Y Rhedegydd

I NODIADAU WYTHNOSOL YiRWYifAD AELODAU PLAID LLAFOR. Mae'n hysbys i'n darllenwyr fod yn rhaid i bob un, cyn y gall sefyll fe! ymgeisydd seneddol fel aelod o Blaid Llafur, arwj^ddo ymrwymiad y bydd iddo bleidleisio ar bob mater yn ol penderfyniad mwyafrif aelodau y blaid. Oberwydd iddo wrthod arwyddo ym- rwymiad felly y peidiodd Mr Richard Bell a bod yn Aelod Seneddol; ac oherwydd iddynt wrtbod gwneyd felly y ceisiwyd bwrw allan o'u seddau y seneddwyr profiadol y Mri Burt a Fenwick. Yn awr mae Pwyllgor Gweithiol Plaid Llafur wedi penderfynu fod yn bryd gwneyd ymaith a'r ym- rwymiad ac ymfoddlbni ar ddatganiad gan ymgeisydd ei fod yn cytuno yn gyffredinol a rhaglen y blaid fel y'i I deallir gan y cyffredin o'r rhai cysylit- I iedig a hi. Er nad oes sicrwydd, y mae rhywbeth tebyg i sicrwydd, y cymer- adwyir y penderfyniad yma o eiddo'r Pwyllgor Gweithiol gan yr holl blaid. Rhaid i ni gredu fod a wnelo dyfarniad Ty'r Arglwyddi yn achos Osborne gryn lawer a pheri hyn. Dyfarnwyd ei fod yn anghyfreithlon i unrhyw Undeb I Llafur dalu cyflog i aelod seneddol, a I daliwyd ar y flaith fod y rhai y telir felly iddynt wedi ymrwymo i bleidleisio yn ol cyfarwyddyd eu cyflogwyr pan y dylent I fod yn rhydd i gynrychioli eu hetholwyr yn'ystyr lawn y gair cynrychioli. Yn 1 lie eu bod yn rhydd felly, y maent (yn ol Llys Ty yr Arglwyddi) wedi eu rhwystro i wneyd ewyllys corph o bobl amgen na'r etholwyr y. tybir eu bod yn eu cynrychioli. Mae'n wir fod Mr Ramsey Macdonald wedi dywedyd ychydig ddyddiau yn ol nad oedd a wnelai'r dyfarniad crybwylledig ddim a'r penderfyniad dan sylw, a bod y Pwyllgor wedi penderfynu fel y gwnaeth am ei fod yn credu fod yr angea am ymrwym- iad wedi peidio a bod. Tra yr oedd y blaid eto ieuanc a'i haelodau yn ddi- brofiad, rhaid oedd wrtho er mwyn sicrhau undeb a chydweitbrediad llawn, ebe Mr Macdonald; erbyn hyn y mae cyffredin ei haelodau yn seneddwyr profiadol a gellir gwneyd heb ymrwym- iad. Y mae genym barch mawr i'r boneddwr yma, ond nid ydym yn cyd nabod cywirdeb yr hyn a ddywed, ac nid ydym yn gweled fod dimyn galw am iddo ei ddywedyd na'i fod yn enill dim drwy ei ddywedyd. Nid oes gan Blaid Llafur achos i gywilyddio am eu bod yn gwneyd ymaith a pheth, yr hwn fcuhwnt i bob peth aralf (dybygwn) a barodd i Dy'r Arglwyddi ddyfarnu fel y gwnaeth. Trwy wneyd ymaith a'r peth yma rhwyddheir y ffordd i fesur a wna yn gyfreithlon yr hyn addyfarnwyd yn anghyfreithlon gael ei ddwyn i'r senedd a myn'd trwyddi hefyd. Am resymau nad ydym yn hollol glir yn eu cylch, mae rhai o'r hyn lleiaf o aelodau Plaid Llafur yn cyfrif na. fyddai talu cyflog (o bwrs y wlad) i bob aelod seneddol yn gwneyd ymaith a'r angen am roddi hawl i Undebau Llafur i wneyd yr hyn a wnaethant hyd oni ddaefch y dyfarniad pwysig iawn y soniasom am dano. Hyd oni chawia resymau digonol dros gredu yn wahanal, glynwn wrth ein cred mai y peth mwyaf boddhaol fyddai talu cyflog i bob aelod seneddol i ba blaid bynag y byddo yn perthyn. Felly byddant oil yn sefyll ar yr un tir yn hollol ac yn hollol anibynol, oni fydd yspryd gwasaidd ynddynt.

FENODSADAU PWYSIG, Mae Arglwydd Collins, un o f am wyr Llys Apel wedi ymddiswyddo, a'r can- lyniad fydd dyrchafiad i fwy nag un gwr sydd eisoes yn dal swydd bwysig. Dy- wedir yn bendant iawn, a chredwn ei fod yn y rhoddir lie Arglwydd Collins i Syr W. S. Robson, y Twrne Cyffredinol, a'i swydd yntau i Syr Rufus Isaacs, y Cyfreithiwr Cyffredinol, ac y cymerir ei le yntau drachefn gan Mr J. A. Simon, A.S., yr hwn sydd wedi dringo yn uchel iawn yn ei alwedigaeth fel bargyfreithiwr a'r un pryd wedi enill iddo ei hun radd ragorol a safle ucbel a dylanwadol fel aelod seneddol. Ffaith yn haeddu sylw ydyw fod y tri wyr hyn yn Anghydffurfwyr. Wesleyad ydyw Syr W. S. Robson o'r braidd y mae angen am ddywedyd mai Iucldew ydyw Syr Rufus Isaacs, a'i fod fel bargyfreith- I iwr yn debyg o ran ei safle i'r hyn oedd y diweddar Syr Charles Russell cyn ei benodiad yn Arglwydd Brif-Farnwr y deyrnas ac Anibynwr—a mab i wein- idog Anibynol adnabyddus yn Lloegr, a Chymro hefyd—ydyw Mr J. A. Simon. Yr ydym yn dal ar y ffaith yma am ein bod yn cofio amser (nid pell yn ol), pryd nad oedd ond un Anghydffurfiwr i'w gael ymhlith Barnwyr yr Uchel Lys (y Barnwr Lush, Bedyddiwr oedd hwnw), a phryd na phenodasid yr un Anghyd- ffurfi wr yn Dwrne Cyffredinol nac yn Gyfeithiwr Cyffredinol chwaith. Erbyn hyn mae'r fainc farnol yn frith o Ang- hydffurfwyr, ac y mae amryw o Weini- dogion y Goron felly. Cyn bo hir bydd yn bosibl dywedyd fod Anghydffurfiaeth j dyn wedi peidio a bod yn anfantais ar ei ffordd i unrhyw gylch o ddefnyddioldeb a dylanwad ac anrhydedd.

ETHOLIADAU. Os gwneir y penodiadau a grybwyl* uchod, cymer etholiadau le yn South Shields a Reading a Walthamstow. Mae South Shields yn un o gadarn- | leoedd Rhyddfrydiaeth. Yn yr etholiad j diweddaf cafodd Syr W. S. Robson fwy j na chymaint arall o bleidleisiau a'i < wrthwynebydd yr hwn a alwai ei hun i -iwn a al,.Tai ei hii?,,i yn Rhyddfrydwr Undebol. Dyma'r ffigyrau Robson 9,090 Williams 4,854. Ofer disgwyl y bydd y mwyafrif J yn gymaint y tro nesaf, am nad yw'n bosibl cael ymgeisydd a fydd yn gymaint ffafryn gan bobl South Shields ag ydoedd ac ydyw Syr William. Yu Reading bu ymladdfa galed iawn, a bu Syr Rufus Isaacs ar ei oreu yn cadw meddiant o'i sedd. Nid oedd ei fwyafrif ond 207. Fel hyn y safai'r- ymgeiswyr .—Isaacs 5,264 Renton 5,057. Pan benodwyd ef yn Gyfreithiwr Cyffredinol, ymgadwodd y Toriaid mag i gwithwynebu ei ail etholiad, am eu boi ya awyddus' i ddangos fod ganddynt barch iddo a'u bod yn llawenhau ya ei lwyddiant. Yr oedd y mwyafrif yn Walthamstow yn un sylweddol ia??n— -2,196. Sgfair ymgeiswyr fel hyn :— Simou 17,726 Johnson 15,531. Cyfyd anhawsder yn yr etholaeth yma yngIyn ag achos Osborne, oblegid y mae yn etholaeth weithfaol tu hwnt i'r cyffredin o etholaethau. Hawdd genvm gredu y bydd adran gref o'r etholwyr yn galw ar Mr Simon i ymrwymo y bydd iddo gytuno ag aelodau Plaid Llafur i wasgu ar y Lly^olraeth ddwyn i'r Senedd fesur effaith yr hwn fyddai dirymu y dyfarniad hwnw. By Id yn anmhosibl iddo addaw gwneyd hy iy I gan y bydd yu aelod.o'r Llywodra 'th. Ni ryfeddwn fodd bynagr os bydd i'r j Prif Weinidog ragSaenu'r anhaw?der j trwy wneyd yn hysbys rywfodd fod -gan 1 y Llywodraeth fwriad i wneyd hyny. Fel y dywedwyd ucbod mae'r ffordd iddi wneyd hyny yn rhwyudach nag y bu.

MR. F. E. SMtTH, A.S. Ychydig ddyddiau yn ol anfonodd Mr F..E. Smith lythyr i'r wasg i ddywedyd ei fod wedi dyfod i'r penderfyniad (yn hwyrfrydig iawn) mai baddiol fyddai talu cyflog i seneddwyr, ac y mae yn ddigon amlwg ei fod yn dra awyddus i'r Blaid Doriaidd gymeryd y mater i fyny a rhoddi lie iddo yn ei rhaglen. Cyfriiir am y datganiad yma gan un o' ddau beth. Mae Mr F. E. Smith yn raddol yn cael ei ryddfrydoli," neu y mae yn gweled y bydd yr hyn a awgryma yn fantais i'r Toriaid yn yr etholiad nesaf. Ein cred ydyw mai yr olaf sydd yn wir, oblegid gofaiodd Mr Smith am ddywed- yd ei fod yn barod i ddilyn Mr Balfour a'i gynorthwywyr pa benderfyniad bynag y deuant iddo. Trwy ddywedyd felly dengys ei fod yn gyfoethog yn un o anhebgorion gwir Dori-sef parod- rwydd i roddi argyhoeddiad o'r eiddo o'r neilidu os pair glynu wrtho anghyf- leustra neu anfantais i'w blaid. Mae amryw Doriaid eisoes wedi gwneyd yn hysbys eu bod yn barod i dalu cyflog i seneddwyr, ond hyd yn hyn nid oes yr un o arweinwyr y blaid wedi mynegi ei farn ar y mater.

BETH A DDYWEa MB. BALFOUR? Heddyw (dydd Mercher) traddodir gan Mr Balfour araeth am yr hon y disgwylia aelodau ei blaid gyca phryder, ac a ddarllenir gan Ryddfrydwyr gyd3, theimlad gryn lawer ysgafnach na phryder. Ni wyr neb beth yw barn Arweinydd yr Wrtbblaid ar y ddau fater a grybwyllwyd-y dyfarniad yn achos Osborne a thalu cyflog i seneddwyr. Nid ydym yn tybied y bydd neb yn gwybod hyny wedi clywed neu ddarllen ei araeth. Yn ddiweddar mae'r prif newyddiaduron Toriaidd wedi erfyn arno leldwl ilai am golff a meddwl mwy am ei blaid. Deisyfant arno roddi cirweinictd iddi, yn l'e ei chadw i ymbalfalu yn y tywyllwch, a dywedant O! na fuasai Mr Chamberlain yn iach. Y gwir syml a sicr ydyw fod y Blaid Doriaidd mewn cyflwr gwir ddrwg ar hyn o bryd. Mae cynydd masnach y deyrnas a bywiog- rwydd marchnad llafur yn gwneyd pobl yn fwy pleidiol nag oeddynt flwyddyn yn ol i Fasnach Rydd. Mae ymdrech y Toriaid i wneyd achlysur o Ffurf IV i greu rhagfarn yn erbyn y Llywodraeth wedi troi allan yn fethiant llwyr wedi'r- gynhadledd fer yn yr hon y trodd