Y Rhedegydd

I BEDDGELERT. I Prydnawn Sadwrn, 3ydd o'r mis hwn, bu farw y foneddiges garedig, Mrs McMurdo, wedi gwaeledd trwm iawn. Yn ddiweddar, bu o dan lawfeddygiaeth Dr Alexander, Liverpool, a daeth trwy yr orucbwyliaeth (operation), yn llwvddianus. a dechreuodd wella yn dda, yn ddigon da i ddyfod yn ol. Daeth yr holl ffordd o Liverpool mewn cerbvd modur cauedig yn nghofai Dr a Miss Lizzie Jones, Erw Hir, Beddgele-t, yr hon fu yn g iredig iawn yq Liverpool vn cMtiervd gcfal o boni. Bu yr ymadawedig o dan ofia) medrug Dr Jones, Pen- rhyndeudraeth, cyn ac wedi dvfod o L'verpool, a chaed dwy nurse i gymer>d gofai o honi, naill y dydd a'r llall V ncs Cafodd bobpeth possibl tuag at ei gwelia. ond. in gyfiytn llith- rodd c girhaedd y Dr a'r Nurses i'r bedd yn gvmhatol ieuar>c vn 44ain mlwydd oed, gan adael dwy ferch i alaru ar ei bol. Mae ein cydymdeimlad dyfnaf a'r metcbed amddifaid ag a'r Captain yn eu profedigaeth. Cyoheb- rwng private ydoedd, ychydig o waboddedig- ion. Gwasanaethwyd gan y gwr a gymer le y Ficer yma tra ar ei wyliau, y Parch E. Lewis, Droitwich. Tystia yr oil o'r rbai oedd yn y cynhebrwng ei fod yn svml a dirodres a chaf- odd ei dymuuiad yr ydym yn deall o gael byw a msrw yma yn Beddgelert Rhoddwyd c i gweddillion i orwedd yn y Gladdfa Gyhoeddus boreu Mawrtb, y 6ed cyfisol, am una'rddeg. Yr oedd yr ymadawedig yn foneddiges garedig I .iawn. Teim!at!o!touyi!eeu colled yn fawr o'i choW. ?hacodd lawer yn ystod ei harcsiad yma. Rboddodd yn anrbeg i'r psntref Wely C'ei6oa, a'i rhoddion tuag at amryw achosion yn llucscg. Gallwn ei rhestru yn mhiith y goreuon o'r ymwelwyr, Yr oedd yn hoff iawn o gerddoriaeth; bvddai wrth ei bodd yn rhedeg ei bysedd ar y piano, ac yr oedd yn fedrus iawn gyda'r gwaith. Cafled hun dawel. Dywed (Carn) fod pobl y pentref bwn yn dwrdio bwrdd John Burns, bwrdd ag eisleu ei ddymchwelyd ydyw am sefyll yn erbyn ysgol i'r He. Pe deuai John Burns i'e lie, cai gutfa I dda pe byddai rhaid talu yn ddrud am hyny. Pasiwyd i ni gael yr ysgcl bon gan Fwrdd arall yn Llundain, a chan y Cynghor Sir. Dy- wedwn "well done" w th y Managers am beidio ildio gronyn Rhaid cael ysgol deil«ng, yr ydym wedi bod digon o hyd bebd, i yn I ceisio cyfranu addysg i'r plant mewn adeilad oedd wedi ei gondemoio droion gan waharoi bersonau. Paham y rhaid i -ni yma fed yn ol i leoedd eraill. Pa le al pbwy sydd yn gyfrifol am yr oediad gyda gwasith dwfr a charthffosi y lie ? A helpio y Cynghorau yma, buan y tyno y rbai hyn eu traed i'w gweiyau i farw. Mae y ffyrdd yn beryglus i'w tramwyo, gan mor !uosog y moduriau cebyst, a pheryglent eu hunain with yru mor gyflym Credwn fod y Bedd wedi cael eu than yn dda o ymwelwyr. Teneuent y dyddiau byn. ond orfs yr wythnos nesaf, flair yn y Bedd, sc yea dyna ddiwedd ar y dieithriaid, a bydd arnom i gnoi ein cil am y misoedd gauaf hir. Caed elw da odciw th ymrjscnla Sheep Dog Trials fu yma bythefuos yn ol. DeaUwu i'r pwyllgor basio y byad no eto y flwyddyn nesaf yr uo adeg, sef y Sadwrn oiaf vn Awst. I YMWELWR.

CYMDEiTHAS DOIRWiZSTOL MEIRIIOKN. Y GYNHADLEOD FLYNYDDOL Cynbaliwyd yr uchod yn Ffestiniog, ncs Farcher. o dan Jywyddiasth y Farch. Rbys jores (W.), Ffestiniog, gan yr hwn y caed anerchiad bwrpasoi Be anerchwyd befyd gan Mrs H utnphiev'S, Rochdale; a Mr John Wii- liarns, Corwen a'r Parch J. Giya Davies, EhyJ, a cbancdd y plant amryvv weitniau yn swycol iawn. Ddydd Iau, am dceg o'r gloch, vn Ngbapel Sbiloh (W.), c/cha!iwyd y gynhsdSedd thn. yddol ,o dsn iywyddiaeth Mr T. Matiin Wii- liams, Y.H., Abermasv, ac aiweizid y canu gan MI" hichard Roberts. Cyflwynodd yr Ysgrifenydd, y Fafch. O. Lloyd Owen, Bent Dju. ei adio idkd blynoddol a pbwvsleisiai y aymunoldeb i'r hcli eglwysi ddatblu y Sul l-iiwestol, a'r Tachwecd 13eg. Detbvniwyd yr adroddi^d a' gyoysr y Parch. P. Talfor Phillips, yn ti geinagi gan y Parch. Talwyn Pbiilips, y Baia. Miter y gynhadJedd oedd "y Ddiod Fedd- wol a Deddf y Tlodion," yr hwn agarvyl gan y Parch Thomas Griffith, Salem, (A ), a dat- i ganwyd eio",ch i Mr GI iffith, a dymunwyd arno gylioeddi ti bapyr Sa, adwyd yrdheiisch gan y Llywydd a'r Ysgrifenydd, a'r Parch J. Giyn, Davies, Am un o'r gloch, cyahaJiwyd cyfarfod y ch-^iorydd, o dan lywyddiaeth Mis Talfor Phillips, a dad!ei:odd Miss Lewis, AbefdyS, yr ad,rodciad blynydciol am waiih y chwiorydd yn y 39 o gaaghenau.o'r Gymdaithas Siro!, Anerchwyd y cyfarfod gan Mrs Humphreys, Rochdale; a Mrs TaJwyn Phillips, Bala; a dewisiwyd y tair chwaer a ganivn yn aelodau o'r pwyllgor gweilhiol: Mrs Morton Roberts, Aberdyfi Mrs litrret, Trawsfynydd a Mrs Dr Lloyd, Towyn, Am-ddau o'r glcth, llyw- yddwyd y cyfarfod gan Mr H. Ha^dn -Jones, AS., g, n yr hwn y caed anerchiad wresog. Ceed ieroddiad o gyrddau y chwiorydd gan Mrs Thomas, Ffestiniog ac o'r Ysgol Hd yn Ngholwyn Bay gan Mr T. R. Jones, Ffestiniog. Darllenodd Dr Peters, Fron Gocb, Bala, bapyr ar Y csmddefnydd a wneir o'r ddiod feddwol fel meddyginaeth," a siaradwyd ymbellach gan Mrs Humphieys a Phienydd. Pasiwyd i'r Gymania nesaf fyned i Llandrillo yn mis Hydref. Rhanwyd y gwobry i'r enillwyr yn Arhol- iadau Gymanfa Gwynedd. Y cyntaf yn y Sir oedd Miss Blodwen Griffith, High Street, Biseaau Fiestioiog, ac enillwyd gwobrau y sir gan Robert Evans, T. H. Davies, Ganllwyd Dorothy Evans, Tabernacl, Blaenau Ffestiniog; Y. H. Thoipas, eto, Blodwen M. Salisbury, eto; ac R. O. Davies, Ganllwyd. Llongyfarch- j wyd Dr. E. Lewis Lloyd, Towyn, ar ei waith yn enill y lie blaenaf yn arholiad yr Alliance Anogwyd y sir i gefnogi yr arholiadau hyn, gan Mr Glyn Davies a Phienydd. Etholwyd aelod- au o'r pwyllgor gweithiol, a diolchwyd am y croesaw i'r gynhadledd yn y Llan. Yn yr hwyr, cynhaliwyd y cvfarfod cyhoedd- us, o dan lywyddiaeth Mr W. 0 Williams, Corwen, ac anerchwyd gan Mrs Humphreys, I Rochdale; y Parch. Glyn Davies a Phienydd. Cafwyd cymanfa hynod o lewyrchus ar ei hyd.

BWROt) QWARCHEIDWAlO PEN-I rhynoeudrasth. Dydd Mawrth, cynbaliwyd cyfarfod rheolaidd y Bwrdd ucbod, oryd yr oedd yn bresenol Mri Owen Jones (Cadeirydd), R. O. Williams (Is-gadeirydd), Richard Roberts, William Williams, E. M. Owen, Edward J. Hughes, Parch Thomas Griffith, Richard Williams, D. Tegid Jones, John Roberts (frawsfynydd), Griffith B. Jones, Parchn J. Hughes a Coll- wyn Morgan, Capt Morgan Jones, E. Fiowden Jones, John Roberts (Talsarnau), E. R. Owen Richard Parry, W. Thomas, a J. Bennett Jones (Swyddogion Elusenol), Thomas Roberts (Clerc), David Jones (Clerc Cynorthwyol), Dr J. R. Jones (Meddyg y Ty) a D. J. Jones (Meistr y Ty). -1 Eluseneu a'r Tlodion. Talodd Mr. Richard Parry yn Nosbarth Tremadoc ;(Sl is Oc rhwng 273. ar gvfer £79 12s Oc rhwng 279, ac yn gofyn am £ 82 at yr wythnos nesaf. Talodd Mr. William Thomas yn Ncsbarth Ffestiniog £111 is 9c, ar gyfer 357, ar gyfer 4113 4s 7c rhwng 348, ac yn gofyn am ^116. Taiodd Mr. Richard Parry £ 68-4s 9c rhwng 237, ar gyfer 167 8s 0 rhwng 238 ac yn gofyn £71 Talwyd yn yr, oil £ 260 7s 6c, ac yn «cf i?n am £ 269. Dyiedus i r Bane ar ol Medi 20[2132 14s llc. Adroddiad y Meistr. Medi 9, aeth Mary Williams allan o'r Ty daetb ei phriod yno i'w ymofyn. Pasiodd y Bwrdd i godi 6/- yr wythoos am ei He. Yn y Ty, -78 ar gyfer 77. Ymwelwyr. ( Adrodd yr. Ymwelwyr Mn. Owen Evans, a David Pugb, ei bod wedi "mweied a'r ty Medi 15fed, ac wedi caei pob peth yn nrefnus yn y Ty ac o'i gylcli ac yn caomol gwaith y paentiwr svdd yn y Ty, yr hwu sydd yn talu yn dda i'r trethdalwyr am ei'Ie. Yr oedd wedi paentio 50 o ffenestn ac araryw ddrvsnn a phethau ertill, Ac yn gofyn i BwvHgor yr aaeiladau wnyd svlw buan ar y lie sychu dillad y awydriaid, sydd alian o drefo. 1 Gynhadledd, Cafwyd adroddiad. byr gan Mr. R. 0 Wi hams (Is gadeirydd) o'r Gynhadledd fu yn Trallwin i jio-'c.hwyd iddo am eu cynrychioli, ,ac egliiro 'd v Cadeirydd y rheswm nas gallai ef foid yn bressnoc yno. Mam a Merch o flaen y Bwrdd. Ymddangpsai gwraig o Penrbyn ynghyd a' merchoS?en'y Bwrdd. Gofynai am gael e1 mbab aUan o'r Tv, ?f oedd yno er's dros 2 fhMdd, ,;c yn 38 mlwydd oed. Cadeirydd a ofvnodd. betb oedd -y rbeswm oedd ganddi dros gael y mab allaii --Wraig, "Am fod geayf waith iddo. Mae genyf pobtu bricks mawr ac vn crasii ddwy waith bob dydd ond dydd Sadwrn, ac mae genyf bedwar o Ictywyr yn gyson, ? C eisiau y bachgen allan i fy ngynottbwyo." .Cadeirydd, A oes genych le i'w ddejbyn, a sicrwvdd na fydd i chwi ddod ar ofyn y Bwrdd am gynorthwv a gofalu am dano na fydd iddo bel i dim paen na blinder i neb fel o r bltsen," Wroig, Oes mae genyf gartref clyd iddo, ac yr wyf yn cael. bywoiiaeth g--suits "-Un o'r Gwarcbeidwaid a ofvnodd iddi a'i hi fyddai yn dod i Ffestiniog i werthu cocas. Wraig, "le S,¡¡<,i yr ydych wedi prynu ilawr genyf befyd (chwertbio mawr). Cadeirydd, "A fyddwch chwi yn xlloi masur cia iddo ?"Vra:g: "byddaf Svr. a mi fyddaf yriO yn iral3 eto."—Pasiwyd iddi gael y bacbgen aiUn ar brawf. Bscli^en'dail o flacn y Bwrdd.« Ytnddacgosai bacbgen dsll 20 oed. o Ffest- iniog o fiaea y Bwrdd, Mae hwn mewit sefydiiid yn Lerpwi er's 0 miyijedd yu c4el ei gadw gan y Bwrdd, a costhi tua. 5/- yr wythnos i'r Bwrdd ei ga.dw vnc, sc wedi dod adref ar ei wyliau, Y Swyddog WiHiam Thomas a, ddyv-edai fod y bacbgea yn gwrtbod myned yn o), a'i fod wedi myned, ac wedi dod yn oi yr un dydd, ac eisiau i'r Bwdd roddi cynorthwy iddo ddecbreu busnss ei huni, gan y gallai drwsio esgidiau. Darlle'nodd y Clerc lythyr oddiwrth ornch- wyliwr y Sefydliad, yn dweyd nad oedd wedi dysgu digon i gadw busnes ei hun, ac uis galhi o gwb! wneyd esgidiau newyddion. Dywedai. y bachgen ei fod yn gweld ychydig, Cafodd wers lem gan y Cadeirydd oherwydd y Igwyn oedd oherwyddei gam yrnddygiad ac yn arfer iaith anweddus. Pasiodd y Bwrdd i osod yn glir getbron y bachgen, oherwydd teimlant ei fod yn gwrtbod y cyfle i geisio gorphen ei brentisiaeth trwy wrthod myced i ffwrdd, had oeddynt hwy yn bared i roddi iddo unrbyw gynorthwy, ond os y dewisaiy cai ddod i'r Ty. Awgrymodd Mr Ffowden Jones y byddai yno ddigon o waith trwsio esgidau yno. 'Galwyd y bachgen a'i fam o flaen y Bwrdd i glywed y penderfyniad, Wedi clywed y pecderfyniad gan y Cadeirydd, gofynodd ei fam iddo beth oedd am wneyd, dywedodd y bachgen bod yn well ganddo fyned i bob man na dod yno. Cyn terfynu y Bwrdd, dywedodd y bachgen wrth y Swyddog ei fod yn barod i fyned yn ei 01 am flwyddyn i orphen. Ymddangosodd eto o flaen y Bwrdd, a dy- wedai ei fod yn barod i fyn'd i ffwrdd i orphen y flwyddyn, ac yn gofyn am gael arcs am wythnos a (chael cynorthwy, ac yn gofyn am S siwt o ddillad nad oedd ganddo ddillad priodol i fyn'd i'r capel. Mewn attebiad i'r Caieirydd dywedodd ei fod ya myn'd i'r cape! ddwy waith bob dydd Sul, ac yn inhellach gofvnodd am bres i gael ticket i'w fam gael myn'd gyda y tren gan ei bod wedi cerdded i lawr. Cafodd y Cadeirydd ddigon o arian gan rai p'r aelodau i'r ddau gael tocyn i fyn'd yn ol. Gadawyd y mater i'r Swyddog a'r Clerc drefnu yn mhell- ach gydag ef. Gwraig o Ffestiniog yn Lerpwi. Darllenwyd llythyr oddiwrth ei mherch a Gweinidog y capel yr elai, yn cwyno oherwydd nad oedd y lie y mae yn foddhaol ganddi. Gofynai am gael svmud Jrasiwyd i r Cleic anfon am adroddiad y meddyg yn yr aches hwn. Amryw. I Caniatawyd arnryw geisiadau am esgidiau o'r gwahanol ddosbartbiadau. Gohkiwyd un cais o Ffestiniog a ofynai am bump pu byd nes i'r Swyddog eu gweled am y rheswm eu bod wédi cael pump pit ar ddechreu yr haner blwyddyn yma, Caniatawyd cais gwraig weddw o Penrhyn i gael 4s yr vvythnos at fagu ei dau blentyn. Caniatawyd elusen to 4s i un o Trawsfynydd am bythefnos, ar yr amod ei bod i wneyd i ff wrdti a magu dau blentvn i'r mab, os na thalai ef yn rheolaidd at eu mbagu.

Adgofion Glan Barlwyd am Hen Gymeriadau Boreu Oes. [0 blith lliaws o betbau dy-ddorol a buddlol a ymddecgys y mis hwn yn y Cyrnru, cifynwD yr 3 sgrif ganlynol yn ei chrvnswth. Bydd yn ddyddorol iawn yn y cylch hwn, a cbeidw ar gof hynodion amryw o'r cymeriadau gwreiddloi sydd wedi bod yn adeiladu cymeriad yr ardal Anogwn ein darllenwyr i fynu gweled y rhifyn rhagoiol hwn o'r Cymru.] Y mae yn orchwyl pruddaidd i mi dremio dros ysgwyddau amser fy enioes, ryw haner can' mlynedd yn ol. Dywed un awdwr fod amser yn cael ei ddosbarthu yn dair rhati,-y gorphenol, y presenol, a'r dyfodol, ac nid oes ona un o'r rhai hyn yn feddiant i ddyn, sef y presenol; y mae yr amser aeth heibio wedi myned o'i feddiant; y mae yr amser a ddaw heb ddyfod i'w feddiant y presenol ydyw y graig sydd o dan ei draed'. Y presenol yn yr ystyr yma ydyw yr udg amSEr y mae yn ei feddianu, Mewn ystyr arall, llawn mor wir. y mae dyn yn gallu meddiana y tri amser; gaJI feddianu yr atnser a aetb heibio er ei fod wedi myn'd o'i afael, gall fe" ianu yr amser a ddaw er ei fod heb ddyfod i' Ifacl. Y mae yn ad- feddianu y naill, ac yn g-feddianu y Hall. Y mae gan ddyn allu i a ch yn ol ac y ma.e yn tynu yr hyn sydd c j ol i'r presenol; mae gan-ddo allu hefyd i edr ch ymlaen, ac y mae yr un modd yn t-vnu yr hyn sydd o i tiaen i'r presenol. Gwelwn engraifft nodedig o'r gallu blaenaf yn yr hen wr edrych yn ol y mae ef, mae fel pe'n cerdded yn W) sg ei gefn syrnud ymlaen,,ond edrych yn o!. Mae yn byw yn yr amser a aeth heibio-vn ail fyw ei fywd drosodd drachefn, mewn adfyfyrdod, sc ft 11/ yn tynu y gorphenol i'r presenol. Felly y ceisiaf fiaau ddyfod a'r gorphenol i'r prasenol, felyaaw pethau i'm meddw|, a cbyfyngaf fy adgofion yn fvryaf neilldubl i Riwbryfdir a Thanygrisiau. Chwith yw meddvrl am y cyfr.ewidiadau sydd wedi cym eryd He yo arwynebedd y, rhanbsith hwn o'r ardal er y pryd hyny, ic am )1' ben bieswylwyr gellir gofyn,- Pa le maent hwy?" Cyn agor y chwarelau yr oedd yma amrvw o ffarmdai, sef1 Talwaeoydd, Rhiwbryfdir, Glan Pwll, a Liwyn Gell; a thai i'r goruchwylwyr ac i'r gweitnwyr, megis Dol y LHpiau, Pas t y Lleidr, y Rhiw, a Thte Ddol. Yr adeg booo, caeau gwair, corsydd ileidiog, a mawncgydd ami oead i'w canfod, heb ffjrdd i'w tramwyo, ond llwybrau culion. Erbyn byn y mae'r caeau gwair a'r corsydd wedi eu' goichuddio gan yr ysbwrial sydd wedi ei dynu o grombii yr ben fynyddoedd, a'i iwrw i lawr nes eu gorchuddio, a'r ben anedd dai yr un modd. Rhiwbryfdir ydoedd cyrchfan y bobl ieuainc ar ddechreunos, with ymy! maelfa Robert lones, ec yn hon yr oedd y Llythyrdv cyntaf yn y Blaenau, Cyrchfsn araii ydoedd "Siambar dowch heibio," yr hon oedd yn gongl gysgodol rhag gwynt y gopiedd ac yn y Siambar hon byddai achosiou yr ardal, a materion y chwar- elau, yn ciel eu trafod. Fel y dywedais, yma yr oedd yr unig lythyrdy yn y Blaensu, a mawr fydda.i y disgwyliad an weled John Pariy v Fostdk&a yu dod o gyfeiriad y Llan gyda'ifag llythyrau; a dydd Sadwrn y byddai nifer wedi dod at y liythyrdv. am y byddai "Yr Herald Cymneg" ganddo. A byddai yr hen wieigen (;race Jones wedi giantiati ei gwydrau yn barod, a'r ty yn disgleirie, fel D;,Ad oe,la dim i'w wneyd brydnawn Sadwrn ond darilen y newyddiadur, ac nid oedd neb i dori ar ei thawelwch. Ar Suliau, byddem yn cerdded i lawr 1 Dan- ygrisiau i addoji; am nad oedd addoidy wedi ei wneyd yn rhanbarth y Rhiw, ond ysgoldy yn v Diaas. Y swyddogion cjotaf wyf yn gofio yn Methel, TanygHsiau.x oedd y Mri I William Mona Williams, Evan Roberts, Llwyn Gell, Griffith Davies, Cefn Bychan, Thomas Jones, a Gruffydd Evan.—y ddau olaf yn pres- wylio yn Nghwmcrthie y cyntaf yn oruch- wyliwr, a'r HaH yn gyfrifydd, yn y Rhosydd. Mr W. Williams oedd yr ymadroddwr cad- arnaf; Gruffydd Evan oedd y duwinydd; Thomas Jones fyddai yn taflu pelenau poethion nes byddent yn gwreichioni; a Gruffydd Dafis, gyda'i bwyll a i arafwcb, fyddai yn eu diffoddi, gan roddi saeth neu fratbiad cyn eistedd i lawr, nes byddai pethau yn myned ymlaea yn dawel a thaagaefeddus. Byddai Tomas Jones yn dweyd pethau na baasent yn gweddu i neb ond iddo ef. Un Tomos Jones a fu, a cheisiwn yn awr ddangos hyny drwy rdi o'i ddywed- iadau. Un Sabbotb pregethai y diweddar Barch. D. Evans, M.A.. Abermaw, ar y geiriau, "O'r braidd y bydd y cyfiawn yn gadwedig." Yn y cyfarfod eglwysig ar ol y bregeth, cododd Tomas Jones a dy\,vedodd, biolch i cbwi am ddweyd tipyn wrthym heno end rhyw gil drws oeddych yn roi i lawer o honcm yn y nefoedd. Ond diolch, fechgyn anwyl, os aiff yr ben chwaer Ann James a minnau i'r nefoedd, byddwn yn ei chanel fel lwmp oddiwrtb y fire. Pddiwn a digaioni, cawa dipyn o'r Gur,.ual y Sabboth nesaf gan yr 11 n hawd H W., Llan." Mewn cyfa'fod eghvysig ganol yr wythcos, gwi'andawa' ar y plant yn Clweyd eu h idnadau, a dyina f. cbgen gwro! yn dweyd ei adnod yn byglvw a rh,.tgorol, le, ie," meddai Tomas Jones, "dyna ch'di wedi deyd dy adnod cystal a'r un esgob, ond fod dy wyneb di yn dipyn yn futrach." Am gyfnod, er's blynyddau yn ol, buont yn catio cerrig o Chwarel y Rhosydd, mewn cewv!1 ar gefnau muiod, ac yr oedd yn eu canlya yr adeg hono hen wr bychan o gorffol- aeth o'r enw Sion Dafvdd, ac yn y cyfarfod eglwysig un noscn dywedodd yr adnod yma,- Ac a'n gwn-jeth ni yn frenhinoedd ac yn offeiriaid i Dduw a'i Dad ef." Dyma Tomas Jones yo troi ato yn sydyn gan ofyn iddo,—"A wyt ti yn meddwl cael myned yn frenia, Sion Dafydd ? Wei, mae yr adnod yn dweyd fod rhai fel y fi yn cael eu gwneyd yn frenhin- oedd ac yn offeiriaid Diolch bytb," meddai Tomas I cnes. "Sion Dafydd yn canlyn mulod ya y Rbosydd, nc wedi cael addewid o fod yn frenin ac yn offeiriad yn y nefoedd; dyna i chwi gyfnewidiad mawr, oni te, fecbgyn anwyl." Pan oed 3 Willia-a Mona Williams yn cy- hoeddi nos Sui y byddai capel Cwmorthin yn cael ei agor, ac y byddai v Parch Owen Jones, B A., Tabernacl, yn pregethu yno am ddan o'r g'och y Sabboth nesaf; yn y fan dyma Tomas Jones ar ei draed, ac meddai,A bydd pre- gethu ytJO bob Sabboth hyd ddiwedd y byd." Pan yn ymadael o'r hen gapel i'r capel newydd, digiodd un wraig yn arutbr am na cbawsai y fee a ddymunai, trwy fod un arall wedi ei rhagfUenu, a bu heb ddyfod i'r capel am yn agos i dair blynedd. Tua'r cyfnod yna Rcth ei bechgyn yn forwyr, a boddodd un o honynt. Pan glywodd y newydd trist, ail ddechreuodd ddyfod i'r cpel ac yn v cyfarfod elwysig aeth y Parch Samuel Owen ati, gan ofyn pa beth a'i cymhellodd hi i ddyfosj yn ol. lAm ateb, ood wylo. Dywedodd Mr Owen ein bod fel ardal yn cydymdeimlo gyda. hi a'r teulu \a ei phrofed'gaeth o goHi ei mhab. Wrth ei bochr eisteddai ben wraig o'r enw Margaret Thomas. "Wei," meddai Mr Owen, "a oes gonych cbwi adnod beno, Margiad Tomas" Oes," meddai hithau (a gwyddai pawb am ei hiidnod, am mai yr un fyddai ganddi bob amser). Pa sut y mae hi, Margiad Tomas ? Gwir yw y ggi. ac yn baeddu pob derbyniad." Wedi byny gofynodd Mr Owen i un o'r swydd- cgion ddweyd gair wrth y chwiorydd. Yn y fan dyma Tomas Jones ar ei draed, a thaflai ei ddwy law ymlaen, a meddai Diolch a ddylech cbwi, Margiad Tomas mai gwirionedd ydyw yr hen adnod vna, neu buasai yn dyllau er's iUwer dydd Am daeat tithau," meddai wrth y wraig arall, yr wyf yn dy gofio yn y Rhiw, cyn faJched ag y medrai y diafol dy ■ wneyd, ac Did oedd ystwytho arnat. Nid wyf yn meddwl fod yr Arg!wydd am dy ddamnio. Piyga i r wialen AnD bach Pwv feiddiai ddweyd fel yna y dyddiau byn ? Ni byddai I neb yn ddigach wrth Tcmas Jones, am y credai pawb ei fod yn onest ac yn wr Duw. ^Dechreusi yr cedfa o flsed y Paich Evan oes, Caernarfon, un tro, a darllenai y crydedd ar ddeg a deugain o Esaiah a pban yn darilen y ddeuddegfed adnod,—" Y myn- yddoedd a'r bryniaa a ficeddiant g-Aru,codai ei ddwy law i fyny a dywedodd,—" Ie, fechgyn anwyl, Solffa neu rywbetb o fawl i'r Arglwydd; gwelwn fod coed y maes yn rhoi cymeradwy- aeth iddo trwv guro dwylo. Pa le yr ydym ni, bobol anwyl ? Coffa da am y Parch Evan Jones, Caernarfon (Corris y pryd hyny), yn dyfod ar ymweHad a'r eglwysi drcs y Cyfarfod Misol, nid wyf yn cofio pwy oedd gydag ef, end Mr Jones oedd y prif shradwr.ac wedi dweyd ychydig yn gyffredinol, dfwededd dipyn yn fwy personol wrth y gwragedd. Yr oedd yn ofm fod y gwragedd yn Ffestiniog, fel eu chwiorydd, sef gwragedd chwarelwyr Corris, wedi ecili teitl nad ydyw yn ad!ewyrcbu rbyw lawer o glad iddyat. "Ac y mae a'a&f eisian i chwi ddiosg yr hen un a chael un newydd yn ei le, M 0 ydych yn wisgo yn awr." Yn y fan cododd Tomas Jones a dywed&i.—" Mis yn o! y mae Mr JODes ?n ei fedd?.! w?h M. 0. Ymgeisiwch 4m M. M sef mis ymlaen, a gelWch gael y teitl yn Shop Leaf, a gan D. Hughes, rydd, ac yn Stop Sirm' Tcmas Yna eisteddodd i lawr, gael i Mr Jonts fyned yrnlaeo gyda'i araeth; ao wedi cael gwynt dan ei aden, bu jntau yn hwylica iawn. Un tro pan oedd Toisas Jones wedi myned at y meddyg, daeth dyn o un o'r chwarelau at y meddyg, a dywedai ei fod yn 'tdmlo yn wael. Ar ol i r meddyg ei archwiiio, rhoddodd vvydiiad o rhywbeth idea i'w yfed. Daliai y gwr y gwydryn Y11 un Haw\ gan roi y Haw arall fcr ei wyaeb. Syilai Thomas Jones arno, a gofynodd iddo pa beth oedd yn ei wneuthur. 0," meddai y gwr wrtbo, gofyn hendith ar gynwys y gwydryn yma yr wyf, ni byddaf byth yn cymeryd dim heb yia gyntaf ofyn bendith arno ac cs gwna les bydd yn sicr o wneyd trwy hyny," Ymhenychydig nusweithiau yr oedd gwr ieuanc o'r eglwys yn myned oddi cartref i orphen ei addysg fel meddyg. a cbym- erodd Thomas Jones fantais i ddweyd yr hanes, ac anogai y gwr ieuarc i cfyn bendith yr Arglwydd wrth wneyd phisig, ac iddo beidio meddwl mai medru marchogaeth ceffyl, a gyru hwnw yn wyilt cedd yn gwneyd meddyg, ac anogai bawb i ofyn bendith yr Arglwydd wrth gyrneryd phisig, Yr oedd Tomas Jones yn, dad i'r meddyg poblcgaidd Dr Jones, Harlech. BuydiweddAr Barchedig Samuel owen.:Tanygtisiau, yn bwr- iadu ysgnfenu cofiant am dano, ond fel y mae yn cbwith meddwl, mae y gwaith heb ei gyf- lawni. A phan yr oedd yn ymadael o'r orach- wyliaeth o Chwarel y Rhosycd, ac o fod yn flaenor yn Methel, Tanygrisian, gan fyaed i fyw i Benmorfa, cyflwynwyd swm anrhydeddas iawn iddo gan ei gyfeillioa, fel arwydd o'u hedmygedd a'u serch, ynghyd a thysteb hardd, yn yr bon y mae amlinelii id cywir o'i gymer- iad. Dywed,— Fel Cfistion yr ced^ch yn ymdrivrchafl1 mor uchel i nghvm'h £ S Duw a'i air, fel nas gallwn rioisgwvi i ci-*i gael pleser o ddeg- ymu y mictys a'r anis Gyda meluster y cofiwn lawer o'ch svlwadau fFraeth, a'ch p'ofiadau disgJair; ac vn ddi-imeu gvda d -vyster y cofir am lawer o'ch ffiingeih.u minicg a di-alw ya ol Dyma fel y dywed Gwiiyrn Eryri yn ei awdl bryddest gampus am dano,- Ei ardal hofifai 'i burdeb,-a'i goffad, Gaiff fyw mewn anwyldeb; Fel hyn di-dderbyn-wyneb Ef yn ail ni fu i neb. Ei einioes a gyflwynodd—i'r achos Goruchel a garodd; Byw i'r Un a'i lwyr. brynodd- Oes hir. iawn i'r Iesu rodd. Er i'w nos ara' nesu-er rhci'i gorff Mewn hir gwg i lechu 0 tan y gwys, eto'n gu Ef erys i lefaru. Bu farw ýb sydyn Ionawr 8fed, 1885, a chladdwyd ef gyda'i briod. yr boo fu tarw Rhagfyr 1876, yn mynwent Penymotfa Hedd i'w lwch. GLAN BARLWYD.

0 BORTHMADOG I BWLLHELI. Cafodd Mr John Joces. Clerc Cyngor Fortb- madog, a'i briod, brofedigaeth chwerw yr wythnos ddiweddaf yn marwolaeth eu mab, Mr Richard Jones, yn 30 mlwydd oed Claddwyd dvdd Gwener, y Parchn R. Mon Hughes a. Madoc Roberts yn gwasanaeihu. Acboswyd cryn gyffro yn Portbmadoc dydd Iau, gan y newydd fod tan wedi tori aliaa yn yr Australia Ion, Llwyddodd y Fiigade Dan i orcbfygu yr elfenau yn fuan. Mae y Cyngor Dioesig yn Porthmodog wedi en meddiaun ag ysbryd anturiaetbus iawn ya ddiweddar. Y maent yn awr yn gwario amryw filoedd ar y Gwaith Nwy. a'u gwyneb ar wario ryw ill,583 ar y Carthffosi. Bu Canghellydd y Trysorlys, yn nghyda'r Master of Elibanc yn treuiio y Sul yn Criccieth dydd Sul diweddaf. Bu i'r ddau ladd neidr fawr weaweallyd ger Criccieth. Mae masnachwyr a gwyr cyboeddus Pwll- heli yn lluoedd ar eu gwyliau yr wythnosau hyn, Mae Mr David Williams, Pwlldefaid, yn Paris, a'r Cyngorwyr Hugh Pritchard a W. Wvnne Davies yn Llandrindod. Yr oedd llewenydd mawr iawn yn Mhwllheli pan ddaeth y newydd am i Miss Maggie Jones, Police Station, gipio y brif wobr ar yr Unawd Contralto yn yr Eisteddfod Genediaethol,- Hefyd enillodd Mr Norma.n McLeod ar gyfan- soddi llyfr ar Elocution Bu cyffro mawr yn Mhwllheli dydd Linn, gan y newydd fod yr hwyl long Cardigan Bay wedi myned yn ddryllio. Cspten William Griffiths, Penlan, oedd ei llywydd, ac yr oedd amfyw o fechgyn b'r dref yn mysg y dwylaw. Mae y Capten a nifer o'r dwylaw ya ddiangol, ood nid oes wybodaeth a fu colli bywydau pan yr vdym yn ysgrifena. Dydd Mercher diweddaf, bu i'r Parch John Hughes, B A B D briod'i arnerch bynaf Mr O. Robyns Owen, Pwilbeli, yn Llundain Dydd Iau, claddwyd gweddillion Mr Selby, yr hwn a gyfarfyddodd a'i ddiwedd gyda'r csrbyd modur yn Penmorfa Dydd Mercber, yn Penmorfa, priodwyd Mr Robert Eills. Penmorfa, a Miss Jenny Rich- ards, merch Capten David Richards, High Street, Portbmadog. Y Parch W. J. Nichol- soti a wasanaethai, Ymedy y par ieuacc i Persia. Bu cryn fir yn 7 Uysoedd cofrestriadol eleni yn Ciiccieth a Phcrtbmadog Gwnaed llu mawr o geisiadau am bleidleisiau o'r newydd, a liwyddwvd i sicrhsa nifer fawr, Profa hyn fed esgeulusdra mawr wedi bod, ac fod y ddwy b!f.ïÕ wedi delLo yr wythdos ddiweddaf. Aeth Mr Edward Roberts raab Mrs Lewis Wi iiams, Glan Aber, i Cairo ar 01 bod adref yn treuiio ei wyliau'.

Mae eglwysi M.C,, Dolanog, Pontrobert gad a Sardis, Sir Drefaldwyn, wedi rhoddi gwahoddiad unfrydol i'r Parch. E. Parry Carmel, Treffynnon, i ddyfod i'w bugeilio