Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
TAITH I'R AIFFT.
TAITH I'R AIFFT. GAN MR. J. R. ARTHUR. GWLAD Y GWINLLANOEDD. YN ddilynol i Corunna, canfyddwyd arfordiroedd Portugal-Gwlad yr aer- on. grawnwin. ffigys, gerllyg a phob ffrwythau dymunol. Gelwir Portugal yn wlad y gwinllanoedd a gwlad y perllanau, ond llwm iawn ydyw'r olwg arni o'r mor yn y rhan Ogleddol ohoni-creigiau noethlwm, bryniau crasedig, a mynyddoedd cribog, heb flewyn i'w harddu-ond mae yr olwg arni yn gwella wrth forio yn mlaen. Yr oeddym erbyn hyn dan haul clir, ffnrfafen di- gwmwl, ac awelon pur ac adnewyddol adnodd- au yn ei hesgyll-pawb yn ramblo ar y decks, a'r "Tabor" ar for tawel, ac fel pe yn llithro ar balmant o saphir pur nes cyrhaeddwyd Oporto. DINAS AR FRYN. OPORTO din, r fryniau, dinas a'i hadeila l yn esgyn ris ar ol gris i fyi. llechwedd- au, yn hardd rucddol. Yno gwelir afradlonedd mewn Iliwiau-y pink a'r glas, y coch a'r gwyn, y gwyrdd a'r aurliw yn gwreichioni dan ddylanwad yr haul. Wrth y fynedfa, ceir fleet o tugs, teganaidd yr olwg, yn besychu ac yn corngarthu wrth lusgo a thynu Schooners i'r Harbwr. Yr oedd ein Llestr y pryd hyn, yn llithro heibio canoedd o gychod pysgota y Portugese yn eu Hawn hwyliau, a'r hil ddynol fel gwybed mawr yn gwau drwy eu gilydd ar hyd y glanau. Dyna fairyland-a dyna Oporto a'r gymydogaeth. MONTERRAT v. MAENTWROG. YN fuan ar ol gadael Oporto, daeth cymydogaeth Cintrai'r amlwg. A Cintra ydyw Pompeii Portugal. Gelwir Cintra gan Southey y Bardd, a the most blessed spot in the habitat., A dyna ddywedodd George Borrow-" fod harddwch a phrydferthwch Tivoli yn gwywo yn rhwydd o'i gof, tra nis geliir byth ddileu harddwch a phrydferthwch Cintra." Pe y byddai i ni ddarllen Wild Wales" gan Borrow, canfyddwch ei fod wedi cerdded yn droednoeth drwy ddyffryn Maentwrog, a sach- aid o Feiblau ar ei gefn. Ond dyna ddywed- odd Borrow am ddyffryn Maentwrog-" a love- ly valley." Yn ddiweddar darllenais weithiau lleol yn honi na ddeil unman i gystadlu a Maen- twrog mewn prydferthwch. Ond sut bynag, dyma ydym yn ei ddweyd, mae dyffryn Mont- serrat yn Cintra, yn rhinwedd ei safle, ei bwys- igrwydd, ei gyfoeth, a'i harddwch yn cael ei gydnabod gan brif deith .vyr y byd yn y gorph- enol a'r presenol,-yn ddihafal nid yn Ewrop yn unig ond yn yr holl fyd. Os nad ydym wedi cael cyfle i syrthio o dan swynion Cintra ymddengys desgrifiadau teithwyr o'r lie yn wastrafflyd. Wel, cawsom gipolwg hardd, drwy wydrau swyddogion y Tabor ar rai o fryniau tiriogaeth hyfryd Cintra-ac yr oeddym yn tybio y buasai crwydro yn mhlith y coed- wigoedd ar Ilwyni-y gelltydd ar celli-rhod- feydd a gerddi y bryniau-yn cael argraff annileadwy. Yno ceir yr Alhambra, Palas y Brenhinoedd Mooriaidd, palas sydd heddyw yn anmhrisiadwyar gyfrif ei gywreinrwydd. Yno y ceir Castelli henafol-yno y mae Palas Brenhin- ol yn bresenol. Yno ceir adeiladau gorwych oblegyd dyma wlad yr addewid," i deuluoedd urddasol Portugal. Ystyrir i ddyn gael cartre a thrigfan, yn Cintra a Montserrat, fel hall- mark cyfoeth a phendefigaeth,-yn debyg fel gwna yr American Millionairs eu cartrefi ar un o'r Thousand Islands. "TEGWCH BRO." Wedi cefnu ar Cintra, a morio hyd y glanau, yr olwg nesaf oedd cym- ydogaeth Lisbon. Mae Lisbon yn sefyll ar saith bryn, yn ngenau yr afon Tagus, ac yn cael ei chyfrif yn un o'r tair dinas harddaf yn Ewrrop-Naples yn Italy ydyw un, a Caer- -cystenyn yn Twrci ydyw'r llall. Mae pryd- ferthwch sefyllfa Lisbon yn gyfryw fel y.ceir di- harebyn mhlith teithwyrfel hyn:He who has not seen Lisbon does not know what beauty is." Mae ei phoblogaeth dros 300,000, a cheir cen- llif o dai ac adeiladau claerwynion yn coroni y bryniau—a'r oil yn disglaerio dan ddylanwad yr haul, rhwng planhigion bytholwyrdd a trop- ical foliage cyfoethog. Yno y ceir eucalyptus ar ffawydden-y balmwydden a'r dderwen yn cyd-dyfu—mewn geiriau eraill, y north tem- perate a'r sub tropical vegitation ochr yn ochr. 0 Lisbon, yn Portugal, yr hwyliodd Vasco da Gama, i ddarganfod India. Ac yn ddiweddarach o Lisbon yr hwyliodd y Spanish Armada, 300 mlynedd yn ol, gyda yr amcan o drawsfeddianu Ynys Prydain a throsglwyddo y goron Brydeinig i Phylip, Brenin Spaen. Bu gorchfygiad yr arf-lynges Yspeinig a'r canlyn- iadau yn ergyd dychrynllyd i Spaen. Suddodd Spaen fel gwladwriaeth, a gallu morwrol, i ddyfnderoedd o ba rai ni ymddyrchafodd byth mwy. TEULU'R DYFNDER. WEDI pasio Cape Roca a Lisbon ar yr afon Tagus, yr olwg gyntaf ar dir wedyn oedd creigiau serth, talsyth Cape St. Vincent. Yno, newidiwyd cwrs y Hong ychydig i'r dwyrain, a llawen a dedwydd yn mlaen y mordwyem drwy heigiau o bysgod breision-y Dolphins, y Porpoises, a rhywog- aethau ereill o deulu'r dyfnder, oedd yn chwareu yn hoenus a grymus, mewn dyfroedd tryloew, o gwmpas ein llestr yn barhaus. Dyna oedd y golygfeydd o gwmpas. Uwch- ben, wedi hyny, yr oedd miloedd o Forfrain, a Mulfrain cymydogaethau Cape St. Vincent yn hofran yn urddasol uwchben eu trysorgeH ddihysbydd. Wrth syllu arnynt, a sylwi ar eu symudiadau cyflym, tybiem eu bod yn hapus, an mai ychydig oedd eu gofal rhagor y gofal a'r pryder oedd yn etifeddiaeth i ni. Oddeutu Cape St, Vincent; y mae myrddiynau o adar y mor yn dcdwy j ac yn deori, yn eu hamser. Cant eu poeni a'u cythryblu yr adeg hono gan dyrfaodd o Spaniards yn dringo y creigiau i ysbeilio y pethau gwirion o'u trysorau cywrain. TRAFALGAR. WEDI cefnu ar Cape St. Vincent, cyrhaeddwyd man- gre a gofir byth gan Brydein- wyr, sef Trafalgar. Yno, fel y gwyr y rhai sydd yn hyddysg yn hanes eu gwlad, y difod- wyd llyngesoedd unedig Frainc a Spaen gan Nelson a'i wroniaid anfarwol. Byth ar ol y forfrwydr hono, Prydain yw brenhines y moroedd. Cyfrifir buddugoliaeth Trafalgar y fwyaf ogoneddus a'r fwyaf benderfynol a enillwyd erioed gan y Lynges Brydeinig; ac, oherwydd hyny, mae enw Trafalgar, hyd heddyw, yn cynhyrfu calon pob gwir Brydein- iwr. Ac mae gwrando ar Military Band yn chwareu nodau chwyddedig y cydgan "Rule Britania," yn ngoleuni rhyddid a bwrcaswyd drwy forfrwydr Trafalgar, yn ddigon, dybygwn i, i anadlu einioes i esgyrn sychion y dyn marweiddiaf ei ysbryd. A thra yn crybwyll fel hyn am forfrwydr fawr Trafalgar, purion peth fyddai i bob un o honom gofio, mabwys- iadu, a chario allan, ei dderbyn yn nod ein bywyd, yr arwydd pryderus hwnw chwif- iodd Nelson yn yr awel Disgwylia Pryd- ain i bob dyn heddyw wneyd ei ddyledswydd." Ac ond i ni wneyd ein dyledswydd, gallwn ddweyd, fel y dywedodd Nelson, pan yn tynu ei anadl olaf yn mreichiau buddugoliaeth morfrwydr Trafalgar :—" Diolch i Dduw" meddai, mi a wnaethum fy nyledswydd." Wel, am eu ffyddlondeb diledryw, a'u hymlyn- iad hyd dranc dros Brydain Fawr, cordedda pob gwir Brydeiniwr folawdau i wroniaid Trafalgar. YN Y CULFOR. AR 01 gadael Cape Trafalgar, canfyddem Cape Tarifa yn ymgodi yn raddol i'r golwg ar y gorwel de-ddwyrain i'r llong. Ac am 3 o'r gloch prydnawn y diwrnod hyfryd hwnw yr oeddym yn Nghulfor Gibraltar, ac yn morio vn hwylus rhwng dau gyfandir, dau fynydd, dwy deymas, dwy dref, dwy genedl a dwy gyfundrefn o grefydd. Ar un Ilaw yr oedd Cyfandir Europe, Teyrnas Spain, Mynydd Calpe, Tre Spam-Spaniaras a'u Crefydd yn Babyddiaeth. Ar y llaw arall yr oedd Cyfandir Affrica, Ymherodraeth Morocco, Mynydd Abyla, Tre Tangiers, Trigolion Morocco-y Moors, a'u crefydd yn Fahometaniaeth. Wrth syllu i'r ddau gyfeiriad, feI yr oedd y LIong yn myned rhagddi, can- fyddem, trwy gynorthwy Yspienddrychau swydclcgion y "Tabor," lu mawr o bentrefi 11 wydion fel cynifer o bebyll ar wastadeddau yr arfordiroedd, a thywod fanciau gororau y ddau gyfandir, dan ddylanwad yr haul, fel ffrydiau o aur toddedig. Dyna oedd y golygfeydd a gafwyd ar dde ac aswy yn ngenau culfor Gibraltar. Y MEDITER- RANEAN. YN lledu o'm blaen, wedi hyny, yr oedd Mor Canoldir, Ein Mor y Rhufeiniaid, Y mor i'r Groegiaid, a mor mawr yr Iuddewon gynt. Mor yr Apostol Paul, mor y taflwyd Jonah iddo a myrddiynau ar ei ol a mor, er hyny, sydd yn meddu ryw swyn a chyfaredd i'r efrydydd Beiblaidd. Mor a'i liw yn y rhanbarth hwnw, fel yr emerald pur; a'i wyneb, yr awr hono, fel dol o wydr gloeyw, yn un lien gyfan ac ambell i Agerlong a chwch pysgota fel brychau ar ei wyneb dysglaer. Wrth edrych yn ol i'r gorllewin pell, canfydd- em yno, wedi hyny, oJygfeydd anrhaethadwy- sef brenin y dydd, yr haul, fel modrwy anfeid- rol, yn tynu y dydd iderfyniad. Ymddangosai y cymylau mawrion a man oddeutu'r gorwel gorllewinol fel llynoedd dyfroedd, a drychiol- aethau awyrol ereill fel dinasoedd dysgleirwych a phalmwydd uchelwych. Golygfa debygi hon a barodd i'r Bardd Ceiriog ganu, fuaswn i yn tybio, y geiriau hyn:- Wrth wel'd yr Haul yn machlyd Mewn eurog, donog dan, A mil o liwia'u dawnsio'n deg, Ar fyrdd o donau man Rwy'n teimlo dwyfol wyddfod,— Shecina natur yw- Yn datgan Ei ogoniant Ef, Yr Hollalluog Dduw. I'w barhau.
.BWRDD Y GWARCHESDWAlD PENRHYNDEUDRAETH.
BWRDD Y GWARCHESDWAlD PENRHYNDEUDRAETH. Cynhaliwyd yr uchod ddydd Mawrth diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr. Owen Jones, ac yr oedd hefyd yn bresenol Mri. W. Jones, (Is- gadeiryd'd), W. Owen, E. M. Owen, Richard Roberts, Richard Williams, W. W. Morris, D. Tegid Jones. John Roberts (Talsarnau), Robert Richards, John Pierce, David Pugh, Robert Evans, Robert Wm. Vaughan, William Williams (Trawsfynydd), E. Bowen Jones, Owen Evans, Morgan Roberts, Edward Llewellyn, O. V. Lewis, E. Fowden Jones, Cadben Morgan Jones, Mrs. Lucy Casson, Mri. J. B. Jones, William Thomas, a Richard Parry (Swyddogion Elusenol), Thos. Roberts (Clerc), D. Jones (Clerc Cynorthwyol), a D. J. Jones (Meistr y Ty). Y Ty. Medi 26, daeth Walter Davies, 88 oed, o Ffestiniog i'r Ty trwy archeb Mr. William Thomas, ac aeth allan Medi 28. Cafwyd ar ei berson y swm o dair punt, a chodwyd 2/- am ei gadw yn y Ty. Medi 26, daeth William Searle, 75 oed, o Beddgelert, i'r Ty, trwy archeb Dr. P. Jones, ond aeth allan ar yr 28ain yn ngofal ei cbwaer, Mrs. Jones, Sygyn Fawr, Beddgelert, a thalodd 3/- am ei gadw. Medi 28, daeth Richard Williams i'r Ty trwy archeb Mr. J. B. Jones. Medi 30, daeth Jane Williams, 42 oed, gynt o Ffestiniog i'r Ty trwy archeb Mr. J. B. Jones yn wael. Hydref 2, daeth William Ellis, Hawker, 75 oed, i'r Ty trwy archeb Mr. J. B. jones, yn wael, Hydref 2, aeth Mary Jane Hughes, a'i dau blentyn allan o'r Ty ar ei chais ei hun. Hydref 4, daeth Owen Roberts, Hawker, 72 oed, i'r Ty trwy archeb Dr. J. R. Jones, ac aeth allan Hydref 8, ac yr oedd 1/9 ar ei berson. Yn y Ty 79 ar gyfer 70 yr adeg cyferbyniol y llynedd, a galwodd 20 o grwydriaid yn ystod y ddwy wythnos ddiweddaf. Arianol. Talwyd yn ystod y ddwy wythnos ddiweddaf fel y canlyn :—Dosbarth Tremadoc, £ 71 7s Oc; Ffestiniog, xC108 3s 5c Deudraeth, £ 65 19s 4c; ac yr oedd eisieu ar gyfer y bythefnos nesaf fel y canlyn :—Tremadoc, £72; Ffestiniog, £ 105 Deudraeth, £65. Yn y Bank Hydref 7, C713 3s 8c; ac yr oedd Plwyf Ffestiniog mewn dyled o £ 1,786 3s 8c. Y Meddygon a Buchfrechu. Yn ngwyneb yr Archeb newydd ynglyn a Buchfrechu, yr oedd amryw Fyrddau wedi ystyried y priodoldeb o ad-drefnu y taliadau i'f Meddygon am Fuchfrechu, ac yr oedd y Bwrdd hwn wedi apwyntio pwyllgor i'r amcan hwn er's mis yn ol, ond yn y Bwrdd diweddaf, gwnaeth y Meddygon gais am gael dod o flaen y Bwrdd heddyw i osod eu hachos i lawr. Dr. Jones, Harlech, fel y Meddyg hynaf o dan y Bwrdd, a ddymunai ddiolch yn y lie cyntaf am gael dod o flaen y Bwrdd i osod eu cais i lawr. Yr oedd yn ddrwg ganddo ddyweyd fod y trefniad newydd oedd y Bwrdd wedi ei wneyd ynglyn a hwy yn un anheg iawn ac yr oedd yn sicr pe buasai y Bwrdd wedi ystyried yr achos a chael eu heglurhad hwy arno, buasai eu penderfyniad dipyn yn wahanol. Yr oedd y Ddeddf newydd yn gofyn iddynt weled pob plentyn fyddai yn cael ei fuchfrechu o leiaf dair gwaith cyn arwyddo y form oedd i'w hanfon i fyny. Hefyd yr oedd y gwaith clercio wedi ei ychwanegu yn fawr drwy y ddeddf hon. Yn ei achos ef gallai nodi engreifftiau lie yr oedd yn ei golled ar fuchfrechu, pan yr oedd yn gorfod myned filldiroedd i'r wlad i wneyd y gwaith, ac efallai gorfod dod yn ol wedi hyny heb wneyd dim, y rhieni yn dyweyd fod rhywbeth ar y plentyn, neu ryw resymau eraill. Yn Harlech a'r cyffiniaq fe gofrestrwyd 186 o enedigaethau yn ystod y flwyddyri, Aq. yr oedd 46 o'r rhai hyny oddiallan i Harlech, ac yr oedd rhai o honynt yn mhell iawn, ac yr oedd 3/6 yn fychan iawn am y rhai hyn. Y mae yn cael ei ddyweyd hefyd ein bod yn cael ein talu yn I well nag mewn Undebau eraill. Nid yw hyny yn iawn. Y mae Undebau Dolgellau a Machynlleth yn cael mwy; ond yr oedd ef yn credu fod ganddynt yn yr Undeb hwn gystal Meddygon &g unrhyw Undeb arall, ac yr oedd y Bwrdd wedi eu cydnabod felly, ac yr oeddynt fel Meddygon yn ddiolchgar am hyny. Yr hyn oeddynt yn myned i ofyn iddynt wneyd y tro hwn ydoedd, gadael y taliadau fel yr oeddynt o dan yr hen drefn. Dr. G. J. Roberts, a sylwodd fod yr hyn oeddynt fel Gwarcheidwaid wedi wneyd a hwy fel Meddygon yn greulon ofnadwy. Fe fyddai yn golled fawr iddynt fel yr oedd yr ad-drefniad yn darparu, ac yr oedd yn disgwyl y byddai iddynt fel Gwarcheidwaid adael pethau fel yr oeddynt, nes y gwelont eu ffordd yn glir i godi y cyBogau i gyd all-round (chwerthin). Dr. J. R. Jones, Penrhyn, a ddywedai ei fod yn credu nad oedd y Bwrdd wedi llwyr ystyried yr achos, neu ni fuasent wedi dod i'r pender- fyniad hwn, a hyderai y byddai iddynt ail- ystyried. Dr. Pierce Jones a ategodd sylwadau ei gyd- feddygon, ynghyd a Dr. J. Humphreys, Traws- fynydd. Y Cadeirydd a ddiolchodd i'r Meddygon am eu presenoldeb yn y Bwrdd. Y tal arferol ydoedd 1/11 am bob genedig aeth a gofrestrir, a 5/9 am bob plentyn a buch- frec'iid yn y tai, neu 2/6 os y gwneyd hyny yn nhy y meddyg, ond yn awr cynygid 3/6 y pen am y gwaith. Mr. D. Tegid Jones a ddywedodd ei fod yn credu nad oedd y Pwyllgor nodwyd i edrych i mewn i'r prisiau am buchfrechu, &c., yn erbyn rhoddi y pris, ond eu bod eisieu gwneyd fel yr oedd Undebau eraill yn wneyd, ac yr oedd yn cynyg hyny. Cefnogwyd gan Mr. Robert Richards. Mr E. Fowden Jones a gynygiai eu bod yn talu Is. yn lie Is. 11c. am gofrestru pob gened- igaeth, a 5s. 9c. fel o'r blaen, a rhoddi 3s. y filldir am bob milldir dros 8, yn lie 2s., a gad- ael pobpeth arall fel o'r blaen. Mr W. Owen a gefnogai. Paham y mae yn rhaid i ni binio ein hunain wrth unrhyw Undeb yn Nghymru i'n harwain (clywch, clywch). Yr ydym ni wedi arfer ag arwain Undebau mewn amryw faterion, a phaham y rhaid gwahan- iaethu gyda'r achos hwn (cym.) Ategwyd gan y Mri John Roberts (Talsarnau) a Richard Williams. Cymerwyd pleidlais, a chaed 19 dros gynyg- iad Mr Fowden Jones, a 2 dros gynygiad Mr Tegid Jones. Galwyd y Meddygon, ac hysbysodd y Cad- eirydd hwy o benderfyniad y Bwrdd a gofyn- asant am gael ymneillduo i'w ystyried a dychwelasant gan ofyn i'r Gwarcheidwaid gan- iatau Is. 11c. am gofrestru, a thynu Is. i lawr am fuchfrechu yn y Surgery, sef o 2/6 i 1/6. Pasiodd y Bwrdd i sefyll at y penderfyniad. Y Cofrestwyr. Ymddangosodd y Mri. J. Bennett Jones, Richard Parry, a Richard Jones i ofyn am ychwanegiad yn eu tal fel Cofrestwyr. Cynygiai Mr. E. Llewelyn, a chefnogai Mr. Owen Evans, eu bod yn codi o 9c i 1/ Mr. D. Tegid Jones a wrthwynebai. Yr oedd y dynion i roddi eu hamser llawn i'r gwaith, ac yr oeddynt yn cael tal am hyny, ac yr oedd golwg llewyrchus ar eu siwtiau ar ol dod i wasanaeth y Bwrdd. Cynygiai eu bod i aros fel yr oeddynt o'r blaen. Cefnogwyd gan Mr. E. Bowen Jones a phasiwyd bron yn unfrydol. Moddion 'Cyfreithtol. Gan fod Mr. Evpn Richards, Penrhyn, yn ( gwrthod rhoddi cyfrif o achos William Francis I yn ol penderfyniad o eiddo y Bwrdd, pasiwyd i gymeryd cwrs cyfreithiol i'w orfodi i wneyd hyny. I Ad-drefnu yr Elusenau. Yr oedd y Gwarcheidwaid wedi cyfarfod yn mhlwyf Ffestiniog i ad-drefnu yr elusenau i'r tlodion, gyda'r canlyniad fod 17/- yr wythnos wedi ei ostwng yn Ffestiniog; 2/6 yn llai yn Trawsfynydd; a 1/6 yn ychwaneg yn Maen- twrog. Ymddangos o flaen y Bwrdd. Ymddangosodd Mary Jane Hughes o flaen y Bwrdd i ofyn am gynorthwy allanol tuag at gadw ei dau blentyn. Y Cadeirydd a roddodd gyngor caredig iddi i ddod i'r Ty er mwyn ei hunain. oherwydd ei gwendid. Pasiwyd i gynyg y Ty iddi.
- - - - - - - - -... - - .............................-..........…
Cyngor Dosbarth Llanrwst. Cyfarfu y Cyngor ddydd Mawrth, pryd yr oedd yn bresenol, y Parch. H. Rawson Williams (Cadeirydd) Mri. Rowland Hughes; Wm. Williams Meredydd Owen John Davies (Gwytherin); David Lewis Isaac Hughes; R. R. Owen (Clerc), a Maurice Roberts (Arolygydd). Sanitorium. Y Clerc a roddodd adroddiad manwl am y gynhadleddc-yn Nghaer yn nglyn a'r mudiad sefydlu Sanitorium yn rhan Dwyreiniol Sir Dinbych, ac un arall yn y rhan Orllewinol o'r Sir. Yr oedd teimlad cryf yn erbyn y mudiad i sefydlu y fath leoedd yn y Sir, ac ar gynyg- iad y Parch. H. Rawson Williams, pasiwyd i beidio symud yn mlaen gyda'r peth yn y rhan Ogleddol.—Y Cadeirydd a ddywedodd iddo sylwi ar y gost fawr o sefydlu Sanitorium, ac ar ol hyny yr oedd y draul o gadw y sefydliad hyn i fynv. Gofynodd beth fuasai y gost hono, ac atebwyd ef y byddai tua mil o bunau yn y flwyddyn. Yr oedd ef yn amheus iawn a fuasai yr amcan yn cyfiawnhau neb i osod y fath draul ar y trethdaiwyr. Yr oedd Col. Cornwallis West yn hynod o bleidiol i'r peth, ac efe oedd Cadeirydd y Gynhadledd. Pasiwyd i beidio sefydlu Sanitorium trwy fwyafrif o un, ac aethant hwy fel Dirprwyaeth allan o'r I Gynhadledd yn llawen am eu bod wedi llwyddo yn eu gwrthwynebiad.-Mr. William Williams, Llawen gydag un o fwyafrif (Chwerthin). I Sarn y Bettws. -1 Pasiwyd i dalu y f 5 gweddill oedd yn ddyledus i Mri. Hughes a Rowlands am ail wneyd y Sarn wrth Glanrhyd, Bettwsycoed. Yr oeddid wedi talu f 11 iddynt yn flaenorol. Yr Arolygydd. I Daeth gair o Fwrdd y Llywodraeth Leol yn I cymeradwyo gwaith y Cyngor yn ail ddewis yr I Arolygydd. Y Gwyn o Talycafn. I Mewn atebiad i obebiaeth o'r Cyngor yr oedd gair wedi dod oddiwrth Cwmni y London & North Western yn nglyn a'r Garthffos yn Talycafn. Dadleuai y Cwmni mai Carthffos Gyhoeddus ydoedd yr un dan sylw, ac felly mai y Cyngor oedd i ofalu am dani, ac nid y Cwmni.—Y Clerc a ddywedodd nad oedd y ffos yn hollol fel y dadleuai y Cwmni. Yr oedd yn wir fod Deddf Iechyd Cyhoeddus 1895 yn gwneyd Carthffos yn un gyhoeddus os byddai carthion dau dy yn arllwys iddi; ond yr oedd llawer o betbau eraill i'w cymeryd i ys- tyriaeth yn y fan hon.—Yr Arolygydd a ddy- wedodd fod pobl y Bont wedi troi y ffos o fel yr oedd cynt.-Clerc, "Y mae hawl i ddwfr wyneb fyned i bob ffos. Rhedai tri Closet yn yr Orsaf i'r ffos hon heb fod hawl ganddynt o gwbl i wneyd hyny.—Yr Arolygydd a ddywed- odd fod Perchenog Gwesty Talycafn wedi gwneyd yr oil a allai i glirio y lie, ond nis gallai fyned yn mhellach am fod y Garthffos yn myned i dir y Reilffordd.-Clerc, Yn ol ad- roddiad Dr. Frazer y mae Nuisance yn Ngorsaf Talycafn."—Ar gynvgiad Mr. Rowland Hughes a chefnogiad Mr. Isaac Hughes, pas- iwyd i anfon at y Cwmni i alw arnynt symud yn mlaen yn y mater. Iechydol. Adroddai Dr. Frazer i 11 o enedigaethau gael eu cofrestru yn mis Awst, a 2 farwolaeth, yr hyn oedd yn ol 5*4 y fil o'r boblogaeth, Y mis cyferbyniol yr oedd y genedigaethau yn 12, a'r marwolaethau yn 8, yr hyn oedd yn ol 21'8 y fil o'r boblogaeth.—Hysbysodd yr Arolygydd i un achos o'r Twymyn Coch dori allan yn Tandderwen, Eglwysbach, ac yr oedd pob gofal yn cael ei gymeryd rhag i'r clefyd ledaenu.
ITANYGRISIAU.-
TANYGRISIAU. PREGETHU.—Yn nghapel Gorphwysfa (W), cafwyd cyfres o bregethau gan gewri y Pwlpud Wesleyaidd. Yr oedd yma gynulliadau da iawn ar hyd yr oedfaon, a bu y gwahanol en- wadau yn dra ffyddlon yn rhoddi eu presenol- deb ac mewn cymeryd rhan yn y casgliadau; ac yr oedd y frawdoliaeth yno wedi eu sirioli yn fawr, gan fod yr eglwys yn dioddef o herwydd yr ymadawiad sydd wedi bod o herwydd y dir- wasgiad masnachol. Teimlai pawb fod y preg- ethu yn rymus, a bod rhyweneiniad i'w deimlo trwy y cyfarfodydd o'r dechreu i'r diwedd. GOBEITHLU BETH EL.-Cynhaliwyd yr uch- od nos Fawrth, pryd y cafwyd canu, a chys- tadleuaeth adrodd, a sillebu, a darllen darn heb ei atalnodi, &c. Cymerwyd rhan ynddo gan Willie Jones, Annie Roberts, Kate A. Jones, Nell Jones, Lizzie Jones, a L. K. Jones. Cafwyd cyfarfod hwyliog a da. Hwyrach y buasai yn ddyddorol gan rai gael ceisio darllen y darn canlynol Gwelais gaseg a chyw yr estrys yn ehedeg Gwelais fran a llwynog yn neidio dros y lleuad Gwelais gwmwl yn rhuthro ar garlam Gwelais farch yn dodwy mewn nyth Gwelais iar yn marchogaeth ar gefn asyn Gwelais John yn boddi mewn casgen Gwelais lyg.
I - 0 GADAIR YNYS, FADOG.
I 0 GADAIR YNYS, FADOG. YSGOLORIAETHAU ELEA ZAR ROBERTS. Rhyw ddilewyrch ar y cyfan y profodd y ddau gyfarfod a gynhaliwyd yn y Port dydd Sadwn mewn cysylltiad ag ysgoloriaethau Eleazar_ Roberts. Arweinid gan Mr. D. Pryse jcce. Llywyddai y Parch W. Ross Hughes a Mr. J. Davies. Ysgrifenydd y cyfarfodydd oedd W. D. Jones, Morfa Bychan. HELYNT CWN LLADD DEFAID.—?3U Y Barnwr W. Evans, yn hir, ddydd Llun, y < gwrandaw achoso hawl a wnai James Lloy.L, Ship-a Ground, Talsarnau, am iawn 9,n Sylvanus Jones, Ty Mawr. Talsarnau, Y.l mis Mehefin, pan oedd Evan Jones yn MY? yn gynar yn y boreu at Ian y mor i bysgota. gwelodd gi yn maeddu dafad a chi arall  gwylied. Aeth mor agos ag yr oedd c?oe, atynt-mewn rhyw saith lath—ac adnabyd^0 hwynt. Darfu i'r ddau ffoi. Dil,?nor?Ict hwynt hyd at gert-dy, Ty Mawr, aeth y d?, yno. Hysbysoddlef J. Lloyd o'r hyn a v?elodd, Cafwyd saith o ddefaid wedi eu lladd, a nr y wedi eu maeddu. Collodd i gyd tua 17-J iwyd gan amryw yn nghylch y cwn a'r • Yr oedd yr un marciau wedi eu gwneyd ar y defaid, yr hyn a brofai mai yr un ci neu 8?° 3 wnaethai y gwaith. Lladdodd S. Jones y dda gi pan glywodd fod y cwn wedi bod ar defaid. Yr amddiffyniad oedd fod defaid eraill yn cael eu maeddu yn yr ardalyr ?au? ac i gi arall gael ei ddal a'i saethu pan yn 7* osod ar ddefaid. Nis gallai y rheithwyr. weled ar eu dyfarniad, ac felly rhaid a wrandaw yr achos. RUMMAGE SALE.—Gwnaed £ 10 10s, oo, &,• wrth Rummage Sale gynhaliwyd yn y port yr wythnos ddiweddaf er budd Cymdeithas E: tyniad yr Eglwys. Peth rhyfedd fod pol Yt hoffi rhoddi eu hen ddilladau gwrthodedig at gynal achos yr Arglwydd. BEN BOWE N.-Traddododd y Parch R. f(. Jones, Abergynolwyn, ddarlith, nos Lun, Y nghymdeithas lenyddol y Garth, ar Ben Bowen." CRICCIETH.-Erys yma rai dyeithriaid hyd.-Derbyniwyd ugeiniau o lyfrau newyddlO' yn y LIyfrgeH Gyhoeddus.-Bwriada y Cy?°? Dinesig ail-ystyried y cwestiwn o roddi i ?y°?. reiliau ar hyd un ochr i Iwybr y ddinas. « fynir yn y Senedd Dymhor nesaf am awdur 0 dan ddeddf Seneddol i gario allan lawer iawc a welliantau yn y dref. fiAWLio IAWN I WF-ITHIWR.-Gwrand a' wyd yn Nyledlys Porthmadog, ddydd[ Llun, hawl Edward Williams, Harlech, am iawn g y Mri Turner a Price, Runcorn. Yr oedd t- y diSynwyr fwnglawdd yn Llanbedr. Gwei-^ iai Williams yn y level yno. Daeth careg if; a cherig llai i lawr ar ei gefn ef, a honal I .I ddamwain ei anaHuogi ef i weithio.—Tysti del Dr Jones, Harlech, a Dr Williams, Portho? madog, fod asgwrn cefn Williams wdl ei weidio ac fod tumour wedi tyfu yn ei ???'? Barn Dr Wood, Harlech, a Dr Parry, Cae'?-? fon, oedd, nad oedd a wnelo y ddamwain o- a'r tumour, ac fod y dyn wedi gwe a I weidiau achoswyd gan y ddamwain. Achos? _y_? y tumour gan hen ddolur y dioddefai Y 6 Y.1 oddiwrtho yn naenorol i'r ddamwain.—?*'?f temus Jones oedd dros y diffynwyr, a t?.,1yr Proctor dros yr hawlydd.-Dyfarnwyd 12s- yr wythnos i'r hawlydd. Y TIEL."—Y mae yr agerlong y J yn cael ei thrwsio yn ymyl gorsaf rhei.l.n^^d Ffestiniog. Hi yw yr agerlong aetbat ? ger Aberdaron, a brynwyd gan Mri R. *s3t Williams, ac a ddygwyd yma trwy law?r o P yglon. u 1\1r:> BRONYGADAIR.—Mr O. Owen, maD -d'd Owen, Braich-y-saint, sydd yn olynu y diwed Mr Robert Roberts, yn Mronygadair^
Advertising
jjgkeomal makes r good cakes. P CAKEOMA Is the NEW way-the better way—of making cakes. ? It is a perfectly pure cake w j flour of fine quality, with all Lp ? the dry ingredients wanted In \g a cake. The proportions are < exact and the mixing is per-1 fect. It saves time and trouble, L? and it makes the nicest and I# t lightest cakes possible. M It makes any and every cake and not only one kind. And it is economical In iZ, use-it costs less than the old-fashioned way. iV ? From all Grocers, Stores, and Bakers  I In the British !s!es, in 3?. packets, each V" one containing a sheet of useful and practical cake recipes. LATHAM & Co., Ltd., 3* LIVERPOOL. B 7 <