Y Rhedegydd

GVNOOR DINESIQ FFESTINIOG. P-  Y Cyngor uchod nos Wener, pryd yr "dd yQ bresenol: Mri Evan Jones (Cadeir- Yd4) 1 Cadwaladr Roberts (Is-gadeirydd), J. LlOyd Jones (hynaf), E. T. Pritchard, Wil- U4r? r4dwRrds, W. J. Rowlands, E. M. Owen -Zwm Jones David Williams, Hugh Jones, Ttnk Jones (Uan) David Davies, T. J. 4berts T. R. Davies. R. C. Jones, Edward 'cues (?le;c Cynorthwyol). George Davies f:)IYGYdd Iechydol), W. W. Jones (Cyfrif- ? ac E. L. Evans (R?eotwr Gwaith). divvJ1 cadarnhaa cofnodion y ddau Gyngor di\'Vedd 1 eadarnhau cofnodion y ddau Gyngor '4edd4f ?wd yn mlaen i ystyried Adroddikdan y yHgorau gyfarfu yn ystod y mis. h Mynwent y Llan. I  ?yHgor yn ystyried beth ellid ei viOqd gyda'r ddau dy a brynasant er mwyn caejyv wanegiad at y Fynwent uchod. Pa ? wanegiad at y Fynwent uchod. Pa Bn eu chwalu i gael y cerrig o honynt at vi d Swal derfyn, eu troi yn ystorfa, ynte eu feJitfisJ ? ynddynt, a fyddai oreu. Teim- ?tB?? oedd nemawr wasanaeth ellid cael o'r <%?-  yn y tai, ac nid oedd angen ystordy. G?-?°" gwal naw troedfedd i'w chodi yn eu 6t ? fuasai yn gwneyd i'r Cyngor geisio ten tiaid iddynt. a phasiwyd i'w cynyg th iieu ar osod i'w cyn-berchenogion am ?8aH ?°? 0 fwy 0 werth iddynt hwy nag i a?,! 0 fwy 0 wert^ iddynt hwy nag i ,{ ilg",r. y ^yDf?or awsrym jj^dwaladr Roberts a ofynodd pa bryd yrOtdd Y Swaith i gael ei wneyd ar y Fyn- eaeltia Yr oedd y tir wedi ei gael, a'r tai wedi ?e! 14 am danynt. Yr oedd brys mawr am gjgj y pethau hyny fisoedd yn ol pan y dywed- ? ?odau y Uan nad oedd dim He i gîJr lodau y Llan nad oedd dim He i tttw j ° newydd yn y Fynwent, ond yr oedd er jt6j wedi pasio heb i ddim gael ei wneyd dÏ\\> od ^'g°n 0 bobl fuasent yn falch 0 gael at fod d )gon o bobl fuasent yn falch o gael <8^. ° ° wai*h ou cwmpas.—Cadeirydd, t),. Sgwy, am Adroddiad y Meddyg yr ydym." --Ur- C Roberts, Y mae dvsgwyl garw am i P?ethy' n?neu'rpetharaU fod yn barod. Pa- ba ?a cheir tipyn o waith o'r Swyddfa yn lie? rb.1101 dysgwyl parhaus sydd yma. ?(?.ydd. "Fe ofynir am Adroddiad y 41?dyg er mwyn myned yn mlaen gyda'r p Addysg Gelfyddydol. I  y PwyUgor hwn amryw ^eitb a cby?wynwyd eu hadroddiad i'r *'? hystyried yn mheHach. Yr oedd y re fa dd (Mr. J. Cadwaladr) wedi rhoddi c??"°?Qwl o'r gwaith wnaed yn ystod y YddY'l yn yr Ysgolion nos, a dangosai y ^fl^ en Yn eglur nad oedd defnydd teilwng wedi ei ??" o'r ymdrech a'r draul yr awd iddynt er Wyn y bob I ieuangc, a phasiwyd i beidio cyllaj1 7 rhestrau y flwyddyn hon. Yr oedd emogau yr Athrawon yn unig yn cyraedd y ? s? 0 £105 17s 6c, tra nad oedd y fees dder- ty "IwYd at hyny ond ? 7s Oc. Yr oedd yr "Il EU'*AU yn ?440 12s 9c, yn gadael ??.am ?g?Q n? Mawrth 31 o ?254 Is 8c. DVM, 6l°dd- Mr. Cadwaladr yr ?20 cyflog 0"4 iddo fel Trefnydd. Nid dyma y tro Cyutaf Mdo wneyd hyny. C t-r oedd y Fyddin Leol yn defnyddio eiddo y Itor, a phasiwyd i anfon atynt pa delerau a ?yoeot ar y mater. t???yo wneyd ymholiadau gyda'r Ath- nyn nghylch yr Offer ynau pehhynol i'r Cyn„ er mwyn eu caei at eu gilydd yn ?ot? ? cyfrifon oedd ar y Uyfrau yn eu cylch. b_ Y Llyfrgell. I ?" PwyUgor a'r Is-bwyHgorau yn eistedd at, 7'4 weithiau yn ystod y mis a'r prif fater 0 d an SYIW ydoedd ceisio cynilo costau y Brif d%rll-"f. a Dar^en^a y Llan. Argymellent ad Y Llyfrgellydd i dalu am y Nwy a ddefn- r at wasanaeth teuluaidd a phedair punt {?? ??o ddefnyddir ganddo i'r un perwyl. lief Yd 'od Llyfrgellydd y Llan i gael ei dy ? ddire]3t ar yr amod iddo ofalu am !o i'r 8la0,Ydliad a'r ty. Golygid arbed yn ngoleuo y fci}|^Henfa gyda dodi lampau newyddion ?"M <?dodd Mr. D. Williams ddadl ar y ffig- ar':dYnYr a throwyd y mater yn ol. Golygid i',ad yn y Blaenau o ?5 16s 10c, yn gadael yr j?caO-gyfrif am y ddau sefydliad yn ?181 • Mabwysiadwyd yr Argymellion. A Yr Orsaf Dan. I ? Sy?e!!aiyPwylIgor trwy wyth pleidlais GQr yo chwech i fyned yn mlaen gyda chodi Yf ]D g. o dan Glogwyn Bwlchygwynt. Vytrj. 0 Goruchwyliwr Arglwydd Newborough ? h ?"ysa mai dau swllt y ffwyddyn fyddai yr ? y ?" ond na byddai ei Arglwydd- '?th yn gyfrifol am unrhyw ddamwam allai ?, ?"y?d trwy i geryg ddisgyn o'r clogwyn 4 Vtchbe11 y Ue.—Mr David Williams a ddy- ,ftd i'r He hwn gael ei gondemnio chwe'  01. ac eto wele yr un Pwyllgor yn ar- tftell ?eiiadu arno. Yr oedd ef o'r farn fod h? ?He ?yo hollo! beryglus, ac mai cydmarol ha *dd ????' cael tir at ?odi adeilad i'r amcan  ?°?8 heb ddewis y He mwyaf peryglus 0e3d j Y yr holl ardal. Cynygiai i'r mater gael ei ? ?? y ho!! ardal. Cynygiai i'r mater gae! Jonj;01 yn 01 i'w ai!-ystyried —Mr R. C. ???gefnogodd.—MrT. J. Roberts a ddy- vve? add ei fod yntau yn dal o'r uh fare am y ll,. Yr oedd yn ??wer rhy beryglus meddwl ladt, arno -Mr E. T. Pritchard, Yr ydym iaIu ?30 am y "e» a bydd raid talu &onny6nt ar hyd y Mynyddoedd. Y mae y ?-'° "?gon diogel gan na ddaeth dim 11awr o'r sydd uwchben y tai er's blynydd- 0. r cre'- gl-au sydd uwchben y tai er's biynydd- %dd '?er;"—Mr J. Cadwaladr, Y mae hyny fjr :gywi1'. Gwelais gerig wedi dod i !awr i ho}}' -Mr R. C. Jones, "Y mae y He yn hollo, ahyf1ens a chodiad iddo o'r ffordd. Y rQa, ^'g yno yn ei wneyd ynanhawdd tlw.lleyd P?odanypeiriant heb fyned i gost r4 '*r- Hefyd y mae yn amhosibl ffosu y He gan drain yn rhy uchel i hyny.Mr Huou J.0y 068 a ddywedodd, i'r Arolygydd fu i l^Wr 0 LIundain ddywyn private yn -6dyd erbyn y Ile. Ni wyddai a oedd wedi dywedyd hyjQy Yn ei adroddiad ali peidi o-Mr J. Lloyd loiiesa, ywed°dd i'r Arolygydd fyned gyda o wg y }}g? ? ni ddywedodd air yn 6i erbyn. Yr oeddynt wedi cael benthyg arian gan y Llywodraeth i godi adeilad ar y lie, ac yr oedd hyny yn ddigon i brofi fod y lie wedi ei gymeradwyo. Yr oedd yno lathehi lawer o ddyfoder, ac yr oedd yn gvvbl hawdd ffosu y lie Yr oedd yn hwyr symnd yn mlaen gyda'r gwaith gan fod y pibelli a'r Peiriant yn difetha o."eisiau cysgod uwch en penau.—Mr E. T. Pritchard a ofynodd a allent hwy symnd o'r lie hwn y cafwyd arian i godi adeilad arno.— Y Cadeirydd, Yr wyf yn ofni y bydd yn rhaid eynal Ymchwiliad arall cyn y gallwn. "—Cododd 9 eu dwylaw dros ail ystyried y mater, a 7 dros godi'r adeilad yn Bwlchgwynt. Y Dwfr. Yr oedd wyth troedfedd a thair modfedd 0 [ [ Ddwfr yn y Llun, Mehefin 2.-Gofynai Mr. G. Owen am gyflenwad dwfr i'w Motor Garriage yn Benar View, a phasiwyd i ofyn iddo pa rent oedd yn foddlawn dalu am y dwfr. Iechydol. Cymeradwywyd adroddiad y Pwyllgor yn cynwys adroddiadau y Swyddogion. Mr. G. Davies a adroddodd i 29 achos o glefydon gael eu Nhodi yn ystod y mis, yr oil ond un o'r Twymyn Coch, ar, gyfor 18 y mis cynt, a dim un yr un mis y llyneddf. Yr oedd trefniadau iechydol tri o dai yn High Street (142, 77, 104) yn ddiffygiol, a 1. Penybryn, Bethania. Pasiwyd i anfon rhybudd i'r perchenogion. Mr. E. L. Evans a adroddodd am gyflwr Ffyrdd y Dosbarth, ac am y gwaith oeddid wedi ei wneyd gyda'r Carthffosydd yn Adran 3 o'r cynllun Garthffosawl. Yr oedd amryw geingciau wedi eu cysylltu a'r Prif bibellau. Cyfarfyddodd Mr. Elias Williams a damwain wrth ddilyn ei orchwyl wrth y Felin Lechi, Yr oedd amryw yn gofyn am gael Cerig palmantu, a chydsyniwyd i wneyd y gwaith iddynt os talant am y cerig gOfynol. Cofrestrwyd 19 o enedigaethau yn mis Mai, ac 16 p Farwolaethau. Y Mynwentau. Eisteddodd yr Is-bwyllgor fu yn ystyried y trefniadau gyda'r ddau ofalant am y ddwy Fynwent gyhoeddus. Yn y Llan telid i'r Gofalwr 10/- am agor beddi newydd, 8/6 am ail agor, a 10/- os bydd gwaith ynddi, gyda 1/6 yn ychwanegol am waith ar ei chwr uchaf. Yn Bethesda teiid 12/6 am agor bedd newydd, a 10/- am ail agor bedd, Cwynid nad oedd y Gofalwr yn Bethesda yn newid ei ddillad pan fyddai claddu yno. Eglurodd yntau nad oedd yn gwneyd gwahaniaeth yn hyny rhwng tlawd na chyfoethog, ac yn ami byddai angen am iddo fyned i'r bedd ychydig fynudau cyn y cynhebryngau, ac felly faeddu ei ddilled.- Pasiwyd i'r trefniadau presenol barhau gyda'r ddau Ofalwr. Mr. Cadwaladr Roberts a ofynodd beth a wnaed i ddiogelu ochr y ffordd wrth Llyn Ty'nffordd, Maentwrog. Galwodd y Treng- holydd sylw at y lle pan foddodd dyn ynddo. Pasiwyd i'r Rheolwr Gwaith adrodd ar y lie, a chyflwyno amcangyfrif o'r draul i wneyd y He yn ddiogel. Arianol. I Pasiwyd i dalu bilian, cyflogau, &c., yn gwneyd cyfanswm o £ 517 19s 8c. Derbyn- iwyd o wahauol ffynonellau yn ystod y mis £ 461 19s Oc, Dyled yn yr Ariandy xt,2194 9s 3c. Pasiwyd i ofyn am gynygion am argraffu 500 o'r Rheolau Sefydlog yn Gymraeg a Seisneg. Yr oedd Mrs. Davies, gynt o Llythyrdy, Tanygrisiau, wedi bod o Baen y Pwyllgor yn cwyno am y gost fawr roddwyd ar y lie. Yr oedd wedi talu £ 10, ac yr oedd yn aros el 0 12s lOc. Hefyd cwynai iddi gael bill am drethi dwy flynedd tra mai un oedd yn ddyled- us, ond nis gallai gael y dangosiad ac nis gwyddai He yr oedd.-Pasiwyd i Mr. Evans ac Aelodau y Rhanbarth fyned i olwg y lie, asbod Mrs. Davies i wneyd pob ymdrech i gael hyd i'r dangosiad ei bod wedi talu y dreth fel y dywedai. Yr oedd llythyr wedi dod oddiwrth yr Arch- wiliwr yn nghylch y cyfrifon, a phasiwyd i'r Clerc anfon llythyr at Mr. Evan Roberts yn unol a'r copi a dynodd allan.—Mr. Hugh Jones a ofynodd paham na fuasai llythyr mor bwysig ag eiddo yr Auditor yn argraffedig fel llythyrau eraill yn y cofnodion argraffedig,- Cadeirydd^ Nid ydym yn arferol ag argraffu Adroddiadyr Auditor na'i ddodiyn y cofnod- ion."—Mr. Hugh Jones, "Nid ydym yn arfer- ol a chael y cofnodion yn argraffedig ytfei ffurf bresenol ond er's ychydig amser. Yr wyf yn cynyg i'r IIythyr gael ei ddarllen, Dylai ei gynwys gael ei wneyd yn hysbys mewn Cyngor Cyhoeddus."—Mr. R. C. Jones a gefnogodd. Cododd Mri Hugh Jones, R. C. Jones, D. Williams a C. Roberts eu dwy- law dros ddarllen y llythyr. Ni roddwyd yr ochr arall i bleidlais. Mr. J. Cadwaladr a alwodd sylw fod dwy adran perthynol i'r Cyngor yn gwano mwy nag oedd wedi ei ddarparu iddynt yn yr amcan- gyfrifau. Dylent oll ofalu am gadw o fewn y terfynau neu byddent mewn anhawsderau ar derfyn y flwyddyn. Yr oedd y Cwmni Yswiriol yn ymwrthod a bod yn gyfrifol am unrhyw ddiffygion yn nghyfrifon y diweddar W. P. Owen, Cyn- drethgasglydd y Cyngor. Cyfarwyddwyd y Clerc i ateb y llythyr. Gwrthodwyd gosod y Neuadd i Mr. John E. Bond am bedair wythnos yn Awst yn ol J,4 yr wythnos at wneyd Arddangosiad o Cine- matograph. I Toll-borth Penygob. I Yn unol a chais o Porthmadoc penodwyd Mri. Owen Jones ac E. M. Owen i gynrych- ioli y Cyngor mewn Cynhadledd i geisio di- ddyniu y Tollborth uchoa. I Y Cyngor a'r Fasnach Fcddwol. Mr. G. J. Williams, Ysgrifenydd y Gym- deithas Ddirwestol a anfonodd lythyr ar ran y Gymdeithas yn datgan anghymeradwy- aeth llwyr i waith y Cyngor yn rhoddi ben- thyg cadeiriau perthynol i'r trethdalwyr o'r Neuadd at wasanaeth y Commercial Hotel y Sulgwyn. Credent fod mwyafrif mawr o'r Trethdalwyr yn condemnio hyny gan fod y Cyngor trwy y weithred yn rhoddi cefnogaeth i fasnach yir oeddyn gwneyd pob ymdrech i leihau ei dylanwad yn yr ardal. -Mr. David Williams a gynygiodd fod y Pwyllgor Arianol yn gwneyd ymc'hwiliad Ilawn i'r mater. Yr oedd yn gywilydd i'r peth gymeryd lie, ac eiddo y trethdalwyr gael ei roddi at wasanaeth o'rfath.—Mr. Hugh Jones a gefnogodd.-Mr. E. T. Pritchard, "Dylai gael ei wneyd yn hollol glir na roddodd y Cyngor awdurdod o gwbl i'r cadeiriau fyned yn fenthyg. Cadeirydd, Naddo. Ni fu y peth o flaen y Cyngor o gwbl."—Mr. E. T. Pritchard, Pwy roddodd eu benthyg ynte ? Ni awdurdodwyd neb i wneyd hyny gan y Cyngor."—Mr. John Cadwaladr, Ond yr ydym ni yn gyfrifol gan nad pwy wnaeth hyny ar ein rhan."—Pasiwyd i'r pwyllgor wneyd ymchwiliad.

Yr EISTEDDFOD GENEDLAETUOLj Cynhaliwyd yr Wyl Genedlaethol eleni yn Llundain ar hyd yr wythnos ddiweddaf, a gan- lyn oedd y dyfarniadau Canu penillion gyda'r delyn, parti o bedwar, dan 16eg oed, gwobr 4p. J. Williams,sOwen J. Williams (Lerpwl), Freda Williams, a Cerid- wen Williams, Birkenhead. Myfyrdraeth, gwobr lOp. W. J. Gruffydd, Tongynlais (Bethel gynt). Drama fer, gwobr lOp. Mr. T. O. Jones (Gwynfor), Caernarfon. Cyfieithiad o'r Saesneg i'r Gymraeg gwobr 5p. Parch. Tecwyn Evans, B.A., Felinheli, a Mr. E. Morgan Jttumphreys, Swyddfa'r "Genedl," CaernarfW, yn gyfar- tal. Pedwarawd, 4p. 1, Mri. a Misses Thomas, Hackney. Cywydd, gwobr 7p. 1, Alafon. Traethawd. Cymry yn Rhyfel y Rhosyn- au," gwobr 30p. Mri W. J. Griffith a Myrddin Evans, Caerdydd. Cyfansoddiadau cerddorol, gwobr, 5p. Mr. E. T. Davies, F.R.C.O., Merthyr Tyd- m. Pedwarawd, gwobr 5p. Mr David Chubb a'i barti. Unawd tenor, gwobr 5p. Mr. Tom Dunnell, Pentre, Ystrad. Unawd mezzo-soprano, gwobr 3p. Elizabeth Hall, Burry Port. ADRAN CELF. I Group in plaster, gwobr 15p a medal; 2il, 5p. 1, J. H. Malcolm, Lerpwl. Plaster model, gwobr laf, 8p ail, 2p. 1. Mr. W. Pierce Roberts, Hoole, Caer; 2, Mr. H. E. Bennett, Aerefair. Plaster model, gwobr 5p. Mr T, Wedmore, Bristol. Plaster model, gwobr laf, 8p ail, 2p. 1, Mr. W. Pierce Roberts, Hoole; 2, Miss Gwendolen Williams, Y Ficerdy, Notting- ham. Cyfieithiad o'r Ffrancaeg i'r Gymraeg, gwobr 5p. Mr. Llew. Hughes, Kent Road, Llundain. Datganu ckneuon gwerin (anghyhoedd- edig), gwobr 5p. Miss Cordelia Rees, Llan- dudno. u Llandscape in oil (gwobr laf, 8p; 2il, 2p. 1, Alfred Oliver, Capel Curig 2, MrsGirardot Tougham, Surrey. Landscape in water-colour, gwobr laf, 8p; 2il, 2p. 1, Miss C. Lilian Shepherd, Fulham; 2, Miss Richards, Penzancer Study of head, gwobr laf, 5p 2il, 2p. 1, Margaret Williams, Barry 2, O. M. Lloyd, Cheadle, Hulme. Painting in water-colour, gwobr laf, 5p; 2il, 2p. 1, Cliflord Morgan, Ebbw Vale; 2, Oliv- er Thomas, Stockton-on Tees. Plaster model of a study of a head, gwobr laf, 8p; 2il, 2p. 1, W. P. Roberts; 2, Miss L. G. Williams, Leesbury Vicarage, Nottingham. Hysbyslen, gwobr 5p, W. P. Roberts, Hoole, Caer. Englyn, Cenin Pedr" (89 o ymgeiswyr). Neb yn deilwng. Hir-a-Thoddaid, gwobr lOp. Eifion Wyn, Porthmadog. Cyfansoddiad Cerddorol, gwobr 5p. Henry Challet, Munich. Can i Denor. Neb yn deilwng. Traethawd, Bywyd a gwaith y Myddleton- iaid," gwobr 25p. D. R. Jones, Ffestiniog, a W. J. Griffith, Ysgol Sirol, Caerdydd, yn gyfartal. Unawd ary delyn droedawl, gwobr 3p. Tudor Powell, Pontypridd, a Taliesyn Merfyn Morgan, yn gydradd. Unawd Contralto, gwobr 3p. Mrs. Spry, Caerdydd. Deuawd Soprano a Contralto, gwobr 4p. Miss Madge Baker a Miss Eva Phyllis Jones, East Croydon. Unawd Bass, gwobr 3p. D. Aeron Parry, New Tredegar. Rbestr o ddarluniau a gweithiau eelfyddydol ereill, yn Llundain, gan Gymru, neu yn dal perthynas a Chymru, gwobr 25p a thlws yr Eisteddfod. Morgan Jones. Traethawd, Casgliad o enwau lleoedd yn Sir Fflint," gwobr lOp. Parch. D. D. Wil- liams, Manceinion. Casgliad o Len-Gwerin Sir Faesyfed. gwobr lOp. Mr. D. Cynon Davies.Aberdar. Unawd Baritone, gwobr 3p. Mr. Powell Edwards, Rhosllanerchrugog, II Unawd ar y Crwth, gwobr 3p. Miss Tilley Thomas, Ton, Peritre. Coloren o Addurnwe, gwobr lp. Miss Kate Williams, Rose Hill. Caernarfon. Taenlen gwely, gwobr 5p; 2il, lp. Mary Powell, Mynwy; 2il, Eliza Evans, Serpentine road, Liscard. Unawd ar yr Organ, gwobr 3p. R. J. Jones, Penarth. Baled, Owain lawgoch," gwobr 5p. Parch. E. Wynn Roberts, Manceinion. Penillion, Calan Gauaf," gwobr 5p. Bryn- fab, Pontypridd. Morthwyl drws mewn unrhyw fetel, gwobr 2p. Edward Cartwright, Nannerch. Canwyllbren-copr neu bres, ail wobr a lp. E. Thomas, Morriston, a Jonathan Thomas, Gwrecsam. Stol Haiarn, gwobr 4p. 0. J. Jones, Ful- ham. Llidiart gardd o Haiarn, gwobrau 6p, 3p, a lp. 1, Edward Cartwright, Nanerch 2, D. J. Williams, Bontnewydd; 3, J. Roberts, Gwrecsam. Chwech o ddarluniau Iliwiedig o blanhigion a blodau, gwobr laf, 2p; 2il, lp. 1, David Watkins, Llanfairfechan; 2, Roberts, Gwrecsam. Cadair Dderw ar gyfer y Cadeirio, 15p a thlws, Mr. David Thomas, Aberdar. Cist dderw, prif wobr 2p, ail, lp. Mr E. Wyberg, Ellesmere; 2, Mr D. Cure, Caer- fyrddin. Tair llwy bren, lp. Mri E. R. Jones, Llan- brynmair, a Thomas Williams, Felin Bach. Ymenyn nodydd, lp. Mr D. Cure, Caer- fyrddin. Ymyl gerfiedig i ddrych, prif wobr 8p, ail 2p. 1, Mr Thomas, Aberdar; 2. Mr D. Cure, Caerfyrddin. Bugeilgerdd ar fesur tri thrawiad, gwobr lOp Brynfab, Pontypridd (haner y wobr). Telenegion, 7p. Mr W. Evans, Rhydychain. Canu gyda'r tannau, 2p. Ehedydd Alaw, Llangefni. Parti Madrigal, 30 i 40 o leisiau, gwobr 15p. Liverpool Glee and Madrigal Society. Unawd Soprano, 3p, Mrs Edith Gunter Wil- liams, Abertillery. Traethawd, "Carolwyr a Charolau Cymreig." gwobr lOp. Neb yn deilwng. Pedwarawd, 5p, y brodyr Lewis, Bootle (Llanberis gynt). Nofel Hanesyddol, 25p, dyfarnwyd 15p i Mr E. Morgan Humphreys, Swyddfa'r Genedl," Caernarfon. Pedwarawd Offerynol, gwobr 5p, Parti Miss Grace Morgan, Caerdydd, Unawd ar y delyn deir-rhes, 5p, Nancy Rich- ards, Penbont Fawr. Adroddiad, 2p, Tom Davies, Bangor. Traethawd Bywyd Cymdeithasol y Mabin- ogion," gwobr 20p, Mr W. O. Lester Smith, Caer, a Mary R. Williams, Paris (gynt o Aber- ystwyth. Cynllun o dy at y manddaliadau, gwobr lOp, G. S. T. Stemp, Casnewydd. Chwech o ddarluniau amlinellol oddiwrth natur o blanhigion a blodau, 2p; ail, Ip. 1, W. F. Lloyd, Caerfyrddin; 2, David Watkin, Llanfechan. Y GORON. I Y testyn oeddyr Arglwydd Rhys," a'r wobr yn 20p a Choron Arian. Y beirniaid oeddynt y Parchn R. Silyn Roberts, a Ben Davies, Ystalfera. Bardd Coronog y flwyddyn hon yw Mr W. J. Gruffudd, M.A., Prif Ysgol, Caer- dydd, ond genedigol o Bethel. Caernarfon. Y mae Mr W. J. Gruffudd yn fardd ac ysgolor adnabyddus, ac addysgwyd ef yn Ysgol Sirol Caernarfon. Yn Eisteddfod Genedlaethol Bangor, 1902, efe oedd yr ail ar y goron, Y mae wedi cyhoeddi dwy gyfrol o fardnoniaeth a chasgliad o gywyddau. Ar hyn o bryd y mae'n ddarlithydd yn Mhrif Ysgol Caerdydd. Y GADAIR. Testyn yr awdl eleni oedd Gwlad y Bryniau." Cynygid gwobr o 20p a chadair dderw gerfiedig am awdl heb fod dros 600 llinell. Y beirniaid oedd yr Athro J. Morris Jones, Bangor, a'r Parch. J. J. Williams, Pentre (bardd cadeiriol Caernarfon a Llan- gollen) Yr oedd un a'r hugain wedi cystadlu, ond anfonodd un, ohonynt awdl Saesneg i'r gys- tadleuaeth. Y goreu oedd Hiraethus," sef Mr. T. Gwynn Jones, Swyddfa'r "Genedl." Caer- narfon. Y CORAU. J PRIF GYSTADLEUAETH :—Y darnau cys- tadleuol eleni oeddynt Come, ye daughters (Bach); (b) "The Tempest" (Cornelius) (c) "Cwsg, filwr. cwsg" (J. H. Roberts); a'r wobr oedd 150p i'r cyntaf, a^50p i'r ail. Daeth chwe' cor yn mlaen, a safent fel y canlyn o ran rhif y marciau allan o 300 posibl :-Carnarfon. 273 Llanelli, 243 Caerdydd, 236; Rhymni Gwent 220; Pen- broke Dock, 213; Rhymni, 200. Felly aeth y wobr gyntaf i Caernarfon, a'r ail i Llanelli. AIL GYSTADLEUAETH :—Y darnau eystad- leuol oeddynt "Oh, Snatch me Swifft (Dr. Callcott), heb gyfeiliant; 2, Yr Arglwydd: yw fy Mugail (Harry Evans). Enilliodd y corau fel y canlyn allan o 220 o farciau:—Southport, 121; Willesden, 175 Cefnmawr, 160; Briton Ferry, 158; Nantile, 150; Colesford, 150; Pentre a Treorci, 146; Portsmouth, 140 Fisbgard Bay, 130 Skiwen, 125 :—Southport yn gyntaf, Willesden yn ail, a Cefnmawr, yn drydydd. Enillodd Nantile y gini am drefnusrwydd yn dod i'r llwyfan. CORAU MERCHED. I Y darnau cystadleuol oeddynt, (a) The Spanish Gipsy Girl" (Lassen) (b) "Souud Sleep" (R. Vaughan Williams) (c) "The Skylark" (J. E. McLean). Y wobr gyntaf oedd 25p, ar ail lOp. Enillasantymarciau canlynol o 229 :—Gitana, Birkenhead, 195 Barrow, 191; Chelsea, 175; Bangor, 173; Llanbradach, 163 Troedyrhiw, 152 Moel- wyn, 150; Pontypridd, 145. Enillodd Chel- sey y gini am drefnusrwydd yn myned ar y llwyfan. I CORAU MEIBION. l Y darnau cystadleuol oeddynt--(u) Fair Semele's high-born Son" (Mendelssohn), (b) It The Reveille" (Elgar), (c) 0. Peaceful Night" (Edward German). Y ddau ddiweddaf heb gyfeiliant. Y wobr gyntaf oedd 75p, a'r ail 25p, a gini i'r arweinydd drefna'i gorgyntaf ar y llwyfan. Enillasant fel y canlyn:— Dowlais, 279; Abertawe, 256; Newcastle, 243 Bargoed-Teifi, 226; Mid-Rhondda, 222; Ebenezer (Abertawe), 220; Lanelly, 195; Maesteg, 192. Dowlais yn gyntaf, Abertawe yn ail, a'r gini i Bargoed, ¡ NODIADAU. Wrth gyfeirio at y safle arianol, dy wedodd Mr. Vincent Evans mai gwaith anhawdd oedd rhedeg Eisteddfod yn Llundain yn ystod ras- Ascot, ond yr oedd yn falch o gael dweyd eu bod ya abl i glirio'r treuliau. Amcangyfrifir fod y costau tua 3,500p., a'r derbyniadau tua 3,650p. Y mae clywed i'r Wyl gadw ei phen niewn ystyr arianol yn beth dymunol. Cafodd gryn lawer o gynorthwy i wneyd hyn trwy waith y Beirniaid yn atal gwobrwyon ar gynifer o bethau. Gyda llaw, paham y rhaid atal y gwobrwyon gynygir gan y Gymdeithas eilw ei hun yn "Gymdeithas yr Eisteddfod Genedl- aethol ?" Gwneir hyn o flwyddyn i flwyddyn, a dylid cael esboniad ar y peth bellach. Llawenydd i ni fel Gogleddwyr oedd gweled y prif wobrwyon yn dod yma. Cor Caernar- fon yn fuddugol yn y brif gystadleuaeth, a Chefnmawr yn drydydd yn yr ail gystadleu- aeth. A dyna Mr. T. Gwynn Jones, Caernar- fod yn enill y gadair; Mr. W. J. Griffith, B.A. (Bethel gynt) yn enill y goron, y Fyfyrdraeth, ac yn gyd-fuddugol ar y ddau brif draethawd. Hefyd Mr. D. R. Jones, Blaenau Ffestiniog, yn gydfuddugol ar Draethawd. Tra yn llongyfarch fel hyn raid i ni gael datgan ein gofid am na chawsom weled rhagor o wobrau yn dod i'r Cylch agosaf atom. Mr. D. R. Jones a Mr. Oliver, Capel Curig yw yr unig dda y sylwasom ar eu henwau yn mhlith y gorchfygwyr, Er cael urddasolion a gwyr blaenaf y deyrnas yn Llywyddion, a'r Arweinyddion goreu a W:Idwn fel cenedl i gario y gweithrediadau yn mlaen, cwyno digymysg a glywsom oblegid diffyg yn y trefniadau, ac mai hon oedd yr Eisteddfod fwyaf an-Eisteddfodol gynhaliwyd oddiar ail gychwyniad yr Wyl Genedlaethol. Ofnwn yn fawr fod y sefydliad yn colli ei nodweddion Cymreig, ac yn myned yn fwy o Arddangosfa Leol a Phersonol nag ydyw o Athrofa talent.

YSGOLDY LLENYRCH. At Olygydd y RHEDEGYDD." Anwyl Syr.—Mae amryw o garedigion yr achos wedi anfon rhoddion sylweddol tuagst gynorthwyo adgyweirio ac adnewyddu Ysgoldy Llenyrch, o gylch Trawsfynydd, Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog, &c, a byddaf ddiolchgar cs caniatewch roddi enwau talfyredig y cyfraowyr yn y rhifyn nesaf o'r papur, sef yr enau canlynol: Ed. E., 5/ Wm. P., 4/ W. M. W., 2/6; R. O. R.,1/ Mr a Mrs T.J.R„ 10/- T. R. E., 2/6; W.O. 5/ Mrs C. W., 5/ W. J. R., 2/6; R. P. H.. 1/6; W. P. E.. 2/6 W. E., 2/6; W. W. J., 2/6; 0. J., fl; G. G. W., 5/ W. T. J., 2/6; J. R. J., 2/6; E. W., 1 RtW.,5/ E. LI,, 2/6; W. W.,2/ H. T. 0., 21-; Ed G., 5/ Rd W., 2/ W. Rd., 2/6. Gyda'r rbai hyn, y mae amryw o frodyr a chwiorydd o'r lie wedi helpu yr ychydig Fethodistiaid yn Llenyrch, ac wedi casglu yn mhlith eu gilydd dros £ 8, Ond y mae yn aros. eto oddeutu f-10. Byddai yn sirioldeb mawr. i'r gynulleidfa yn Llenyrch i gael ychydig gyn-l orthwy eto oddiwrth gyfeillion y tu allan. Fel "aohos," y mae y lleiaf a'r gwatiaf yn y Cyfar- fod Misol, a rhoddodd Cyfarfod Dosbarth Ffestiniog arnaf fi i dderbyn pob rhoddion tuagat symud ymaith y baich. Mae'n debyg y gwel y cyfeillion sydd yn cydymdeimlo a'r chwaer fechan yn Llenyrch ryw ffordd i anfon eu mån roddion. Gyda diolch i chwi ymlaen llaw am yr hynawsedd i hysbysu hyn trwy eich papur.—Gorphwysaf anwyl Syr, Yr eiddoch, &c., Gwyndy, Maentwrog. H. ELLIS,

Yr "American Jubilee Singers." Y mae Daniel Wellington Brown, a osodir allan fel "Perchenog yr American Jubilee Singers wedi gwneyd cais am Archeb y Llys i atal Benjamin S. Morse a William Findley i ymddangos ar y llwyfanau i ganu ond Y-P-, ei wasanaeth ef. Yn Llys Manddyledion y Rhyl y gwnaed y cais, a dy wedodd iddo ddwyn y cantorion duon drosodd o America i'w was- anaethu ef am dymor 1909, ond yr oeddynt wedi ei adael heb rybudd, ac yn ymddangos yn awr yn Manceinion. Yr oedd hefyd am hawlio haner can' punt c iawn ganddynt yn y Llys gynhelid yn Wyddgrug y mis nesaf.—Gwrthod- odd y Barnwr Syr G. S, Baker a gwneyd yr archeb am nad oedd dim yn y cytundeb yn dywedyd pa bryd yr oedd "tymor 1909 yn yn dechreu na diweddu.

MAENTWROG. Y DtFFYG TREULIAD.—Mynwch gael Potel ar unwaith o DR. WOOD'S REMEDY at y Diffyg Treulipd. Nid oes dim gwell i'w gael at yr afiechyd hwn. I'w gael gan Hugh Jones, Medical Hall, Blaenau Ffestiniog.