Y Rhedegydd

NODIAPAU WYTHNOSOL BARN iVfARWOLAETH. Mae llawer o fiynyddoedd er's pan brofwyd yn y llysoedd achos yn yr hwn y cymerodd y cyboed.d gymaint o ddy- ddordeb ag!a gymerodd yn achos Crippen yr hwn sydd erbyn hyn wedi ei gon- demnio i farwolaeth. Tra mae llawer o bobl yn erbyn rhoddi i farwolaeth hyd yn nod un a geir yn euog o gyflaymi I Iloiruddiaeth waedlyd a chreulon, ni fynai neb i'r cyfryw Iwyddo i ddianc trwy gyfrwystra heb gost o gwbl. Cyf- lawnodd Orippen lofruddiaeth erchyll i'r eithaf, ac.y mae yn fwy na phosibl y buasai wedi dianc oni bae am y telegraph diwifr, dyfais sydd eisoes wedi profi yn foddion effeithiol i achub bywyd rhai oeddynt mewn perygl ar y naor, ac yn ddiweddaf oil wedi profi yn foddion effeithiol i ddala un yn ffoi wedi cyf- lawni y trosedd a gyfrifir y dduaf o'r holl droseddau. Tra ar ei brawf, dan- gosodd allu rhyfecldol i'w lywodraethu ei hun. Bu dan groesholiad caled iawn am oriau, ac ni chollodd ei hunan- feddiant am foment gynifer ag unwaith. Trwy ymdrech benderfynol (ond cudd- iedig), gallodd gadw meistrolaeth lawn ar ei deimladau hyd oni chyhoeddodd y Barnwr y ddedfryd ofnadwy yn ei erbyn. Nid oes genym ewyllys -i fanylu ar yr achos, ond nis gallwn ymatal rhag galw sylw at y modd gofalus a theg ac urddasol y profir gwahanol achosion yn uchel-lysoedd ein teyrnas -llysoedd na cheir eu cystal ar wyneb daear Tyst iodd yr Arglwydd Brif Farnwr fod Mr Muir, yr hwn (ar ran y Goron) a erlynai y carcharor, a Mr Tobin, yr hwn a'i diffypai, wedi gwneyd eu gwaith an hawdd yn y fath fodd ag i roddi esampl deilwng ag y gwna eraill mewn am- gylchiadau tebyg yn dda i'w dilyn. Ac wedi iddynt hwy orphen eu gwaith, daeth yr amser i'r Barnwr osod yr holl ffeithiau mewn trefn gerbron y rheith- wyr. Er fod Arglwydd Alverstone yn myn'd yn henafgwr yn mysg gwyr, a bod arwyddion henaint yn amlwg ar ei gorph, ,dengys ei draethiad manwl a threiddgar fod bywiogrwydd a chraffder ei feddwl yn gymaint ag y bu erioed, ac y mae yn anmhosibl dywedyd mwy na hyny. Pe buasai yr erchyllwaith wedi ei wneyd yn yr Unol Dalaethau, a'r achos wedi ei brofi yno, a'r cyhuddedig wedi ei gael yn euog, gallasai trwy apelio oddiwrth y naill lys at y llail Iwyddo i oedi dydd ei ddienyddiacl am flynyddoedd, os nad i osgoi cosb eithaf y gyfra,ith. Mae peth feUy yn anmhos. ibl yn ein gwlad ni. Gall, os myn, apelio yn erbyn y ddedfryd; ond, os gwna hyny, gwtandewir ei apel yn ddi- ymdroi. Mae braich cyfraith Prydain Fawr yn hir a chref; mae ei chlorianau yn gywir f delir hwynt gan ein Barnwyr yn deg ragorol; felly mae genym achos i ymfalchio ac i fod yn ddiolchgar.

GWiAlEN I GEFN YR YNFYD. Cyfeiriasom yr wythnoc ddiweddaf at yr araeth node.dig a draddodwyd gan Ganghellor y Trysorlys yn y City Tcmple-araeth ag yr aeth Esgob Carlisle allan o'i ffordd i roddi iddi ganmoliaeth ucheliawn. Cyhoeddir yn wythnosol yn Llundain newyddiadur a elwir yn Spectator." Flynyddoedd yn ol, pan lywodraethid y wlad yma gan y dosbarth y cylcbred y Spectator" yn eu plith, yr oedd ei ddylanwad yn fawr iawn. Erbyn hyn, wedi i'r Werin ddyfod i wybod ei hawliau ac i'w harfer, mae'r traethiadau fuont yn bwysig wedi myn'd yn hynod ddibwys. Nid ydynt yn dylanwadu ar neb ond ar Seneddwyr Toriaidd o'r pedwerydd dosbarth, ac eraill tebyg iddynt. Ni fyddai golygydd y). "Spectator" yn barod i addef hyn dichon nad yw yn ei gredu. Gwr ydyw yn dwyn yr enw aristocrataidd iawn St. Loo Starchey," ac nid yw anffaeledigrwydd y Pab o Rufai'n yn ddim o'i gydmaru a'i anffaeledigrwydd ef. Rhyngodd bodd iddo wneyd ymosodiad mor ffyrnig ag a allai ar y Canghellor yn rhith beirniadu ei araeth yn y City Temple. Nid ydym yn tybied y gwna beth felly eto; os gwna, rhaid ei fod yn ffol ddiobaith. Ychydig ddyddiau yn ol, mewn araeth fer a draddododd yn Crediton, rhoddodd Mr. Lloyd George gystywaeth arswydus, iddo. Gwnaeth hyny a gwen ar ei wyneb, and ni wnaeth y wen hono y driniaeth ddim yn hawdd i'r "gwr honiadol iawn a chwyddedig a diddim "I ei dioddef. Dywed un newyddiadur blaenllaw na chafodd golygy". ei gystywo mor ofnadwy gan wladweinydd er y dyddiau y cystwywyd Delane (golygydd y c, Times") gan Richard Cobden. Dywedir nad anghofiodd Delane mo'r gosbedigaeth hono tra y bu byw ac yr ydym yn ofni fod Canghellor y Trysorlys wedi eymhwyso at gefn Mr. St. Leo Strachey wialen ag yr erys ei hoi arno dros lawer o ddyddiau. Rhyfedd Vmor hwyrfrydig ydyw rhai Toriald i ddysgu mai eu doethineb a'u diogelwch ydyw ymgadw rbag rhoddi achos i'r (Canghellor afael ynddynt.

IETHOLIAD SOUTH SHIELDS. Wedi i Mr Will Crooks gilio o faes y frwydr, neu yn hytrach, hysbysu ei fod wedi penderfynu nad ai iddo, dywedodd MrHavelock Wilson eiriau a barodd i rai feddwl y safai ef fel ymgeisydd. Os bu ei fryd ar sefyll, ymbwyllodd ac aeth ymaith. Yna daeth Sosialydd coch ei liw o Northampton, a'i enw Mr Gee, i'r golwg. Treuliodd ychydig ddyddiau a thraddododd ychydig areithiau (yn or- lawn o ffolineb digymysg) yn y dref, ond pan ddaeth dydd yr enwebu (a dydd Mawrth diweddaf oedd) nid ymddangos- odd ef na neb drosto. Felly nid oedd gan y Toriaid hyd yn nod weddillion gobaith y llwydda Mr -Panghan Wil- liams i gyrhaedd Ty'r Cyffredin. Mae Mr Russell Rea trwy ei areithiau cryfion ac eglurhaol, a'i barodrwydd i roddi atebion clir i'r cwestiynau lawer a roddir iddo, a'i ragoriaethau amlwg fel gwleidydd, wedi cadarnhau ei nerth yn fawr iawn yn yr etholaeth. Cymer yr etholiad le heddyw (dydd Iau) ac y mae ei ddychweliad gyda mwyafrif mawr cyn sicred ag y dichon dim sydd heb gymeryd le fod.

I ETHOLIAD WAl THAMSTOW, I. Dydd Mawrth nesaf y cymer yr ethol- iad yma le. Ceisiodd y-Rhyddfrydwyr gan y Swyddog Dychweliadol benodi dydd Sadwrn fel y dydd mwyaf cyfleus o ddigon i'r gweithwyr y rhai a rifant bump o bob chwech, dybygwn, o'r eth- olwyr. Ond ni fynai y gwr hwnw wneyd felly, ac y mae hyny yn ddigon ynddo ei hun i brofimai Tori ydyw. Ofer ydyw celu'r ffaith fod yr angenrhaid sydd wedi ei roddi ar Syr J. A. Simon i ymgadw rhag traethu ei farii yn eglur ar Achos Osborne yn rhyw gymaint o 9,nfantD,is iddo. Dywed y Sosialwyr eu bod wedi penderfynu pleidleisio yn ei erbyn-hyny yw, dros y Tori, er fod y gwr hwnw yn cymeradwyo y clyfarniad yn Acho's Osborne ac yn erhyn talu i aelodau Seneddol. A fu erioed anghys- ondeb mwy? ■ Dywedant y golyga y. cwrs maent wedi penderfynu efgyrheryd golled o fil os nad o ddwy fil o blcidleis- iau i'r Pihyddfryawr, ond tystia ei gefn- ogwyr na cbyll fwy na chant neu ddau. Proffesa Mr Jonnson, yr ymgeisydd Ceidwadol, a'i gefnogwyr eu bod yn credu y try gwrthwynebiad y Sosialwyr yn fwy o fantais nag o anfantais i'r ymgeisydd Ehyddfrydol. Mae hyny yia bosibl ond nid yw'n debygol. Credwn, er hyny, mai Syr John Simon a orch- fyga.

ARAETH DDIEFFRETH. Aeth Mr Balfour i Glasgow ddydd Mercher yr wythnos ddiweddaf ac areithiodd ac aeth ymaith, ac fel yr oedd pethau cyn iddo fyn'd i areithio y maent wedi iddo ddychwelyd ar ol areithio. Y testyn a ddewisodd i siarad arno oedd "Prydain mewn perygl." Haerodd, a cheisiodd brofi trwy ffigyrau ag y mse eu hanghysurdeb i fesur helaeth wedi ei ddangos, fod y Llynges Brydeinig yn mhell iawn o fod cyn gryfed ag unrhyw ddwy lynges arall gyda'u gilydd, ac nid oes neb wedi dychryn na hyd yn nod wedi rhoddi arwydd ei fod-yn teimlo yr anesmwyth- dra lleiaf. Cyhoeddodd llawer o'r newyddiaduron penaf adroddiad llawn o'r araeth, a gwnaeth rhai ohonynt. sylwadau "golygyddol" arui—y rhai Rhyddfrydol yn anffafriol, a'r rhai Toriaidd yn ffafriol, wrth reswm. Cyhoeddodd, y "Times" adroddiad llawn o boni, ond ni feddyliodd ei bod yn werth erthygl na hyd yn nod j erthyglen olygyddol. Y gwir ydyw fod areithwyr Toriaidd dan arweiniad Arglwydd Charles Beresford wedi gwaeddi Perygl, Perygl hyd onid yw y wlad wedi peidio a gwneyd sylw o honynt. Os ydynt yn credu yr hyn a ddywedant am y llynges, paham y maent yn dangos y fath hwyrfrydig- rwydd i ddwyn eu rhan o'r draul sy'n angenrheidiol er ei chryfbau ? Llwyr gondemniant y trethi newvddion a godir yn ol Cyllideb enwog Mr Lloyd- George, er fod haner y trethi yn ofynol er cryfhau y llynges i'r mesur a farna y Llywodraeth yn rheidiol. I'w chryfhau i'r mesur yr haerant hwy ei fod yn rheidiol byddai yn rhaid wrth y trethi i gyd, a mwy na hyny., Ac eto y maent yn grwgnach yn eu herbyn ae yn eu llwyr gondemnio, ac y mae rhai o honynt yn myn'd cyn belled a dywedyd y bydd i'r Toriaid, gynted ag y cant y gallu, ddiddymu y gyfraith trwy yr hon y'n codir. Mae'r dyn yn yr heol" yn