Y Rhedegydd

LLYS MAN.DDYLEDION I LLANRWST. Dydd Gwener, o flaen ei Anrhydedd y Barn-I wr Samuel Moss. Achos Chwarel Cwt-y-Bugail.. I Crybwyllwyd achos Nathaniel Edwards- Cwm, Penmachno. yn erbyn Owen Williams. Plas Glasgwm; Evan Hughes, Tynyberth. Robert C. Williams, Penmachno; Owen Davies, Brynglas; a David E. Hughes, Caerwys, am £ 50, arian dalodd am gyfran yn Chwarel Cwt-y-Bugail, am iddi gael ei hudo i'w phrynu trwy dwyll.-Ymddangosodd Mr E. Davies Jones dros yr Hawlydd, a Mr Aneurin O. Evans dros y Diffynyddion. Y Barnwr a ddywedodd ei fod wrth ddarllen manylion yr Hawliad yn cael nad oedd honiad o dwyll ynddo yn erbyn y Diffynyddion er fod yr achos wedi ei vmladd gan yr Hawlydd a'i amddiffyn gan y Diffynyddion fel an o dwyll, hyny yw. camddarliwiad tywyllodrus ar werthiad y gyfran mewn dadl yn y Cyngaws- Mr E, Davies Jones a ofynodd am ganiatad i wella yr Hawliad fel ag i bledio twyll, a gwrthwynebodd Mr A. O. Evans i unrhyw ganiatad o'r fath gael ei roddi; ond dywedodd ei Anrhydedd yn ogymaint a bod y cyngaws wedi ei ymiadd ar y ddwy ochr ar y cwestiwn o gamliwiad tywyllodrus y gwnai ganiatau i'r hawliad gael ei wella i gyfarfod yr achos, ac y rhoddai ei ddyfarniad yn y Llys nesaf. Caniataodd i'r Diffynyddion gostau y dydd. Tal am Waith. I William Thomas, Walk Foundry, Llanrwst, a hawliodd £ 6 4s 5c gan John Jones a Grace Jones ei wraig, Gwerthwyr ffrwythau, Denbigh Street. Llanrwst, am adgyweirio eu cerbyd, &c. Mr. Twigge Ellis a ymddangosodd dros yr Hawlydd, a Mr. E. Davies Jones dros y Diffynyddion. Addefodd 'y Diffynyddion fod y swm yn ddyledus, a gwnaed archeb gyda'r costau i'w talu yn ol lo/- y mis. Cats am Brawf Newydd. I Mr. R. O. Davies, a wnaeth gais ar ran y Diffynydd,—John Davies, Arwerthwr, Blaenau Ffestiniog, mewn Cyngaws ddygwyd gan Hugh Jones, Gwas Fferm, Pencraig, Bettws- pan y rhoddwyd yn erbyn Mr. J. Davies gyda'r costau. Cais Mr. Davies oedd, am gael prawf newydd ar yr achos, ond gwrthwynebwyd hyny gan Mr, Twigge Ellis ar ran Hugh Jones. Dywedodd Mr. R. O. Davies, fel rhes- wm dros wneyd y cais, y galiai yn awr ddwyn yn mlaen Ddyddiadur y Diffynydd, a thystion parchus i brofi na bu yn Pencraig ar y dyddiad mewn dadl nac am amryw ddyddiau cyn nac ar ol hyn a chan fod y mater yn un o'r fath bwysigrwydd i'r Diffynydd apeliai at ei Anrhydedd i ganiatau prawf newydd, hyd yn nod pe byddai raid i'r Diffynydd dalu costau y gwrandaw basiodd a'r un dyfodol,- Gwrthododd ei Anrhydedd y cais. Nwyddau i Westy Belle Vue, Trefriw. I Mri Hughes & Burrows, Ironmongers, Llan- rwst, a hawliasant £ l3 6s 6c gan Mr Moore, Derbynydd y Cyfranddalwyr yn Nghwmni y Belle Vue Hotel, Trefriw, y rhai honid oeddynt yn ddyledus am nwyddau werthwyd ac a dros- v gtwyddwyd yn ystod yr amser yr oedd Mr Moore yn Dderbynydd.-Ymddangosodd Mr A. Lloyd Griffith dros yr Hawlyddion, a Mr W. Twigge Ellis dros y Diffynydd.-Mr Lloyd Griffith a ddywedodd nad allai fyned yn mlaen yn absenoldeb Mr Moore, ac felly yr oedd yn gofyn caniatad i dynu yr achos yn ol.-Gofyn- ai Mr Ellis am gostau y dydd, ond gwrthwyn- ebai Mr Griffith.- Caniataodd ei Anrbydedd gostau y dydd i'r Diffynydd am i'r achos gael ei dynu yn ol pan oedd ar gael ei wraadaw. Robert Evans, Crafnant House, Trefriw a hawliodd f 5 6s 8c gan yr un Diffynydd yn ystod yr amser yr oedd yn Dderbynydd,— Ymddangosodd Mr J. D. Jones dros yr Hawl- ydd, a Mr Twigge Ellis dros y Diffynydd. Addefodd Mr Ellis fod £3 Os 2c yn ddyledus, ocd nad oedd y symiau eraill felly.-Tros- glwyddodd ei Anrhydedd y mater i'r Cofrest- rydd i fyned trwy y ffigyrau, ac adrodd i'r Llys yn y dyfodol. Tal am Borfa Detaid. Robert Williams, Tygwyn, Llanrwst, a hawliodd £9 18s Oc, gan Mr. Mc'Farlane, Victoria Hotel, Lianrwst, arian honid oedd yn ddyledus am brofa defaid ar Golf Links, Llanrwst, yn ystod y blwyddi 1907-8, borfa yr hwnle ydoedd wedi ei osod i'r Hawlydd.- Ymddangosodd Mr. W. Twigge Ellis dros yr Hawlydd a Mr. R. O. Davies dros y Diffynydd. —Dywedodd yr Hawlydd fod gan Mr. Mc'Farlane wyth o ddefaid yn pori ar y Links yn 1907 a deg yn 1908, a gofynai £9 18s Oc am eu lie. Gofynodd y Diffynydd iddo am ganiatad i gael troi y defaid yno am wythnos neu ddwy yn 1907. ond buont yno am ddwy fiynedd, ac ystyriai fod yr hyn a hawliai yn swm teg a rhesymol.-Mr. Mc'Farlane a dystiodd iddo gael achos i gwyno. wrth yr -Hawlydd am beidio cadw nifer digonol o ddefaid ar y Golf Links i gadw i lawr y borfa fel y cytunwyd, pan yr atebodd Williams, Mae genych chwi ddefaid. Anfonwch eich defaid chwi at fy rhai i," a gwnaeth yntau ar gais ac er cyfleusdra Williams i gadw i lawr y borfa. Yr oedd ganddo ef ddigon o borfa ei hun yn Cae'rgraig, ac na fuasai yn anfon ei ddefaid i'r Licks ond ar gais Williams er mwyn cadw y borfa yno i lawr, ac fel mater o ffaith nid oedd ganddo ond pump dafad a hyny yn ystod haf 1907 yn nnfg, ac wyth yn ystod haf 1908, ond cadwai hwv ar ei dir ei hun yn Cae'rgraig yn ystod y gauaf,-Tystiodd John Lloyd Roberts, Garddwr yn ngwasanaeth y Diffynydd, nad oedd ond chwe' dafad o eiddo ei feistr ar y Links yn 1907, ac wyth yn haf 1908, ond cedwid hwy yn y gauai ar eu tir eu hunain yn Cae'rgraig. Efe awgrymodd i'w Feistr yn nechreu haf 1907 y dylai gael porfa i'r defaid yn rhywle heblaw Cae'rgraig neu na byddai digcn i'r fuwch, a chael cadw ychydig wair, ac addawodd ei Feistr wneyd. Mewn atebiad i groesholiad gan Mr, Ellis dywedodd y tyst hwn i'r Hawlydd gneifio dwy o ddefaid ei feistr yn 1907 a chael en gwlan ac yn 1908 cyneifiodd bed air o'r defaid. a gwerthodd y gwlan i Mr. Mills am 8/6.—Wedi i'r ddau gyfreithiwr anerch y Llys, dywedodd ei Anrhydedd ei fod ar y dechreu yn meddwl fod rhywbeth yn yr achos ond gan i'r Hawlydd wneyd amryw gam-adroddiadau am nifer y defaid oedd gan y Diftynydd ar y Links. ar- iddo anion bilian gwahanol am y borfa fel nad allai dderbyn ei dystiolaeth dair blynedd a haner ar ol i'r cytundeb honedig gael ei wneyd. a bod yn rhaid iddo roddi y fantais o'r amheuaeth i'r Diffynydd, i'r hwn yr oedd yn rhoddi dedfryd gyda'r costau.

CYFLENWAD DWFR DOLWYDD- ELEN. Dydd lau, yn Neuadd Gynuli, Dolwyddelen, cynhaliodd Mr A. G. Malet, un o Arolygwyr Peirianol y Llywodraeth, ymchwiliad i'r cais o eiddo Cyngor Dosbarth Geitionydd am fenthyg £ 2.600, at wneyd gwaith dwfr newydd at gyflenwi trigolion Dolwyddelen a dwfr at wasanaeth teuluaidd. Yr oedd yn bresenol Mri. Thomas Hughes (Clerc y Cyngor Dosbarth), R. Parrv Hughes (Clerc y Cyngor Plwyf), Thomas Griffith (Cynllunydd y gwaith), ac Evan Evans (Arolygydd Sirol Arfon). Hysbyswyd yr ymchwiliad i ddechreu am haner awr wedi deg o'r gloch, ond ar ddymuniad Mr Malet, bu i Mr Thomas Hughes aros yn y Neuadd ac "bysbysu i'r ymchwiliad gael ei ohirio hyd ddau o'r gloch am nad oedd Mr R. O. Davies, yrhwn ymddangosai i wrthwynebu'r cynllun, yn abl i fod yn bresenol hyd hyny. Yn y cyfamser yr oedd Mr Malet wedi myned i fyny i odreu'r Siabod i weled y lie y bwriedid gwneyd y Gronfa er mwyn bod yn hyddysg yn yr holl gynllun. Bu i Mr J. Lloyd Jones, Bont Arenig, ac amryw eraill oeddynt wedi dod i'r He at yr amser penodedig wrthdystio yn erbyn yr anghyfleusdra achosid trwy y gohiriad, a hyny i gyfarfod cyfleusdra un dyn, ac heb ystyried y trethdalwyr yn gyffredinol. Am ddau o'r gloch daeth yr Arolygydd i'r Neuadd i gynal yr ymchwiliad, a daeth nifer dda o'r trethdalwyr yn nghyd.—Mr J, Lloyd Jones a ofynodd oni ellid gohirio hyd saith o'r gloch er rhoddi cyfleusdra i'r gweithwyr fed yn bresenol ? Yr oeddid wedi gohirio ar gais un dyn, paham nad ar gais y trethdalwyr?- Arolygydd Malet a ddywedodd nad oedd dim badd i'w ddisgwyl o'r gobiriad geisid. Yr oedd pawb deimlai ddyddordeb yn y mater yn bresenol, ac yr oedd Mr R. O. Davies yn ymddangos dros nifer fawr o bersonau pwysig i gael eu barn ar y cynllun.-Mr R. O. Davies a ddywedodd fod yn ddrwg ganddo os achoswyd anghyfleusdra o unrhyw fath trwy y gohiriad. Tybiai yr elai Mr Malet i weled y tir cyn eistedd, ac felly nad oedd y gohiriad ond peth anocheladwy, neu i'r ymweliad a'r tir fod ar ol yr ymchwiliad yr hyn fyddai yn dra anfanteisiol.—Mr Malet, "Fe awn yn mlaen gyda'r ymchwiliad." Mr Thomas Hughes a gyflwynodd y ffigyrau am y plwyf. Yr oedd poblogaeth y plwyf yn 1,112; gwerth tretbiadol yn £ 3,631 a'r trethi presenol yn 7/2 y bunt, a byddai angen am dreth arbenig o swllt a thair ffyrlicg y bunt i gyfarfod y baich ychwanegol o £2,600 gan gynwys y llog a'r at-daliadau. Nid oedd dyled yn aros ar y plwyf. Yr oedd y gwaith newydd yn hollol yn y plwyf, a rhoddwyd y rhybuddion gofynol am y cais i femhyca y 12,600. Yr oedd ef dros yr awdurdodau yn gwneyd y cais yn ffufiol am gael hawl i fenthyca y swm a nodwyd, Mr R. 0, Davies a ddywedodd ei fed yno i wrthwynebu ar ran Mri H. A. Law, Penael- droch; Fitz Norman Ellis, Butter Pool; Arglwydd Penrhyn; 0. E. Parry; J. S. Foster ac Edward Richards, Chwarel Prince Llewelyn. Rhoddai ei ddadl gerbron yn mhellach yn mlaen. Yr oedd yn gwneyd y datganiad presenol er mwyn dangos paham yr oedd ef yn bresenol. Mr. Thomas Griffith a ddywedodd ei fod yn Oruchwyliwr i Arglwydd Ancaster ac larll Carrington. Efe oedd Arolygydd a Pheirian- ydd Cyngor Dosbarth Geirionydd. Nid oedd yn gyflogedig gan y Cyngor fel ag i dderbyo swm penodol y flwyddyn, Cafodd brofiad gyda'i waith am dros un mlynedd a'r bymtheg pan gyda'r diweddar Mr. Mclntyre, cariodd yn mlaen gynllun Gwaith Dwfr Llanrwst a Threfriw gydag ef. Nid oedd ef yn gwybod ond yenydig iawn am y cynllun o dan sylw heddyw, ond yr oedd Mr. Evan Evans, Arolygydd Sir Gaernarfon gydag ef, a gwyddai ef fwy am dani nag y gwyddai ef yn bersonol: byddai i Mr. Evans roddi y cynllun ger bron. Mr. Evan Evans, Arolygydd Sir Gaernarfon o dan y Cyngor Sirol a gyflwynodd y cynllun yn ffurfiol i'r ymchwiliad, ac holwyd ef arno gan y Swyddog. Dywedodd iddo weithredu dros una'rddeg 0 Gynghorau mewn gwabanol faterion. Yr oedd y Gronfa ar dir safai 2800 troedfedd uwchlaw y mor, ac yn cynwys 28 erw o dir, ac yr oedd y gwlaw-ddisgyniad yn foddhaol, gyda'r darddell naturiol yn y lie Yr oedd lie i groni pedair can' miliwn o alwyni o ddwfr, a byddai yn y Llyn 3,670,000 galwyn at y galwadau, yr hyn fyddai yn ddigon i gyflenwi y pum' cant trigolion wnelai ddefnydd o bono yn y pentref am 326 o ddyddiau wyth waith yr hyn oedd yn oftrnol at y galwadau. Golygid rhoddi pibell tafc modfedd i gario'r dwfr, ond byddai pibell pedair modfedd trwy argau y Gronfa fel ag i fod yn barod pe byddai galw am bibell fwy at gyflenwi y trigolion. Y Swyddog, Beth am y tir ?"—Mr. Evans, Nis gallaf ateb ar y mater hwnw." Mr. Thomas Griffith, a ddarHenodd lythyrau Mr. E. Noel Humphreys, Gorucbi-jvliwr y Perchenogion. Gofynid ardreth o £ 50 am Lyniau Diweunydd ac mewn atebiad i gais pellach ato gostyngodd i £ 25 gan gymeryd y dirwasgiad masnaohol yn yr ardal i ystyriaeth ac ar Gorphenaf 19, 1909 gostyngodd i £ 20, a chadarhaodd y telferau hyny Mehefin 22, 1910. Cynwysai y telerau hawl i dynu dwfr at gyflenwad teuluaidd o Lyniau Diweunydd, a'r rhyddid (easement) gofynol gyda'r holl waith trwy y tir ond digolledu y tenantiaid gyda'r dresmass.—Swyddog, "Pwy yw y perchenogion ?"—Mr. Thomas Hughes: "Y perchenogion ydynt Ysgutorion Colonel Platt a'r diweddar Mr. Tompson." -Mr. Griffith, "Y mae y perchenogion wedi cydsynio yn ddiwrthwynebiad, a threfnir i gyflenwi y tenantiaid a dwfr. Y ddau denant dybir yr effeithir arnynt ydynt y Garnedd a'r Ffridd. Cydsyniai Mrs. Roberts, Garnedd, ond iddi gael deuddeg punt at wneyd darpariaeth at gorddi, &c o nerth un ceffyl; a'r un modd Mr John Davies, Ffridd, am ddeg punt, ond derbyniwyd llythyr ar ol hyny oddiwrth Mrs Davies yn gofyn deuddeg punt. Cydsyniai Mr Robert Williams, Bryn- tirion i ganiatau rhyddid gyda'r gwaith am ardreth o ddeg punt y flwyddyn. Mewn atebiad i Mr R. O. Davies, dywedodd Mr Griffith nad oedd Mr Evan Evans wedi ei benodi gan y Cyngor i wneyd y cynllun. Yr oedd y Cymerwyr wedi cymeryd y gwaith ar gynlluniai Mr Evans, a'i fanylion (Specificat- ions) ef. Pump y cant oedd ei gomisiwn ef fel Peirianydd, ac nid oedd y Cyngor yn nyled Mr Evans o gwbl. Bu ef a Mr Hughes yn archwilio a mesur. a bu ef a Mr Evans yn gwneyd tri archwiliad a mesuriad. Cyfnewid- iodd y cynllun dair gwaith, ac ar y eynllun cyntaf y gosodwyd y gwaith i'r cymerwyr. Gellid cymeryd y cynllun fel ei gynllun ef a Mr Evans. Cafodd ganiatad y Cyngor i uno Mr Evans gydag ef yn y gwaith. Pump y cant oedd ei gomisiwn gan gynwys pobpeth: ei gostau teithio a'r cwbl. Ni bu iddo ef drafod a'r perchenogion yn'nghylch Llyniau Diweun- ydd, ond clywodd iddynt wneyd cynyg neillduol am ugain punt. Yr oeddynt yn myned i wario £ 1246 15s Oc ar argau y Gronfa, ond golygai y costau lai na myned i Llyniau Diweunydd. Gofynwyd iddo gyngori yr awdurdodau ar ba gynllun olygai yn oreu, a chafodd Haw hollol rydd yn y mater. Daeth y ddau awdurdod yn ffafriol i'r cynllun presenol, ac yr oedd yntau yn ei ystyried yn foddhaol, gan ei fod o gyraedd llygriad. a'r tir yn cael ei bori gan ddefaid yn unig, a'r lie yn rhy uchel i feddwl am adeiladu tai arno. Am dir Bryntirion, gallai anedd-dai gael eu codi uwchlaw y Gronfa, a phorid y tir gan wartheg yn ogystal a defaid..—Mewn atebiad i'r Swyddog dywed- odd Mr Griffith y byddai Llyniau Diweunydd yn well na'r nn Llyn Celfyddydol am eu bod yn rhai naturiol. Nid oedd yn barod gydag amcan cyfrifon am wneyd y rhai hyny yn ffynhonell y cyflenwad. Credai y byddai y telerau yn uwch nag am y lie presenol, -er na bu iddo ef ofyn beth fyddent.—Swyddog Ni ofynir ond ugain punt am bobpeth, ac nid yw hyny yn uchel." A Mewn atebiad i Mr R. O. Davies, dywedodd Mr Evan Evans iddo fod gyda Mr Griffith yn chwilio pethau i'w profi. Byddai y Gronfa yn bum' troedfedd o ddwfn. ac nid oedd yn golygu glanhau gwyneb y tir, Nid oedd eisiau puro (filtering), ac anfonwyd dwfr i'w ddadansoddi o'r ffrwd. Ni archwiliodd y pibellau presenol. Angen mawr y pentref oedd, cael dwfr glan o sale uche!. Barnai y byddai y costau yn ddwbl gyda'r cynllun o Llyniau Diweunydd. Daeth ef ar y gwaith ddeuddeng mis yn ol, ond ni adroddodd ef ar Diweunydd nac ar ddim yn uniongyrchol i'r Cyngor.—Mewn atebiad i Mr J. Lloyd Jones dywedodd nad oedd argau ar Diweunydd, a bod y gwaelod yn fawnogaidd. Nid efe gymerodd y mesuriad dwfr (gauging). Mewn atebiad i holiadau pellach, dywedodd Mr Griffith, mai pump cant oedd y boblogaeth presenol, ac nad oedd golwg am gynydd buan yn y lie, a chyBwynodd ffigyrau gyda swm o ddwfr fyddai ar gyfer pob un a'r swm a gronid, hefyd am y dwfr-fesuriad wnaed ar safle'r Gronfa fwriadedig.—Swyddog, "Paham ystorio dwbi yr hyn sydd yn ofynol ? "—Darperir ar gyfer a-mgylchiadau eithriadol. Tybiai ei fod i'w gyfiawnhau yn darparu ystorfa o dair miliwn o alwyni heb alw dyddiol am dano, yn y rhagolwg am fwy o alw am dano. Darfyddai yr hawl ar eu cyflenwad presenol yn mhen 68 mlynedd.—Swyddog, 0, raid i neb o honoch chwi bryderu llawer yn nghylch hyny, gan y byddwch oil wedi myn'd o'i flaen. Dr. Travis, Meddyg Iechydol y Dosberth a ddywedodd fod y cyflenwad presenol yn israddol ac hollol anghymwys ar gyfer angen y gymydogaeth. Yr oedd cyrph anifeiliaid i'w cael yn ami yn y gronfa, a bu achos o Goludd- glwyf (Typhoid) yn ymyl y He. Mor bell ag y gwelodd ef y He newydd a'r Cynllun yr oedd yn en cymeradwyo. Fodd bynag, nid oedd yn ddim rhy fuan i symud at gael cyflenwad yn lie yr un presenol: Condemnio hwnw a ddylid ar bob cyfrif. Mr. H. Pierce Evans, Arolygydd Iechydol y Dosbarth, a gyflwynodd Gynllun y cyflenwad presenol, gyda'r boll bibelli perthynol iddo. Gwnaed y gwaith 30 mlynedd yn ol, a buwyd yn edrych y pibelli oddeutu dwy flynedd yn ol, Y gwanwyn diweddaf y daeth ef i'r Swydd. Nid oedd offer puro o fath yn y byd ar y cyflenwad, ac yr oedd geudai uwchben ffrwd red i'r gronfa o fewn tri chant o latbeni iddi, a bu coludd-glwyf yno, Golchid defaid yn y ffwrd red yn uniongyrchol i'r bibell, a byddid yn gorfod atal y cyflenwad am nifer o oriau o'r achos. Mr. Evan Evans, Yr oedd craig i wneyd sylfaen i'r Argau newydd, a thrwch o dair troedfedd o fawn ar y graig. Tank o haiarn bwrw olygid rhoddi ar y gwaith. Mr. Thomas Hughes a atebodd y Swyddog ei fod yn meddwl fod y cyflenwad presenol yn huuan-gynhaliol mor bell ag y gwyddai ef. Mr. R. O. Davies a ddywedodd ei fod yno ar ran y boneddigion a enwodd, nid i wrth- wynebu cynHun i gyflenwi y lie a dwfr boddhaol, a gwyddent oil nad oedd yr un bresenol yn ddim tebyg i fod yn foddhaol. Dylai yr awdurdodau Ileal arfer pob gofal cyn symud yn mlaen, ac ystyriai fod y Bond o du y Cymerwyr yn Hawer rhy fychan at waith mor fawr, ond nid oedd trwy hyny yn gwneyd yr awgrym lleiaf yn erbyn yr un o'r ddau fel dynion parchus a chyfrifol. Yr oedd y cynllun presenol yn un costus iawn, ac os byddid yn myned i ail osod y brif bibell byddai yn saith cant o bunau yn fwy eto. Ychydig dros dair mil a thri chant oedd gwerth trethiadol y plwyf, a bydd y cynllun hwn yn dod i fyny ag eithaf gallu y plwyf i fenthyca. Yr oedd y dreth bresenol yn 7/2 y bunt, a byddai yn rhaid cael treth o 1/5 ychwanegol at y cynllun hwn nes gwneyd y dreth yn 8/7 y bunt. Nid oedd ef mewn unrhyw fodd yn deall y cysylltiad rhyfedd oedd rhwng Mr. Griffith a Mr. Evans. Mr. Griffith oedd wedi ei gyfarwyddo gan y Cyngor, ac efe yn unig oedd yn gyfrifol am bobpeth, a phaham dwyn Mr. Evans ar y gwaith. Dylid cael y mater yma yn gliriach. Daliai ef na bu ymchwiliad dyladwy am le i wneyd cronfa. Ni fyddai angen ond am linell hwy o bibelli i gael y dwfr o Lyniau Diweunydd, yr hyn a gostiai tua dau gant o bunau, ac yr oedd yno argau naturiol. Am y cynllun ei hun, paham gwneyd cronfa mor fawr: ystorfa am dros 300 o ddyddiau. Gwnelai ystorfa lai y tro. Dylafyr awdurdodau ail ystyried yr holl fater yn bwyllog. # Mr. J. S. Foster, Peirianydd, a ddywedodd ei fod fel trethdalwr yn y lie yn gwrthwynebu'r cynHun presenol. Bu wrth Llyniau Diweun- ydd ar y tywydd sych diweddaf, ac yr oedd yno ddigon o ddwfr ar y pryd. Yn ei farn ef, gwell oedd iddynt ail osod y prif bibelli presenol yngyntaf. Yr oedd modd cael cronfa foddhaol ar dir Bryntirion gyda 1700 lath o bibelli yn lie 5000, ac ni byddai y gost am yr holl waith, ac ail osod y pibelli presenol ond Z1195. Yr oedd lleoedd eraill cystal a Hawer rhatach na'r nn gynygid. Hefyd, byddai yn well gosod pibelli pedair modfedd yn hytrach na tair modfedd. Pedair modfedd oedd y rhai presenol, a gellid glanhau rhai felly pan fyddai angen am hyny. Dylasai hefyd fod trefniant yn y cynllun at extras a mesuriad. Yr oedd Llyniau Diweunydd a gwaelod gro iddo, a rhydd oddiwrth dyfiant, ond byddai y Gronfa Newydd yn sicr o gau i fyny gyda thyfiant fel yr oedd Llyn Owen Parry wedi gwneyd Llyn ar yr un natur tir a'r un uchder. Nid oedd darpariaeth ychwaith yn y cynllun at gau y gronfa i mewn rhag anifeiliaid. Mr J. Lloyd Jones aanerchodd ar yr holl fater gan gyfeirio at fod y cynllun wedi ei ddwyn yn mlaen gan y ddau Gyngor, ac yr oedd yn ynfyd meddwi am ddwyn cynllun pob "Die. Tom, a Harri" yn mlaen yn ei le Buwyd gyda'r peth er's deuddeng mlynedd, ac yr oedd yn bryd ei settlo bellach gan fod y trigolion mewn angen am ddwfr glan.- Atebodd Mr R. O. Davies, a chauwyd yr Ymchwiliad.

TREFRIW. I Cynhaliwyd cyfarfodydd diolchgarwch I Ebenezer a Peniel ddydd Llun, Caed cyf- arfodydd lluosog a gwresog. Deallwn fod Ebenezer wedi trefou eu rhaglen ar gyfer y Gymdeithas Lehyddol, gyda'r Parch H. Jones, yn llywydd; Mr Edward Williams, Bryn Derwen, yn is- lywydd; Mr John Evans, Rose Cottage, yn drysorydd; a Mr David Roberts, Bryn J\.fon, yn ysgrifenydd, Mae igael ei hagor Hydref 27ain., Da genym glywed fod Ebenezer wedi sicthau Dr Caradog Roberts, Rhos, fel organydd at yr Organ Recital, y drydydd wythnos yn Awst yr haf nesaf. Sibrydir y bydd rhai o brif Arantorion Cymru yma yn cymeryd rhan ynddi.

TRAWSFYNYDD. DARLITH. — Nos Wener diweddaf, yn Nghapel Moriah (M.C.), bu y Parch. Richard Morris, B.A., B.D.. Dolgellau, o dan nawdd Cymdeithas y Gwyr Ieuainc yn traddodi Dar- lith ar y Duwinyddiaeth Newydd." Cafwyd Darlith dda neillduol, a'r Darlithydd yn hynod hamddenol, ac yn amddiffynwr cryf a chadarn i'r Hen Dduwinyddiaeth. Cymerwyd y gadair gan y Parch. D. Hughes (M c.) MARWOLAETH.-Y mae ein cydymdeimlad dyfnaf a Mr. a Mrs. John O. Jones, Tygwyn, ar farwolaeth. ei babao bach Jennie Jones, yn 9 wythnos oed, yr hyn gymerodd le boren Llun diweddaf. Claddwyd hi ddydd Mercher yn mynwent Pencefn.-y Parch. J. D. Richards (A.) yn gwasanaetha. NEWYDD DBWG,—Cydymdeimlwn ya fawr ar cyfaill diddan Mr. Omri Roberts, Bodlondeb a'r taulu i gyd yn mhell ac yn agos ar dderbyo-" iad pellebyr o'r Deheudir am farwolaeth ei" frawd Thomas Roberts. Deallwn nad oedd yn dda ei iechyd er's tro, ond daeth y diwedd yn hynod anisgwyliadwy. Y mae yma edrych yn mlaen am wledd gerddorol wych yn y Cyngherdd Cystadleuol sydd i'w gynal yn Ysgol y Cynghor nos Sadwrn Calangauaf. Tipyn o gwyno sydd yn yr ardal y dyddiau hyn, ac yn eu plith y mae Mrs. Mary Evans, Brynffynon. Eiddunwn i'r chwaer adferiad buan. YR AFIECHYD NEWYDD. Ymddangosodd yn eich colofnau am yr wythnos ddiweddaf, o dan Trawsfynydd am ryw afiechyd newydd sydd yn yr ardal, ac y mae ymholi mawr yn ei gylch, a'r ysgrif yn cael ei phriodoli i'ch gohebydd rheolaidd, yr hwn nad oes ganddo law yn y gwaith, nac yn gwybod dim am yr afiechyd, na'r personau sydd yn dioddef oddi- tano. na'r He y trigant, ac hefyd yn nglyn a'r gwelliantau ger yr orsaf.

PENRHYNDEUDRAETH. Cyfarfod Amrywiaethol gafwyd gan Obeithlu Nazareth, nos lau, dan lywyddiaeth Mr. David Lloyd Griffith. Cymerwyd rhan mewn adrodd a canu gan y rhai canlynolMary Blodwen Jones, John Griffith Pritchard, Evan Jones Roberts, Olwen A. Williams, Gwenie Davies, Hugh LJ. Williams, Deudraeth Williams. Rhoddwyd gwersi iddynt ar y Modulator gan Mr. John C. Owen, a canodd y plant amryw weithiau dan arweiniad Mr Owen R. Williams. Prysur iawn fu brodyr a chwiorydd Gorphwysfa yn parotoi gogyfer a'r Social fu yno nos Iau. Daeth nifer dda yno, a mwyn- haodd yr oil o'r danteithion yn helaeth, ac yn dilyn cafwyd Cyfarfod Amrywiaethol dan lywyddiaeth Mr. Joseph Humphreys. Canodd y rhai canlynol :-Misses Blodwen Jones. Lerpwl, Kate A. Edwards, Ann Ellen Davies, a Mr. Albert E. Davies, ac adroddwyd gan Mri. Thomas H. Jones a Glymre Jones. Lerpwl. Cafwyd hefyd ddetholiadau ar y Phonograph gan Mr. Evan Parry. Nos Iau, bu mater pwysig ger bron Pwyllgor y Seindorf. Yr oedd Mr. William Edwards, yr arweinydd wedi anfon ei ymddiswyddiad. Pan ddeallwyd ei fod yn benderfynol. derbyn- iwyd ei ymddiswyddiad, aciddo fod i gadw ei aelodaeth. Gohiriwyd gyda dewis olynydd iddo hyd y Pwyllgor Cyffredinol. Yn Swyddfa y Cofrestrydd yn Porthmadog, dydd Sadwrn, priodwyd Mr. William Roberts, 3, Bowydd Street, Blaenau Ffestiniog, a Miss Rose Owen, Bryniau Hendre, Penrhyn. Cyfarfod Gweddi gafwyd yng Nghymdeithas Ymdrech Grefyddol Nazareth, nos Sul, dan lywyddiaeth Mr. David Lloyd Griffith.

PENMACHNO. Nos Lun, yn y Cwm, cynhaliwyd gwasanaeth Diolch am y Cynhauaf, pryd y gwasanaethwyd gan y Parch. J. Llewelyn Richards, B.A., Ficer Dolwyddelen. Gwelwn fod Mr. John Griffith Evans. Goruchwyliwr Chwarel Rhiwfachno, wedi cael ei ofyn i sefyll dros y Rhanbarth ar Gyngor Dosbarth Geirionydd a Bwrdd Gwarcheidwaid Llanrwst yn lie y diweddar Mr Evan William Roberts. Nid oes neb sydd, yo adwaen Mr. Evans a'r nad yw yn liwyr argyhoeddedig y gwna aelod campus. Y mae tua deg a'r hugain wedi ymuno a'r Ysgol Nos yn Ysgol y Cyngor. Cyfranodd Arglwydd Penrhyn swm sylwedd- ol at drysorfa y Clwb Pel Droed. Deallwn fod gwasanaeth Mr. Harry Lewis, Nelson, wedi ei sicrhau, at fyned trwy Cantata. Tywysog Cymru," yr hon eir trwyddi y Calan.

YSBYTTY IFAN. Mae edrych ymlaen a pharotoi mawr at wasanadthau diolchgarwch yr Eglwys yma. Cynhelir hwy nos Lun, a thrwy ddydd Mawrth, Hydref 31ain a Thachwedd laf nesaf. Nos Lun am saith, pryd y pregethir gan y Parch /H. Lunt, Llanbeiis. Bydd Gweinyddiad o'r Cymunau Sanctaidd foreu Mawrth am wyth. Gwasanaeth a phregeth am ddeg; pregethwr. y Parch H. Lunt. Gwasanaeth a phregeth am ddau pregethwr, y Parch James Davies, M A. Ficer Cymreig Lerpwl. Yn yr hwyr am haner awr wedi chwech, gwasanaeth a phregeth, pryd y pregethir eto gan Ficer Cymreig Lerpwi. Bydd y gwasanaetbau oil yn gorawl a gwneir diolch-offrymau at dreuliau yr wyl ac at Gymdeithasau yr Esgobaeth, Dydd lau a dydd Gwener diweddaf, bu Mri Robert a Rogers Jones yn cynal arwerthiant yn Gwernhowell ar stock ragorol Mr William Hywelfryn Jones, Bydd Mr Jones yn gadael yr ardal yn mben ychydig ddyddiau am Llwynon, Llanfair P.G, Mon. Colled fawr fydd i'r ardal hon ar ol dyn cryf fel Mr Jones, yr hwn fel gwladwr, cymydog, a christion, oedd yn allu yn ein mysg. Dymunwn iddo ef a'i deulu bob Hwydd a bendith yn Mon mam. Cymru."