Y Rhedegydd

YMREOLAETH GYFUNOL. Safle. a Hawliau Cymru. AT OLYGYDD Y RHEDEGYDD." Syr, Ychydig ddyddiau yn ol, cyhoeddwyd datganiad o blaid Ymreolaeth Gyfunoi (Federal Home Rule) gan nifer o gynrychiolwyr seneddol yr Aiban. Nid ydyw yn hcllol foddhaol fod yr Albanwyr wedi achub y b!aen ar ein cyd wladwyr, ond hyderaf y bydd i ni yn Nghymru yd ddiatreg estyn iddynt bob cynorthwy, canys y maent yn ddiameu vn ymladd ein brwydr 11i Afrad pob afraid," ac afreidiol hollo! ydyw ceisio darbwyllo Cymry meddylgar fod dad- blygiad dilyfethair teithi a nodweddion ceaedl- aethol yn fujdiol ac yn fanteisiol, ac mai cyfeiliordad dybryd ydyw ceisio sicrhau unfiurf- iaeth yn mywyd gwahanol genhedloedd er iddynt fod yn ddeiliaid yr un goron. Hawdd canfod y fantais a'ddeillia i Gymru pe caniateid icdi, er engraifft, drefnu ei hunan, gynllun addysgoi y wlad,. o'r Brifysgol i'rYsgo! Elfenol; rhoddid lie dyladwy i'w hanes, ei hiaith, a'i llenyddiaeth; trefnid hefyd ar gyfer dyfodol ei mesh on a'i mercbed ya holl gylch- oedd afrifed bywyd gyda gwell dirnadaeth o'u rheidiau a'u anghenion. Yr un modd hefyd mewn cysylltiad a'r fasnach. feddwol; buasai Senedd Gymreig yn deddfu gyda syniad difrifolach o niwed y fasnach, gyda Uawer iawn llai o ofn y darllaw- ydd, gyda phybvrwch ac eondra sydd yn annichonadwy mewn Senedd Seisnig. Ceid hefvd mewn cysylltiad a gofal y tlawd, graddau hel »eth o'r tynerwch teimlad a'r am- gyffrediad ciiriach sydd yn nodweddu Adroddiad y Lleiafrif ar Ddeddf y Tlodion. Rhoddid sylw dyladwy i gwestiwn sydd wedi csel ond ychycig ystyr'asth yn y gorphenol, sef dadblygiad adnoddau materol ein gwlad. t Y mae Gwleidyddiaeth Cymru ar hyd y blynyddoedd wedi bod yn neillduol anhunangar, ac er na ddymunwn weled ein cenedl yn ceisio yn gyntaf ei lies materol, eto, ofawn fod gwerin Cymru wedi, ac yn llafurio dan lawer o aufan- teision o herwydd difffg gofal, mewn ystyr wlaciol, am y bwyd a dderfydd. Er fed gwe in wledig Cymru o leiaf llawn cyn gryfed eu cyneddfau meddyliol a gwerin gwledydd eraili., e' fed eia baraaethwyr a'n llafurwyr wrthi yn Tb 'ysur o fore hyd hwyr, yh gynil ac yn galed, y mae yn sicr fod amaethyddiaeth yn Nghymru ymhell ar ol yr hyn ydyw, dyweder, yn Denruarc Buasai Senedd Gymreig yn chwilio i fewn i faterion felly g,.d dygn ddyfalwch, tC yn trefnu deddfau Tir-ddaliadaeth fel ag i gefnogi ac i hyrwyddo yr hwsmonaeth oreu a mwyaf c'ynyrchioi. Yn yr un modd rhcddid ystvriaeth bwyllog i r posibilrwydd o droi rhcinau o'n mynydd-dir ilwm yn goedwigoedd, ymjfymariad digon gobeithiol pan y cofier fod coedwigoedd gwledydd psileuig ya cael eu dihysbyddu yn gyflym. Ni ddylem ychwaith drosglwyddo i unrhyw Fwrdd llai n30 St n "dd Gymreig ofal ein myn- yddoedd fel ystorfeydd dyfroedd bywiol y bywyd hwn; yn nghyda'n rhaiidrau rhamantus, Aynonellau a chyfaredd swyn tlysni anian. Pwnc eithaf dyrus ydyw sicrhau y naill hab lwyr amharu y UaJJ, Cyfrifi Sweden bod ei galludyfrioi hi yn ddigon i gynyrchu 10,000,000 iorse-power. Perthyn i Lywodraeth Sweden yn bresenoi 277 o raiadrau. Nid ydym yn dymuno awgrymu fod cyfoeth C y.nru yn hyn o beth Dafal i r eiddo Sweden, oau y mae yn deg .bawlio y dylai ein hadno Idau fod yn destyn gofal y Wladwriaeih. Buasai Senedd Gymreig yn gofilu am Hosogifd rhei ff/rdd I sgeifn, wedi eu cyfaddasu yn Wt It at anghenion a daloedd gwledig ac amaethyddol, ac yn eithaf tebyg sefydlin Banciau Tirol fel yn Decmarc a'r Almaen, a'r Jwerddon, i sicrhau i'r amaethwr gyfleusaerau tebyg i'r rhai fwynheir gan eraill i gael arian ar log lie y gellir rhoddi sicrwydd boddhaol ac ad-daliad. Ofnaf fy mod wedi dihysbyddu eich gofod chwi ac amynedd eich daillenwyr wrth geido ;fsl hyn ddangos beth allai Senedd Gymreig wneyd dros Gymru. oad fy unig esgma-wd yw, foj yr adeg yn neillduol o fanteisiol i fyfru i Gymru gyfle i fyw ei bywyd ei bua heb jmyriad 'trwstan cyd-ddeiliaid y tuhwnt i Glawdd •Offa. Bwriad yr Aetodan YsgOhidd yn ddiau ydyw creu Ystafelloedd Deddfwriaethol yn yr Iwerddon. yr Alban, Cymru. a Lloegr, fydd yn gofalu am faterion cartrefol, gan adael pob -cwestiwn ymherodrol, megis ein cysylltiadau tramor, y fyddin a'r Ilynges, gofisl Incia a'r Trefedigaethau, i ofal Senedd a etholir ar linsllau tebyg i'r rhai sydd yn dwyn Ty y Gyflfredin- i fodo'.aeih yn bresenol. Gadawer i'r Ssnedd Ymherodrol y galln i warafun deddfwriaetu yr Is-Ystafeiioedd, lie y teimlir fod hyny yn angenrheidiol. Fel hyn bvdchi Senadd etholedig yn cymeryd He Ty'r Ar- glwyddi,, a thrinid holl faterion cartrefol y Oeyrras Gyfunoi gan Ystafelloedd mewn cyd- gord a'r farn genedlaethol. Byddai i bob rhan o'r Deyrnas Gyfunoi feU, ddatblygu yn 01 ei hanianawd ei'hun. Rboddid hefyd i fuddiant a iles yr Ymherodraeth, L_ chyf- rifoldeb enfawr a'i chyfleusderau dihsfal, sylw ac ystyriaeth teiiwng o'u pwysigrwydd diderfyu Ydwyf, yr eiddoch yn gywir, Plas Llan idan, EDW, T. JOHN. Llaofasr P.G.

/WN^VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV V x ;I:o' I Ccrwen, Derbyniodd Mr D, Lloyd Evnns, arweinydd Cor Undebol Penrhyndeudraetb, y llythyr can- lynol oddiwrth Mr Tom Price, un o'r Beirniaic yn yr Eisteddfod vichod, yn datgan ei fodriha yn natganiad y Cor o'r Cydgan Efe a ddaw (Tom Price). A chan fod Mr Pries yn caniatau i ni ei gyhoeddi, wale ni yn ei anfon i'cb colofnau chwi, Mr Golygydd, gan y credwn y bydd yn dda gan ewyllyswyr da y Cor ei weled a'i ddarllen, 17, Alma St., Merthyr, Awst 5, 191»0. Anwyl Mr Evails.-Dyrnunaf ysgnfenu gair atoch i'ch hysbysu o'r mwynhad a gefais wrth wrando eich cor rhagorol yn cana Efe a ddaw yn Nghorwen Llun diweddaf. Yr oedd y psrfformiad.mwyaf fflamvchol ac urddasol & glywa's o'r darn erioed. 5jodaf y manau a'm tarswodd yn beaaf :—" Efe a ddaw," a.'r Efe a ddaeth." Mas corau yn gyffredin yn colli y pWyntiau hyn. Eto yr oslef bruddglwyfrrs ar "Ai Hwn yw Ef," yn arbenig y diweddeb gofyniadol, score gyntaf tud. 6 H.N., a dichoc yn fwy na dim score olaf yr un tudslen,—yr oedd yn fyw o'r teimlad a brcfais fy hun wrth ysgrifenu. Bywedsis "fflamvchol," felly yr oedd Mae'n dod, mae'n dod," a nodedig o urddasol amawleddog oedd y symudiad ol if benbwygilydd. Mae yn gor ardderchcg, B gobeithio y cadwant gyda'u- gilydd i ddyrchafu carddoriaeth leislol Gwlad y Gan. Cofion caredig. Yr eiddoch yn gywir, T. PRICE.

I PEMRHYMDEUMAETH. Prydnawn Sadwrn, yr oedd Ysgolion Sui Carmel (A.), a Nazareth (M.C ), yn cael Te Party. Yr oedd y byrddau wedi eu hulio a danteithion, a chwiorydd caredig yn gwasan- aethu. Yn Nazareth, yr oedd trefniant wedi ei wneyd i'r plant f/ned i gae oedd yn ages i chwareu, ond oherwydd y tywydd, bu raid gohirio hyd adeg eto. Mewn Ynadlys Arbenig gynhaliwyd ddydd Gwener, gerbron G. H. Eilis, Ysw. (Caoeir- ydd), a Mri R. Jones Morris a Robert Richards, y Rhingyll D. R. Davies a gyhuddai Caroline Wilson o fod yn feddw ac afreolus. Bu raid ei chloi i fyny yn y gell nos Iau, ac ymosododd yn ffyrnig ar yr heddlu wrth ei chludo yno Anfonwyd hi i garchar am bytbefnos am fod yn feddw, a mis am ymosod ar yr heddlu, chwech wythnos i gyd. Mae adeg i drefnu gogyfer ag Ysgolion Nos wedi dod. Manteisiodd nifer fawr y tymbor o'r blaen ar y cyfla hwn, a bydd yn angen- rheidiol i bawb sydd am ymuno goirestru eu henwau ncs Lun nesaf, yn Ysgoly Cyogor am 7-30 p m. Disgwylir llavver i ymuno eto, gan fod yn angecrheidiol wrth nifer neiHduol cyn y geliir ffurfio dosbarth. Cyfarfod Amrywiaetbol gafwyd yn y Demi, nos Wener, a dewis Swyddogion at y tymhor dyfodol. Yn Nghymdeithas Ymdrech Grefyddol Nazareth, nos Sabbath, yr oedd Mr T. Lloyd Pritchard yo holi oddiar yr Emynau :— O! am dreiddio i'r adnabydddiaeth O'r unig wir a'r bywiol Dduw, &c. Cafwyd holi ac ateb bywiog iawn. Boreu Gwener, bu farw Mrs Jones, priod Mr Robert Jones (Butcher), Church Street, yn 55 mlwydd oed, Cwynai er's amser maith, a chafodd ychydig wythnosau o gystudd caled. Meddai gymeriad rhagorol, ac yn ;ieloi sslog 'a gweithgar yn eglwys T&bernacl (W.) i'r hon y bydd coiled fawr ar ei hoL Daeth tyrfa fawr i'r angladd dydd Llun, a rboddwyd ei gweddillion i orphwys yn mynwent yr Eglwys. Gwasanaethwyd. gan y Parchedigion canlynol, R. Moston Roberts, Mon Hughes, E. Lloyd, Tremadoc, a John Hughes (Vicer). Derbynied ei phriod a'r teulu all ein cyavmdeimlad llwyraf. Mae Mr Tom Lloyd, Manchester House, wedi dod yn enwog fel Englynwr. Llawen genym ei. longyfarch ar ei waith yn eniil y wobr gyntaf am Englyn i'r Telynor dydd Sadwrn yn Ffestiniog..

nn Arctdangosfa. Ardudwy. I Dydd Sadwrn, cynhaliwyd y ddegfed Arddacgosfa yn Mharc Plas y Bryn, o dan lywyddiaeth Iarll Winchelsea. Dangosai ihif y cystadleuwyr gynydd sylweddol. Gan mor anffafriol y tywydd nifer fechan ddaeth yn cghyd o'u cvdmaru a'r hyn fu y blwyddi diweddaf. Gchuiwyd y Sports hyd Medi 15 Gwnaeth y Pwyllgor wsith da iiwn. Y Trysorwyr oeddynt Mri. R. Griffith a W. Jones, a Mr. Ellis Jones, Glyn, oedd yr Ysgrifenydd diwyd sc ymroddgar. Drwg genym fod yn rhaid i ni oedi hyd yr wythnos nesaf heb gyhoeddi rbestr o'r buddugwyr, gan i'r cyfryw fod yn ddiweddar yn ein cyraedd. VVVS^/VVVVVVNAi\'VsAA/VSA/VvV\AAA/

Bu Mrs Pankhurst yn anerch cyfarfodydd yn I Bangor a Chaernarfon ddydd Gwener a ddydd I Sadwrn.

DOLWYDDELE.W. Da genym glywed fod dau gant o bunau o elw wedi ei wneyd trwy y Ncdachfa at gapal Modah. Y mae y Cyngor .yn symud yn mlaen i gael gwell goleu yn y peptref y gsuaf agoshaol. Yr oedd ilwyr angen am wa'Sliant ya y cyfeiriad hwn. Gyda golid dwys y cofnodwn farwolaeth Mrs Kate Griffith, anwyl briod Mr Owen Griffith, Tynypistyil. Cymerodd yr arngylcbiad prudd le hurea ddydd Mawrth a'r enedigaeth un bach. a hi ond 23 mlwydd. Mae ein cyd- ymdeimlad dyfnaf a'i priod a'i blentyn bach, ag ar holi bedbynasr,u yn eu profedigasth lem. Cynhaliodd DeociaKth Arllechwedd ei lleg gynhadledd ma ddydd Liun (ddvdd gwyl St. Gwythelen.), o dan Iwyddiaeth y Parch. R. T, Jones, B.A. Deon Gwladol. Daeth lluaws nawr o gynrychiolwyr o'r gwahanol blwyfi m nghyd" a chafwyd Cynhad!edd gyda'r creu fu vn y Ddeoniaeth. Am haner awr wedi wyth a chwarter wedi deg eweinytid^vd y Cymun Bendigsdd yn Eglwys St. GwytInlian. Am un a'r ddeg o'r gloch yn yr Ysgol Genedlaethol cafwyd trafodaeth ar y Pwngc,-—" Dyledswydd yr Aelwyd a'r Eglwys tuag at yr ieuengetid, yn arbeaig pan fyddont yn myned allau i vv-asanacth" Agorwyd gan y Parch. J. E. Jones, JJangelynin, a Mr. H, Parry, St. Anns. Am haner awr wedi dau o'r gioch, cafwyd trafodaeth ar y Pwngc,— Adundeb crefyddol, a'r moddion goreu i'w ddwyn oddiamgylch" Agorwyd g,m y Parch Robert Jones, Cyffia, a Mr. J. B. Thomas, Glanogwen Cafwyd papurau da a chynwys- fawr ar y ddau bwngc amserol, a chymerwyd than yn y drafodaeth arnynt gan amryw o'r cynrychiolwyr y rhai na. chawscm en henwau 0'1(" puwf h,wn yr oedd Mri, John Roberts, Pontypant; Wiliiaiti Owea, Miuffordd: a'r Ficer. Yr Ysgrifenydd ymroddo! ydoedd y flalrcb. Ben Jones. Cafwyd pregeth rymus ya yr hwyr gan y Parch. R. T Jones, Glanogwen, ar Jer. 14,8 Cymerwydrhan yn y gwasaaaeth gan y Parcho. J. C. Jones, Llaagelynsn T H. Hughes, Blaenau Ffestiniog; a'r Fice. Trefnwyd yr ymborth ar gyfer y dyeithriaid mewn modd rhagorol iawn gan Miss Jones, Ellen's Castle. Hyderwn y bydd i'r had da hauwyd gael dyfnder daesr gan ddwyn ffrwyth gwerthfawr yn y dyfodol ages. Chwareuwyd ar yr offeryn gan Mr. Ben WiUiams, a goialwyd am y canu gan Mr. Evan Jones.

'W'/WV\WVWsAAAA/WVWWVVV\ I LLANRWST. I TREFN Y MODDION SABBOTHOL. Yr Eglwys Sefydledig. 3T. CRWST.—10 30a 6. Gwasanaeth Cymreig. WARY.-I I, a 6, Gwasanaeth Seisnig. Y Methodistiaid. SEION .-Parch. John Evans, Llanfaircaerein- ion. HEOL SCOTLAND.-Parcti H. A. Jones, Gro. Annibynwyr, TABERNACL.—Parch. W. Cynwyd Williams. EBENEZER.— TVesleyaid. HOREBMr. W. J. Roberts, Handsworth College. ST. JAMES (English).-Rev. F. S. Briggs; Colwyn Bay. Bcdyddwyr, PENUEL-Oedfaor). EGLWYS BABAlDD.-ll, Cymun Sanctaidd. 6-30, Gwasanaeth Cymreig, y Tad Treb- aol, O. M 1. Cafodd Mri. Robert & Rogers Jones, cale dda yn Talycafn ddydd LInn. Gwerthid y Myilt a'r Mamogiaid am 29/6; Wyn crossbred 30/- Bystycb ec tewion, [20 15s Oc a £ 21 10s Oc Buchod adw £ 4 12s 6c. Bu Isgoed ac Ifan Dafydd wrth Lan Llyn Geirionydd yn cadw i fyny y ddefod o agor a chau yr Orsedd. Yr oedd nifer feeban yn sylwi arnynt yn myned trwy y gorchwyl, a chyhoeddasant yr Wyl i fod Awst 10, 1911. Y mae v ddau wedi dilyn Gqrsedd Llyn y Geir- ionydd, ar hyd y blynyddoedd, a gresyn fyddai i'r hen sefydliad fyned i lawr. Drwg genym ddeali mai dal yn bur lesg y mae ein cyfaili Elis o'r Nant, yr hwn yw bywyd yr Orsedd hon. Wrth ddod ar gefn ei olwynfarch o'r Bettws aeth Mr. J. Edwards, Dale Cottage, a modur i wrthdarawiad a'u gilydd. Tarlwyd ef trwy ffenestr flaen y modur gan niweidio ei wyneb yn dlifrifol. Gweinyddwyd arno gan Dr. Bennett yr hwn fu raid pwytho ei wyneb a'i traich. Cafodd y Peldrcedwyr gyfarfod blynyddol llwyddianus iawn nos Fescher Y mae y clwb mewn dyled a £ 7 lis Ie. Etholwyd swyddogion am y flwyddyn, HEDDLYS.—Dydd Llun, o flaen y Milwriad Higson, John Blackwall, W. J. Wiliiams, L O. R. Ashlev, W. B. Halhed, Edward Mills, William Hughes, a J. R. Williams. Cyhuddwyd E. P. Davies, Cigydd, Llan- sanan, o fod yn cadw pwysau anghywir at amcanion masnachol. Tystiwyd ei fod wrth Dolrhyd, Llanddewi, Gorphenaf 16, a phwys anghywir ganddo. Mewn arnddiffymad dywed- odd mai methu cael hyd i'r pwys cywir, a'i fud wedi cymeryd pwys arall oherwydd hyoy.- Dirwy 5/- a 14/6 o gostau. Cyhuddwyd Arthur Davies, Garthypigau, Llanrwst, o fod yn feddw yn y dref.—Dirwy swlit a'r costau. Am fod heb cleu ar eu cerbydau dirwywyd William Rowlands, 3, Lower High Street, Conwy, a D. Parry, Plasisa Place, Conwy, i 5/6 yr un a'r costau, Punt a'r costau orfu i Leonad Ward, Chester Road, Stretford, dalu am yru cerbyd modur heb drwydded ganddo. Cyhuddwyd James Llovd, 5, Narrow Street, o gadw ty drwg ar Mehefin 14, 1008. Profodd yr Heddgeidwad John Jones yr achos. Aeth i'r ty chwarter wedi un o'r gloch y boreu a chafodd y Diffynydd a'i wraig yn y gegin, a dynes ieuangc gyda dau navvy, Yn y llofft yr oedd dau dcyn a dynes, Fan bwyswyd ar y Diffynydd dywedodd mai ei .wraig ddaeth a'r bob! i'r ty ond dywedodd y dynion mai ei ddaeth a hwy yna, Difianedd ef o'r golwg liyd nos SaS'vri diweddaf, ond anfonwvd e. wraig.i;garcinr am dfau fis, Rhoddwyd t" mis o'goirch-ir iÚdCi j u+ .u liab lafur caled.

v Y BLAENAU FFESTINIOG. SPECTOLS.—Os bydd rhywbeth allan o te ar eich Spectols, gellir ei gwacyd yn foddhaol gsn Mr. Hugh ,Tones, Medical Sail, Blaenau Ffestiniog,, yr nntsOptidrw yn Sir Fcirionydd, sydd wedi pasio Arliol- iadau yn y cyfeiriad hyn. DAM WE i N i AIT .—Wrth ddilyn ei orchwyl yn chwarel Obkeieys, ddydd Iau, cafjca ivtr Hugh Roberts, Lower Cwmbowydd, ei caraw f. handle y craen ar ochr ei wyneh. gan dori aswrn ei en uchaf. Yr oedd hon yn ddamwain hynod iawn ar gvfrif y modd y torwyd asgwrn y wyneb .-Yr un dydd vn chwarei y Graigddu wrth ddilyn ei orchwyl fel chwareiwr, derbyniodd Evan Evans, Uwch.. iaw'iffynen, Bethauss, ddamwain boenus i'w lygad.—Boreu ddydd Merchesr, wrth ddiiyn ei orchwyl fel creigiwr yn chwarei Maenofferen, cyfarfydoodd Mr Robert Williams, Glasfryc, Bethania, a damwain i'w gefn, A BOON TO !IOTHERS. Nurserine:" is the ideal Nursery Pomade. It destroys Kits and Vermis and all pests in children's hair. It makes the hair soft and siiky. Sole Agent, Hugh Jongs,, Chemist, Medical Hall, Blaenau Festiaiog. Dyma gyfarchiad yr awengar Penfro, Rheitbior Manafan, wedi darllen ohono Adfyfyrion Hydrelol" ein Vicer, y Parch. T. H. Hugbes :— Da fu ei fawr Adfyfyrion "-a.r Dduw A'i ffyrdd Ef at ddynion Glaa waith hasl rhaglaoiaeth 102 Ohheinia yn giaer union. Ei Duw.hael Nvalodd o hyd-a'i law Ian Ar Joew leni'r holifyd Trefn Duw'r Nef a we! hefyd A swyn Ei ras yn yr yd, 0 raith a rhin gwir Athronydd-chwiliai Uchalion wybrenydd A'rt daear oil.-un nod rydd Drwy y Iiu—" Duw yw'r Liywydd." COR UNDEBOL Y MA NOD —Mewn pwyllgor c ryf o'r uchod Iloa Lun diweddaf peadeifynwyd strnud vmlacn i sefydtu "Cor Mawr" o'r rhanbarth uchod gogyfer a Chy'chwyl Gerdd- orol Harlech, Dewiswyd Mr G. J. Bevan yn Gadeirydd y Pwyllgor; Mr. J. E. Jones, Cse- clyd, yn Is-gadeirydd trysorydti, Mr Edward Edwards, Gladeiddon Arweinydd, Mr. Evan James Jones, Tyddyngwyn Road; Is arweinyad Mr William Thomas, Llys Twrog. Mae rhagolygon am Gor csmpus, a disu y bydd ffrwyth eu llafur yn elw i ganiadaeth y cyssegr yn ein hardal. Disgwylir llawer am he'p o'r gwahanol eglwysi tuag^t hyrwyddo y mudiad daionushwn. Taer erfynir -r i bob adogf-,eth gael ei rhoddi i'r cantarion i ymuno, a chymer- ir enwau gan bob Arweinydd Canu yn mhob eglwys a chan arweinydd y Cor a'r swyddogion. I'R AMERICA.-Dydd Sadwrn, aiff dau o'n cyfeillion ar fwrdd y Lusitania am yr Unol Dalaethau :-Mr O. Roger Owen, 38, Dorfil Street, yr hwn sydd eisoes wedi bod yn trigianu yn Granville; a Mr John Williams, Wesley Street, yn myned i Pitsburg. Cymerent gyda hwy ein cofion cynesaf at y Ffestinogiaid a'r Cymry oil sydd yno yn barod i'w croes\wu Dymunwn iddynt fordaith dawel a phob lKvyddiant wedi cyraedd. MARWOLAETH MR. DAVID JONES (LLAN- RWST) NEW BRYN BOW YDD,—Bu farw y cyfaili hynaws uchod, tua 7 o'r gloch ddydd Sadwrn diweddaf, Awst 20fed. wedi wythnos o waeledd caled yr oedd wedi cael ei freintid ag iechyd da ar hyd ei oest hyd y diweddaf, pryd yr ymcsodwyd arno gan y crydgymalau &c., gwellnaodd ar ol hyny, a dechreuodd weithio dracbefn, nes v gorfn iddo ei rhoddi i fyny ddydd Gweser wythnos i'r di- weddaf. Yr oedd yn dal yn ieuanc a hoenus ei ysbryd, ac yn edrych yn llawer ienengach na'i oedran ond cymerwyd ef yn dra sydyn yn y diwedd, yn 62 mlwydd oed. Yr oedd wedi dod i r'ardal hon o ardal Lianrwst er pan yn ieuanc iawn, a gweithiodd y rhan fwvaf o'i oes yn chwarei Maenofferen. Yr oedd yn un o aelo-iau cyntaf Semdorf y Blaecaa a bu yn aelod defnyddiol a gwerthfawr am lawee o flynyddoedd ac yn chwareuwr medrus a deallgar. Bu tiros y mar yo Mhstagphia am yppaid, tua 35 m!ynedd yn cl, a rielcg fyddas gwrando, yn adrodd hsnes ei arosiad yn y wlad hono. Bu farw ei anwyl briod yn sydyn tua 4 mlynedd yn ol, a gadawodd 5 o blant a dau frawd i alaru r ei ol. Cymerai ei gaitref gyda'i ferch, a'i fubion. wedi claddu ei b-iod. Mae dau o'i feibion yn dra hysbys, suf R. T. Jones yr hwn sydd yn dai y swydd bwysig o crefnydd ag ysgrifenydd Undeb Chwarelwyr y GogleCd, a ymgartrefa yn Nghaernaifon er's tro a'r Ilall yw Ted Jcnes, y datganwr melus a pboblogaidd. Claddwyd ef yn mynwent y Lian ddydd Mawrth, pryd y gwasanaethwyd yn y ty gan ei weimdog y Parch Enoch E. Jones, Bowvdd, ac yn y fvnwent gany Parcb Lambert J( ns. Dyddan web gafio'r teulu oil, Pasiwya pleidlas unol a chywir a Ted JODes, gan Gor y Moelwvn nos Lun, yr bwn sydd yn R& OJ amlwg o'r Cor.— Huned yn dawel, felus hun y gweitbiwr diwyd hyd nes bydd "dorau bed dau r byd ar un gair yn agoryd."—P. SALEs-Dymunwn alw sylw at y ddwY Sale gynhelir gan Mr John Davies, ddydd Sadwrn nesaf, y naill yn Fucheswen ar hall ddodrefn ty, a'r Hall yn y North-Wrstern Hotel ar y Tafarndy adwaenir fel "Kings' Head." Hefyd, bydd Mr Davies yn gwerthu dodrefn &c nos Fawrth yn y Co-operative Sale Room. 1: SYNGERDD,-Nos Iau, yn y Neuadd Gynull, a dan lywyddiaeth ac arweihiad Mona Roberts. bu Ccr Brenhinol v Msrcbed o dan arweiniad Mrs Hughes-Tliomas, Caerdydd, yn cynal Cycgherdd. Gwtsgoedd Cymreig cedd gan- ddynt a cbsnu lluaws o ddarrau Cymreig gyda j-cphenedd ac eneiniad. Gwledd o'r radd Haenaf oedd bon or dcchrea i'r diwedd. Brysied Mrs Thomas a'i Char i'n rnysg eto. J COR MEIBION Y MOELWVN,—Bydd ein Cor" enwog yn gwasannetbu pwyllgor y Show Amaethyddol yn Mhwllheli nos Icu, ac ■ n CQXWVD Bay prydnawn Gwener; dan nawdd y Sefydliad Affricanaidd. Nos Fawrth, srw^boddwyd nifer i'r practice o grfeiilion dseirhr sydd yma ar wasgar, o'r America a phob rhan o'r Deyrnas, a daeth nife, dda ynghy 1. awd dnvy y rhaglsn fwriaoir ei ch itin vn Pwllheli; ac rni gafodd pawb oedd yno ei liwyrfoddlcni. Disgwyliat mai felly y bydd ya y Ueoedd a nodais. Arweiniwyd y cyfarfod scan Brvfdir, a chyfeiliwvd fel arfer gan Miss A. E. Owen-Davies, A.R..M DATGANU.—Parh%a yn brysur iawn gyda gw*s*naethu mewn cynherddau y mae ein cyd-dre!wr talentog, Mr. Tudor Owen, A.R.C.M. Nos Wener, datganai yn Borthy- gest, a nos Lun yn Rhyl, Cafodd hwyi ragorol a chymeradwyaeth wresog yn y ddau le. YR ARWEST.—Bydd Pwyllgor yr Arwest y cyfarfod ncs Sadwrn nesaf i gau i fyay gytrifon, &c.. yr VlvL Llawen genym ddeal* id-1i rlroi allan yn llwyddiaat arianoi. Byddis hefyd yn trefnu at yr Wyl nesaf. GWAELEDD.—Drwsr Konvm ddeali am wael- edd y cyfaili ieuangc John Glyn Owea, Crydd. Y mae wedi bod o dan Iawfeddygiaeth bwysig, nr. b-rwn yr adferir ef yn fuan i'w iecbyd arferol. EIN FICER.—Mae rhai ilythyrau o waith ein Ficer, y Parch. T. H. Plughes, wedi ymddangos yn y Manchester Guardian, ar bwngc y "Bangor Church Hostel" Y mae Mr. Hughes, yn meddu aygvhoeddiadaa crv-fion, ac yn ddatganwr barn groyw a digwmpas ar bob acblysur. DYEITHRIAID. Ymwelir a'r srdal gan ugeiniau lawer bob dydd, ac y mae y bryniau, y cresgian uchel, a thomeni y chwvreli yn ea synu yn fawr. Erys smryw yn y LIsn dros niCer. o ddyddiau, sc y mae yr ardal yn prysnr ddod ya adnabyddus i'r cenhedlaedd o'n ham- g/lch.

Yr oedd 38 o ymgeiswyr am y lie i fod yn Feistr Tloty Dolgellau. Daeth pwngc y Gymraeg i le amhvg werth wneyd y c'ethcliad a sylwodd un o r --a edewisid yr un Cymro i swydd yn LIoegroni fedrai Seisneg, Pssiwyd i'r tri a ganiyn ymddangos o fle.en y Bwrld ddydd Sadwrn:-D. R. Davies, Corris Griffith Pugbe, Dolgellau ac Edward Evans, Wrecsam.

cymeryd lie ynyr Albaen ac yn Awstria. Wythnos i'r Sul diweddaf, cynhaliwyd cyfarfodydd mawrion a brwdfrydig ym mhob rhan o'r bron o ddinas Berlin, a phasiwyd penderfyniadau yn erbyn tolli angenrheidiau bywyd, ac yn galw ar y Llywodraeth i dynu ymaith yn ddi- ymdroi y doll ar yd a'r doll ar gig, pris- iau y rhai ydynt mor uchel fel ag i'w wneyd yn anmbosibl i weithwyr a'u teuluoedd gael eu gwal'a o honynt. Fel y mae yn yr Almaen, felly y mae yn Awstria hefyd, ac y mae Llywodraeth Awstria wedi gwahardd i berchenogion gwartheg eu gwerlhu i fyn'd allan o'r wlad. G-wnaethant hyn gyda'r amcan o beri gostyngiad yn uihrisiau cigoedd, ac y mae yr amcan wedi ei gyraedd mewn rhan. Yn Awstria mae'r prisiau wedi myn'd i lawr ryw gymaint, ond yn yr Almaen (yr hon sydd ar y terfyn ag Awstria) mae r prisiau wedi codi yn ddirfawr. Nis gall pethau fel hyn lai nag effeithio ar olygiadau Prydeinwyr am ddiffyndollaeth a Aiasnaeb Ryàd. Yr ydym yn hwyrfrydig i grodu y gwelir pobl y wlad hon yn myn'd yn ol" tra y mae pobl Canada a'r Almaen ac Awstria yn ymladd eu fforda ymlaen.