Y Rhedegydd

Llyfrau Newydd. I Dyma restr y Llyfrau Newydd (Class A.) a I chwanegwyd at gasgliad rhagorol ein Llyfrgell Gyhoeddus yn ystod y flwyddyn THEOLOGY (DUWINYDDIAETH.) I The Ten Commandments (Dr. R. W. Dale), Christian Doctrine do. Essays and Addresses do. The Jewish Temple and the Christian Church (Dr. R, W. Dale). Inspiration of our Faith (Dr. J. Watson). Life of the Master do. Doctrine of Grace do. Last Sheaves (Dr, A. Maclaren). Triumphant Certainties do. Paul's Prayers & other Sermons do. The Unchanging Christ do. Veni Creator (Bishop Moule). Colossian Studies do. Philippian Studies do. The Magnetism of Christ (John Smith). Biblical & Literary Essays (A. B. Davidson). The Evangelistic Note (W. J. Dawson). Relics of primeval Life do. The Death of Christ (D. J. Denney). Apostolic Optimism (J. H. Jowett). The Epistles of St. Peter do. The forgiveness of Sins, &c. (G. A. Smith). Christian faith in an age of Science (W. N. Rice). Erasmus and other Essays (Marcus Dods). The Bible, its Origin, and Nature do. Flood tide Sunday evening in a City Pulpits by G. H. Morrisson. The Cross in Modern Life (G. H. Green- hough). Faith perplexities (R. J. Drummond). Lines defence of the Biblical Revelation, by D. S. Marcoliouth. God image in Man (Dr, T. Oor), The Self Interpretation of Christ, by G. S. Streatfleld. The God of the Frail (T, G. Selby). The Christology of Jesus (J. Stalker). The Gospel according to St. Paul, by W. P. Bu-Bose Christian Theology in Outline (W. A. Brown) The Authority of Christ (D. W. Forrest). Foundation truths of the Scripture (J. Laid- law). Times of Christ (L. A. Muirhead). What about the New Theology (W. L. Walker). Outlines of the Life of Christ (W. Sanday). The Days of his flesh (David Smith). Pilgrims Hospice do. Ritschlian Theology (A. E. Garvice). Justification and Reconciliation (A. Ritschl). The Spiritual principles of the Atonement. Representative Men of the Bible (2 vols). G. Matheson.

PHOTO BY MR. W. J. ROBERTS.] I

TYNGED ALARUS HARRY B. I WILLIAMS. Bachgen o Ffestiniog yn cael ei la-dell mewn Chwarei yn. Bangor, Pa. Ymddangosodd yr ysgrif ganlynol yn y "Drych" Rhagfyr 31, 1908, gan Gwilym Glan Conwy, gyda dymuniad, fel y gwelir, am i ni ei chyhoeddi:—" Bangor, Pa., Rhagfyr 28,—Am un o'r gloch prydnawn yr 22ain taenwyd y newydd drwy yr holl gymydogoeth fod y brawd Harry B. Williams, sydd a'i ddarlun uchod, wedi cyfarfod a'i ddiwedd yn chwarel y Columbia, Bangor. Daeth y brawd ieuanc hwn i'r wlad hon tua blwyddyn a baner yn ol, o Ffestiniog, a bu yn dilyn ei alwedigaeth fel creigiwr yn y chwarel a enwyd am beth amser, yn fawr ei barch gan y meistriaid a'i gyd- weithwyr ac yr oedd derbyn y newydd am ei farwolaeth yn ergyd drom i'w luaws gyfeillion. Er mwyn ei rieni a'i frodyr yn Ffestiniog fe geisiaf roddi y manylion mor gywir ag y gallaf, heb ychwanegu na thynu dim oddiwrthynt. Yr wyf yn deall fod y brawd anffortunus gydag eraill o'i gydweithwyr yn dilyn eu galw- edig&eth raewn un rhan o'r chwarei, tra yr oedd nifer o Italiaid yn tynu brig oddeutu 20 troedfedd uwch eu penau. Yr oedd pmaen mawr ar yr ymyl a cheisiodd yr Italiaid ei dynu i mewn heb gymaint a rhoddi rhybadd o gwbl i'r rhai hyny oedd islaw i gilio ymaith. Coll- asant eu gafael o hono, a disgynodd y maen ar ben Henry anwyl gan ei ladd yn y fan. Barn y gymydogaeth ydyw fod diofalwch mawr wedi cymeryd lie yn nglyn a'r aragylchiad pruddaidd yma, ac y dylai rhywun fod yn gyfrifol am hyny. Codwyd ei gorff o'r dyfnder i'r lan, i arcs i'r crwner ddyfod aq wedi iddo ddyfod cymerodd olwg ar y IIe, 'a chroesholodd rai tystion, yna dychwelwyd rheithfarn (fel arfer) ddarfod i'r ymadawedig gyfarfod a damwain angeuol trwy i faen âdisgyn ar ei ben ond nid ydym o'r un farn o lawer, a gobeithiaf na fydd i'r achos farw yn y fan yma, serch fod y cwmni wedi talu costau y gladdedigaeth. Na, fechgyn Ffestiniog, fe ddylid gwneyd ymchwiliad mwy manwl i'r achos, Mynwch gyfkuvnder a chware teg i'r ymadawedig a'i deulu, y rhai erbyn heddyw sydd yn galaru. Mab ydoedd yr ymadawedig i Mr. a Mrs. Benjamin Williams, 195, Manod Road, Blaecau Ffestiniog, G. C. ac heblaw rhieni y mae iddo bedwar brawd yn yr un lie. Yr oedd Mr. Williams yn gymeriad tawel, gwastad ac add- fwyn, a'i holl fuchedd yn ddilychwin; ac er mai byr fu ei dymor yn y wlad, yr oedd wedi enill cyfeillion lawer yn y capel ac yn y pentref Gellir dyweyd iddo gofio ei Greawdwr yn nyddian oi ieuengtyd. Machludodd haul ei fywyd yn anamserol, pan nad oedd ond 27 oed. Yr oedd yn un o'r cymeriadau gloewaf a mwyaf addawol a ddaeth i dref Bangor. Yr oedd ei rodiad a'i fuchedd y fath y dylai meibion a merched y gymdogaeth eu hefelychu. Bydded i Ffestiniog godi Ilawer eto o'r un dosbarth, a brithed Duw ein gwlad a chymeriadau mor ddysglaer. Y nos Sadwrn olaf cyn ei ymadawiad a'r fuchedd hon yr oedd wedi darbod ar gyfer y dyfodol, a byny drwy ymuno a'r Gwir Iforiaid, ond derbyniodd frysneges o'r nefoedd ar aden- ,ydd y mellt yn galw arno ddod adref at y dyrfa fawr ddirifedi i gymeryd rhan o'r wledd ddydd Nadolig. Prydnawn ddydd Nadolig hebryng- wyd ei weddillion marwol i dy ei hir gartref yn mynwent y lie. Yr oedd tyrfa luosog wedi dod yn nghyd i dalu y gymwynas olaf iddo, ac iaith eu calonau yn bedyddio ei orweddle, a'r archgludwyr oil yn gyfeillion mynwesol iddo o Ffestiniog yn gollwng dyfroedd o ffynhonau eu heneidiau ar ei arch wrth ei gollwng yn araf i fynwes daear estron wlad. Duw a fyddo yn nodded i'w anwyl rieni a'i frodyr yn Ffestiniog. Byddwn yn ddiolchgar i r RHEDEGYDD am gofnodi yr uchod. II

BWRDD Y GWARCHEIDWAID, PENRHYNDEUDRAETH. Dydd Mawrth diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr. Owen Jones. cynhaliwyd yr uchod yn y Tylotty, ac yr oedd hefyd yn bresenol Mri. W. Jones, Richard Williams, Richard Roberts, William Williams, W. W. Morris, E. Fowden Jones, William Williams (Tryws- fynydd), R. W. Vaughan, David Pugh, D. Tegid Jones, Robert Richards, John Roberts (Trawsfynydd) Owen Evans, John Pierce, John Roberts (Talsarnau), E. Llewellyn Cadben Morgan Jones, John Pritchard, John Wilriams, Owen Lewis, Mrs. Lucy Casson, Morgan Roberts, Dr. J. R. Jones (Meddyg), Richard Parry, William Thomas, a J. R. Jones (Swyddogion Elusenol), D. J. Jones (Meistr y Ty), Thomas Roberts (Clerc), a David Jones (Clerc cynorthwyoI). Y Ty. lonawr 1, daeth George Whitehead, Tramp i'r Ty yn wael trwy archeb Mr. W. Thomas. Yr uo dyddiad daeth Edward Jackson, i' r Ty trwy archeb Dr. J. R. Jones ac aeth allan ar y 6ed, o lonawr. lonawr 1, daeth Elizabeth Bunford, a'i thri phlentyn i'r Ty trwy archeb Mr. W. Thomas. lonawr 4, aeth William Lewis, llongwr o Portmadoc, allan o'r Ty ar ei gais ei hun. lonawr 7, daeth John Mortley, Tramp, i'r Ty trwy archeb Dr. J. R. Jones, am ei fod yn wael ar y ffordd, ac aeth allan ar yr lleg. Yr wythnos cyn y ddiweddaf, anfonodd Mrs. Roberts, Gardens, Tanybwlch, lawer o lyfrau i'r tlodion, a diolchodd y Bwrdd iddi. Hefyd diolchwyd i'r Parch. J. Hughes, Ficer, Penrhyn, am bregethu yn y Ty lonawr 5 ac hefyd i Mr. R. O. Jones, Cyfreithiwr, Ffestiniog, am ddau bwys o Dybacco a 150 o oranges i'r tlodion. Yn y Ty 93, ar gyfer 88 yr un adeg y llynedd. Yr oedd y Meistr yn gofyn am werth £ 78 3s 8c o fwydydd ar gyfer y Ty am bedair wythnos, a phasiwyd hyny. -11 Arianol. Talwya anan yn ystod y ddwy wythnos ddi- weddaf fel y canlyn :-Dosbarth Tremadog, £ 79 10s Oc Ffestiniog, £118 2s 6c; Deudraeth £ 71.13s 6c. Cyfanswm £ 259 6s 0c o'i gyfer- bynu a £ 243 17s 5c yr adeg cyferbyniol y Ilyn- edd ac yr oedd eisiau £ 271 ar gyfer y ddwy wythnos nesaf. Yr oedd £ 792 4s 4c o arian yn yr Ariandy Ionawr 11, yn ffafr y Bwrdd. Y Meibion heb Dalu. I Gofynai gwraig weddw o Maenofferen, Blaenau Ffestiniog am elusen. Y Swyddog a ddyweda'i fod un mab yn byw gyda hi ar hyn o bryd, ond yn ol a blaen y byddai. Yr oedd archeb arno ef a mab arall i dalu at ei chadw, ond nid oeddynt yn gwneyd. Yr oedd £ 6 2s yn ddyledus ar un o'r meibion, a £ 4 10s ar y mab yma sydd gyda ei fam yn awr. Gohir- iwyd yr achos ar hyn o bryd. Helynt yn nghyich Esgidiau. David Jones, Blaenafon, Blaenau Ffestiniog, a ofynai am bar o Esgidiau. Yr oedd ef a'i briod yn derbyn 101- yr wythnos o elusen, ac nid oeddynt yn ca.el dim arall at eu cadw, gan ei fod ef yn wael. Mrs. Casson a ddywedai fed y Bwrdd wedi myned yn mhell o'i le yn y cyfeiriad yma. Esgidiau i blant yn unig fyddid yn arfer roddi, ond erbyn hyn yr oedd esgidiau yn cael eu rhoddi i bawb. Yr oedd yn cynyg gwrthod rhoddi yn yr achos hwn. Y Cadeirydd Y mae hyny yn sicr o fod yn rhyfedd iawn. L!e caiff y rhai sydd heb fodd- ion esgidiau. Nis gellir ei adael fel adyn (clywch, clywch). Mrs. Casson Os y bydd dyn heb le i roddi eiaben i lawr, y mae y Ty yn agored iddo bob amser, ac yno y caiff bobpeth. Mr. D. Tegid Jones: Os yw yn wael i beth sydd ganddo eisiau esgidiau. Y Cadeirydd: Rhoddwch Sleepers iddo ynte (chwerthin). Mr. Richard Williams: Y mae yn myned allan pan y medr, ac y mae yn rhaid iddo gael esgidiau. Fuasai Tegid Jones tybed yn hoffi ei weled yn myned allan yn droednoeth (chwer- in). Y Cadeirydd a ddywedai fod symudiadau y wlad wedi newid llawer ar bethau yn ddiw'edd- ar, yn enwedig yn Ffestiniog. Archebion Bwrdd y Llywodraeth Leol i ddechreu oedd Workhouse Order, ond erbyn hyn y mae y Bwrdd hwnw wedi newid ei farn yn fawr ar y pen hwnw a llawer o bethau eraill, fel na ellir ei ddilyn yn llythrenol yn mhob peth. Beth pe buasem yn rhoddi Workhouse Order i bawb sydd yn gofyn elusen yn awr. Buasai y lIe wedi ei lenwi ar unwaith, a buasai raid i ni fyned i gost o £ 8,000 i £ 10,000 i wneyd y lie yn fwy. Ymdrechwn i wneyd ein dyledswydd yn deg tuag at y tlodion, heb wneyd cam a'r trethdalwyr (clywch, clywch). Pasiwyd i roddi par o esgidiau trwy fwyafrif mawr. [ Teuluoedd yn Anghytuno. Yr oedd achos dau deulu o Conglywal a flaen y Bwrdd. Yr oedd y mab yn derbyn cymorth ac hefyd y fam weddw oedd yn byw ar wahan i'r mab. Bu y mab yn wael, yn nghyd a'i wraig, a gorfuwyd cael dynes i dendio arno. Nid oedd ei fam yn myned i dy y mab am ei bod yn methu cytuno a'i wraig.—Pasiwyd i atal elusen y fam ar mab os na ddiwygient. Gohiriof Gohiriwyd achos geneth fach o Trefeini, er mwyn i'r Swyddog gael gwneyd ychwaneg a ymholiad. Diolchiadau. Diolchodd y Cadeirydd a Mrs. Casson am y teimladan ar geiriau caredig oedd y Bwrdd wedi ei lefaru am danynt yn ystod eu habsen- oldeb.

Brawdlysoedd Aifon a Dinbych. Yn Mrawdlys Chwarterot Caernarfon, dydd lau, cyhuddwyd John Carney, 28, porter mewn.gwesty, a Williem Bennett Young, 22 mlwydd oed, billiard marker, Llandudno, o ladrata poteli o chwisgi, a photeli o wirod arall o Westy y North Western, Llandudno, lie yr oedd Young yn gweithio ar y pryd.—Addefodd y ddau eu bod yn euog.—Gwnaeth Mr. R. A. Griffith apel daer a'r Faingc ymddwyn yn dyner at y carcharor Young (dros yr hwn yr ymddangosai). a gwnaeth Carney befyd apel mewn modd effeithiol am drugaredd, a gosod- odd yr achos allan yn giir. Honai nad oedd ganddo :fwriad o gwbl i ladrata.—Anfonwyd Young i garchar am fis yn yr ail ddosbarth, a rhwymwyd Carney o dan Ddeddf y Troseddwyr Cyntaf, a gollyngwyd ef yn rhydd. Addefodd Morgan Ellis, Caernarfon, gy- huddiad o dori ffenestr siop Mr. Edward Owen, Angor Aur, Caernarfon. Yr oedd y golled yn £ 8 6s 3c —Dywedai Mr. J. T. Roberts, a erlynai, fod y carcharor yn hen droseddwr, ac yr oedd wedi acbosi llawer o boen i bobl ar hyd a lied y wlad. Credai ei fod yn gymeriad y dylid ei gadw mewn lie yn barhaus.—Ded- frydwyd ef i garchar am chwe' mis. Cyhuddwyd Owen Jones, 35 mlwydd oed, stoker, o ladrata par o esgidiau o siop Mri. Stead a Simpson, Conwy.-Yn ateb i'r cyhudd- iad, dywedodd y carcharor dymera;s yr esgidiau, ond ni welodd neb fi yn eu cymeryd." —Cyn i'r Fainc roddi dedfryd arno, dywedodd y carcharor eifod wedi bod yn mhob rhan o'r byd. "Buasai yn dda genyf," meddai, "ped anfonech fi i le na welaf ddydd."—Anfonwyd ef i garchar am ddau fis.

BLAENAU FFESTINIOG. Our Stock is so very large and varied, you can rely on the wear of our goods. We cater specially for your requirements.-Morton's, 10 Church Street. DIRWESTOL.-Nos Sadwrn, lonawr 9fed, yn Ysgoldy Jerusalem, cynhaliwyd cyfarfod dir westol gan Obeithlu Maenofferen. o dan lyw- yddiaeth Mr. H. Ariander Hughes, pan aed trwy y Rhaglen ganlynol :-Ton gyffredinol, yna adroddwyd nifer o adnodau gan dair o en- ethod o Safon IV. a, gweddiwyd gan Mr. Thos. Edwards. Cafwyd amryw donau gan y Gob- eithlu o dan arweiniad Mr. David Griffiths, a Miss Nellie Davies yn cyfeilio yn fedrus iawn. Cafwyd can gan Hannah Roberts adroddiad gan Margaret Ellen Hughes; can gan Mary E. Powell I adroddiad gan Charles Jones; deu- awd gan Llewelyn Glyn Williams ac Owain Arthur Stoddart: parti gan Mr. Hugh Rob- erts adroddiad gan nifer o fechgyn bychain a elwid yn Gewri Dyfodol Maenofferen. Can gan Maggie Ellis chwareuad ar y Mouth Or- gan gan Wm. Lloyd Owen; adroddiad gan Margaret Jones; tnawd gan Mr. John W. Williams a'i gyfelllion; adroddiad gan Crystal Williams; can gan Elizabeth Powell; an- erchiad cynhwysfawr gan y Parch. it. Roberts, Colwyn Bay; deuawd gan Hannah Mary Davies ac Eliz. E. Pritchard dadl gan Richie- J, Parry a Robert Stanley Stoddart; adrodd- iad gan Sarah Lizzie Thomas; deuawd gan Miss Annie Hughes a :Laura Ann Jones; ad- roddiad gan Mr. Hugh Roberts chwareuad ar y Mouth Organ gan Jennie Roberts ad- roddiad gan Kate Winnie Jones; pedwarawd gan Mr. David Griffith a'i gyfeillion; adrodd- iad gaD Mr. Huw Elis Huws (Deryl), can gan Miss Hannah Mary Davies. Dygodd hyn y cyfarfod i dfirfyniad.—Ysg. Bydd Band of Hope Calfaria yn gwasanaethu nos Sadwrn nesaf. Cynhelir cyfarfod y Temlwyr Da fel arfer yn Schoolroom y Garregddu, nos Wener nesaf am 7. Gwahoddiad taer a chynes i bawb.—T.R. Amheuthyn i Frecwest.—Best Richardsons, Bacon, plain, 9d pet lb; Cumberland Cut, Sd ■ Best Danish Smoked, lOd; Small Pickie Hams, 41d Best American Cheese, 8d, i'w cael am y prisiau isel a enwyd yn unig gan E. B. Jones & Co., Canton Housa. LLYFRYDDIAETH GYMRAEG.-DcalIwn nad ond tri o'r ardal bon yn aelodau o Gymdsithas Llyfryddiaeth Gymreig, sef, Owen Jones, Ysw., Prif Oruchwyliwr Chwareli jJOakeley, Mr. J. Lloyd Jones, y Llyfrgellydd, a Mr. David Roberts, Llyfrwerthydd, Ffestiniog. Mae y Dorth Fawr, sydd yn ddigon o faich i ddyn, yn dal i gael ei gwneyd a'i gwerthu am yr un bris eto yn Shop E. B. Jones, Canton House. JERUSALEM.—Nos Fawrth o dan lywydd- iaeth y Parch John Hughes, cynhaliwyd cyfar- fod y Gymdeithas Ddiwylliadoi, pryd y tradd- odwyd anerchiad nodedig o dda gan Mr. Owen Jones, ar Werth cydymdeimlad Crist yn mrwydrau bywyd," Siaradodd amryw o'r aelodau.

Gcnedigaethau. JONES.-Ionawr 9, priod Mr. Price Jones! Eilliwr, Blaenau Ffestiniog, ar ferch,