Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

14 articles on this Page

PwySSgor Acldysg DosbarthI…

[No title]

- - - - Arholiad Ysgolion…

I i^AfmVlOR. I

TRAWSFYMYDD.

TAL.SARNAU.

[No title]

' DOLWYDDELSW: ADGOFION. ,…

News
Cite
Share

DOLWYDDELSW: ADGOFION. I Diau y bydd yn dda gan ein darllenwvr gael y rh::¡n hon o adgofion Edno, y rhai anfonodd i'r Drych:- "Uu gweinidog drigianai yn mhlwyf Doi- wyddelen yn adeg fy arosiad yue, sef y Parch. Cadwaladr Owen, yntau hefyd yn gefnder i'r cedyrn cyctaf anwyd, a thrigai yn Bodegroes, neu Bod-v Grces. Tybiwyf mai yn y cae gwastad ar ben Bryn- ybedd yr oedd hen fynwent y plwyf ryw dro yn yr oesoedd gynt; ac fod porth o'r Eor.dd i'r fynwent a chroes uwch ei ben yn 01 dull y Pabyddion, ar ben y ffordd sydd Y11 arwain iV cae crybwylledsg naturiol felly oedd galw y ty oedd yn agos i barth y fynwent yn Bod-y- Groes, Yr hyn sydd genyf i gadarnhaujy dyb- iaeth ydyw y ffaith fy mod wadi bod yn gyru y wedd fain i atedig y cae uchod, a'r a»adr yn codi darnau o geryg tebyg o ran trweh i geryg beddi, ond wedi eu malurio; ac nid wyf yn cofio gweled dim geiriau o fath yn y byd ar- nynt, os darfu i ni wneyd sylw a hyny. Yr oedd yr hynafgwr ddaliai yr aradr yn enedigol o'r plwyf, ac un o'r teu!u mawr aelwid teulu y !lan, Richard Jones oedd ei enw, omd Dick y Han y'i gelwid yn gyffredin. Vedi i William Wilihms. PcnÓiw, symud i'r America symudodd yntau i Penphiw, a bu farw yn mhen ychydig flwyddi. Yr oedd yn hen1 gymariad gwreiddiol, a'i heffder ydoedd gyru ei wedd ar y ffordd i gario llwythi yn hyt- rach ni gweithio ar y tir. Byddem ni y bech- gyn yn ei hem am y gad&wsi i ni gyraeryd goial y wedd yn ei !e sr adegU'a chael .myned i'w droi ar a.degau eram; ac nid pth byohan yn ngolwg hOt¡au naw neu ddeg oed cedd cael gyru gwedd o geffylau yn tyrwi Hwyth. trwm am fiihir neu fwy ar brif-ffordd y plw^rf. Byddem weltbiau befyd pan fyddai yr ken wr wedi myned i Lanrwst gyda tferol un;' ceffyl, yn cael myned yn y prydnawa chaffyl arall i'w gyfatfod i waelod y geUt, a dyna fyddai y ffafr wedi marchogtetk i lawr cael y ceffyiau i fyny a'r perchenog y ta «1 i'r crol yn strocio, sef rhoi ceryg tu oil f r olwynion tra byddai y ceffyiau yn gorphwys ychydig a gwyr pawb fu drwy y nant ramantus bono fod cryn nifer o elltydd ssrth rhwng Poni-li^n-yr Afanc a Phont y-pant. Teimlai y bechgyn wedi cyrhaedd adref o neges o fath hono, a chael gyru drwy y gelltydd, eu bod bron a chyrhaedd pwysau dyn. Tra byddwn yn son am yr hen antut* gul a llethrog fe allai y dys- gwyjia rhai cyfarwydd a hi gael desgrifiad o honi, Rhaid i minau yn bendant->ofyn i'r dar- lienydd fy esgusodi, gan fod e,a-uwedi gwnevd liawer o ddarluniau o ranau o honi, ond heb wneyd cyflawnder a hi o lawer. Yr anhawsder. mawr ar y tfordd i mi ydyw. fod goJv.'g y nant wedi newid yc lawr o fewn yr hsner cam if di- weddaf, a'i golwg fel yr oedd yn adeg y badb- gen sydd a'mlycaf ar leni y cof—grag, eithin a a meiri gaddiai Jethrau Pen; hiwddolion iddi y pryd hwnw, ond wrth fyned ar draed i lawr ac i fyny drwyddi yn yr adeg yr oedd Pont Cethin yn cael ei hadeiladu yr oedd yr ochr bono yn goedwjg o Danrallt hyd yn agos i'r hen Gcedu, hen gartreCNan AS a'r tro olaf y bum drwyddi yn y tren ar y dydd olaf o Fai, 1881, fe ganodd y gog i ni o goed Tanrallt, y tro olaf am bytb, yn ol pob tebyg. Cuddia y coed lawer o hagrwch yr hen letbrau, dinystiant befyd lawer iawn o'r ben ramantnsrwydd gwr- eiddiol a feddai. Gwir er hyny ydyw syniad y bardd am dani- Dyma nant wir ramantus—a'i llethrau Yn Uitbrig arswydus I grych neidso'n groch nadus O'r fro ffy'r afon ar frys. Dywedir fod rhai o bnf arlunwyr Lloegr wedi bod yn ymwelad a Bettwsycoed am flyn- yddoedd ar ol gwneyd ffordd o Holyhead i Lundain er mwywcael darlun-leni o'r gclyg- feydd yn y nentydd cyichynol. Nid yn am! yr elem drwy y nant ar dywydd braf yn yr baf na chasm weled rhywrai yn p-ientio darluniau o'i golygfeydd, nid yn y nant yn unig, ond yo uwch na Phontypant, yn y Ilecynau gwir dlysion ar ystlysau dyffryn isaf Doiwyddalen o'r Bwlch Bach i'r Fedw, ac o Tanyfallen i'r Bwlcb Cynyd. Hudir syiw y teithydd braidd bob amser gan brydfe-thwcii swynol gwyrddlesni y caeau bychain ffrwyth- lawn sydd ar ystlysau llethrog y fro, a'r bryn- iau coedicg fel yn edrych yn sirioi ar y dolydd gw&stad sydd yno wedi eu taenu megys cwrlid gwyrdd dros eu traed y ddwy cclir i'r afon sydd yn ymgenglu yn hamddenol drwyddynt cyn ymwylltio "i bendramwnwgl wib neidio meini" chwedi Cethin, ar ei thaith i waered drwy y nant yr ydym wedi bod yn son am ia gwyiltireb trochionns rhwng ceunant y Cae Du yn y pea uchaf, a cheunant y Glya yn y pen isaf iddi, a'i rhuad yn gryf beiuydd. Buwyd yn son, ac yn wir yn mesur y tir a threfnu i adeiladu cledrffordd drwy y naot i Ffestiniog, tua'r adeg yr oeddwn yn myned i'r ysgoL Saeson oedd y dynion oil ond iin a hwnw yn hen lane doniol o Fettwsycoed, newydd ddvchwelvd o'r wlad hon, o'r enw neu a elwid Jack Crdg Gian Ccnwy. Ymhyfrydai yr hen facbgen yn y gorchwyl o fychanu pob da • >. mer»ca, a mawrygu pob drwg a pherygl ynd Gan y meddai duedd i brydyddu yr ,oedd nifer o liaellau i'w hadrodd wrth y plarsr. c y mae un neu ddau o honynt wedi gly;u a, iy nghof. Dyma un:- Mae llyffaat yn Merica, cymaint a Ho, A'i grawesad ar foncyff yn dychryn y fro." Fel hyn y can odd rr ffordd oeddynt yn gyn- ¡¡onio at. pfyd, a chai. hwyl fawr \uth en hadrodd Y Railway beryg yn rhedeg hyd y cery"g Heibio ty ni i fyny at Capsl Curig. Ond ni adeiladwyd y fferdd gycliuniodd Jack a'i gyfeillion, ond caed un atall y n mhen liawer blwyddyn ar 01 hyny, ond. Did beibio Creig Glan Conwy at Gapel Curig ond trwy ddyflryn Lhnrwst at Llandudno, Byddai cryn nifer o ryw chwedlau digrif yn cael eu hadrodd am bobl Dol wyddekn, megis, "llifio pren hir Dol wyd del an," gwneyd clawdd grug i rwystro y gog i Ffestiniog, saethu y ddafad ddu, a hel y gwybed bach i'r castell. I bersonsu neu deuluoedd arbenig y priodolid y pethau digrifol uchod yn y plwyf, ond yn y plwyfi cyichynol edliwid hwy i'r holl drigolion fel eu gilydd, ac yn fwy felly wedi dod i'r wlad hon yn mysg y chwarelwyr o leiaf. Yr oedd yn dda genyf weled fod yr hen arferiad o ganu nodau syml y gog ar ol pobl yr hen blwyf bron wedi llwyr ddarfod yn chwareli Ffestiniog, ac yn arbenig o gylch Talywaenydd, ar fy nych- weliad yno. Cafwyd liawer achlysur i chwer- thin yn galonog am ben rbai o'r hen bobl syml yn colli eu tymherau wrth i rywun freEu neu ganu fel y geg arnynt. Dyna ddigon o aw- grym am danynt i ddwyn ar gof i'r hen drigol- ion fel y byddid yo adcabod llecynau gweiniaid ein tadau a'n teidiau. Chwareuodd Robin y Bryn Moel, ac eraiil o fechgyn direidrus y fro, lawer ar yr hen danau hyn yn nhelyn rawn difyricn benafol yr hen frodorion diniwed geid yno yn amser ein plentyndod cyntaf. VWW\AA^AAA/vVWVVVN

HEDDLYS PENRHY^OEUDRAETH.…

Buddugoiiaethau'r Wyl.

! PENRHYN DEU OR AETH.

, - - - - - ... - ...... -…

I MAENTWROG.

Family Notices