigrwydd mawr i'r gynnadledd." Cynnygiodd D. Davies, Yaw., Liverpool, a chef- nogodd y Parah. J. T. Davies, M. A., Merthjr;— Fod diolchgarwch gwresocaf y oyfarfod i gael ei gyf- lwyno i'r Parch, D. Rees, Llanelli, am ei wasanaetb gwerthfawr yn y gadair heddyw." Pregethwydynystod y Ipnnadbdd-Nos Fercher, gan y Parchn. E. Evina, Treforris, a W. Griffiths, Caersybi; a'r uu noson, yo Cefnybedd, gan J. Gri- ffiths, Llanwrtyd, a Stephens, Glaataf. Nos lau, gan y Parchn. Dr. Rees, Abertawe; J. Jones, Mach- ynlleth, a T. Jones, Bedford Chapel, Llundain. Dechreuwyd y gwahanol odfaon gan y Parehn, H. Griffiths, Aberhouddu, a H, Oliver, Pont y pridd.