Y Rhedegydd

PwySSgor Acldysg Dosbarth I Cynhaliwyd cyfarfod o Reolwyr Addypg y Dosbarth uchod yn Adeiladau Sirol, Blaenau Pfestiniog, ddydd Iau, pryd yr oedd yn bresenol, Dr. Richard Jones (Cadsirydd), Mii. R. T. Jones (Is-gadeirydd). J. Rhydwen Parry. Dr, R. Roberts, D. White Phil Hps, Joseph Humphreys, R. W. Vaugban, Hugh Jones, Evan Jones, W. J. Williams, M, R, Morris, Mortis Evans, William Roberts, E, E. Jones, W, E, Jones, R. O. Jones (Clerc), ac Edward Jones (Clerc cynorthwyo. Pasiwyd cofnodion y cyfarfod blaencrol wedi i un neu ddau ofyn am eglurhad ar rai pethau oedd ynddynt. Dim Canfasio. Y Parch. J. Rhydwen Parry a gynygiodd y penderfyniad c'r hwn yr oedd wedi rhoddi rhybudd, sef, "Yr ystyrir canfasio yn union- gyrchol neu anunic ngyrchol am unrhyw benodiad o dan y Kheohv»ryn aaghymwys3er." Yr oedd y peth mor amlwg briodol fe! nad oedd angsn am draulio amser i ddadla trasto. Y telmlad cedd y dylid cael Slaw hollol rydd i .benodi y goreu ddenai o!u blaen heb fed dim wedi eu rhwymo ya flaeoorol i gefcogi ymgeiswyr era id. Biinid hwy yn hwr p"n fyddai yrogsiswyr o'r lie ynceisio panodia.d. Yr oedd y canfasio p-nhaus wsdi nsyned yn bla llwyr arnyat ac yn peri blinder ysbryd iddynt. Yr oedd yn ci n j, q eu bod yn pasio y penderfyniad ac ya ei acfon i Bwyllgor Addysg y Sir i'w ddcdi yn yr Hysbys'a.rhu o hyn allan.—-Yr Is-Gadeirydd agefnogodd. Yr oedd cryn anhawsderau i g»yio y pelh align, ond gallai mai ymddangosiadol oeddynt. Byddai yn rhydchad roa.wr i ri mewn busses, yn enwedig, i gael Uonyddwcb eddiwyth canfasio Cifodd ef ei gacfasio gan tua haner dwsin yr apwyntiad diweddaf a v mad ganddynt— Cododd pad war eu cfwjlaw yn erbyn y pender- fyniad, a'r gweddill o'i £ >!aid. Felly ac/onir y penderfyniad i Bwyllgory Sir er rawyn gwneyd i ffwydd a cbacfssio o byn adas. Js-bwyllgor PJieolseth. Ar gycygiad Mr. Rhydwen Parr? pasiwyd yr argymeUion canlynol o :—Yr oedsl Mr. William Davies, E. Lloyd Crcwther, E. T, Richards, a Alun Davies (Athraw cynorth- wyol ya T&nygrisiau) wedi anfoh eu bymddi- swyddiad i mewn. Derbyaiwyd y pedwar, a bod eu ileoedd i'w l!enwi yn y cyfarfod hwn.— Caciatawyd cais Mr. Lewis T. Jones, o'r Ysgo! Uwchelfenol, i gael bqd yn abseno! am ychydig ddvddiau er mwyn iddo gael gorpben ei gwrs mewn camgen neiUdnol. Hefyd cats Miss Kate Pritchard, o'r Penrhyn i gael myned i sefyll arholiad. Pwyllgor Arianol. Pasiwyd eu hargymelliad i ddsrbyn ymddi- swyddiad Mr. John Jones, Ffestiniog, ofalai am ffosydd -&c yr ysgol yno, am mvj oedd y gwaith yn cael ei wneyd yn foddhacl, ac i'r Rheolwyr Lleol benodi un yn ei 'e,—Gan nad oedd cais gan John Morris, o'r YsgQl Uwch. elfenol, weci dod i Jaw ar yr ad eg arferol i -ystyried y cvflogau, methid a chydsynio sg ef ar byn o bryd —C-ydaabyddwyd Miss Jennie Davies, Ysgol Babanod y Manod, VQ. Ex p.T,7 ac i gas! cyflog yn 01 y sifie bono — Daeth cais oddiwrth Mri. John Roberts, Darcgau, Tra^sfynydd, a W. Jones, Wern, am gael trsul Hetty y plant yn y psntref gan fed en ffordd mor bell o'r Ysgol. Anionwyd y cais i Bwyllgor y Sir.—Pasiwyd i amryw adgyweiriadau gael eu gwneyd vn yr Ysgolion yn ystod y gwyliau; a bod Ysgol v Traws i gael ei benthyca i gael Cyngardd ynddi at Grocfa y Neuadd Newydd ar Awst 13, Llongyfarch. Mr. J. Rhydwen Parry a ddywsdodd fad caolyniad yr arboiiad am fynediad i'r Ysgolion Strol trwy yr hall Sir wedi eu chyhoeddi, sc nis gallant lai na !law»nhau wrth weled mai bachgen o'r Dosbarth hwn odd ar ben y rhestf, set Ieuan Williams, o YSgDJ Llanfrothen. Pan ystyiivvn ei fod yn fachgen o ysgol gydmarol fechan. a bono wedi ei chario yn mlaen gan Mr. Jones, yr Ysgolfeisir, o dac anbawsderau dirfawr, yr oedd ei lwyddiant yn fwy fyth. Cynvgiai eu bod yn anion su lloEgyfarcbiad cynhesaf i'r bachgen sc i Mr. Jones ei stbraw.—Mr. Joseph Humphreys a gefnegedd, a sylwyd rnsi bacbgon i'r diweddar Mr. Evan Williams, F.hyd, yd oedd Ieuan, a bod tatent yn y tttulu.Pasi-,vyd y cynygiac gyda cbymeradwydaeth. Penoci Athrawon, Yr oedd eisbu Athrawon Cvnorthwvo)'¡' Tfwyddedi? yn ysgo! Tanygrisiau, MaescSersa. Trawsfynydd, a dau yn y Penrhyn. Daeth 13 o geisiadau i law, a'r cyflog yn y Dam :<>ChÓ3 ar Hall ydoedd £ SO. Cyn dschren pleidieisio fe dvnwyd y nifer i Jawr i saith. Y penodiad cyntal a gymerwyd oedd Tr&ws- fynydd, a cbafodd Mr, John Lloyd Jones, Ffestiniog. a Mr. David Humphreys, Hopghtoo Heath,, mfer cyfartal o blsidleisiau, arboadodd y Cadsirydd ei bleidhis derfynol o blaid J. LL Jones Dewisiwyd Mr. W. O. Edwards, Carrcg, yn nnfrydcl i Ysgol Maenoiieren. At ieawi y udan Is yn Peorhjrndeudraeth cafodd Mr. J. Lle-welyn Davies, Llangollen, fwyafnf a Mti. David Humphreys a J. Hefyn Jones, Caargybi. ya gyfaual, arhocdocd y Cadeirydd ei bleidlais dsifynol i Mr. Hefyn Jones. Periodv/yd Mr. D. Humphreys i Tanygrisiau. "A.A.AA.A..A. A..A A. Á

Tua. baner nos Lva ar ffordd Wrecsam, ddwy fil'tii: o Gaer, csfwyd corph Edward ■ Babb, Ro:s-.it. Yr oedd wedi myned gyda Cheybyd, Mcdur i Gaer, tc yn dychwe!yd adref ar ei dr-ced pryd y bernid iddo gaei ymosodiad 0 wendid y galon. Eu yn caaw yr Alun Hotd, Eossgtt, Cymsrodd ddyddordeb arbenig yn y tlodion yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf, ac yr oedd yn Mwrdd y Gwarciieidwaid yn gyn- arach ar y dydd.

Arholiad Ysgolion Sul Bcdyddwyr I Cymru. Yr wythnos ddiweddaf cvboeddwyd y I gweddill o results yr arholiad uchod a gynhal- iwyd yn mis Mawrth diwed^af, ac ymddengys fod Ysgolion Sul y Bedyddwyr yn yr ardal bon wedi gwneyd gwaith da. EniHwyd cyr.ifer ag wyth o wobrwyon pwysig gan Ysgal Sui Calfaria. Rhoddir deuddeg o wobrwyon gan Gvmanfa Dinbycb, Fflint, a Meision, ac y mae tsir o'r deuddeg wedi eu benili gan Ysgol Calfaria. Rhoddir wyth gwobr gan y Cyfarfod Chwarterol, ac y mae pump o'r wyth wedi e j henill gan Ysgol Calfaiia, Fel y canlyn y mae y Results yn Ysgoiion Sul Seion a Chalfaria. Dosbarth dan 12 oed. Ysgol Seion. Ym- geisiodd 19. Cyfartaledd y marciau, 69. Ysgol Calfaria. Ymgeisiodd 12. Cyfartal- edf. y marciau 72, Enillwyd gwobr gyntaf y Cyfarfod Chwarterol yu y dosbarth hwn gan Sissie Jones, Moca, a'r ail wobr gan Peter Jones, Taly wsertvdd Y dd"i.i a Y-sgcl Calfaria. Dosbarlb 12-16. Ysgol Seion. Ymgeisiodd 3 2—Cafatt'iiedd y marciau 63, Ysgol Calfaria, Ymgeisiodd 12. Cyfaitaledd y marciau 69 EnilJwyd gwobr sryntaf y Gymanfa gan Gwyneth Davies, Pairkland, yn y dosbarth hwn, Hefyd, eniliwyd gwobr gyntaf y Cyfarfod Chwsi terol gan Katie Roberts, Jones Street, a'r ail wobr g-m Hugh Lloyd, Cromwell Street, Y tri o Ysgol Calfaria. Dosbarth 16 —20, Ysgol C&lfsria. Yrogeisiodd 3, ac yr oedd cyfartaiedd eu marciau ya 87 KnilJwyd gwobr gyrstaf y Gymanfa yn y dosbarth hwn gan Gladys Roberts, Bryn- bow.vdd, s'r gil wobr gan Elizabeth Ellen Roberts, Leeds Street Enillwyd gwobr gyntaf y €yfa<fod Chwarterol gsn Gracie Hughes, 32, Dodll Street. Y tair o Ysgol Calfa. Yn canlyn rhoddir swrn V gwofcrwyon :— Gladys Roberts, Br_YDbowydd" gwmth 8/6 c lyfrau. Gwyneth Davies, Paskland, gwerth 7/- o lyfrau. Elizabeth E, Roberts, Leeds Street, gwertli 6/6 o lyfrau, Grace Hughes, Dorfii Stre- t. gwobr 5/ Katie Roberts, Jones Street, gwebr 3/6. Hugh Lloyd, Cromwell Street, gwobr 2/6 Sissie Jones, Mona, gwobr 2/ Peter Jones, Talywaenydd, gwobr 1/

i^AfmVlOR. I Dydd Sadwrn, cafodd Mr Henry Roberts arwerthiant Jwyddianus yn Dolfriog, ar ddod- refn a cherbydau a chelfi amaethyddol petth- ynol i Mrs Satow. priod y diweddar Farnwr Satow, yr hwn fu farw yn ddiweddar yn Lluadain, Mae Mrs Sarow yn ihci goreu i amaetbu, ac mae Mr John Jones yn cymeryd y fferm. IDa ganyra fod Mr Hd. Davies* Portmadog, wedi bod yn foddion i symbylu aelodau sglwys Penfel (M.C.), i sfydlu Llyfrgell. Mae pwyll- gii- cryf wedi ei ddewis. ac maent wedi derbyn liawer o roddion mewn arian a ltyfrau, Credir y bydd wedi ei sefydla at ddecbren y Gauaf, Yr oedd y Parch John Hughes, Jerusalem, Bl. Ffestiniog, yn p-egethn yn rymus iawn yn E.gbspel Cednm (A) y Sol diweddaf.

TRAWSFYMYDD. YMWF.UVYR.—Llawen genym weled cynifer o Ymwelwyr wedi cod i'r ardal eleni eto, ac hefyd Uawenydd o'r mwyaf genym gae! croes awu plant yr ardal yo cl drcs Wyl y Banc o wahanol fanau. Disgwyliwn y bydd y newid er lies i'r naill a'r llall ohonyni yn cgystal a'r dyelthri&id sydd yma. DAMWAIN— Ddydd L!un rlsweddaf, fel yr oedd y Traction Roller, pertbyaol i Davies' Brothers, Abermaw. yn myoed oddiyma, di- g-svyddodd damnvain trwy i'r brske dori wrth fy):i'd- i lawr rhivv y Goppa, a darfu i un o'r dynion acafu ei goes .yn drwm, a d{gwyd ef adief i Ddolgellau mewn car mcdur. Parodd y digwyddiad gryn fraw i'r Peirianjdd a'r rhai I oedd gvdag ef.

TAL.SARNAU. Mae Ysgol y Cyngor yn mynd dan adgyweir- I iad, aVhoddir llawr concrete i tan o honi Prysurir y gwaith yn mlacn er ei chsel yn barod ertJyn diwedd y gwyliau. Mr. Richard Morris Lewis, Penrhyndeudraeth, ydyw cymerwr y gwaith a diameu nad allsid cael ti well. Mae Gwyl L!un cyntaf yn Awst yn gwasgaru preswylwyr pob He yma ac acw. pawb i'w fyd ei hun. aeth rhal oddi yma i Eisteddfod Cor- weu, eraiJl i PwllheJi, oedd Eisteddfod i'w cnynal ar raddfa eang, Chwareuon, ac Arddangosfa; Amrywiaeth go dda yn yr un dref. Fa un o'r tri gafedd fwyaf o Gefnca5aeth tybed ? Mae y Modurwyr hefyd o bob gradd yn llaosccach ar yr wyl hon nac odid un o'r gwyiiau eraitl. Os ydyw yrhai sydd ynddyct yn mwynhu en hbnain, j rnaeot yn/peri yr angbvsur mwyaf i eraill, oblsgid yr arog! aahyfryd ddaw oddiwrthyrst, a'r cymylau ilwch a godant ac o anghenrheidrwydd a ancdliv gan ddynion o foren hyd hwyr wrth gerdded y ffydd. I beth y ihowd y Peiriant Mala d fewn ychydig latheni i dai p. theaiuos^d yn byw y^ddyot. Mae v llv en w oddi'wi xh y Peiriarfthwn yn myn' j i fwn Lr tai nes y Mae ya ckwch ar hyd y dodrtin a'r ymborth. Y mae y Hftch mor drwehus hyd ddodrefn y tai fe! y'geliwch ysgriferu ar byd-ddynt. Dywedir fod llwch yn mweidiol i'r eyfaiisaddiad, Os c/wir hyny, y mae yn sicr ofodfenyynyr achos hv'ü. Beth ddywed Deddf l'schyd y Cyhopdd ar fater fel hwn, A beth ddywed Aroiygydd Iechydol y Eosbarth, Dylid edrych i r path ar nnwanji, s sjmud y peiriant. —GV/YLYDD.

DOLWYDDELSW: ADGOFION. I Diau y bydd yn dda gan ein darllenwvr gael y rh::¡n hon o adgofion Edno, y rhai anfonodd i'r Drych:- "Uu gweinidog drigianai yn mhlwyf Doi- wyddelen yn adeg fy arosiad yue, sef y Parch. Cadwaladr Owen, yntau hefyd yn gefnder i'r cedyrn cyctaf anwyd, a thrigai yn Bodegroes, neu Bod-v Grces. Tybiwyf mai yn y cae gwastad ar ben Bryn- ybedd yr oedd hen fynwent y plwyf ryw dro yn yr oesoedd gynt; ac fod porth o'r Eor.dd i'r fynwent a chroes uwch ei ben yn 01 dull y Pabyddion, ar ben y ffordd sydd Y11 arwain iV cae crybwylledsg naturiol felly oedd galw y ty oedd yn agos i barth y fynwent yn Bod-y- Groes, Yr hyn sydd genyf i gadarnhaujy dyb- iaeth ydyw y ffaith fy mod wadi bod yn gyru y wedd fain i atedig y cae uchod, a'r a»adr yn codi darnau o geryg tebyg o ran trweh i geryg beddi, ond wedi eu malurio; ac nid wyf yn cofio gweled dim geiriau o fath yn y byd ar- nynt, os darfu i ni wneyd sylw a hyny. Yr oedd yr hynafgwr ddaliai yr aradr yn enedigol o'r plwyf, ac un o'r teu!u mawr aelwid teulu y !lan, Richard Jones oedd ei enw, omd Dick y Han y'i gelwid yn gyffredin. Vedi i William Wilihms. PcnÓiw, symud i'r America symudodd yntau i Penphiw, a bu farw yn mhen ychydig flwyddi. Yr oedd yn hen1 gymariad gwreiddiol, a'i heffder ydoedd gyru ei wedd ar y ffordd i gario llwythi yn hyt- rach ni gweithio ar y tir. Byddem ni y bech- gyn yn ei hem am y gad&wsi i ni gyraeryd goial y wedd yn ei !e sr adegU'a chael .myned i'w droi ar a.degau eram; ac nid pth byohan yn ngolwg hOt¡au naw neu ddeg oed cedd cael gyru gwedd o geffylau yn tyrwi Hwyth. trwm am fiihir neu fwy ar brif-ffordd y plw^rf. Byddem weltbiau befyd pan fyddai yr ken wr wedi myned i Lanrwst gyda tferol un;' ceffyl, yn cael myned yn y prydnawa chaffyl arall i'w gyfatfod i waelod y geUt, a dyna fyddai y ffafr wedi marchogtetk i lawr cael y ceffyiau i fyny a'r perchenog y ta «1 i'r crol yn strocio, sef rhoi ceryg tu oil f r olwynion tra byddai y ceffyiau yn gorphwys ychydig a gwyr pawb fu drwy y nant ramantus bono fod cryn nifer o elltydd ssrth rhwng Poni-li^n-yr Afanc a Phont y-pant. Teimlai y bechgyn wedi cyrhaedd adref o neges o fath hono, a chael gyru drwy y gelltydd, eu bod bron a chyrhaedd pwysau dyn. Tra byddwn yn son am yr hen antut* gul a llethrog fe allai y dys- gwyjia rhai cyfarwydd a hi gael desgrifiad o honi, Rhaid i minau yn bendant->ofyn i'r dar- lienydd fy esgusodi, gan fod e,a-uwedi gwnevd liawer o ddarluniau o ranau o honi, ond heb wneyd cyflawnder a hi o lawer. Yr anhawsder. mawr ar y tfordd i mi ydyw. fod goJv.'g y nant wedi newid yc lawr o fewn yr hsner cam if di- weddaf, a'i golwg fel yr oedd yn adeg y badb- gen sydd a'mlycaf ar leni y cof—grag, eithin a a meiri gaddiai Jethrau Pen; hiwddolion iddi y pryd hwnw, ond wrth fyned ar draed i lawr ac i fyny drwyddi yn yr adeg yr oedd Pont Cethin yn cael ei hadeiladu yr oedd yr ochr bono yn goedwjg o Danrallt hyd yn agos i'r hen Gcedu, hen gartreCNan AS a'r tro olaf y bum drwyddi yn y tren ar y dydd olaf o Fai, 1881, fe ganodd y gog i ni o goed Tanrallt, y tro olaf am bytb, yn ol pob tebyg. Cuddia y coed lawer o hagrwch yr hen letbrau, dinystiant befyd lawer iawn o'r ben ramantnsrwydd gwr- eiddiol a feddai. Gwir er hyny ydyw syniad y bardd am dani- Dyma nant wir ramantus—a'i llethrau Yn Uitbrig arswydus I grych neidso'n groch nadus O'r fro ffy'r afon ar frys. Dywedir fod rhai o bnf arlunwyr Lloegr wedi bod yn ymwelad a Bettwsycoed am flyn- yddoedd ar ol gwneyd ffordd o Holyhead i Lundain er mwywcael darlun-leni o'r gclyg- feydd yn y nentydd cyichynol. Nid yn am! yr elem drwy y nant ar dywydd braf yn yr baf na chasm weled rhywrai yn p-ientio darluniau o'i golygfeydd, nid yn y nant yn unig, ond yo uwch na Phontypant, yn y Ilecynau gwir dlysion ar ystlysau dyffryn isaf Doiwyddalen o'r Bwlch Bach i'r Fedw, ac o Tanyfallen i'r Bwlcb Cynyd. Hudir syiw y teithydd braidd bob amser gan brydfe-thwcii swynol gwyrddlesni y caeau bychain ffrwyth- lawn sydd ar ystlysau llethrog y fro, a'r bryn- iau coedicg fel yn edrych yn sirioi ar y dolydd gw&stad sydd yno wedi eu taenu megys cwrlid gwyrdd dros eu traed y ddwy cclir i'r afon sydd yn ymgenglu yn hamddenol drwyddynt cyn ymwylltio "i bendramwnwgl wib neidio meini" chwedi Cethin, ar ei thaith i waered drwy y nant yr ydym wedi bod yn son am ia gwyiltireb trochionns rhwng ceunant y Cae Du yn y pea uchaf, a cheunant y Glya yn y pen isaf iddi, a'i rhuad yn gryf beiuydd. Buwyd yn son, ac yn wir yn mesur y tir a threfnu i adeiladu cledrffordd drwy y naot i Ffestiniog, tua'r adeg yr oeddwn yn myned i'r ysgoL Saeson oedd y dynion oil ond iin a hwnw yn hen lane doniol o Fettwsycoed, newydd ddvchwelvd o'r wlad hon, o'r enw neu a elwid Jack Crdg Gian Ccnwy. Ymhyfrydai yr hen facbgen yn y gorchwyl o fychanu pob da • >. mer»ca, a mawrygu pob drwg a pherygl ynd Gan y meddai duedd i brydyddu yr ,oedd nifer o liaellau i'w hadrodd wrth y plarsr. c y mae un neu ddau o honynt wedi gly;u a, iy nghof. Dyma un:- Mae llyffaat yn Merica, cymaint a Ho, A'i grawesad ar foncyff yn dychryn y fro." Fel hyn y can odd rr ffordd oeddynt yn gyn- ¡¡onio at. pfyd, a chai. hwyl fawr \uth en hadrodd Y Railway beryg yn rhedeg hyd y cery"g Heibio ty ni i fyny at Capsl Curig. Ond ni adeiladwyd y fferdd gycliuniodd Jack a'i gyfeillion, ond caed un atall y n mhen liawer blwyddyn ar 01 hyny, ond. Did beibio Creig Glan Conwy at Gapel Curig ond trwy ddyflryn Lhnrwst at Llandudno, Byddai cryn nifer o ryw chwedlau digrif yn cael eu hadrodd am bobl Dol wyddekn, megis, "llifio pren hir Dol wyd del an," gwneyd clawdd grug i rwystro y gog i Ffestiniog, saethu y ddafad ddu, a hel y gwybed bach i'r castell. I bersonsu neu deuluoedd arbenig y priodolid y pethau digrifol uchod yn y plwyf, ond yn y plwyfi cyichynol edliwid hwy i'r holl drigolion fel eu gilydd, ac yn fwy felly wedi dod i'r wlad hon yn mysg y chwarelwyr o leiaf. Yr oedd yn dda genyf weled fod yr hen arferiad o ganu nodau syml y gog ar ol pobl yr hen blwyf bron wedi llwyr ddarfod yn chwareli Ffestiniog, ac yn arbenig o gylch Talywaenydd, ar fy nych- weliad yno. Cafwyd liawer achlysur i chwer- thin yn galonog am ben rbai o'r hen bobl syml yn colli eu tymherau wrth i rywun freEu neu ganu fel y geg arnynt. Dyna ddigon o aw- grym am danynt i ddwyn ar gof i'r hen drigol- ion fel y byddid yo adcabod llecynau gweiniaid ein tadau a'n teidiau. Chwareuodd Robin y Bryn Moel, ac eraiil o fechgyn direidrus y fro, lawer ar yr hen danau hyn yn nhelyn rawn difyricn benafol yr hen frodorion diniwed geid yno yn amser ein plentyndod cyntaf. VWW\AA^AAA/vVWVVVN

HEDDLYS PENRHY^OEUDRAETH. I Dydd lau a flaen Mri. G. H. Ellis, R. Jones Morris, a W, H. More. Cyhuddodd y Rhingyll Davies, Frederick William Coxon, Blaenau Ffestiniog, o weithio ceffyl oedd mewn ystad anmhriodoi. Dywedai y Rhingyll fod briwiau mawr ar yr anifael. Addefai y cyhuddedig y trosedd, ond nid oedd pethau mor ddrwg ag y dywedid. Dirwy 2s 6c a 7s'6c o gostau, Cyhuddai y Rhingyll Davies, yn mhellach Joseph Hodsan, gvriedvdd gyda'r filodfa I ddaeth i'r dref y boreu hwnw, o greulondeb at geffyl. Dywedai fod briw yn mesur 4 tnodfsdd ar.wddf yr anif-al, ac yr oedd coler yn ei rwbio. Yr oedd hefyd amryw o friwiau eraiil. D-vweiai y psrchensg si fod wedi srehwiho y ceffyl y boram c/a cychwyn, ac ni wslodd ddira o'i le arno. Yr oedd ganddo 28 o geffylau i ofalu am danynt, Aeth yr ynadon allan i wel'd yr anifael, a dywedasant eu bodj wedi eu boddhsu fed y ceffyl yn iawn yn cvshwyn o Harlech. Dirwywyd y gyriedydd i 2 a'r costau, a gorchymynid i'r perchenog drslu 4s o gostau yn nglyn a'r cyhuddiad yn ei erbyn ef. William Thcpias, swyddog elusenol, dos barth Ffestiniog, a wysiodd Owen Jones, Tre Alaw, am beidio ufnddhau i orchyrnyn y Bwrdd iddo dala Is 6c yr wythnos at gynal ei fam oedB yn 68 mlwydd oed. Dywedai mai gweddw oedd y cyhuddied-ig, gydag un enoth, at yn enill 25s yr wythnos, Gorchymynwyd iddo dalu y ddyled o 2p yn ol 7s 6c y mis. Cyhuddodd y Rhingyll Davies Ellis Wil- liams, Lloc Meurig, o adael pedair o'i wartheg i grwydro ar ffordd Minfiordd. Dy- wedai y Rhingyll fod gwaliau y diffynydd yn ddrwg, a'i fod wedi ei rhybudd y llynedd. Dywedai y diffynydd fod gwartheg eraiil yn crwydro, Nid oedd ganddo ef walisu —Y Clerc Pwy sydd i drusio y cloddiau ?-Y Diff ynydd Perchenogion yr ystad. Yr oedd yr heddgeidwad wedi ei rybuddio ef, a bu yntau yn siarad a Syr Osmond Willliams, ac addawai edrych 1 fewn i'r mater.—Dywedai y Cadeirydd eu bod yn rhwym o gospi am beth fel hyn, Rhoddent 3c y pen o ddirwy a'r costau arno, sef y swm leiaf a allent. Cyhuddodd Elizabeth Jane Morris, Twrog Temperance, Penrhyn, Elias Lloyd Phillips (masnachwr), Penrhyn House, Penrhyn. o fod wedi ymosod arm Gorphenaf 11. Dywedodd Mrs Morris fod y cyhuddiedig wedi dod yno yn nglyn a beisici, a'i fod wedi gafatel yn ei braich nes ei niweidio,-Yr ateb i Mr Louis Jones, dywedodd yr erlynes na alwodd hi y diffynydd yn scamp a lleidr. Yr oedd wedi ei alw yn gena dr.wg.—Rhoed tystiolaetb bellsch gan Ellen Ann Davies, yr hon a ddywedodd iddi weled y diffynydd yn gafae! yn mraich ei meistres-Dywedodd y diffynydd ei fod. wedi myn'd i dy yr erlynes y noson grybwylliedig, ac aeth yn ddadI rhyngdeo ef a hi pa un ai un ynte dau tyre oedd ef wedi gael. Galwodd ef yo scamp ac yn lleidr, a gafaelodd ynddo i'w rodd< allan. Gafaelodd yntau yn ei braich, a dywedodd nad a'i allan fel ysgerbwd felly, ond y mynai fyn'd allan fel gwr boneddig (chwerthin).- Taft wyd yr achos allan. Gwnaeth Mrs Hannah Carol gaisim ganiatad i ymwahanu oddiwrth ei gwr. Dywedodd fod ei gwr wedi ei churo nes oedd yn ddu drosti, Yr oedd yn greulon yn barhaus wrthi, a bn yn y carchar unwaith am 14 niwrnod amei churo. Yr oeddynt yn briod er's 12 mlynedd. Golyn- wyd iddi adael yr achos am fis, gannad oedd wedi codi gwys yn erbyn ei gwr.

Buddugoiiaethau'r Wyl. Yn Arddangosfa Bangor, csfodd Mr R. R, Williams, Dorfii Street, Blaenau, drydydd wobr gyda'i Golomen jacobin, a'r wobr gyntaf, gyda'r un aderyn, yn Arddangosfa Rnabon. Yn yr,Arddangosfa olaf cafodd Mr John Humphreys, Bethania, B!aenau, y drydydd wobr gyda Show Homer; a Mr Owen Roberts, Gladstone Terrace, Blaenau, y drydedd wobr gyda Wyandotte. Yn Arddangosfa Beaumaris, bu y cyfeiliion canlynol yn fuddugol yn Adrao y Cwn :—Ci neu Ast 1.)defa-d, T. R. Jones, Moss Hill, Feamachno, y ddwy wobr gyntaf. Daeargi Cymreig, W. J. Humphreys, Penrhyn- deudraeth, ail wobr ac efe gafodd y wobr gyntaf gyda'i Spaniel. T. R. Jones enillodd y wobr arbenigsm yr Ast oteu yn yr Arddangosfa; a W. P. Humphreys am y Ci tieli'r AsL h:b fod eu pris gwerthu drcs bum' punt, Yn Arddangosfa Abergele enillodd R. E Roberts, Maeaan, gyda Cheffy! Amaethyddol wedi ei eni yn 1909 Peier Goodwin, Bettws- ycoed, gvda Ystamyn Ysgafn, yr ail wobr; O. E. Morris, Dugoed, Penmachco, gyda Merlyn'- Cymreigj yr ail wobr; a D. Griffiths, Llsnrwst, yrail wobr gyda Merlyn wedi ei eni yn 1909. TO DYE OR NOT TO DIE ?-Yivu can get a reliable Hair Dye, any colour, from ? 0 i Hugh Jones, Mtdlcai Hall, BI. Fe stiniog.

PENRHYN DEU OR AETH. Cymerwyd dyddordeb mawr dydd Iau gan ddyfodiad Milcdfa Sedgewich i'r lie, a chafwyd liawer o hwyl gyda'r Tug o War," y cawrfil a'r dynion. Ychydig o awydd tynu oedd gan y cawrfiJ, felly y dynion gafodd y gwpan. Mae yn awr yn meddiant Mr William Jones, Eryri Terrace. Bydd hon i gofio am ei dyfodiad i'r He. Llwyddianus iawn fu y Cyngerdd gan y Cor Undebol nos Sadwrn yn y Neuadd Gyhceddus. Yn absenoldeb Dr Taunges, llywyddwyd gan Mr D. Lloyd Evans Dotgnrndd y Cor yn rhagorol ranau o'r "Messiah" Worthly is the Lamb," Glory of the Lord." hefyd "OIeuni Mwyn" ac "Efe a ddaw." Gwas- anaethwyd hefyd gan y rhai canlynol, Mrs Hart Williams, Misses Maggie Griffith, Talsarnau, Ann E. Davies, Kate A. Edwards, Mri R. N. Horpe, John Lioyd a'i gyfaill, Portmadoc, Party Mr R. D, Roberts, as adroddodd Herbert V. Davies, Bangor. Cafodd y dieithriaid oedd yn bresenol a phawb eraill eu llwyr foddicni. Yr amcan oedd cynorthwyo y Cor i fyned i Eisteddfod Corwen dydd Llun. Gy13 aeth ant waith da yn Ccrwao, a llw^2dasnnt i gael yr ail wobr, a Cor Cefnmawr y wobr gyntaf. Cyfarfod Gvvsddi gafwyd yn Nghymdeifbas Ymdrech Grefyddol Nazareth, nos Sabboth, dau arweiniad Mr Griffith J. Jones. Dydd Sadwrn, bu farw Mr William Jones, Ty Iddew, yn 60 mlwydd oed. Cafodd gystudd msith. Arferai lwytho Hechau yn ngei yr Oaksleys, yn ngorsaf London & North Western. Yr oedd gartref yn was! ei iechyi er's dros ddwy flynedd. CJaddwyd dydd Mercher yn mynwent yr Eglwys. Cyd- ymdeimlir a'r teulu yn ei profedigaeth. Gwelwyd yma lawer iawn wedi dod gartref dros Gwyl y Banc o wahanol leoedd. Da geaym ei gweled yn edrych mor ragosrol, Croesaw cynes iddynt oil. Da genym gael cyfle i groesawu Mr O. J, Williams, mab Mrs Williams, Granville Temperance, wedi dod trosodd am dro or America. Bwriada aros am ychydig fisoeid. Liawen genym gael cyfle i longyfarch Miss Phoeba Jones wedi myned yn llwyddianus drw.y y Matriculation Cvmreig yn yr adran gyntef. Efrydydd yn Ysgol Sir Aberraaw ydyw Miss Jones. A.A..A..A A. A.

V" DIRPRWY-RAGLAW, WEmiOW, Yn Nhy'r Cyffredin, ddydd lan, gofynodd Mr Ormsby Gore i'r Ysgrifenydd Rhyfel a oedd yn arferol ganddo ef benodi personau i swydd Dirprwy- Raghw Sir nad oeddynt wedi gwas- anaethu yn y fyddin neu yn y lyngcs; ac ai tai am wasanaeth hebiaw gwasanaeth y fyddin oedd penodiad Dr John Jones i fod yn Ddirprwy Raglaw Meirion.-Atehodd Mr Haldane fod yn Rhaid i'r ymgeisydd am benodiad fel Dirprwy Raglaw un a'i gwasahaethu am ddang mlynedd yn y Fyddin, neu roi gwasanaeth amlwg fel aelod o Gymdeithas y Fyddin Diriogaethol, a chan fod Dr John Jones wedi gwneyd gwas- anaeth mawr fel aelod o'r gymdeithas sirol, yr oedd yn addas i gael ei benodi. A fydd hyn yn derfyn ar yr hwbwb ffol yn nglyn a'r penodiad uchod oddiar siomedigaeth nifer o Geidwadwyr hunan-hyderus yn y Sir ? Ni raid i Syr Osmond wrth gymeradwyaeth y dosbarth hwn, ac nid yw eu chwerwder yn debyg o fannu dim arno.

MAENTWROG. MARWOLAETH A CH^ADDEDIGAETH MRS. ELIZABETH EVANS, GYNT 0 BENTRWYN- GARNEDD.—At y crybwylliad wnaed yn eich colofnau, caniatewch i minan daflu blodeuyn ar fedd un dreuliodd y rhan fwyaf o'u hoes eithriadol of aith yn y gymvdogaeth hon. Bu. yn briod am 20 mlynedd gyda'r diweddar Mr. William Evans, Pentrwyngamedd. Ganwyd iddynt lawer o blant, y rhai a gollasant eu Tad,. pan yn ieuainc iawn. Ond gofalodd Barnwr y gweddwon, a Thad yr amddiiaid." am dan- ynt, a chafodd y fam y in wynhad o weled y plant wedi tyfu i fynu yn ddynioo ieuainc rhinweddol a gweddus eu rhoaiad. Y mae y rhai a ganlyu yn arcs hyd y dydd hwn, sef Mri. Robert Evans, Llanbadarn, Aberystwyth William Evans, Tan1 ralit Lodge, Tremadoc; Mr. John Evans, 2, Brynbowydd, Blaenaa Ffestiniog a Richard Evans,, Llandndno Junction, a'r rhai y mas cydymdeimlad cyffred- inol, Bu ein chwaer ymadawedig yn weddw am y cyfnod maiib a dros 40 mlynedd, t gor- pheaodd ei gyrfa ddaearol, wedi cyrhaedd yr oedran pattiarchaidd o 92.

Genedig,ethau. ROBERTS.—Gorphehsf 24, priod Mr. William John Roberts, Brynhyfryd, Trawsfynydd, ar fab. OWEN.—Awst laf, priod Mr. Humphrey Owen,' Gof, Ty'rlJan, Trawsfynydd, ar ferch. JONES.—Awst laf. priod Mr. William Jones, 15, Church Street, Caerau, Maesteg, Deheudir, gynt o Blaenau Flestiniog, ar lab (cyntaf-anedig) Prioda?au. v yn Egiwys St, Clement^, liford, Essex, gan y Parch, W. H. E. Mblony (Ficr), George Stephen, bynaf fab Mrs. Cspps, 9, St. Hugh Street, Lincoln, â Mattie, ail ierch y diweddar Mr. Daniel Williams, a Mrs. Williams, 168, Manod Road, Blaenau Ffestiniog,1 MarriaZe. CAPPS.—WILLIAMS—On the 23rd July, at St. Clements Church, Ilford, Essex, by the Rev, W. H. E. Molony (Vicu), Genrgt Stephen, eldest son of -Mrs, Cspps, 9. St. Hugh Street, Lincoln, to Mattie, stcoad daughter of the late Mr Daniel WiLi^a^ and of Mis. Williams, 168, rvratlod !<()J, Blaenau Festiniog, North Wales.