Y Rhedegydd

TANYGRISIAU. J CVFNEWIDIADAU .-Erbyn hyn y mae dan wr ffyddlawn iawn yn eu cylchoedd wedi symud o'n plith. sef Mri. William Owen, Gorsaf Feistr Tanygrisiau a P.C. Lloyd. Bu Mr. Owen yma yn y swydd uchod am dros again mlynedd, ac yn hynod gymeradwy gan bawb yn yr ardal. Teimlir chwithdod yn ddiau ar ei ol. Dymunwn iddo rwydd hynt ar ei ymdaith i Wlad y Gorllewin.-Hefyd bu Mr. Lloyd yn gweini ei swydd yn ffyddlon a distwr. Y mae ef wedi gadael yr Heddlu ac yn myned i ymbaratoi ar gyfer y Weinidog- aeth. Llenwir lie Mr. Owen yn Ngorsaf Tan- ygrisiau gan Mr. Thomas Morris, ac y mae P.C. Davies, Towyn, wedi ei benodi i ddod yn lie Mr. Lloyd. I'R AMERICA ETO.—Yr wythnos ddiweddaf aetb Mr, Reynold Williams dros y Werydd. a theuln Mr. Rd. Jones, London Terrace.—Nos Sul diweddaf yn Bethel siaradwyd a thri o fecbgyn ieuaiogc ag sydd yn cychwyn yr wythnos hon i'r un wlad, sef Mri. Robert M. Williams, Tanyfron Griffith Davies a Willie Evans, Bodychain.—Hefyd, bwriada Mr. John W. Jones, Belle Vue, fyned dydd Sadwrn nesaf. Dymunwn lwyddiant a chysur yr oil o honynt.

r HYRDDIO I ANGAU. Bu damwain arswydus mewn glofa yn Kray. ger Essen, dydd Iau. Yr oeddynt yn cloddio siafft newydd yn Nglofa Koenigin, pryd y daeth swm mawr o graig i lawr yn sydyn o ochr y mynydd, gan gwympo i'r siafft. Cur- wyd y coed i ffwrdd, ac ysgubwyd chwecb o ddynion i lawr i'r dyfnder o 300 o droedfeddi, Lladdwyd y chwech yn y fan.

I DYN IEUANGC 0 BLAENAU FFES-I TINIOO YN BODDI .1 HUN. Nos Fercher, fel yr oedd Mr. Thomas Owen, un o weithwyr Cwmni Chwareli OakeJey yn myned i gae Llyn y Ffridd o'r hwn y ceir dwfr at wasanaeth y chwarel, canfu Machintosh, Cot, a Chap ar argae y Llyn. Amheuodd y gwaethaf ac anfonodd air ar unwaith i'r chwarel ac at yr Heddln. Dftsthpwyd i wybod yn lied fuan mai dillad Mr. Elias Williams, Cynorthwywr yn Shop Mr Richard Owen, Paris House, Blaenau Ffestiniog, oedd- ynt. Daeth Mri. William Owen, Plaswaen- ydd, a Richard Jones, Is-Oruchwyliwr y Chwarel, gyda'r Arolygydd Roberts, Rbingyll J. Lloyd, a'r Heddgeidwad Evans at y Llyn yn ddioed. Cafwyd bach drionglog, a buan iawn y bachwyd y corph o'r Llyn yr hwn oedd mewn 18 llath o ddwfr. Adnabyddwyd y corph fel eiddo Elias Williams, yr hwn oedd ar goll er yn hwyr y noson cynt. Gan mai lletya yr oedd y trancedig dros tro mewn ty perthynas i wraig ei lety yn ystod ei gwaeledd hi, bu i Mr. Richard Jones ganiatau yn garedig i'r corph gael ei gymeryd i dreng-dy yr Ysbytty i aros y trengholiad a'r gladdedigaeth. Y TRENGHOLIAD. I Prydnawn ddydd Iau, yn Festri Capel Salem cynhaliwyd trengholiad ar y corph o flaen Mr. R. O. Jones, y Trengholydd Sirol, a deuddeg o Reithwyr i'r rhai yr oedd Mr. H. To Owen, Pork Shop, yn Flaenor. Thomas Owen, Rock Terrace, a dystiodd am y modd y gwelodd y. dillad ar lan Llyn y Ffridd chwarter wedi pump o'r gloch nos Fercher, ac iddo anfon i alw pobl i'r He. Nid oedd yno pan godwyd y corph o'r Llyn. Y Rhingyll Lloyd a dystiodd iddo gael ei alw ychydig cyn chwech o'r gloch y noson cynt, ac aeth at y Llyn. Cafodd ar yr argae Machintosh, Cot, a Chap, a rhwng y ddwy got yr oedd nodyn ysgrifenedig. Yr oedd pwrs yn cynwys £3 2s 6c, ac oriawr arian yn llogell y got. 1 Y Trengholydd a ddywedodd iddo weled y nodyn, ond nid oedd dim ynddo a fuasai yn gynorthwy iddynt ddod i ddyfarniad ychydig eiriau ydoedd. Mr. Richard Owen, Paris House, a dystiodd fod y trangcedig yn ei wasanaeth, a gwelodd ef olaf pan oeddynt yn cau y masnachdy nos Fawrth. Nid oedd dim allan o le mewn un modd yn achos y trangcedig hyd y gwyddai ef. Trengholydd, Y mae croesaw i unrhyw un o honoch weled y nodyn os yw yn dewis. Y mae yn beio geneth yn y He o fod yn achos o'r peth, Mr. Richard Owen, Yn siwr fe fyddai yn well darllen y nodyn rhag i neb feddwl fod rhywbeth gwaeth nag y sydd." Daeth y Rhingyll Lloyd yn mlaen a darllen- odd y nodyn Seen Nell at Regent House. She is to be blamed for this.-ELIAS." Mr. David Davies, Gwell cael tystiolaeth yr eneth, Y mae hyn yn bwysig iawn at y dyfodol. Galwyd yr eneth. yr hon a dystiodd mai ei henw oedd Ellin Williams, ai bod yn gweini yn Regent House. Arferai gadw Cwmni gyda'r tiangcedig, a gwelodd ef ddiweddaf tua ugain roynud wedi naw o'r gloch nos Fawrth. Ymadawsant a'u gilydd wrth gapel y Garreg- ddu yn hollol gyfeillgar. Ni buont yn ffraeo o gwbl y noson hono ac ni bu yr un gair croes rhyngddynt. Yr oedd golwg lied ddigalon arno, ond ni sylwodd fod dim arall gwahanol i arferol arno. Y Trengholydd a ddywedodd ei fod yn holl- ol eglur nad oedd neb i'w feio yn y gradd lleiaf am yr hyn ddigwyddodd, ac i'r trangced- ig gymeryd ymaith ei fywyd ei hun tra mewn cyflwr o orphwylledd. Dychwelwyd rheith- farn unol a chyfarwyddyd y Trengholydd.— Diolchwyd i Mr. Jones am ganiatau i'r corph fod yn yr Ysbytty, a phasiwyd pleidlais o gyd- ymdeimlad a'r teulu.

HEDDL VS. BLAENAU FFESTINIOG. Dydd Iau, o flaen Dr. Robert Roberts a Dr. W. Vaughan Roberts. CYNAL EI WRAIG.—Mr Thomas Roberts, Clerc Bwrdd y Gwarcheidwad, a ofynodd am archeb i orfodi James Garratty, Penshelf, Pen- rhyn, i dalu at gynal ei wraig yn y Tlodty.- Gwnaed archeb am 3/6 yr wythnos, CYNAL EI PAM -Vr un Swyddog a ofynodd am archeb yn erbyn Thomas Jones. 136, Ynys- cynon Road, Trealaw, Morganwg, i gyfranu at gynal ei fam oedd yn derbyn cymorth plwyfol. —Archeb am I/- yr wythnos. TRETHI.—Mr R. J. Davies, Trethgasglydd, a ofynodd am archeb y Llys mewn 11 o achos- ion oeddynt ar ol gyda tbalu y trethi.—Gohir- iwyd rhai a gwnaed gwahanol archebion yn y lleill.—Mr Casson a ddywedodd ei fod yn ym- ddangos ar ran Mri Greaves yn nglyn ag apel yn erbyn trethiant Chwarel y Llechwedd, ond gan fod yr holl Undeb i gael ei ail brisio, yr oedd ef a'r Pwyllgor Trethiadol yn dymuno i'r achos gael ei ohirio am chwe' mis.—Mr Thomas Roberts, ar ran y Pwyllgor, a gyd- syniodd.—Gohiriwyd am chwe' mis. MEDDWI.-Cyhuddwyd dyn o Lord Street, o fod yn feddw ac afreolus Awst 23. Profwyd yr achos gan yr Heddgeidwad Morgan,—Hwn oedd y tro cyntaf iddo fod yn y Llys, a dirwy- wyd ef 1/- a'r costau. Yr un Swyddog a gyhuddodd ddyn ieuanc o Blaenafon, o fod yn feddw tra yr oedd ceffyl a cherbyd o dan ei ofal Awst 23. Gorfuwyd ei gloi i fyny, a chymeryd gofal y ceffyl a'r cer- byd. —Nid ymddangosodd y Diffynydd, a rhoddwyd gwarant i'w ddal. Cyhuddodd yr un Swyddog un o Ffestiniog, o fod yn feddw ac afreolus Awst 14. Hefyd galwyd sylw y Llys at y ffaith iddo fod i fyny Mehefin 9, ar y cyhuddiad o feddwdod, wedi ei gloi i fyny y noson cynt. Rhwymwyd ef y pryd hwnw yn y swm o ddeg punt am dri mis i fod o ymddygiad gweddus.—Dirwy o 10/- a'r costau, gyda rhybadd i beidio cyffwrdd a diod- ydd meddwol. Pasiwyd heibio yr ymrwymiad waaed Mehefin 9. CWN HEB DRWYDDED.—Dirwy o swllt y ci a'r costau roddwyd ar Gomer Roberts, Bryny- gath, Trawsfynydd, am gadw dau gi ar Awst 14, heb godi trwydded am danynt. Yr oedd wedi codi trwyddedi ar ol hyny. Bu i'r Llys wrthod caniatau I gael cadw rhagor na dau gi heb drwydded, ond yr oedd pedwar ganddo ar y dyddiad uchod. GORYRU MODUR YN MAENTWItOG.-Yr Arolygydd Roberts a gyhuddodd Albert Ed. Dance, The Lodge Blenlien, Brochenhurst, Hampshire, o oryru ei fodur rhwng Tanybwlch Hotel a Sarn, Maentwrog, Awst 12.—Ym- ddangosodd Mr R. O. Davies i erlyn, ac am- ddiffynwyd gan Mr R. Storrey Deans, Llun- dain, Bargyfreithiwr yr Automobile Club.— Profwyd yr achos gan y Rhingyll R. D. Davies, Penrhyn, a thystiodd fod y Diffynydd yn gyru yn beryglus o gyflym yn nhrofa y Sarn. Gwedid y cyhuddiad.—Dirwy, Punt a 38/- o gostau. 6 A

^^WVWVWWWWWWWWWW "HEN WYL CASTELL HARLECH. I ADGOFION BACHGEN. I Diolch calon i'm cyfaill Perorfryn am ei awgrym amserol yn eich "rhiEyn" diweddaf, o berthynas i ail-sefydlu, a chodi i fri yr hen wyl anwyl uchod. Er cymaint yw miri Etholiadol y Sir ar hyn o bryd (Bydd hyny drosodd yn union) haedda yr awgrym gefnogaeth aiddgar, nid yn unig gan Gerddorion y Sir, ond gan bawb yn gyffredinol, am y rheswm mai amcsn mawr cynhaliad yr Wyl ydoedd gwella Can- iadaeth yn yr ystyr ucha Canu er mwyn y Canu, ac nid er mwyn Gwobr ddiflanol. Nid oes genyf yn bersonol lawer yn erbyn canu cystadlenol yr Eisteddfod, ond rhaid addef mai canlyniadau anymunol, a dyweyd y lleiaf sydd i Gystadleuaeth. Gellir yn hawdd profi fod Hawer i Eisteddfod Genedlaethol, wedi terfynu a'i gogoniant yn ei hanghyflawnder a'i ch?wiiydd, ac yn fam i fil o helvn* Awgryma ty nghyfaill am i rhywun ysgrif- enu ychydig adgofion am yr Wyl, ac hyd nes cawn adgofion gwir, gallaf fi roddi adgofion Bachgen, am rai o'r thai diweddaf gynhaliwyd. Ac er mai dyna ydynt, teimlaf rhywfodd fel pe yn cerdded rhyw lanerch gysegredig, fel un yn sangu cyrion gwelltog beddau rhai anwyl gyda Thywel gwyleidd-dra yn fy Haw, i symud llwch chwarter canrif, oddiar wyneb un o'r Sefydliadau Cerddorol mwyaf ardderchog fu yn Nghymru. Beth sydd yn cyfrif am y teimlad hwn, nis gallaf ateb, os nad y portread sydd genyf o flaen fy llygaid, o'r dorf fawr, ag oedd yn fyw y pryd hyny (ac a adwaenwn) sydd heddyw yn llwch yn mynwentau distaw yr Hen Dref." Heddwch iddynt. Yr oedd- wn bron yn credu yr "Agorai Mawl Gwyr y Moelwyn," hiraeth yn nghalon llawer un yn yr ymweliad hwn o'u heiddo am y Cyfarfod Castell. Ac cs buont yn foddion drwy eu canu rhagorol i gael yr hen wyl yn ol, bydd yn fwy o glod iddynt, na dim aUant wneyd hyd yn nod yn yr America. Yr wyf yn credu fy mod yn hollol gywir wrth ddyweyd mai pedair blynedd a'r hugain i'r haf presenol y bu y Cyfarfod Castell" diweddaf. Bu yr Wyl fawr farw felly, yn ferch ieuanc ymlodau ei dyddiau a gwrid un mlwydd a'r hugain ar ei gruddiau. gwelwd felly iddi gael ei sefydlu yn y flwyddyn 1864. (Gyda Haw, disgwyliwn yn ddyfal am fanylion ei chychwyniad gan rhyw Ysgrifenydd Cyfarwydd, fel Trebor llech). Posibl mai yr anfarwol leuan Gwyllt" oedd ei phrif Arweinydd yn y blynyddoedd cyntaf, nis gwn a fu Tanymarian, Dr. Parry ac eraill yn ymgymeryd a'r gorchwyl, dichon y buont, ond mae genyf fi gof da iawn am Eos Morlais yn arwain. Un yn deall ei waith i'r dim oedd yr Eos, a'r pryd hyny yn anterth ei nerth. Rhyw drefn debyg i'r un Gymanfaol oedd iddi, dew'is tonau, a'u hargraffu yn Ilyfryn, ac at hwnw, dysgu rhan o gyfanwaith megis Elijah, Storm Tiberias, a'r Messiah yn eu tro. Bygdai cylch y cyfarfod yn estyn i'r De mor bell a Machynlleth, ac i PortmAdoc i'r Gogledd, a byddai yr hen Gastell yn agor ei ddrws, ac yn rhoddi He cysurus i holl drigolion minion Meirion a mwy un waith bob blwyddyn, caed llawer Gwledd rhwng ei furiau cedyyrn, na anghofir mohoni, mwy na'i brwydrau gwaed. lyd fu o'i amgylch yn yr oesau gynt. Penodid Arweinydd lleol yn mhob tref i barotoi a dysgu ar ei chyfer. Mr. Foster Edwards wyf fi yn ei gofio gyntaf fel arweinydd Cor Harlech. Ac mae'n debyg mae'r Cyfarfod Castell" ddaeth ag ef i sylw gyntaf fel Arweinydd Corawl, a chware teg iddo gwnaeth ei ran ya ganmolad- wy iawn y pryd hwnw a Hawer tro ar ol hyny. Yr oedd genym ni rai ieuainc feddwl y byd o gael bod yn aelodau o'r Cor. yr oedd yr Arweinydd yn anhawdd iawn ei blesio, ac nid pawb gai fod, a gwae nhw os, na chanant. I'w orphen yn ein nesaf.

GARN, DOLBENMAEN. J GWYL DE.—Cynhaliodd deiliad Ysgol Sul Jerusalem eu Gwyl De Flynyddol dydd Sadwrn. Paratowyd y wledd gan Miss Jones, Bro Eifion, yr hon fel arfer a roddodd foddlonrwydd neillduol, nid oedd ball ar ganmol y Bara brith. Eisteddodd oddeutu 250 wrth y byrddau, a chafodd pawbeu gwala a'u gweddill, ar ol bwytta cafwyd ymrysonfeydd rhedeg ymhlith y plant, cadben pa rai ydoedd Mr. O. Rowlands. Yn yr hwyr cafwyd Cyfarfod Amrywiaethol. Llywyddwyd gan Mr. Thomas Thomas, ffraethineb yr hwn a dynodd y ty i lawr droion. Canwyd amryw donau gan y plant dan arweiniad Mr. J. Griffiths, Rhwngy- ddwyryd. Arweinydd y diweddar Go Jag yr oedd ol Ilafur i'w wele:i arnynt, canasant yn swynol iawn. Cafwyd Cystadleuon datganu i nr dan 10 oed, 1, Laura Jones, Cambrian Terrace. I rai dan 13 oed, 1, Jennie Owens, Ty'r ffynon. Cystadlu darllen darn heb ei attalnodi, 1, Miss E. J. Williams, Ty'r Capel. Cafwyd hefyd ddadleuon ac adroddiadau, ac yr oedd rhai o'r plant bach lleiaf yn hynod ddoniol. Adroddodd Mr. William Thomas, Tal Eifion, hefyd amryw ddarnau digrifol Gwasanaethwyd fel Beimiad y canu gan y Parch. Edward Joseph, y Gweinidog, wrth yr Organ Mr. Gwilym Jones. Bu i Miss Evans. Council School, hefyd yn garedig iawn roddi can Gyda'r Wawr." yr hon a ganodd yn rhagorol a Miss Kate Jones, Ty Isaf, a ganodd Y Gwerfith Gwyn," Laura Jones, Cambrian Terrace, a ganodd "A'i teg ei Ddirmygn ?" Wedi talu y diolchiadau, dat- ganodd Miss Evans, Hen Wlad fy Nhadau," a'r gynulleidfa yn uno yn y Cydgan. Aeth pawb i'w fangre wedi eu boddhau gyda gwledd i'r corph air meddwi.—GOHEBYDD. A. A.A A AAAA A A AA AA ▲▲ AAAA

Y Gyllideb aIr Mudiad Cydweith- iol yn mhlith Amaethwyr. (GAN E. DAVIES JONES ) Credaf mai nid anfuddiol fyddai gair at am- aethwyr o dan y penawd uchod. Mae yn amlwg fod yn mryd y Llywodraeth bresenol i roddi sylw manwl ac ymarferol i amaethydd- iaeth, Ac os oes rhyw adran o ddiwidianau ein gwlad wedi cael ei esgeuluso gan Lywod- raethwyr ein gwlad credwn yn ddibetrus mai amaethyddiaeth yw hon. Ond ar derfyn blyn- yddau o gysgadrwydd wele wawr yn tori yn y ffurfafen amaethyddol. Fe allai mai nid teg gosod y cyfrifoldeb o fod wedi esgeuluso am- aethyddiaeth wrth ddrws Ty'r cyffredin, ai tybed nad oes cyfrif am yr esgeulestra yn roddi o du yr amaethwyr eu hunain ofnwn fod hyn yn ffaith, Hyd yn ddiwedar iawn nichly Nyd llais yr un aelod seneddol cymreig, yn cael eu godi yn y Ty ar eu rhan, ac hyd yr ydym wedi canfod Mr. Ellis W. Davies yw yr unig aelod dros Gymru ag sydd wedi gwneyd ac fe ddylai amaethwyr Cymru fod yn falch o hono, am dori tir newydd ac anturio dod ag amgylch- iadau ac anhawsderau amaethwyr i sylw y Llywodraeth, yn lied diweddar y deffrowyd senedd y wlad, heb ofn gwg na dirmyg, Land- lord nac Agent. Rhaid cydnabod difaterwch amaethwyr yn y cyfeiriad hwn, ond mae yn debig mai yr hys pydd yn cyfrif am y difater- wch yw diffyg undeb yw gormod p ysbryd cystadlu. sydd yn mysg amaethwyr y wlad hod, ac ychydig o ysbryd cydweithio geir ond os ydym am adfeddianu ein He yn marchnadoedd ein gwlad mae rhaid i amaethwyr ddadebru a sylweddoli gwerth yr egwyddor o gydweith- rediad. Priodolir llwyddiant amaethwyr tramor i'r fath eu bod yn cydweithio i gynyrchu ymenyn, cig moch, wyau, caws, &c &c, ac hefyd i brynu nwyddau bwydydd hadau &c. Yn awr trwy y gyllideb fe godir swm angen- rheidiol trwy drethu Motor Cars, &c fel ag i roddi grym i'r M Developement" and Road Improvement Funds Act" ac i alluogi y Llyw: odraeth i roddi cynorthwy arianol i amaethwyr. Mae yr adran yda darllen fel y canlyn(1) Bydd gan y Tfysorlys hawl pan derbynir ceisiadau trwy y free grants neu roddi benthyg arian yn unol a the'erau benodir yn y ddeddf i'r amcanionllalganlyn yn mysg eraill. (b) Cyn- orthwyo i ddadblygu diwydianau amaetbyddol a gwledig trwy arbrawfion gwyddonol, gwella stock cydweithrediad, &c. (c) Adenill tir a'i sychu. (d) Gwelliantau cludiad i'r marchnad- oedd. Oddiwrth yr uchod fe wel pawb fod darpariaethan yh cael eu gwneyd fyddant o fantais fawr i amaethwyr ac os oes rhywbeth a all ddeffro amaethwyr Cymru credwn mae swn cregin heddwch yw y mwyaf effeithiol ond nis gall yr amaethwyr mwy na rhyw rhai eraill fyw ar eu ston bydd yn rhaid dod yn feddianol ar ran o honynt ac nis gallwn feddwl am un- rhyw gynllun gwell. nac i amaethwyr ffurfio Cymdeithasau Cydweithiol felag i'w galluogi pan yn gwneyd eu cais i gyflwyno ffeithiau ar- gyhoeddiadol i brofi i'r Llywodraeth mai yr an- fantais fawr ag y maent yn dioddef o'i herwydd yw prinder arian parod i brynu yn y march- nadoedd goreu am y prisiau iselaf trwy gyd- weithredu a phrynu symiau mawr gelli cael y goreu am y prisiau mwyaf rhesymol. Mae dros 317 o Gymdeithasau wedi eu sefydlu yn siroedd Mon, Arfon, Meirion, a Dinbych, ac yn ddios ni ddylasai unrhyw ardal fod heb sefydlu cymdeithas gydweithredol. Bydd ceis- iadau am y Free Grants yn cael ei hanfon gan amryw o'r cymdeithasau a dyddorol fydd gwilio eu symudiadau.

MAENTWROG. -I DARLITH.-Nos Sadwrn diweddaf yn Ysgol I Maentwrog, traddododd Mr W. O. Jones, Bangor (gynt Aber), ei ddarlith benigamp ar y "Tafod." Cadeiriwyd gan Mr J. R. Jones (Gerallt). Daeth cynulliad rhagorol ynghyd, Dyma y burned ddarlith draddododd Mr Jones yn y Maen, ac fel y sylwai Gerallt, gellid dweyd am hon ti a ragoraist arnynt oil." Cadwodd y gynulleidfa wrth ei bodd o'r dech- reu i'r diwedd. Yn ddiau y mae Mr Jones yn un o Ddarlithwyr mwyaf poblogaidd Cymru, Elai yr elw at yr achos Wesleyaid yn y He. Pregethodd Mr Jones dair gwaith yn Seion gyda nerth ac arddeliad amlwg, MYNED I BRITISH COLUMBIA.—Dydd Gwener diweddaf yr oedd Mr. Owen Jones, Fronoleu, mab Mr. John Jones, Bron- turnor Ucha, yn hwylio am y lie peUenig uch- od. Eiddunwn iddo fordaith hapus, a phob llwyddiant yn y wlad hono. BONEDDIGES O'R AMERICA.-Talodd Mrs. Williams, gweddw y diweddar Barch. J. P. Williams,yr hwn a fu yn weinidog llwyddianus yn Gilgal ac Utica, rhyw ddeugain mlynedd yn ol ymweliad a Maentwrog, a threuliodd y Sabboth diweddaf gyda'r frawdoliaeth yn Gil- gal. Cafwyd ganddi yn y gyfeillach, ychydig o eiriau, yn dyner a theimladwy, gan gyfeirio at y serch oedd gan ei hanwyl briod tuag at Gilgal ac Utica. Bwriada Mrs. Williams droi yn ol i'r America y mis nesaf. Dymunwn iddi bob rhwyddineb ar dir a mor. YMWELWYR YN GADAEL.—Dyna yw hanes y Maen y dyddiau hyn. Bu mwy eleni nag a welwyd ers blynyddau, ac nid oedd ball ar eu hedmygedd o brydferthwCh ein hardal. Diau fod hysbyseba y lie trwy Gymdeithas Hysbys- ebol Porthmadog a'r Cylch wedi profi yn llwyddiant. Teimlwn yn ddioicbgar i Capt. Williams, Oakeley Arms Hotel, a Mr. Roberts, Shop Isaf, am weithreda dros y Gymdeithas.

Cyfarfodydd yFeibl Gymdoloo [ yn Mlaenau Ffestiniog- Nos Lan, yn Nghapel Bethesda, dech? cyfres o gyfa?dydd blynyddol y Gymde'?- uchod. Uywyddwyd gan y Parch D. M.A., gan yr hwn y cafwyd sylwadaa DOAA- o bwrpasol. Yr oedd nwn yn gyfarfod a 0 wedd newydd yn perthyn iddo trwy fed pM"'? G6beithluoedd wedi eu cynull i ganol y cap? ddatganu yn ystod y Rweithrediadau, a gwOOtbl ant hyny yn brydferth a swynol dros ben 0. do Ikweiniad Mr J. H. Jones. Syniad hapas oedd eu cael i'r cyfarfod. Nifer fec,ban oedd wedi dod yn nghyd o bobl mewn Oed chollodd yr absenolion wledd trwy arlos adtif,' Wed i Mr Thomas Williams, Dysgw]? ddarllen y Salm gyntaf, datganodd y p' Marchog Ieso," ac aeth Mr Williams i Datganodd y plant" Bagail Israel sydd ofa11lS a dilynwyd hwy g&Ð Mr W. J.Rowlaod5 Ysgrifenydd Cyffredinol medrus ac ymrodd?_' gyda darllen yr adroddiad am waith y C??. Gymdeithas yn y Dosbarth. Casglodd barth Fourcrosses a'r Rhiw ?45 12s 6c: HC?t? o 12/4: Dosbarth Bethania a Bethesda.? ? 14s Ic: lleihad o 7/4; Dosbarth Taoyg"? ?19 15s 4c. Cyfanswm o ?73 8s Hc: o 19/11. Cagliadau y Plant. ?10'15s 4c: o 12/7. Cyfanswm !Ieihad y casgMad,"? Pasiwyd i dderbyn yr adroddiad ac i  i'r Ysgrifenydd ar gynygiad Mr John Ho|^ Gwylfa, a chefnogia Mr D. W. Jones, 13etb' ania. Datganodd y plant "CoSo'r I?Ot  chafwyd anerchiad byw a tharawiadol g? Parch. A. Ifor Jones (A.), Caer, cynrychdl i y Fam Gymdeithas. Yr oedd g??' ddechreu i ddiolch i'r ardal ar ran Y ]Fo, Gymdeithas am y sel ar ffyddlondeb ddatlg'V wyd yn ystod y flwyddyn er y dirwasgiao °',? nachol oedd yn y He. ErmwynyP?' rhai nad oeddynt wedi cael y many?oo"??! weithrediau y Gymdeithas, gallai ddy'!1 yn agos i chwe' miliwn o gopiau o'r Bei" l?4 eu lledaenu yn ystod y flwyddyn ddiwedda* ?? Mawrth, a? agos i ddwy filiwn o hony&f Lioegr a Chymru, # Yr oedd gan y Gyoo?' ? naw cant o Feibl Gludwyr, y rhai oeddyD?? ffyddlon ac ymroddgar i'w gwaith 0  Gair Duw yn mhlith gwahadol genedio? I ddaear. Dioddefasant erledigaeth drOtO A' chreulawn trwy law yr Offeiriaid Pabaio 10 Peru maeddwyd hwy a gwnaed coelicertbol Beiblau oedd ganddynt. Yr oedd hefyd c chant o Feibl Wragedd o dan y GY]Mdeei bo" Gwaith y rhai hyny ydoedd dysgu I gwrogjj, y dwyrain yn Ngair Duw He aa oddefid i  ion eu dysgu. Yr oedd deugain mil  ?'? 1 yn cael clywed, darllen, ac egluro Gair "?? ffordd hono, a dysgid tua dwy fil yn y$ o honynt i allu darllen eu hunain.  rhenid Beiblau yn eu plith. Pan sefY'Ilwl Gymdeitbas tua chan' mlynadd yn 0 I i raevo haner cant o ieithoedd yr oedd y 13e' bl 010 argraffedig, ond y mae yn awr yn afg? $0 mewn 418 o ieithoedd. Cyfieithwyd e} 260 ieithoedd o'r newydd yn ystod y pe??"'?"?t6?« diweddaf, ac i chwe' iaith na bu eriof" diweddai, ac i chwe' iaith na bu ericed ?jp ysgrifen yn naencrol. Y fath ffaio*, rhoddi meddyliau Duw mewn iaith y tr 10 y bu mewn argraff ac ysgrifen! -? t11e lesu Grist a roddes yr ieithoedd hyD .pe? ysgrifen am y waith gyntaf erioed. Cyd?.;t?b!?tt y Gymdeithas Feiblau a holl GytO?-ce? Cenhadol y byd. CyBenwa Cymdeitb?, ? hadol Eglwys LIoegr, yr hon oedd Y fvvy""f ?10f, y byd, a 177 o ieithoedd; y Metbo?listial a y Wesleyaid, a 90 o ieithoedd; y iptes bytc'oa a 60 o ieithoedd; Cymdeithas Genba 0 Dio, dain a 56 o ieithoedd; a'r un modd CIO: deithasau Cenhadol eraill. Rhoddid 13I11.blop I bob Cenhadwr wrth fyned a!!ao, ac ?.ft!? rhai yn ddidraul i bob man He nad Oe ad to eisces. Yr oedd wedi cyhoeddi Fit, .ngy, go$O ac loan i iaith brodorion ar gyf&oiau 13fl 10,-0, Kasia, a gwerthid y cyfryw am nyrHcg J c$\\6ui Gwnaeth y Jlyfr Syrling" wrthydri y" ? t?' a throwyd Ilawer at y Gwaredwr. *yf 0 odd I Gymdeitnas ar ei cholled o naw mi?! V °? 0 yn y flwyddyn.ar y Beiblau, &c., a le 'd0 aeol 'd '0 Lloegr o Chymru yn unig gan eu bod Ya cotYi.o- mwy na'r hyn a geid am danynt. Yr 00 81;á hefyd yn cyhoeddi Beiblau i'r deillion Yo rolau. Costient 2/3 y gyfrol, ond g" ? hwy am swllt y gyfrol. Yr oe?d dyled bO yn fawr i'r Gymdeithas, ac anrhaetho' ? daioni a wnelai. Canodd Miss Kate,.koo i ?,,00 Dyma Feibl anwyl lesu," nes swYnO, Paw b?o Wedi talu y diolchiadau arferoL cy??? Mr Ifor Jones Feiblau hardd i'r P?",nt 0,ddfot wedi casglu 5/- ac uchod at y uy Wedi canu Dyma gariad fel y mor°ejj, weddwyd gan Mr Jones. ø Cynhaliwyd cyfarfod yn Ebeoe?'?? 1 Fawrth a Charmel BOS Fercher, pry Yt o,. erchwyd gan Mr Jones,

PENMAOHNO- I Y mae Miss Jones, Hirael Councif Bangor, wedi ei chymeradwyo gaD y ?' rø i fod yn Brif-feistres Ysgol Genediaet&o t p? machno. Y mae Miss Jones wedi b0<l blynedd yn athrawes yn yrYsol «0d»J mawr ganmolir hi fel athrawes iBU?'" ??yC? ? Iwyddianus gan y Brif-feistres. Bu t J3ø.øø: mlynedd yn y County School for G?s?' "p?? ac y mae Miss M. J. Mason, jJ feistres, yn tystio yn uchel am ei ?"?9? iadau addysgol. Mae yn dal tystys?;?<' Central Welsh Board mewn Lladi°» J30tØP1,¡ Arithmetic (Distinction), Mathematics, p?ot? (Distinction), a chymerodd Hoaoal 100 History. English LaDguae, Literature' p? j: and Semor Welsh. Y mae wedi bod flynejd yn y Bangor University, Ile y6a; basio Intermediate B.A. mewn Eng»s Wri and Botany. Ordinary B.A. mewo VogeliosP,I Latin, and Final Botany. ae wedi tystysgrifau mewn Drawing gan y R05 "LIDVVI' ing Society, ac hefyd mewn Drd a C'vv.0?1 of -I waitb. Sieryd Proff. R. L. AfC?ef ? pf0?? ) Of Education yn y Bangor U?ers?y ,? am dani, ac yn sicrhau dyfodol  fol RthrRwes fedrus, ? a