Y Rhedegydd

EISTEDDFOD GENEDLAETflOLI COLWYN BAY. Profodd yr Wyl yn llwyddiant arianol, a I gwnaed y dyfarniadau cantyrol II ADRAN LLEN. Cynygiodd Cymdeithas yr Ksteddfod /60 am Ddaearvddiaeth tair a Sircedd Cymru, ond fel arferol bron yn ddseittiriad gyda'r gwobrwyon gynygir gan y Gymdeithas hon, dywedwyd nad oedd neb yn deilwng ar y testyn. Cadwyd v £ 25 a'r Bathodyn £ 5 gynygid gan yr un Gymdeitbas am y Desgrifiad o Weithiau Celf yn Ngbymru. Yr un dynged fu i'r Llawlyfr yn cynwvs hanes byr am Feirdd a detholion O'U !gweith- iau. Llawlyfr ar Araethyddueth, Norman McLeodaloan Aur-Enau. L*a«lyfr o Benillion i blant Ysgol, Tair gici, Parch, Wnion Evans ac Arnold. Dylanwad y Rhufeiniaid ar y Cymry, Parch. D. D. Williams ac Edward Jones (Iorwerth Ceithio). Hanes Sir Ddinbych, neb yn deilwng. Desgrifiad o Colwyn Bay, Mark Meredith. Lerpwl. Twra o'r Nant a'i Amserau, Parch. D. D Williams, Neb yn deilwng o'r 15 ymgeiswyr i g!7el y saith gini am Lawlyfr o ddarnau barddonol i blant Yssrolion. Gweithiau ac Athrylith Llew Llwyfo; 0 Llwyfo Owen, Genedl Office. Fiug Chwedl Ddirwestol, R. H. Williams, Caernarfon. Effeithiau ymchwil Gwyddonol ar syniadau Duwiayddol y Cymrv, neb yn deilwng. Casgliad o Ganeuon Gwerin, S Thomas, Llanidloes, a W. 0. Jones, Merthyr (Blaenau Ffestiniog gynt). Barddcniaeth apghyoeddedig cyfnod y Tuduriaid, R. Griffiths Griffithstown, Mynwy, a'r Parch. R. D. Jones, Caerdydd. ADRAN A WEN A CHELF. Mr. A, E, ESias Penmaenraawr, aeih a'r gwobrwyon am ddarluniau digrifol, darlun banesyddcl, a Sketch o Dinlge Nook. Enili- odd Mr. Caradog Mills, Llanrwst, hefyd gyda Darinniau A. Roberts, Llacrv st, eniliodd gyda'r casgliad o Flodau Gwylltinrs. Cyfres o Delynegion. "Rbydygdrw." Hir a Thoddaid, Eifion Wyn Awd! y Gadair, "Yr Haf," R. Williams Farry, E.A., Talsarn. Libretto, neb yn deilwng (un eto o destynau'r Gymdaitb, s). Cvwvda, Yr An ;eL" Theocrite. Cadwen o Engiyijion, Morleisfab, Llan- gennach. Myfyrdraeth, Parch. E. Wyn Roberts, Manchester. Prvddett y Goron, "Ednyfed Vythan," Farch. Crwys Williams (A,), Brynmawr. Rhiangerdd, "Deirdre," Machreth. Neb o'r 153 yn deilwng ar yr Englyn. Darn i'w adrodd, Bryfdir. ADRAN CAN. I Fedwarawd, Cwmni o Pontymeistr, Mynwy. Cydgan i Lei si an Meibioa, D. D. Parry, Lla-crwst, ac efe oedd y goreu ar gyfansodtii Deuawd. Unawd Baritone. Llew R. Bowen. Caerdydd. Ccrau Mercbed, 1. Caerfvrddin 2, Bangor. Unawd Tenor, J. R Lewis, Treforris, Ail Gystidleuaeih Gorawl, I, Cefnmawf 2, Trpcynon. Uaawd Contralto, Miss Maggie Jones, Pwilhe i. Sopraro a Contralto, BIodwen a Claudia. Hopkins, Llangennech Corsu Plant, 1, Barry 2, Rhyl; 3, Gianadda a Caergybi- Unawd Bass, Ellis Evans, Rhos Mezzo-Soprano, Lizzie Jenkics, Caerdydd. Canu PeaiSiion, Jacob Edwarcs, Rhos. Deuawd, Tenor a Bass, David Chubb a Harry Lexis, Nelson Coal Meibioa, 1, Manchester; 2, Abertawe. Prif Gystadleu&eth Gorawl, 1, North Staffordshire; 2, Rhyrani. Unawd Soprano, Blodwen Hopkins, Llangennech. ADRAN AMRYWIAETH. I Adroddiad, merched dan 16 oed, 1, L. J. Roberts, L'anrug 2, Bessie Edwards, Rhos. Dsrlun o unrhyw olygfa Gymreig, £ 21, Tim Evans, Llanbedr, Talybont. Adrodd. 43 yn cystadiu, 1, Edward Uris Williams, Brymbo 2. Gw]adys Mary b.\i.s. Fectre, Rhondda; 3, Laura Jenkins, B:>cuau Ffestiniog.

FFESTINIOG. CLADDEDIGAETH.—Cymeroddcladdedigaetb Mr Robert Roberts, Penybryn, Se prydnawn Sadwrn diweddaf. Cycbwynwyd am 2 o'r gloch o'r ty i'r capel. Siaradwyd yn y capel gan y Paicha. J. R Jones, Peniel, R, T1 Phillips, Bethel. Mr. Evan Evans, un o flaenoriaid Peniel, Parch Richard Evans, Harlech, y thai roisant air ucbel iawn i'r diweddar frawd fel dyn rhagorol iawn, Diweddwyd gan Mr. G. Davies, Blaenau. Gws n ethwyd wrth y bedd gan Mr. B. E. WilUiams, Maentwrog, Parchn. W. R, Jones, Lla-Jlrothen, a J. R Jones, Peniel. Mae ein cydymdeimlad yn fawr a'r teulu lluosog sydd wedi eu gadael i alaru eu colled ar ei ol. YR EISTEDDFOD.—Mae rhagolygon campus am Eisteddfod nos Wener a nos Sadwrn yr wythnos nesaf—Medi 30iin a Hydref laf. Deg o gorau yn cystadlu, a dros gant ar yr Adroldiadau, Pedwarawdsu, Deuawdau a Solos. Diao y manteisia llawer i glywed Adroddwyr a Cbantorion da Ceir manylion am y Prelim-, etto. Bydd "Special Trains" yn gadael y Lian ar ol Cyfarfod nos Sadwrn am y Blaenau a Thrawsfynydd.

P'RUN AI UN AI TRI CHOR FYDD I OREU I'R ARDAL. Syr,-Yn eich rhifyn diweddaf ceisia Iolo dan Len" ateb i'm llythyr o dan y penawd uchod, ond mae ei atebiad yn dra amddifad o ffaith nac ym-esymiad, ac o ran dim a ddywed nac a brofa gellid ei anwybyddu fel cynyrch digon diniwed. Ond mae wedi ei ysgrifenu mor Solomonaidd fel y teimlef awydd ateb iddo rbag iddo fod yn ddoeth yn ei olwg ei hun. Dadleua bod digon o le i gyfiawnhau tfi chor ar yr un tir ag enwadseth a phan dderfydd enwadaeth y derfydd son am genfigen canu." A yw Iolo yn cyfiawnhau enwadaetb gorawl, ynte ? Ac a yw yn addef mai enwad- aeth sydd wrth wraidd y Cymdeithasau newydd hyn. Os yw, mae yn myned gam yn mhellsch na mentrwn i; ond gan y gwirion y ceir y gwir, ac mae Iolo wedi gollwng y gath o'r cwd, os yw yn cadw ei hitiz "danlen," Gofyna vn enwog A all un arweinydd gael rheolaeth briodol ar dri i bed war cant o o gantorion ?" Gofyned gwestiwn fel yna i'r gath fach os oes ganddo un, buasai hono yn dysgu synwyr iddo, Sut y disgwylia i Mr. O. O. Roberts gael rheolaeth briodol ar yr boll gorau yn un ? Ond mae'r gofyniad yn dangos mor anobeithiol o amddifad yw lola, druan, o'r amgyffrediad lleiaf am ganu nac arwain, Oywed y gellir "chwynu bron yr all o'r cor presenol," ond ni ddywed pa fodd y cyfansodda gor hebddynt, Daliwn bod pigion yr ardal yn y Cor presenol, ac y maent yn ddigon da i gael eu canvasio, trwy lythy, au af phob modd arali, gan y corau newydd. Dywed bod digon o le i "dod tir newydd trwy ddysgn dernyn neu ddarnau o'u dewisiad eu hunsin at yr Wyl. Syniad go dila am dori tir newydd i gor yw dysgu dernyn bob blwyddyn. Ond ar waban i hynv. a yw Iolo mor ehud a meddwl y trefnai pwyllgor yr Vblgrmaint deirgwaith o le i Blaenau Ffestiniog ¡¡,g un ardal arali yn y Sir. Fleblaw hyny hefyd; a cha-ni-atau bod y Pwyll- gor yn barod i drefnu felly, nid oes dim awydd yn yr ardal hon i gael ei chynrychioli yn y dull bratiog a rhanedig hwn. Gwell o lawer gan y rhan fwyaf fuasai gweled un cor mawr nerthol yn dangos yr ardal ar ei goreu. Hona mai meithrin chwaeth ucbel ydyw amcan y Cymeeithasau Corawl hyn; ond nid yw yr honiad yna yn gyson a'r hyn ddywed "am enwadaeth, nac a'r modd y mae yn sarhan y cor presenol, nac a'u gwaith yn canvasio yr aelodau. Nid yw yr hyn ddywed am wythnosau oer y gauaf" a "thrampio ar nos Suliau," ond ,rhag.-ith noeth, Nid o gydymdeimlad a neb y gwnaed hyn ond o rywbetb tra gwahanol. Yr eiddoch, HEN AELOD.

MASNACH RYDD—PA BETH YW, A PHA LE Y MAE? Syr,-Yn eich rhifyn bythefnos yn ol 'l'm.¡ ddangosodd ysgrif gan Crispin o GaD y pesaw? uchod. DarHenais y llythyr gyda'r dyddordeb mwyaf, gan deipilo yn Ilawen o gael cyfavfod Tariff Reformer trwy y wasg. oherwydd prin iawn yw canlyowyr yr atbrawiaeth yma yn yr ardal hon. Gyda phob dyledus barch i Crispin a'i ddaliadau rhaid cyfaddef mai cymys^edig iawn yw cynwysiad ei lythyr. Er mwyn deall beth yw ei wybodaeth ar y PWDC dyrus ac Rm- serol yma, dymunaf ofyn rhestr o gwestiynau iddo gan ddisgwyl yr ateba hwynt, 1, Cyfeiria yn ei lythyr at yr anfantais mae masnachwyr Prydain ynddo o'u cydmaru a masnachwyr tranior. Os felly, paham y mae Prydain yn sllforio rowy o nwyddau gwneuth- uredig nag unrhyw w!ad arali yn y byd ? 2. fywad hefyd nad yw cydmaru Prydain heddyw a ddoe, byny yw, cydmaru Pryrain a Phrydain yn prcfi dim, Ond a yw yn DosibJ prcfi llwyddiant masnEchol mewn rhyw ffordd arali ? 3, Cywed yn mhellach, awn i diriogaetb fieiibiau trwy gvmeryd America, Almaec, a Phrydain. We!, yntfJ, (a), Paham y mae Prydain yn allforio mwy o nwyddau gwneutb- edig nag America a Ffrainc gyda'u gilydd ? (b), Pabam yr oedd allfo-icn o nwyddau gwneuthuiacig Prydain yn 19C8 yn 7[6 13s. y pen; Ffreicc, £ 3 2s Germaay. J3 Ss; ac America il 18s? (c), Pahara y cynyddodd allforion Prv^ain o nwyddau gymaiDt a JC,3,000,000, rhwng 1903 a 1908, a Germany, ei gvvrtiymgeisydd mwyaf ddim ond ^52,000,000 yu yr un cyfnod ? 4. Beth yw y rheswm na boasai Crispin yn gofyn am gydmara gwledydd diffnidoilaw] Spaen a Fhortugal yn ogystal ag .Americat a Germany ? 5. Cyfeiria hefyd at rif llongau masnachol America, Almaen a Phrydain ets pedwar ugain mlynedd yu ol. Beth sydd yn cyfrif fod gau Brydsin gymaint o longau masnacbol heddyw ar byd gyda'i gitydd, ac fod r-.in iiongau yn cario haner masnacb yr boll fvd ? 5, Paham mae licngiad (Shipiog) PrvSain wedi cynyddu o 4 miliwn o dutseili yn 1860, i 10 miliwn o dunelli yn 1908, tra yn yr un cvf- ncd mae America wedi lleihau o 2,546.237 i 602,000 o duoelli 6, Pabam y mae Prydain yn blaenori yn y Banking ? 7. Pahain y mae yn blaecori yn ngwneuth- uriad nwyddau cotwm, gw'anen, a pheirianau ? 8, Paham y mae Frydain. gwlad fecban o dan Fasnach Rydd, yn blaenoii yn masnach y byd ? 9, Os yw Tariff Reform yn llwyddiant yn yn Germany, paham y Haddwyd 151,357 o geffylau yn 1909 at gynhaliaeth dynol ? Yr wyf yn barod i drafod y pwnc yma gyda Crispin, neu unrhyw Grispin arali,syn Gym- raeg neu Saesneg, ROLLIE WILLIAMS, I

CADEIRYDD Y CYNGOR DINESIG (A'R DYN AR I EI HOLIDAYS. Mr. Golygydd,-Caniatewch i mi fel gweith- iwr ag sydd yn gwneyd sylw o bob caredig- rwydd ddangosir tuag at if r. ghydweithwyr, ddiolch yn gynes i Mr. John Cadwaladr am siarad mcr gryf yn y cyfarfod diweddaf yn erbyn anwybyddu y llythyrau anfonirgenym o dro i dro i'r Cyngor Dinesig. Sylwais yn eich adroddiad y tro diweddaf a'r tro cynt, fod llawer o siarad yn cghyich llythyr anfonodd rhai o'r gweithwyr i ofyn cymwynas oddiar law y Cyngor, ond ni wnaed un sylw o'r cais, ac felly mae'r llythyr i bob pwrpas wedi ei an- wybyddu. Ond yr hyn a'm tarawodd oedd fod v Cadeirydd yn gwneyd cymaint o hobbi o'r ffaith bod y dyn ysgrifenodd y llythyr ar ei holidays. Methaf a gweled beth sydd a fyoo hyny a chaniatau neu beidio caniatau cot oil i'r gweithwyr,-nid yw yn sychu eu crwyn nac yn atal y gwlaw. Beth os oedd y dyn ar ei holidays ? A yw yn bechod cosbadwy i un o weithwyr y Cyngor gymervd diwrnod neu ddau o seibiant ? Dyblodd Pharoah dasgau ei weithwyr am iddynt ofyn am dridiau o holidays, a fynai Mr. Cadwaladr Roberts wneyd yr un peth a'r gweithiwr hwn ? Mae yn waradwydd ar y Cyngor nad yw cais mor fach a rhesymol yn cael eu sylw. Ond gwell ganddynt ysgwan- dro arian y trethdalwyr yn mhob modd nag wrth amddiffyn iechyd a chysur y thai sydd yu gweithio odditanynt. Yr wyf yn rhyfeddu I llawer na chodai rhai o gynrychiolwyr llafur eu llais ar fater fel hyn, yn lie bod fel mudion. —Ydwyf, GWEITHIWR,

CYNGOR FFESTINIOG A PLANIAU. Mr Gol.'—Dio'ch i chwi am eich adroddiad yn y RHEDEGYDD diwsddaf o weithrediadau ein Cyngor Dinesig. Ar lawer o ystyron, Cyrgor hynod yw hwn, ac y mae yn hynotach yn awr nag y bu yn yr un cyfood o'i hanes Yn lie rheoli y gwaith, a'i gario yn ralaen yn drefnus, y mae y Cadeirydd a'i grocbau yn berwi trosodd gan godi cryn lawer o Iwch, os nad rhywbeth gwaeth, gyda'i sylwadau amcao- ant fod yn firseth, ond ydynt yn methu v nod ynamLacb na dim arali. Yr oedd y cyfarfod diweddaf yn un cad anghofir yn fuan. Bydd ambell i beth y gofali'r etholwyr eu cadw mewn cof pan fydd pel!en ambell i Gyngbor.vr hunan-hyderus yn cael ei dirwyn i fyny. Ond y petb oeddwn i yn meddwl am alw sylw ato y tro hwn yw, y rheo! gyda phasio p!aniau adeiladau newyddion. Y rheol yw, fod pob plan i fod mewn ilaw mewn pryd i gael ^ei ystyried gan y Pwyllgor; and weithiau bydd amgylchiadau eithdadol yn digwydd fel ag i orfodi yr hwn fydd eisiau codi adeiiad i gael pasio y plan yn ddiymdroi er mwyn myned yn mlaen gyda'r gwaith, ac yn enw pcb rheswm beth all y pwyllgor wneyd yn amgen gyda'r plan nag a wneir yn y Cyrgor, sef derbyn adroddiad y Peirianydd Iechydol, ei fod, neu nad ydyw, i fyny a gofynion y MAn, ddeddfau Ni chymerai haner awr iddo ef edrych drosto, a ditgan barn srno ac wedi y cwbl pa bwvs sjdJ mewn bo3 y Cyngor wedi pssio plan ? Pa sawl adeilad srdd in y Blaenau wedi eu codi a'trprjeswylio heb i'r Cyngor eu pasio? Gwir i'r Cyngor fygwth fel hyn ac fel arali, ond mewn mwg y diweddai y cwbl all. Da chwi, Gyngharwyr, dowch bellsch i ymddwyn fel dynion yn eich pwyH. a chofio y pwys o wneyd i eraill fel y dymucech i eraill wneyd a chwi. Y mae taflu pob r.nhwylusdod ar ffordd pobl adeiladu fel y gwnewch yn awr yn mhell o fod yn ymddygiad doeth ar eich ihan.! Yr eiddoch, » G WVLIWR,

LLYTHYR DYDDOROL Mr Golygydd—Hydeiaf y caniatewch ofocl fechan yn eich rbifyn yr wytbnbs hon i'r ilvthyr dyddoroi a ganlyn i gsel goleu ddydd Mpie yn ddyddcrol ac yn bwysig i Festiniog fel cj rchfan ymweiwyr, am mai boneddwr o Bir- mingham y iyw ei ar^dwr, ac yn wr sydd yn arfera chymeryd dyddordeb neillduol yn yr [ aidaloedd cylchynol ac yn gv. ybod y manylion am en fcynafiaethau Gali godi cywilydd ar |aw<r Cymro sydd wedi byw ei oes ynddynt wrth adrodd y p. tiau mae yn wybod am danynt. Mae yo. foneddwr hnwddgar a char- edig, ac yn arferol a gwneyd ei ymweliadau a'r Penrhyn &c sc yn rboddi i fyny, ef a'i briod a'i chyfeilijes, in nhy a than grongiwyd Mis Jones Edv/ards, Church Piace, Derbyniais y llythyr oddiwith Mr Hardie am y digwyddodd i ni gael ymgom hair,ddenol ambell hwyrddyr d fel cymydogion schlysurol, sc fslly ffurfio graddau o gyfeillgarwch na buaswn yn csru yn íuan goili gronyn o honi.—Yr eiddoch, I GLAN TECWVN, "A Ciever Dog Guide. I The river Cynfa) rises in North Merioceth, at an altitude of nearly fourteen hundred feet, and as its wbo!e course is not much over eleven miles f:om the source to the pdot where it j "ins the gentle Dwyrid, in the Festiniog valley, it will be at once understood tbat the stream has an impetuous course from start to finish, 'Ihs most romantic point on the river is to be found at the famous Cynfal Falls, near the small town of Festiniog, which is itself a beuty spot in this romantic district. We called at the Abbsy Arms to inquire about the footpath leading to the falls, acu Mr Jonss, the couiteous landlord, at once com- menced to give directions as to a gate in a farmyard at the end of the street. By that time he was in the roadway, and suddenly sai.¿- But I will send theodog with you." Then he uttered a short sentence in Welsh to a black curly-haired retriever, with beautiful eyes and a most intelligent face, Major at once with joyful alacrity responded to the call, and began barking so excitedly as to bring out every other dog in the village on a tour of inspection, with the result tbat the place would have done credit to an otter hunt in full cry, However, peace being restored, the Major led the way. and the small procession started, The falls are abdut a mile from the village, and this rematkable and most lovable dog has been trained to act as guide. He carries out his task with great skill. and the thoroughness and energy of every movement provoked much amusement. Along the footpath there are several small iron gates, and, with one excep- tion, the Major can open every one of them. The one he cannot manage has a spring latch, which is beyond his reach. When the noise of the cataract reached our ears, the guide, who had disappeared for a short time, in order that he might enjoy a bath by the wayside, led us down a side path, and left us in front of the lower fall. where the water has a sheer descent of forty feet. 10 order that the scene may be thoroughly enjoyed, a bridge has been thrown over the cbasni. On the one side the torrent is pouring over the face of the rock, and the air is saturated with the spray from below, On the other, one can look down on the gorge, and observe the water stealing away between the narrow ledges of rock The sight is awe-inspiring, and one holds on to the bridge with no uncertain grip. When the party began to retrace their steps we found the Major did not return to the original path, but trotted up a smaller one for a short distance, and then stopped opposite a columnar rock, standing high out of the river, and locally known as "Hugh Lloyd's Fulpit "-a place where, in former days, a wizard was nightly wont to recite his incantations. We were sgain following up the Major- eagerly I may say-for we were filled with expectation as to where our canine friend would lead us next. "Next" we found was "The Goat's Leap," a jutting rock with something of the shape of a natural bridge. At this point the gorge widens out a little, and the Major had trotted down a side path and stood beside the river. From the point where we stood there was nothing apparently to be gained by going down, but we ;e:koned without our host, for we were breaking faith with the guide, who, perceiving that we were !eaviag out a part of the programme, fell to barking in such a furious manner that we went down in order to pacify him. Having crossed the river, our guide led us up the left bank, and soon we came in sight of what, in some respects, was the grandest sight of all, viz., the upper falls, where the river pours its flood in ttiree great leaps foaming into a dark basin overshadowed by the adjoining rocks. A rustic seat at this point provided an agreeabfe resting-place, where the sandwiches were enjoyed, and where also sat the Major, who had a share of what was going, and well desarved it -T. M. HARDIE, Infirmary Masters' Office, Birming- ham. O.N.—Ymddangosodd yr uchod yn yr "Haddingtonsnire Courier" a rn Medi 2, 1910. Derbyniasom gopi ohono hefyd oddiwrth Mr Pierce Jones, Cadeirydd Pwyllgor y Gwell- i iantau, a dywed nad yw hwn ond un o gyfres o lythyrau cyrfelyb dderbyniwyd er pan y mae y pwyllgor wedi ei fturfio — GOL,

TANYGRISIAU. Yn ei gartref yn Nghwmorthin, ar ol mis- oec:1d o gystudd blin, dydd Mawrth, y 6ed cyfisol, bu farw Mr John Phillips, yn 58 mlwydd oed. Yr oedd Mr Pbillips yn wr tra adn&byddus yn yr ardaloedd hyn, ac yn Nhrawsfynydd, lie y treuliodd y rhan fwyaf o'i oes cyn dyfod i'r ardal bon. Bu yn hynod o gymeradwy yn ystod y blynyddoedd y bu yma c yn Trawsfynydd, a gweinyddai y swydd o Saencr yn y ddau 3e gyda y Methodistiaid Calfinaidd. Bu hefyd yn oruchwyliwr vn chwarelau yr Oakeley am dymbor lied faith, yr hyn a gyflawnodd yn ffyddlawn ac i foddlon- Iwydd yn ol tystiolaeth y Prif-oruchwyliwr. Bu yn briod hawddgar ac yn dad gofalus, a magodd deulu mawr gan eu parotoi ar gyfer y dyfodol, ac y mae rhai o honynt eisoes wedi del eu gosod mewn lleoedd pwysig a chyfrjfol. Y mae yn debyg mai yn nghapel bach Cwm- orthin y cafwyd go-eu Mr Phillips tra y bu gyda ni, obiegid yr oedd mewn eyfleusti-ai gymervd gofal y He hwnw er's blynyddoedd bellach, Ft-theinila y He bwn folted ddofn ar ei ol. Bu hefyd yn hynod o ffyddlon i ddod i lawr iV moddion y Sabboth, sc i'r seist gacol vr wythnos tis mewn iechyd, n byddai yn hynod o gynhes ei ysbryd bob amser. Y mae iddo briod sc wytb o blant yn eu galar ar ei ol, a phi rai y mae ein cydymdeimlad Hwyraf. Dydd Sadwrn am haner dydd, dygwyd ei gorph i lawr o'r Cwm i gapei Bethel lie y cyn- baiiwyd gwasanaeth cyn cychwyn am Traws- fynydd. Dechreuwyd y gwasanaeth gan y Parch J. A. Morgan (A). Llefarwvd pethau cvnhes am dano gan y Mri Jacob Jones, M. Jones. Trawsfynydd; Parcbn. Thomas Hughes, Rhiw; R. Silyn Roberts, a David Hughes, Trawsfynydd. Wedi ei hebrwng gan dyrfa fawr i Oisaf y G. W. Railway asd gyda'r tren i Drawsfynydd lie yr oedd torf wedi ym- gynull. Yn mhlitL y dorf yr oedd ei gyd- swyddogion o eglw.ys Bethel, Swyddogion .Chwarelau O&beley, a r Odyddion, ac aroryw weinidogion a blaenoriaid. Gwasanaethwyd yn y ty cyn cychwyn gan y Parch D. Hugbes, ac wrth y bedd gan y Parch R. Sitirn Roberts. [ürwg genym fod yr uchod yn rhy hwyr yn dod i law i'w ddodi i mewn yn ein rhifyn di- weddaf—Gol.] MARWOLAETH —Blwyddyn yn ol yr oeddem yn cyhoeddi marwolaeth y cyfaill anwyl Wil- liam Gwtilia Jones, mab Mr. a Mrs. Griffith a Jane Jones, 15, Cwmorthin Roa.d, yn fuan ar ei ol dilynodd ei fachgen 7 oed. A heddyw mae genym y gorchwyl prudd o gyhoeddi marwolaeth ei anwyl briod Martha Jones, yn 28ain oed, gan adael dau o rai bach yn amddifad o dad a mam Dutt a fyddo yn nawddi'ranwyliaid amddifad. Cydymdeimiwn yn fawr a'r teulu yn yr amgylchiad pruddaidd. FF AITB.-Nid oes unrhyw Optician ya y Deyrnas yn meddu ar Dystysgrifau uwch ar ol pasio Atholladau mewn Profl y golwg, Sc., na Mr. Hugh Jones, Med- cal Hall, Blaenau Festinlog.

TALSARNAU. Aeth llawer oddi yma i Towyn ddydd Gwener diweddaf, i'rArddangosfa. Ychydig o anifeiiiaid aeth oddi ymaeleni o'i gymharu a'r blynyddau o'r blaen, ond daeth yr rhai aethant yno adref yn bur llwyddianus. Cafodd heffer a llo o'r Glyn y wobr gyntaf a'r ail; ac Arglwydd Harlech yr ail wobr ac uchel gymeradwy- aeth gyda gwyddau, Bu Mr John Owen, Rhosigor, fel arfer yn llwyddianus i giplo amryw wobrwyon yn y dosbatth cyntaf. Merlen a chyw o'r eiddo ef eniliodd y wobr gyntaf fel yr oreu yn yr Ardrlangcsfe, Curodd iu-ws mewn dosbar,hi,,idai-.l erai ):vr oadd yn cynyg ynynt, Cafodd y cyw y woor gyntaf yn 'ei ddosbarth ac fd y goreu ar y cae. Eniliodd y tarw yr ail wobr o fysg llawer o rai da iawn oedd yn cystadlu yn ei erbyn. Daeth merlen Mr Morris Jones, Glanllyn a'r wobr gyntaf a'r ail alref oddiyno. Ni welwyd rhagorach ar- ddangosfa yn y Sir na'r uo eleni. Yr oedd nifer yr Entries yn lluosog ym mhob dasbarth, a'r cynyrch o ansawdd rhagorol, yn neillduol y gwartheg duon. Mae'r ydau yn cael eu casglu yn brysur i'r ydlanau a'r ysguboriau y dyddiau hyn, os parha yr bin yn ffafriol fel y mae w,edi bod y dyddiau basiodd, ni bydd ysgub yn aros heb ei ehael i ddiddosrwydd. Drwg genym i'r Parch Mostyn Jones gael yrriosodia.d trwm o'r anwyd. fel y gorfu iddo gadw i'w wely am rai dyddiau ddiwedd yr wythnos a'r Sul diweddaf. Da genym ei fod yn gwella, a'n dymuniad ydyw llwyr adferiad buan iddo. Yn Nghymdeithas Gyd-ymdrech Grefyddol Bethel nos Sul darlienwyd pspur gan Mr Ed- ward Pugh Parry, ar Pa' 'm yr wyf yn brotest- ant?" Cafwyd svlwR-dau pellach ar y papur gan y Parch T. R. Jones, Towyn. Dywedai fod yn dda ganddo fod yn bresenol i weled y Gymdeithas, ac i glywed y papur yo cael ei ddarllen ar y testyn, a deall fod gwaith rhagor- ol wedi cael ei wneyd ac yn cael ei wneyd ganddi, Dymunai ei llwyddiant yn y dyfodol, ac hyderai y byddai iddynt fel aelodau ei gwertiifawrogi fel cvfleusdra arbenig i gym- hwyso eu hunatn i lanw y gwahanol gylchoedd yn yr Eglwys a'r Ysgol Sabbothol. Mr T. R. Jones sefydlodd y Gymdeithas 12 mlynedd yn ol pan yma yn weinidog. Diolchwyd i Mr E. Pughe Jones am y papur, ac i Mr Jones am ei sylwadau, gan y Llywydd Mr D. T. Evans. Anghofio geiriau feliy ddarfu y wraig hono, nos Sadwrn cyn y diweddaf Oddiallan mae cwn, &c a thrwy anghofio hyny collodd y dorth yn gyfan oddiwrth y drws tra fu yn csisio esponio "colli'r tren" i'w chymydogioo. Mae anlwc o'r Haw i'r genau, ac anlwc o gareg y drws hyd adwy B Gresunus fod iaith mor aflan ac isel oddeutu gorsaf y Rheiiffordd. Credaf. na chywais yo un man at-all y fath iaiih, os na ddiwigir bydd enwau nifer o honynt yn cael eu hanfon i chwi yr wythnos nesaf Mr Gol.

Rheolwyr ddysg .Dosbarth Ffestiniog:. i Cyfarfn y Rheolwyr canlynol prydnain Mercher yn adeiiadau Sirol y Blaenau, Dr. R. Jones (Cadeirydd), R. T. Jones (Is-gadeu- vdd), Hugh Joues, H. E. Jones, Joseph Humphreys. John Cadwtladr. Parch. R. Silyn Roberts, llarch. R. Talfor Phillips, G. Parry Jones.¡ R. W Vaughan, G. G. Davies, William Roberts, W. E. Jones, ac Edward Jones, (Clare cynorthwyol). Yr oedd cyniferja 22 o yrngeiswyr am ben- odiad o athraw cynorthwyol yn Ysgol y Manod, a dewisiwyd Mr David Evans, Pencadair i'r swydd, Penodwyd Mr R. C. Williams, Ffestiniog yn athraw cynorthwyol yn y Penrhyn am ddeufis hyd nes deuai yr un dewisedig yno. Dewisiwyd Miss Lizze Owen, Llandecwyn yn athrawes gyflenwol yn y Minffordd a Miss Annie Davies, 31 Maenofferen, Blaenau, i swydd gyffelyb yn Ysgol Croesor, Yr oedd Miss M, E. Owen yn methu dod i'w lie yn ysgol Trawsfynydd Lyd Hydref 1, a pbasiwyd i Miss Maggie Davies, The Square, fyced yno i aros dyfodiad Miss Owen. Yr oedd 238 o ddisgyblion yn yr Ysgol Uwch Elfeno), a gofycai Mr M, E, Phillips am gael athraw ychwanegol i'w gynorthwyo gyda'r gwaith. Gadawyd y peth yn ngofal y Rheol- wyr Ileol, Pasiwyd i bysbysu am un i lanhau ysgol y. bechgyn Maencfteren, ac bysbyswyd fod\ Morris Williams, Station Road, Llan, wedi ei benodi yn lie John Jones i ofalu am ysgol y Llan,