Y Rhedegydd

ARAETH MR. REDMOND. Yn ol y ddefod cododd Mr. Balfour i ateb y Prif-weinidog, a dywedodd nad oedd gan- <ldo fwriad i wrthwynebu y cynygiad i Saniatau holl amser y Ty hyd y 24ain cyfisol i'r Llywodraeth. Yoa beirniadodd y Llyw- odraeth mor Uym ag y gallai, ond nid yn chwerw. Mr. John Redmond oedd y gwr y mynai y Ty ei glywed, a chododd gyn gynted ag yr eisteddodd Arweinydd yr Wrth-blaid ¡¡lawr. Ni chaniata gofod i ni fanylu ar ei araeth. Dywedodd ei fod ef a'i gyfeillion yn fwy na pharod i gyd-weithredu a'r Llywod- raeth i wneud y gwaith a grybwyllwyd gan y Prif-weinidog. Cydnabu fod yn anmhosibl i'r Prif-weinidog tofyn i'r Brenin am sicr- 'ebau ar hyn o bryd, ond gofynai beth a wnai'r Llywodraeth pe gwrthodai Ty'r Arglwyddi y penderfyniadau a grybwyllwyd uchod. A fydd iddi y pryd hyny ofyn am .u sicreb;" ac oni chaiff, a fydd- iddi barhau mewn swydd ? Boddloner ef ar y pwyntiau ItlYn, a gall y Llywodraeth ddibynu arno ef •a'i gyfeillion i'w chynorthwyo hyd eithaf eu "gallu. Yr oedd ton ac yspryd araeth Mr. Redmond yn gyfeillgar ar y cyfan, apharodd j lawer iawn mwy o hyfrydwch i'r Rhyddfryd- wyr na i'r Toriaid.

LLAWGAIR CANGHELLOR Y TRYS- J ORLYS. 'Wedi i Mr Austen Chamberlain ac Ar- ghvydd Hugh Cecil ac eraill draethu eu gol- ygiadau, cododd Canghellor y Trysorlys i anerch y Ty. Rhaid oedd iddo, wrth reswm, wneyd sylw o araeth Mr Austen Chamber- lain, a gwnaeth hyny yn dra effeithiol, ar fyr eiriau Yna aeth rhagddo i drafod y prif- gwestiwn, ac edrychwn ar y rhan hon o'i draethiad fel ei atebiad ef a'r Llywodraeth i ofyniadau Mr Redmond. Aeth ychydig yn mhellach a siaradodd yn fwy eglur nag y gwnaethat'r Pufweinidog. Dywedodd dra- chefn fod yn anmhosibl gofyn i'r Brenin am sicrebau hyd oni fydd y penderfyniad- au." wedi cael cymeradwyaeth Ty'r Cyffredin ac y gwelir fod Ty'r Arglwyddi yn anfoddlon basio1 r mesur a dygir ym mlaen gan y 1 Llywodraeth, Y1];t cafjvyd gaosMf eiriau eglur iawn. Dyma hwy: II OS gwrthydTy yr Arlwyddi dderbyn y mesur a anfonir iddo gallaf sicrhau y boneddwr gwir anrhydeddus a'n holl gyfeillion, yn acoddiallan i'r ty hwn nad oes genym fwriad i aredig y tywod. Oni chawn ein hunain mewn safle i wneyd yn sicr fod ein c) nygion nid yn unig yn cael eu cymeradwyo gan Dy'r Cyffredin, ond hefyd yn cael eu gwneyd yn gyfraith, ni pharhawn mewn swydd." Rhoddodd yr holl Ryddfrydwr gymeradwvaeth wresog i'r geiriau eglur hyn, ac mae'n rhaid eu bod wedi boddloni Aelodau Plaid Llafur ac Ael- odau'r Blaid Wyddelig i fesur llawn. Cyn eistedd i lawr, dywedodd mewn atebiad i gvestiwn Yr oeddwn yn meddwl fod y Prifweinidog wedi gwneyd yn berffaith eglur nad ydym yn myn'd i gyffwrdd a'r gyUideb hyd oni byddwn wedi gorphen a'r pender- fyniadau ynglyn a Thy'r Arglwyddi," a der- byniwyd y geiriau hyn drachefn gyda chym- eradwyaeth uchel iawn. Erbyn hyn mae'r ffordd yn ddigon clir i'r Llywodraeth fyn'd ym mlaen am rai wythnosau o'r hyn, Ueiaf.

ETHOLIADAU. Oherwydd penodiad Mr. Wedgwood Benn yn un oArglwyddi y Trysorlys, bu raid iddo geisio gan etholwyr "St George's-in- the-East," (Llundain) ei ail-ethoi. Nid oedd ei fwyafrif yn yr etholiad cyffredinol yn ddim ond 434, a chan fod gorchymyn wedi ei roddi i'r Gwyddelod yn yr etholaeth i ym- gadw rhag Pleidleisio 'drosto ef na thros ei wrthwynebydd, yr oedd nid ychydigo bryder ym mhlith Rhyddfrydwyr. Goreu'r modd, nid yn unig dychwelwyd ef, ond chwanegwyd at ei fwyafrif hefyd. Cynyddodd o 434 i 508, drwy iddo ef dderbyn mwy o 30 pleid- lais, ag i'w wrthwynebydd gael 45 yn llai, nag yn mis Ionawr. Mae hyn yn dra bodd- haol. Ail-etholwyd Syr D. Brynmor Jones a Mr. Pease yn ddiwrthwynebiad, ac nid oes diolch yn ddyledus i'r Toriaid am hyny. oblegid yr oedd y mwyafrif Rhyddfrydol yn eu hetholiadau yn mis Ionawr yn or-lethol.

DAU ARGLWYDD NEWYDD. Hysbysir fod Mr Herbert Gladstone a Mr Ivor Guest wedi eu gwneyd yn Arglwyddi. Nid ydym yn hoffi gwel'd y Llywodraeth yn gwneyd peth fel hyn. Dichon fod math o anghenrhaid wedi ei roddi arni i roddi teitl i Mr Herbert Gladstone ar ei anfoniad allan fel Llywodraethwr Cyffredinol Deheubarth Affrig, am fQd teitl yn chwanegu at urddas Llywodraethwr, yn ngholwg y trefedigaeth- wyr. Ond nid oedd angen am wneyd Mr Ivor Guest yn Arglwydd. Gallasai aros oddi allau i Dy'r Arglwyddi, tra bydd ei dad, Arglwydd Wimborne, byw. Gan mai efe ydyw mab hynaf y boneddwr hwnw, etifedda ei deitl yn ogystal a'i diroedd yn y man. Mae newydd gael ei benodi yn Dal- j Feistr y Fyddin, ac nid ydym yn gweled fod y swydd hono y fath ag i'w wneyd yn rheid- iol i'r gwr fon ei dal fod yn wr teitlog. Pa beth eniila'r Llywodraeth drwy wneyd peth fel hyn, nis gwyddom. Yr hyn a wyddom ydyw ei bod yn peri i'w gwrthwynebvvyr grechwen.

BLAENAU FFESTINIOG. JERUSALEM.—Yn nghyfarfod y Gymdeithas nos Fawrth o dan lywyddiaeth y Parch John Hughes, cafwyd Darlith goeth a meistrolgar ar "Twm o'r Nant," gan Mr John Williams (Isfryn), Oxford Street. Bardd yn traeihn ar Fardd, ac un mewn Fawn cydymdiimlad a'i destyn. Diolchwyd yn gynes iddo am ei syl- wadau, MARWOLAETH.—Drwg genym gofnoii am farwolaeth Mrs Joaes, Portmadoc, yr hwn a gymerodd le yn nhy el mham, Mrs Williams, Crprnwell Street. Yr oedd M s Jones yn adniabyddus iawn yn ein plith cyn ei phriodas fel Miss Williams, Cromwell Street, ac yn un o chwiorydd ieuangc anwylaf Eglwys Jerusalem Chwith meddwl fod ei thad Mr William Williams, a'i brawd Mr. Bennett Williams, a hithau wedi croesi yr afon, gan adael gweddw a mam unig mewn dagrau a hiraeth ar ei holau. Cysured y nefoedd ei phriod a'i mham yn eu galar ar ei hoi. ADDYSGOL.—Yr wythnos hon daeth canlyn- iadau Arholi3d Matriculation Prif Ysgol Vlln. daia allan, a gwelwn enw Mr J, Pi!rty Evacs, mab Mr a Mrs W. P. Evans, Church Street, ymhlith y rhai a basiodd vr Arholiad. Ym- geisia dros 2.000, ond tua 700 fu yn llwyddian- us. Llongyfarchwn ein cyfaill iauangc ar ei lwyddiant. Dyna anrhydedd eto i un o blant yr Ysgol Sirol. BE, THAN i A.-Llongy farchwn ein merched ieuaingc unwaith eto ar eu llwyddiant. Cip- iodd Miss A. C. Bevan y wobr ar ddatganu Telynau'r Saint," a Misses Lizzie, Maggie, a Kate Anne Jones ar y Triawd, yn Brynbowydd nos Iau,—" Defod a Defosiwn." oedd testyn papur Mr Ellis Jones, Peniel; a'r Pwysig- rwydd o iawn ddefnyddio tymor ieuengtyd oedd testyn papur Mr Ellis Evans, Frondeg. o flaen y Gymdeithas nos Wener. Llywyddwyd gsn Mr Evan Pierce Jones, a threuliwyd noson adeiladol. MARWOLAETH.—Drwg genym hysbysu am farwolaeth Mr. Hugh Hughes, Llys Eilian, Lord Street, yr hyn a gymerodd le ddydd Gwener, yn ei 49 mlwydd o'i oedran. Brodor o Pensarn, Amlwch, ydoedd, a brawd i'r diweddar Mr. William Hughes, Llys Eilian, yr hwn a'i rhagflaenodd bum' wythnos ond diwrnod. Gwnelai ei gartref gyda'i frawd, a ehafodd gystudd am amryw wythnosau, yr hwn a ddyoddefodd yn dawel. Yr oedd yn aelod ffyddlon yn Seion, fel ei frawd, a bydd bwleh mawr yeo ar ol y ddiu. Cliddwyd ei weddill- ion dydd Llun yn mynwent Bethesda, pryd y gwasanaefehwyd gan y Parch. E. Cefni Jones. Cydymdeimlwn yn fawr a'r perthynasau yn eu BfQfidigaeth. GWAELEDD,—Drwg genym ddeall fod Mrs, Humphreys, priod Mr. W. Humphreys (Elihu) Square, wedi ei tharaw yn wael iawn. Dymuwnn iddi adferiad buaa a Ilwyr. DRAMA.-Dylasem fod wedi cofnodi yr wythnos ddiweddaf am berfformiad penigamp Cwmrii Dramayddol y Llan o Arthur Wyn yn y Neuadd Gvnull wythnos i nos Iau. Y mae y Cwmni hwn yn hen ddwylo gydag actio, ac er iddynt wneyd enw da iddynt eu hunain gyda'r Bardd a'r Cerddor," nid oedd- ynt yn hono i fyny a'r hyn oeddynt yn" Arthur Wyn" nos Iau. Yr oedd pob un o honynt megis yn wir gymeriadtu y Ddrama, a synir ni yn fawr oni bydd galwadau lluosag am eu gwasanaeth ar hyd a lied y wlad, gan iddynt wneyd gwaith mor fedrus a chymeradwy. Wei dene, yn siwr ddigonl MARWOLAETH -Drwg genym glywed am farwolaeth y brawd Evan Evans, Panthwfa, Tanygrisiau, yn yr oedran cynar o 46 mlwydd Dioddefodd gystudd pceous yn dawel ac am- yneddgar, a chaed prawfion yn ei waelodd fod marw erbyn hyn wedi troi yn elw mawr iddo, Gadawa weddw a nifer luosog o blant i alaru eu colled ar 01 priod tyner a thad gofalus. Y mae ein cydymdeimlad a hwy yn eu profedig- aeth lem, Nodded Duw fyddo dxostynt yn eu hamddifidrwydd. Yr oedd ein brawd yn aelod cysan a gweitbgar yn Eglwys Carmel. Bu yn athraw ymroddgar am flynyddoedd yn Nghangen Ysgol Pantycelyn. Huned yn dawel. Fel hyn y canodd Morlwyd:- Ein gwron hwn a garodd—yr anwyl Wr a'i prynodd; Drwy y glyn adre' glaniodd, Aeth i fyd sydd wrth ei fodd. DAMWAIN,-Dydd Iau, cyfarfyddodd Mr. Richard Roberts, Isfryr, a damwain drom trwy i gerig o nen yr agorfa lie y gweithiai yn Chwarel Foty a Bowydd ddisgyn ar ei ben a'i fraich. Cafodd niweidiau trymion. DAMWAIN.—Wrth gau y drws i fyned i'r Cyfarfod Ysgol yn Jerusalem y Sabboth, cyfar- fyddodd Mrs Parry, Casson Terrace a damwain allasai brofi yn alaethus iddi. Daeth knob y drws i ffwrdd a llithrodd hithau i lawr y grisiau cerrig. gan dori ei braich, cael archoll ar ochr ei phen, a derbyn ysgydwad trwm. Cydym- deimlwn a hi yn ei phrofedigaeth, a dymunwn ei hadferiad buan. CINIA w .-N os Iau, yn Maenofferen Hotel, cynhaliwyd cinZaw biynyddol y Railway Ambulance Class. Llywyddwyd gan Mr D. White Phillips, a ehyfeiliwyd gan Mr. Morgan E, Phillips, B.Sc Wedi gwledd ardderchog, awd drwy y rhaglen ganlynol:—Glee gan y Farti, dan arweiniad Mr T. A. Evans adrodd- iad, "Croesaw gwraig y ty," gan Mr J. P. Roberts; cani-I peniilion, Mr W. M. Owen; anerchiad y cadeirydd adrodd. "Cyfarfod llenvddol," Mr J. P. Roberts; can, Mr R. L. Jones, Guard; cyfhvyno anrheg i athraw y doisbarth, Dr R. Jones, gan Mr G, G. Da vies can, Mr D. Hopkins anerchiad ga.n Mr W. J. Davies; cyflwyno anrheg i- Mr W. H. Joseph, ysarifenydd y dosbarth; can gan Mr J. G. Williams cvflwyno Tystysgrifau gan y eadeir- ydd d*dl, "Difíyndollaeth a Masnach Rydd," diffyndollaeth, Mr W. J. Davies; masnach rydd, Mr Seth Jones. Siaradwyd gan Mri W. M. Owen, J. G. Williams, a Mr Griffiths. Ac wedi y diolchiadau arferol ymwahanwyd wedi treulio noson ddifyr lawn. PBIODAS. Dydd Mercber diweddaf, yn nghapel Soar, Tre'rddol. ger Aberystwyth, gan y Parchn. Llewelyn Morgan, Aberystwyth, a Rhys Jones, Aberdyfi, unwyd Mr Edward Jones, cyfreithiwr (o Swyddfa Mri R. 0. Jones a Davies), Blaenau Ffestiniog, ac lsycood Porthmadoc, mewn glan briodas a Miss Edith M. Jones, merch y Parch. Edward Jones, Gweinidog Wesleyaidd ar Gylchdaith Aber, ystwyth. a gynt o Porthmadoe, athrawes yn ifsgol y Genethod, Porthmadoe, hvd ddechreu y flwyddyn hon. Y gwas ydoedd Dr Pierce Jones, Porthmadoe (brawd ypriodfab), a'r mor wynion, Misses Maggie Blodwea a Morwena Jones (chwiorydd y bricdasferch), Rhoddwyd hi ymaith gun ei thad. Aethpwyd am seibiant pnodasol i Lundain. Anrhegwyd Mrs Jones a Bureau Mahogany hardd gan htaff yr Ysgol ar yr achlysur, yr hon a gyflwynwyd gan Miss Griffith, yr Ysgolfeistres. Y mae Mr. Jones yn ddyi ieuane jmroddgar ac adnabyddus yn y cylchoedd hyn, yn gyfaill caredig, ac yn prysur ddringo i safle o enwogrwydd yn y byd cyfreithiol. Bydded i heulwenau cysur a ded1 wyddwch heulo yn feunyddicl ar hyd eu rhodfa briodasol." BUDDUGOLTAETH.—Llongyfarchwn Miss Robert!?, Bookseller, High Street, yn galonog iawn, ar ei gwaith yn enill y tair gini gwobr am y;i|casgliad goreu o Tuck's Post Cards, allan o nifer lluosog. Nid dyma y tro cyntaf i Miss Roberts enill mewn cystadleuaeth o'r fath. Y tro diweddaf, enillodd bum' gini, a Darlun gwerth tair gini. Siaredid yn uchel iawn am ei enwaeth yn y casgliad an- fonodd i mewn. MARW.-Dydd Gwener, Chwefror 25, bu farw Mrs Dinah Parry, Penbrynllwyd, Glanypwll, a chladdwyd hi y dydd Mawrth canlynol yn hen fynwent y plwyf, Dolwyddelen, lie hefyd y cladd- wyd ei phriod, Mr Owen Parry, Roman Bridge, ddeunaw mlynedd yn ol. Heddwch i'w llwch wedi tonau a chystudd bywyd. Y GYMDEITHAS GYMRAEG.—Nos y fory, yn y Neuadd, cynhelir cyfarfod terfynol y Gymdeithas am y tymor, pryd y cetr anerchiad gan y Parch. Rhys J. Hughes, ar Feddwl Cymru," a gwasanaethir gan y Cor Meibion a'r Cor Merched Cymreig. Y mae gwledd sylweddol yn arcs am danom, awn yno yn llu mawr iawn. BRYNBOWYDD.—Dydd Iau cafodd: cyfeinion Brynbowvdd wyl lwyddianus. Te yn y pryd- nawn, a chyfarfod a swper yr hwyr. Agorwyd y Te gan Mrs Jones, IsalH, a llywyddwyd cyf- arfod yr hwyr gan Dr Willihms, Craigle. Bu dros 400 wrth y byrddau a'r cyfarfod yn mwyn- hau eu hunain. Enillwyd y gwobrwyon gan -Adrodd i blant, Tommy Davies, Dolgaregddu Datganu Telynau'r Saint," Miss A. C.Bevan, Brynaber. Triawd, Misses Lizzie, Maggie a Kate Ann Jones. Bethania. Datganu y don "Hen Dderby" i rai drcs 50 oed. Griffith Jones, 7, Benar Road, P«rti • 1(5, Bryajiawydd jo 'IAWWTWTTNARWUFF IWMI«'I dan arweiniad Miss Sarah Ann Morns. Gwas anaethwyd gan Miss Sarah A. ??"s, Llinos ^'Tseptwrog, y Dwyryd, Miss Annie Williams, )?- r.ion. Yr Telynor DaH a Dewi Mai o Fe/°? Yr arweinydd medrus ydoedd Mr. Hugi? Jones, Fferyllydd. Cafwyd elw da oddiwrth yt Wyl. Gwnaeth Mr W. J. Williams ei waith fel Ysgrifenydd vn dra boddhaot.

CYNGOR PLWYF PENRHI NDEU- DRAETH. Mr. Golygydd,— vn y ddau rifyn diweddaf o'r RHEDEOYDD ymddangosodd dau lyfchyr o eidco Mr. Joseph Humphreys, Gwalia, er eeisi'. dangos f-d y PJwyf uchod yn derbyn cam oddiar ddwylaw Cyngor Dosbarth Deudraeth, ac yn galw yn uchel ar y Plwyf i symud ymlaen am Gyngor Dinesig. Nid dy*ma'r tro cyntaf i'r gri hon gael ei chodi yn y Penrhyn. Ond rywfodd nid ydyw trethdalwyr y Penrhyn yn rliyw ba ol iawn i gymeryd eu hudo gan swn gwyntog Mr J. Humphreys. Ymddengys yn 01 honiad ,u Mr -)\ Humphreys ond i ni gael Cyngor Diueaig y byddai y "Milflwyddiant" wedi gwawrio arnom yn ddioed, gan fod y phvyfi bychain yn manteisio yn fawr ar eu cysylltiad a phlwyf mtwreyfoetliogyPeiirliyn. Os "Home Rule" i'r Penrhyn-wel, Home Rule all round." Beth fuasai hanes y Penrhvn pe buasai yn rhaid iddo fyw arno ei hun ? Cadw ei dvlodion, ei heddgeidwaid, ei ysgoiion, a'i fFyrdd Sirol a DosVarbh. Meiddiwn ddweyd y buasai y plwyf yn bankrupt" cyn pen tair blynedd, ac eto mae gan Mr. J. Humphreys y g ivynebg tledwch i gyhoeddi fod y plwyfi gwledjg yn manteis o ar eu cysylltiad a'r Penrhyn. Dywed Mr. J. Humphreys fod yn Llandecwyn13 milltir o ffyrdd, tra nad oe3 yn y Penrhyn oad 3 milltir. Nid yw hyny yn profi o angenrheidrwydd fod y gost o gadw 13 milltir yn fwy na/r draul o gadw 3 milltir yn y Penrhyn. Dibyna y draul i raddau helaeth ar swm y drafnidiaeth a gerir tro tynt. Er engraifft. y mae traul cadw y ffyrdd Sirol yn rhsnau gvvlcii s' Sir Feirionydd oddeutti f,20 y fi Iltir, tra o fewn terfynau y Cynghorau Dinesig amrywia y gost 0 £50 i = £ 120 y hlltir. ac y mae yr un oyfartaledd yn gymwysiadwy at Llan- decwyn a'r Penrhyn, Edliwia Mr. Humphreys fodPlwyf y Penrhyn wedi go fod talu ei gyfran at draul ffyrdd newydd Llandecwyn a'r Croesor. Oni fu raid i'r plwyfi hyny yn gystal a phlwyfi eraill dalu eu eyf an hwyfehau tuag at ledu ffordd y Sarn, Penriiya, yr hyn a gostiodd i'r I cyhoedd fwy na'r un o'r ddwy ffordd uchod. 0 berthynas i ffordd Bwlchfedwen, ffmdd breifat' ydyw ond fod y cyhoedd trwy arferiad wedi eniJllmwl i'w thr.ifaelio, ac nid ces gan y Cyngor Dosbarth hawl i wneud unrbyw well- iant arni heb ganiattad ei pherchenog. V mae yn gult sef o 5 i 7 troedfedd, fel y mae yn ber. yglus myntd a cherbyd ar hyd-ddi. A chan- iattau v gallasai Cyngor Dosbarth gsel cy-syn- iad ei pherehenng i'w throsglwyddo tro-oid fel ffordd dosbarth, buasai yn rhaid ei lledu, ao i'r amcan hwnw buasai yn 1'hÚd prynu tir a gwneud gwrthgloddiau (retaining walls) fuasen yn costio ugeiniau, os nad csnoedd o bariau, Earned trethdalwyr y Penrhyn a fuasai y Cyngor Dosbarth j' ¡y gyfiawnhau i fvn'd i'r goat enfawr hon, pan nad ydyw y ffordd o nemawr wa;-anae* h ond fel troed Jwvbr. 0 berthynas i ffordd Penllyn y mae y Cyngor Dosbarth ers tri mis yn 01 wedi derbyn aaica-n gyfrif ei Harolygydd o'r draul o gario alian y gweUiant ungenrhodiol, ac hefyd wedi pasio'd wneyd y gwaith ar y dealitwrnctb eu bod yn gallu dyfod i deler-au a pherchenogion y tir cys- ylltiedig am y tir angenrheidiol i Jedu y ffordd. Erbyn hyn y mae y Cyngor wedi dod i gytundeb a pherchenogion y tir, ac mewn safle i symud ymlaen gyda'r gwaith at yr haner blwyddyn dyfodol, wedi y pwneler darpariaethau at hYllny yn yr amcangyfrifon. Nid bai y Cyngor yr^v na fnasai wedi dod i gytundeb a'r tir berehenog- ion yn gynt,gan fod un ohonynt- hyd yu ddiwedd- ar iawn aHan o'r wlad. Chwi welwch, Mr. Golygydd, nad ydyw y Cyngor Dosbarth yn ddiystyr o unrhyw g\vyn rhesymol a all ddyfod o Gyngor Plwyf y Penrhyn. Nid ydyw y Cyngor Dosbartli erioed wedi honi pgthau mawr, ond credwn fod y Penrhyn yn meddu cyflenwad o ddwfr, a chyfundrefn garth- ffosawl, a tbrefniadau iechydol a ddeil gydmar- iaeth ffafriol ac unrhyw ardal weithfaol yn Nghymru, ac y mae absenoldeb afiechydon heint- ns yn yr ardal yn brawf sicr fod y Cyngor Dos- barth bob amser wedi gofaln am fnddianau goreu ac uchaf yr ardal. Yn y eri "Gwyddelig" am Home Rule yr hyn o gyfieithu yw Cyngor Dinesig," gwel Mn Joseph Humphreys y posiblrwydd iddo yn y dyfodol agos ddyfod yn Gadeirydd y Cyngor, ac felly yn "Arglwydd Faer y Penrhyn." Dylasai digwyddiadau diweddar ddysgu y wers i Mr. Humphreys, nad ydyw gorawydd am swydd o anrhydedd mewn byd nac eglwys yn unrhyw fantais iddo ef na neb arall i sylweddoli dyhead- au dyfnar ei enaid cyiiawn. Pantywrach. I OWEN EVANS. I

^VVVVWVVVVWVVVV WVV VVWV VV\ I 'vvv I Nos Sadwrn diweddaf, cynhaliwyd y Gym- deithas Lsnyddol o dan arweiniad y ffraethbert Mr Henry Griffith, Post Office. Agorwyd y gweithrediadau gan y Paiti, dan arweiniad Mr. Thomas Ll. Williams. Trysorydd y mudiad ydoedd Mr Arthur Morgan, a Mr Robert Anwyl Williams, yn ysgrifenydd, a gwnaeth y ddau eu gwaith i foddlonrwydd. Enillwyd y gwobrwyon fel y caalyn :-Arboliadau-Safon iv, J. E. Williams, a Nell Jones. 53-fon v, K, Winiams, C. E. Williams, a G. Tre-for Thcaias Safon vi, Nell Griffith, M. Griffith a Jannet Roberts. Dan 16, Kate Griffith a Maggie Jones, Traethawd gereu Manteision ac an- fanteision byw yn Croesor," Miss Maggie Thomas. Datganu i rai dan 12 oed, Kate Williams, a G. Trefor Thomas. Adrodd "Deio Bach," Nell Griffith a Jannet Roberts yn gyd- radd prgtt,, Ateb cwwtiynau, Mi?s Ngggit, Thomas. Gorea am wneyd Mapiau ydoedd T." O. Williams. Penill i Pwss Lwyd," Cather- ine Jones, Dadganu i rai dan wyth oed, lane E. Williams, Sallie LI. Jones. Adrodd "Pwssi a'r bellan," Sallie Ll. Jones. Cofnodi pregeth- au, M. Jones, a rhagorodd Nellie Griffith a Willie Thomas. Nellie Griffith a orfu ar ddat- ganu U FfyddIon wyt ti," Yr oreu ar yr un- awd oedd Miss Maggie Thomas. Adroddiad. ^an Miss Nellie Thomas. Pedwarawd o dan a. "weiniad Mr Hugh Thomas a orfu. Adrodd. wrt 1 y rhif, C. E. Williams, Kate Williams, C. Jones' a Nellie Jones. Cafwyd gwasanaeth y Parti ° dan arweiniad Mr Thomas LI. Wil- liams. "Oygwyd cyfarfod rhagorol i derfyn trwy ddatg "sriiad gan y Parti.

PEMtkHYMDEUBRAETH. GWYWO YN GYI^AR.—Boreu Sadwrn, bu farw Enid geneth fach Mr a Mrs William Jones, Gwaengwella, yo flv. ydd a haner oed. Trist ydyw colli blodyn moi' £ nwyl o'r teulu, ond y cysur yw fod "Myrdd o ieuenc^yd yn y nef. Yn berlau yn ei g^ron Ef." Claddwyd ddydd Mercher yJi Nazareth. Eta dydd Sul bu farw Mrs William Jones, Schoo! Street, yn nhy ei mham yn Blaenau Ffestiniog. lie yr oedd er's tro wedi myned i geisio cael gwella. Claddwyd ddydd Merched, yn Port- madoc. Gedy fam weddw, a phrioct ac amryw o blant bach. Cydymdeimlwn yn fawr a'r teuluoedd trallodus. GWAELEDD.—Boreu Mawrth, cafwyd Mr Edward Williams, Maesgwyn, yn ballot. anymwybodol ar y lloft. Ofni ei fod wedi cael ergyd o'r parlys. NOSON GYDA'R BEIRDD.-Dyna gafwyd ya ngymdeithas Lenyddol nos Fawrth dan lywydd- iaeth Mr R. T. Jones. Cafwyd ppur rhagorol gan Mr Hugh Jones ar y rhai adnabyddus ac anadnabyddus i'r Penrhyn. Cafwyd gair yn mhellach gan amryw o'r aelodau. CYNGHERDD ELUSENOL.—Cofiwch am y Cyngherdd uchod nos Sadwrn nesaf. I'R AMERICA.—Dydd Sadwrn, bydd y Mri R. T. Williams, Garthcelyn, a Wm. Parry, Fenmount, Minffordd, yn bwylio ar yr ager- long Baltic i fyned drosodd i Wlad y Gor- llewin. Bwriadant ymsefydlu yn Wisconsin. Dymunwn iddynt fordasth bapus, a pbob llwyddiant wedi iddynt gyrhaedd. Deallwn fod :Mr. W. O. Jonas, mab Afr. a Mrs. Jones, Llys Ednyfed, wedi sefydlu yn Llundain, yn ngwasanaeth y Remington Tip& Writers" yn ngwasanaeth pa rai y bu Mr. Jones yn yr America am 7 mlynedd. Yneystodf ei arasiad ef a Mrs. Jones yn y Penrhyn buont eu dau o wasanaeth mawr gyda"chaniadaeth trwy roddi ei gwasanaeth yn y gwabanol Gyfarfodydd p. Cyngerddau a gynhaliwyd yn yr ardal, ac yn azbenig gyda'r Cor Mawr (Mr. D. Ll. Evans). Mrs. Jones oedd un o'r pedwar oedd yn canu y Pedwarawd yn Eistedd- fod Dolgellau y Calan, pryd yr enillodd y Cor fuddugoliaeth ardderchog. Dymunwn i'r teulu iawer o lwyddiant yn eu cartref newydd. Mae Gymdeithas Ryddfrydol y Merched a'r Temlwyr Da ynghyd a Chymdeithas Ddirwest- 01 y Merched wedi uno yn selog i geisio cael llyfrgell deilwng o honom fel ardal. Mae yn sicr ei fod y peth sydd arnom ei angen, ac y mae hyny wedi cael ei ddangos yn ol y defnydd oedd yn cael ei wneyd o'r ystafeH fu gan y Blaid Ryddfrydol am ychydig amser. Diau ond cael yr boll ardal i deimlo ei angen ac i weithio ya egniol y gwelir y cri hwn wedi ei roddi mewn gweithrediad. Nos Fercher cafwyd cyfarfod llwyddifenus iawn yn Ngobeithlu y Fx on, dan lywyddraeth Mr David Davies. Adjoddwyd gan y rhai canlynol :-Jennie Jones, Catherine Davies, Gwladys Morris, Teddy Lewis, Lizzie E. Davies, Ann Ellen Griffiths; a canodd yrhai cmlynol :Kassie Jones, Annie Griffiths, Bertie Edwards, a chafwyd unawd "Dowch adref fy nhad," gan Mr David Davies. Hefyd canodd y plant dan ofal Mr Rhys Jones. Yn Nazareth nos Iau, cafwyd cyfarfod dan lywyddiaeth Mr R. T. Jones. Cafwyd adrodd- iadau gany rhai canlynol, Evan Jones-Roberts, Robert Ivor Owen, Sarah Owen, Eleanor Owen, a Kate Owen. Cystadleuaeth Silleba, 1, Owen William Owen. Canodd y plant amryw weithiau. Darllenwyd testynau Cyfarfod Cystadleuol terfynol nos Isu, Ebrill 7fed, mae uigon o le i'r plant weithio mewn gwahanol gyfeiriadau, mae yno unrhyw Unawd ac unrhyw Adroddiad, (Agored). Cyfarfod Gweddi gafwyd yn Nazaretn nos Sul, dan lywyddiaeth Mr R. T. Williams, yr hwn fydd cya y cyferfydd y Gymdeithas eto. ar y cefnfor yn hwylio drosodd i wlad yr lauci. Trefnir Cyfarfod ymadawol nos lau. Da genym gael llongyfarch: y cyfeillion canlynol ar ei gwaith yn dod allan mor lwydd- ianus yn yr ymrysonfa aredig gerTremadoc, yr wythnos o'r blaen. Y cyntaf yn yrail ddosbarth ydoedd Mr Morris Evans, Pantwrach, a'r ail yn y trydydd dosbarth, ydoedd W. Morris iiliams, Hirynys, ac efe hefyd oedd y cyntaf gyda y Gwys creu. ¿

BEDDGELERT. CYNGOR SIR.—Mr Cadwaladr Humphreys, Rhyd-ddu, yr hwn oedd yn aelod o'r blaeo. sydd wedi ei ddewis i gynrychioli y plwyf yma at' y Cyngor Sir. Mae Mr Humphreys wedi bod yn mhob ardal yn rhoddi cyfri manwl o'i waith, ac o waith y Cyngor mewn perthyrias &"r plwyf. Dangosai trwy hyny ei fod wedi bod yn gyson yn y cyfatfodydd, ac wedi gweithio yn egniol dras fuddianau angenrheid- iol y dosbarth. GWArTH I'R DI-WAITH.—Darfu i'r Cyngor Sir basio i wario cryn lawer ar y flordd, fel ag i allu rhozidi gwaith i'r rhai oedd alian o waitb, ac mae Beddgelart wedi derbyn yn helaeth o hyny. Mae llawer iawn wedi cael gwaith i geisio uniawni llawer o drofeydd per- yglussydd wedi eu nhodi gan Mr Evans, y Peirianydd, fel rkai gwaothaf yn y Sir. Bydd hyn yn llawer o kwylaaded Iy.r drafnid- fAeth.