Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
TAITH I'R AIFFT.
TAITH I'R AIFFT. GAN MR. J. R. ARTHUR, [Da genym allu hysbysu ein darllenwyr i ni gael gan Mr. Arthur y ffafr o gyhoeddi yn y RHEDEGYDD ei ddarlithoead dyddorol ar ei daith ddiweddar i Wlad yr Aifft. Mae sylwedd y darlithcedd hyn, fel y gwyddis, wedi eu traddodi gerbron gwahanol Gym- deithasau Llenyddo! yn ystod y gauaf diweddaf, gyda'r carslyniad fod llawer wedi dymuno eu cael mewn argraph. Mae'r oil wed; eu ar gyfer eu cyhoeddi, a chredwn y croesawir yr ysgrifau gan bawb o'n darllenwyr, ac y bydd y rhan fwyaf ohonynt yn falch o gael treulio hwyrnosau y gauaf sydd wrth y drws yn nghwmni difyr Mr. Arthur ar ei wibdaith bleserus trwy froydd sydd yn gyforiog o ddyddordeb hanesyddol. Ymddengys bod y dyddordeb yn hen Wlad yr Aipht yn cynyddu bob blwyddyn, a sicr ydym y dyry yr ysgrifau hyn lawer awr o bleser pur a dyrchafoi i'r darllenwyr hyny sydd yn hoffi banes a rhamant.j FAUSTINA A'R AIFFT. PRIN, hwyrach, y buasai yn werth i mi ofyn y cwestiwn Pa un ai Palestina ai yr Aim a garech chwi weled ? Yr wyf bron yn sicr mai Palestina, neu Dir yr Arglwydd, a fyddai nod a dymuniad naw o bob deg, os nad pawb ohonoch. Ddwy flyn- edd yn ol, dyna oedd fy nymuniad penaf inau. Teimiwn y pryd hyny y buasai teithio yn Nhir yr Arglwydd,—cael cipdrem frysiog ar y Tir Sanctaidd. yn ddyddiau bythgonadwy yn nghyfncd fy mywyd. Yr oedd rhyw swyn cyf- areddol, rhyv" ymlyniad rbyfedd ynof y pryd hwnw, am y Tir Sanctaidd—Gwlad yr Add- ewid. YmJymyn ynddi yn benaf, feallai, am mai y tir a addawyd yn etifeddiaeth dragyw- yddo! i Abraham a'i had ydoedd, ac mai yno y digwyddodd y prif ffeithiau a gofnodir yn ein Beibi, Wrth fyfyrio ar y buddioldpb o weled ;:l'm llygaid y treE, y bryniau, y glynoedd a'r gvrastadsddau, y sonir cymaint am danynt, cododd cwestiwn fel hyn i fy meddwl :—Pa un at Gwlad yr Addewid ai yr Aifft fyddai fwyaf difyias, dyddorol, buddtol, ac addysgiadol i mi ymdeithio ynddi. Ac i foddbau fy hun rlioddais fy mryd ar lenyddiaeth Aifftaidd a ch&nfyddais, ar fyr, fod fy sel dros wlad yr Addewid, a fy ngwresogrwydd dros Ganaati, yn tarddu oddiar fath o deimladau dychmygcl a fy mam am dani, o ganlyniad, fel cariad, yn ddall. Fel, pa fwyaf yr yaigydnabyddwn ac amlaf y cydmarwn y ddwy wlad a'u. gilvdd yn anianyddol, cymdeiihasol, a hynafiatihol, yr oeddwn yn cael fy ngorfodi i ffurfio syniadau gwahanol ac i gredu fod fy nheimladau, o barthynas i Ganaan, wedi cael blaenoriaeth ar farn, dycbymyg wedi cael .goruchafiaeth ar reswm, a chwant wedi cael buddugoljaeth ar gydwybcd. Wedi nithio hen dybiaethau, barddonol oedd yn llechu yn fy nheimladau, daeth adeg pan nad oedd dim yn at-dyniadol i mi yn Nghanaan ac y mae yn ddirgelwch i mi heddvw sut y gall unrhyw ddyn darllengar, ac eithrio beirdd, ganfod dim sydd anwyl a cbyssegredig ac o werthcynhenid yn Nghanaan. Nid oes genym unrhyw wrthwynebiad i roddi digon o license i feirdd, a digon o raff i rbai pydd yn digwydd bod o duedd deimladol ac o ysbryd pererindodol i ddweyd ac i ysgrifenu i -,v,% d ( :an-?ka,,i- y peth a fynont o berthynas i wlad Canaan— ond ofnwn fod tuedd yn eu swn i fodci synwyr ac i fagu rhagfarn 'at brydferthwcb gcgoniant g'v'.ledydd eraill. Meddylier ambrif ddinas Canaan heddvw. Beth ydyw ? Clwsdwr o dai adfeiliedig; penr.vr o fudreddi ac afiendid, o dylodi anhygoel, o drueni gwarthus. o fryntni a chreulonder. Mewn gair bedd gwag ydyw prif ac unig ymffrost a gogoniant gwlad Canaan heddyw ac mae yr olygfa gyffredinol ar Jerusalem i'r teiihiwr dealius yn adrodd ch-vedl ei chwymp ac yn gwireddu y proffwyd- o'iaethau maen ar faen ni adewir." Ond am yr Aifft, mae hon yn gyfoetbog o ryfeJdodau dihafal celf a gwyddor perthynol i genhedlcedd boreuol y byd, a dyna rai o'r rhesymau pabam y dewisiais i ymweled a'r Aifft yn hytrach na Chansan. Ac wedi myned trwy y stori i gyd, f t u, c i r r h y N v r a i fod o'r un farn a PAROTOL Wedi penderfynu mai i'r Aipht y byddai y daith, cefais In o gyfarwyddiadau ac awgrymiad- au, cymhellion a chynghorion sut i ymddwyn yn ngwyneb braidd bob' math o ber-vglon, prof- edigaetbau a themtasiynau a allasai ddigwydd ar daith fel hon. Ni chawn amser i sylwi arnvnt, ond nid anfuddiol nodi tair engraifft, a'r benbieth yr aethum iddi wrth wrando ar ffrvr.diau yn byw wrth gyngor ac nid wrtb wvbcdae:h. Gorchymyn. pendant un cyfaill oedd: Paci-A,cli ddigon o lyfrau i'w darlicn yn ystod y daith, oblegid heb stoc o lyfrau fe deinlwch fod eich caethiwed ar y dwr yn ddiflasdod. Ar fwrdd llong, ar y cefnfor, gel I wch ymdrafferthu a'r Jenyddiaeth fwyafj gwydyn, sych a dyrus, heb ofni un math o intellectual indigestion, fel pa fwyaf dyrus fynd efch Uenyddiaeth mwyaf difyr fydd y fordaith." Cynhyrfwyd fi gan v cymheniad vna i wneyd parsel o gyfrolau a brynais amser maith Yn cl fe" math o donic i'r cynheddfau cealloi, ond cyfrolau er hyny na chefais erioed y g-\roideb i'w darllen yn mhellach na'u rhagymadrodd. Ac yn wir yr ceddwn yn ymhv,(dHH1.yr oedd fy nheimladau yn cynhesu, yn tyfu, yn gwresogi-wrth feddwl a:r. y syciad ardderchog o gael fy ngorfodi, ar fy ngwaethaf megis, i gryfhau, grymuso, a gloewi fy nghynheddfau dealloi. Ond cyfar- f"ddais a chyfaill No. 2, ac fe gymylodd hwnw dipyn ar gymbellion a chyrgor No, 1 pan y (!*• reedd Peidiwch a dwhdro a drysu eich pen r.cf.? ry%v hen lyfrau gwyddoaol, atbron- du .vinyddol, ac yn y blaen—ddarlleriwcb — j chwi byth mo honynt ar voyage fel hon. Rhowrh eich holl fryd ar jolly a rattling good holids am unwaith, a cheisiwch rvw haner dwsin o Novels go dda—byddant yn fwy at eich chwaeth, credwch il, na dim arall wrth forio'r heli." Cyfarfyddais wedi hyny a chyfaill No. 3. "A oes genych lyfrau addas i'r daith," meddai hwnw. Wel oes" meddwn, swp o Novels." "Gwarchodpawb" meddai yntau "y fath ynfydrwydd, ond llyfrau hanesyddol ar yr Aifft, ddylasech chwi studio ac nid ffogchwedlau. Novels pa synwyr yw Ilwytho eich hun a rbyw hobble-de-hoys felly." Cefais fenthyg gan hwn gyfrolau trwchus i yn llawn o hieroglyphics arwydd-Iuniau teby g i'r scribble a welir yn gyffredin ar gistia u te. Wei, yr oedd y gynysgaeth heno yn ddigalon ddyrus ac yr oedd edrych arnynt, heb son am geisio taclo a meistroli y fath cabalistic designs, yn bobpetli ond cymhelliad i I, mordaith gysurus. Bob nos wrth fyned i'm gwely yr oeddwn yn penderfynu myned atl drannceth i ddarllen o ddifrif, ond ni cbyrhaeddais yn mhellach na'r bwriad, ac felly edrychais i mohonynt yn siwr a'r vd y siwrne. Gallasai cyfrolau yr "hiero- 1 lyphics" fod yn traethu am physics, iatbemallics, accoustics, a phob rhywogaeth o icsam ddim a wyddwn i. Cawsant eu handlo yn ddi-drugaredd, gan y Customs Officers yn y, Porthladdoedd,—eu bodio, ac ambell un yn poeri ac yn chwythu arnynt wrth eu harchwilio. Nid wyf yn siwr na thybiodd un Swyddog mewn porthladd fod y llyfrau yn cynwys ymadroddion o fyd arall. A thra yr oedd ef yn ceisio deall cynhwysiad y llyfrau, yr oeddwn i, acereillo'm cyd-deithwyr, yn cael dyddordeb anghyffredin wrth gymeryd stoc o'r publican bostfawr hwnw. Dyn byr, tew, lliw gingerbread, gydabreichiau a choesau tebyg i rai o gerfddehvau Michael Angelo. Pwt o gap ar lechwedd ei ben, ysgwyddau slip tebyg i botel a'r brasder o gylch ei ganol yn rhwystro iddo weled ei draed, heb os, ers biynyddau lawer. Fel yna, a chymeryd pob- beth i ystyriaeth, yr oedd fy arfogaeth lenyddol, ar y fordaith hon, yn nuisance digymysg—ac fe welir na wireddwyd y tro hwn y ddihareb a ddywed mai mewn amlder cynghorwyr y ddywe'? Mai me-,?;n amider cynghorwyr y a. a a a
 - BWRDD V GWARCHE1DWAID…
 BWRDD V GWARCHE1DWAID PENRHYNbEUDRA £ TH. Cynhaliwyd yr uchod vn y Tylotty, dydd Mawrth, o dan lywyddiaeth Mr. Owen Jones (Cadeirydd), ac yr oedd hefyd yn bresenol Mri. W, Tones. Richard Roberts, E. M. Owen, W. W. Morris, Richard Williams, W. Williams, Cadben Morgan Jones, R. Rich- ards, Owen Evans, John Pierce, David Pugh, Robert Evans, R. W. Vaughan, E. Fowden Jones, John Roberts (Trawsfynydd), R. O. Williamy, Edward Llewellyn, Dr. jones (Meddvg y Ty), Dr. J. Humphreys (Trawsfyaydd), William Themes, Richard Parry, a J. B. Jones (Swyddogion Elnsenol), D. J. Jones (Meistr y Ty), Tbos. Roberts (Clerc), a David Jones (Clerc cynorthwyol). Y Ty. Medi 13, daeth William Roberts (Wialea Fedw), i'r Ty trwy archeb Mr. J. R. Jones. Medi 14, daeth Jane Williams, gynt o Geili, Ffestiniog, i'r Ty, ac aeth allan Medi 17. Medi 19, aeth Mary Jane Hughes allan o'r Ty, ond claeth yn ol yr un diwrnod trwy arciieb Mr. J. R. Jones. Medi 21, gwrthododd Fred Thomson wneyd ei waith yn y Ty, a malodd ei ddillad, ac aed ag ef o flaen yr ynadon ac anfonwyd ef i gar- char am 21 niwrnod. Medi 24, rhoddodd Mary C. Owen enedig- aeth i blentyn yn y Ty. Galwocid 19 o cramps yn y Ty yn ystod y bythefnos diweddaf, ar gyfer 32 yr un adeg cyferbyniol y ilynedd. Yn y Ty 77 ar gyfer 74 yr un adeg y Ilynedd. Yn Warthus. Sylwcdd y Cadeirydd fod un o'r tlodion oedd yn y Ty yn disgrace. Yr oedd yn myned a dod i'r Ty o byd, a dylid ymddwyn ati fel yr oeddis yn gwneyd tuag at y ?MK?s (clywcb, cly wch). Mr. W. WiHjams Y mae penderfyniad wedi ei basio i'w chymeryd hi felly os y pery i ym- ddwyn fel y mae. Y Cadeirydd: Dylid cario y penderfyniad hwnw allan. Y mae y cymeriadau hyn yn fwrn arnom fel Gwarcheidwaid. Bill Claddu. Mr. William Thomas a ddywedodd fod gan- ddo bill o Trawsfynydd am agor dau fedd yno. Yr oeddynt wedi cymeryd yr offrwm yno, ond yr cedd 1:214 yn fyr, a gofynid yn awr am i'r Bwrdd dalu y swm hwn. Y Cadeirydd a ddywedodd ei fod ef yn gwrthwynebu talu y rhai hyn, nid oherwydd y swm, end am fod mater o egwyddor bwysig o dano, Os oeddynt yn derbyn offrwm, dylent fod yn foddlawn arno neu beidio cymeryd oiTrwm o gwbl. Mr. Richard Williams Y ddeddfydyw, "os offrwm, offrwm," os talu, talu." Dyna y ddeddf. Y Cadeirydd Nid wyf fi yn wr y ddeddf (chwerthin). Mr. John Roberts (Trawsfynydd), a ddywed- odd msi dyn. cyflogedig i'r Cwrdd Plwyf oedd hwn. Nid oedd dim byd rhyngddo a'r eglwys o gwbl, ac yr oedd yn cynyg eu bod yn talu iddo. Mr. R. O. Williams a gefnogai dalu, nid oedd oedi zaliu fel hyn yn gwneyd unrhyw les at y dyfodol. Mr. E. Fowden Jonee Os oedd yr offrwm yn fyr dylai fod yn foddlawn arno, gan y byddai yr offrwm mewn angladdau eraill yn gwnsyd i Pe buasai yr offrwm yn £ 2,. ni buasem ni yn cael yr un ddimai yn ol, felly os oecldynt wedi cymeryd yr offrwm, y e., t fod yn foddlawn •ftrno. Mr. John Roberts (Trawsfynydd), a ddywed- odd y dylid talu yr arian. mai gwneyd drwg erbyn'tro etc fapcia: cmlyniad peidio talu. Pasiwyd gyda mwyafrif fod y Clerc i wneyd adroddiad erbyn y Bwrdd nesaf. Y Dyn Dall. Yr oedd Mr. Evan Evans (dye. dall) o ochr Porthmadog wedi anfon llythyr at y Bwrdd i ofyn iddynt ei gynorthwyo i fyned i Sefydliady Deillion i ddysgu gwneyd Basgedau a Brushes. Yr oedd yn gallu gwneyd Matiau, ond nid oedd digon o werthu ar y rhs.i hyny i'w gadw. Dywedai y Cadeirydd eu bod wedi gwneyd eu goreu iddo, a'r unig beth allent wneyd oedd prynu y matiau. Mr. R. O. Williams a ddywedodd fod y mat- iau oedd yn wneyd yn rhai ardderchog. Yr oeddynt yn cael eu gwneyd yn rhy dda. Yr oedd un mat yn gwisgo gystal a thri o rai oedd yn cael eu gwerthu yn y siopau, a'r rhai hyn oedd y rhataf yn y diwedd. Hefyd yr oedd yn gwneyd matiau o bob maintioli, a phe buasai ganddo foddion i'w hysbysebu, gallai gael digon at ei gynal. Pasiwyd i'r Clerc gadw prisiau a'r sizes, er edrych i mewn beth a ellir wneyd drosto. Plwyf i arol, Darllenwyd enwau y plwyfi oedd ar ol gyda 1 eu taliadau, a phasiwyd i'r Clerc anfonatynt ar unwaith, Yn gofyn ystyriaeth. Dr. J. R. Jones a ofynodd am gael cyfle i osod o Baen y Bwrdd eu cais fel Meddygon yn nglyn ar gostyngiad oedd y Bwrdd wedi wneyd tuag atynt fel tal am Fuchfrechu. Yr oeddynt fel Meddygon yn teimlo fod y Bwrdd wedi ymddwyn yn galed tuag atynt yn yr achos hwn. Y Cadeirydd a sylwodd fod yr achos yn afreolaidd heb iddynt roddi o'r neilldu y Rheolau Sefydlog. Ar gynygiad Mr. Richard Williams, pasiwyd i wneyd hyny; ac wedi ychydig siarad pellach penderfynwyd i'r Meddygon gae! dod o flaen y Bwrdd nesaf i osod eu hachos i lawr. Mr. J. Bennett Jones (dros y Swyddogion Elusenol), a wnaeth gais cyffelyb. Dywedai fod eu gwaith hwythau wedi eu hychwanegu ond fod y cyflog yn llai. Pasiwyd fod iddynt hwythau gaei dod, Pwy oedd perchenog y ty? Mr. Owen Evans a ddadlenai dros ben wraig ag yr oedd amheuaeth ynghylch ei heiddo. Dywedai y Swyddog mai y mab oedd perchen y ty, ac fod mortgage drom arno. Mr. Owen Evans a ddywedai fod yr hen wraig yn dlawd iawn, a dylid rhoddi elasen iddi rhag iddi orfod dioddef eisiau beth bynag. Pasiwyd i wneyd ymchwiliad pwy oedd perchenog y ty, Yr Enetii Amddifad eto. Darllenwyd llythyr oddiwrth Mr. A. Os- mond Williams, A.S., ynghylch Jane, merch Borthwen Bach (gynt). Dywedai Mr. Wil- liams yn ei lythyr ei fod wedi galw i geisio gweled y Clerc ynghylch yr achos uchod. Yr oedd yn edrych yn galed iawn fod yr eneth yn y Workhouse tra yr oedd ei pherthynasau yn y Borth yn barod i'w chymeryd. Yr oedd yn byw gyda'i chwaer yr hon oedd yn denant i mi yn Borthwen Bach," meddai Mr. Williams, nes y bu hono farw, ac ar ol ei mharwolaeth fe ymadawodd ei gwr, a hysbysir fi ei fod yn bwriadu myned i'r America, ond dylid ei wneyd i dalu yr arian ar unwaith. Buasai vn dda genvf wneyd unrhyw beth a allaf dros yr eneth amddifad hon, trwy gyfarfod y Clerc neu y Gwarcheidwaid." Y Cadeirydd a sylwodd yn ddoeth a manwl ar yr achos torcalonus hwn, a gofidiai fod yr achos wedi dod o dan ofal y Gwarcheidwaid tra yr oeddynt heb gael cyfrif priodol o'r arian, ond yn awr yr oeddynt yn rhwym o edrych fod yr eneth yn cael pob chwareu teg (cymeradwy- aeth). Pasiwyd i'r Cadeirydd, y Clerc, a Mr. Osmond Will- 'ms, A.s., cydgylarfod i edrych i mewn i'r achos. Mr. E. V'lelyn a sylwodd y byddai yn ddymunol cael y wraig o'r Borth i gyfarfod y Cadeirydd, Mr. Williams, a'r Clerc, i egluro iddynt yr hyn oedd yn ddweyd yn y Bwrdd ddwy wythnos yn ol. AA.AAAAAA.AA.'Io.A..A..A. À A. A..A. Å. A.
-Cyngor Dosbarth Geir;onydd.I
Cyngor Dosbarth Geir;onydd. Cyfarfu yr aelodau canlynol ddydd Mawrth, y Parch. John Gower (Cadeirydd) Mr. J. Lloyd Morris (Is-Gadeirydd) E. W. Roberts Edward Roberts; Parch. J. Ll. Richards; T. T. Roberts; D. G. Jones; R. R. Owen (Clerc); a R. H. Williams (Arolygydd). NiweidioFfordd. I Y Clerc a hysbysodd nad oedd dim wedi! dod cddiwrth Mri. Green, Coed fasnachwyr, yn nghylch y niweidiau achoswyd ganddynt i Ffordd Dylasau, wrth gario coed.—Ar gynyg- iad y Parch. J. Ll. Richards a chefnogiad yr Is-gadeirydd pasiwyd i gymeryd cwrs cyfrethiol am y swm awariwyd i adgyweirio y ffordd ar eu hoi. Yn mhellach, pasiwyd i gymeryd Mr. A. Lloyd Griffiths yn Gyfreithiwr yn yr achos. £ 15 oedd y swm y bodcllonodd y Cyngor i'w gymeryd er cyfarfod Mri. Green, ond yr oedd y draul awd iddi gyda'r ffordd yn llawer mwy, a chymerir cwrs yn Llys y Manddyledion am yr arian wariwyd yn y He. Yr Arolygydd. Ar gynygiad y Cadeirydd ail-benodwyd Mr. R. H. Williams yn Arolygydd y Cyngor. Tori Covers. Yr oedd Traction Mr. Carter, Rhiwfachno, wedi tori amryw o coveys y pibelli dwfr, a gofynid ef am dal am danynt, ond nid oedd ateb wedi cyraedd ar ol y llythyr diweddaf a a anfonwyd am yr arian.-Y: Cadeir- y a ddywedodd y dylid anfon fod y Cyngor yn pwy so sm gael taL-Mr. E. W. Roberts a ddadleuodd na ddylid ymddwyn yn wahanol at berchenogion .Chwareli i'r modd yr ymddygid at bobI era!1. Yr oedd y bobl hyn yn gwario Llawer o arian yn yr ardal, ac yn rhoddi gwaith C. r p?, V? J. L!. Mon-is a gydsyiiiai ar i b\?,;?,,sD ani g,?el C o cl o d,,] Cwmni swm mawr am y cerig gafwyd at Bont Dyfnant, ac nid oedd ond teg i'r Cwmni dalu am y niweidiau achosodd eu peiriant.—Mr. E, W. Roberts a sylwodd fod Traction arall wedi tori amryw covers, ond nid oedd y Cyngor wedi eu gofyn hwy am dal.—Mr. J. LI. Morris, Dyledswydd y Swyddog yw gofyn tal ar bawb fel eu gilydd. Gwelais Traction y chwarel yn myned ar draws congl un o'r covers wrth Mostyn Villa, nes oedd yn neidio o'i-le ac nid un ysgafn yw hwn\v."—Wedi. cryn siarad pell- ach, dywedodd y Clerc, Y mae y trethdalwyr wedi talu am y covers, ac yr ydych chwi yma i gynrychioli y trethdalwyr ac nid neb arall mae eiddo y trethdalwyr o dan eich gofal. Pasiwyd i anion at Mr, Carter am atebiad, a rhoddwyd ar ddeall nad oedd dim ysbryd chwerw yn y mater o gwbl. Meddygol. Dr. Frazer, swyddog Meddygol y Cyngor, a adroddodd i 11 o enedigaethau gael eu cofrestru yn Awst, ac 1 farwolaeth. lechydol. Yr Arolygydd a gyflwynodd ei adroddiad am y mis. Yr oedd un achos o Wddfglwyf wedi tori allan, a chymerwyd pob gofal yn nglyn ag ef rhag i'r afiechyd ledaenu.—Awgrymai i'r cymerwjr ofalu am chwistrellu y pibelli dwfryn Trefriw bob bythefnos tra y byddont o dan eu gofal a phasiwyd i ofyn iddynt wneyd hyny Achos Pwysig. Yr oedd Mr. David Griffith, Machno House, Deganwy, wedi anfon Bill am £8 17s Oc, tal am y pethau a losgwyd mewn achos o glefyd heintus yn Penmachno.-Mewn atebiad i'r Cadeirydd, dywedodd y Clerc fod y Bill hwn yn un na ddylid ei dalu heb ystyriaeth fanwlo'r holl amgylchiadau. Pwy oedd yn hawlio tal ? Am beth yr hawlid, a phwy oedd perchenog pethau? Yr oedd y Bill yn enw Mrs. Griffith, ond David Griffith oedd yn ei anfon.—Yr Arolygydd a ddywedodd fod y pethau wedi eu llosgi trwy gydsyniad y teulu, fel nad oedd gofyn am iddo ef gael Archeb i'w gorfodi i wneyd hyny. Yr oedd yr achos heintus hwn y cyntaf yn y lie, a bu iddo orchymyn y teulu i beidio gadael i neb ddod i'r ty ddiwrnod y cynhebrwrig ond yn lie ufuddhau, bu iddynt wneyd bwyd i bobl yn y ty ac eisteddai pawb yno yn gwbl dawel. GalJasai degau fod wedi cael y clefyd marwol oedd yn y He. Wrth symud y pethau allan, cafwyd cadachau llawn o'r clefyd, ac efallai i fwy o bethau gael eu dinystrio nag a fuasai yn angsnrheidiol o dan amgylchiadau cyffredin. Gwnaed hyny er mwyn amddiffyn bywyd y teulu eu hunain, heb son am neb arall; ac yr oedd yn dda ganddo iddo Iwyddo i atal y clefyd i ledaenu.—Mr. Edward Roberts, Yr oedd y fam yn cydsynio i losgi y petbau. Rhyw dwrne sydd wedi pwnio yn mhen y dyn yma o Deganwy i anfon Bill i'r Cyngor."—Y Clerc, "NisgalJant ein gorfodi i dalu "gall y Cyngor dalu," yw yr hyn ddywed y gyfraith. Fodd bynag, fe an- fonaf at Mr. D. Griffith am ragor o fanylion," Cyflenwad Dwfr. Daeth cais oddiwrth y rhai breswyhent yn Glanaber Terrace, Cwm, Penmachno, am gaei piball ddwfr i gefn eu tai er mwyn iddynt gysylltu a hi.—Yr Arolygydd a ddywedodd y byddai hyd y bibell a ofynid yn 90 troedfedd. Gwnaed gwaith fel a geisid yn yr achos hwn mewn manau eraill, megis Penmachnc, a rhai Tleoedd yn y Cwm. Byddai y drau! tua £ 9 15s rhwng agor y lie, a dodi y bibell i lawr.— Cadeirydd, Byddai yn arbediad pa gwnelai pobl y tai y gwaith o agor lie i'r bibell."—Yr Arolygydd, "Byddai yn Ar gynygiad Mr. J. Lloyd Morris a chefnogiad y Cadeirydd, pasiwyd i wneyd cais am i bres- wylwyr y tai o dan sylw agor He i'r bibell, a bod y cyfryw yn cael ei gosod yn ol eu dymun- iad ar yr amod hono. Eglurwyd fod y brif bibell yn awr o fewn yr agosrwydd gofvnol yn ol y gyfraith ond yr oeddid yn barod i gyfar- fod y deisebwyr os cynorthwyent gydag agor y lie. Pwy sydd i Adgyweirio'r Ffordd ? Darllenwyd llythyr maith oddiwrth Mr. W. Fitz Norman Ellis, Llyn Ymenyn, Pontypant, yn nglyn a'i gais am i'r Cyngor adgyweirio ,Ffordd Penaldroch, yr hon sydd yn myned heibio ei dy. Cwynai nad oedd ei ochr ef wedi cael tegwch yn y Cyngor diweddaf, gan i'r Cadeirydd gymeryd gwedd anffafriol ar y mater, ac yr oedd sylwadau anffafriol wedi eu gwneyd arno yn y wasg. Nid oedd y darn y gofynai am ei adgyweirio ond rhyw driugain Hath, ac yr oedd ef wedi gwario llawer i adgyweirio darn mawr o'r ffordd wrth ei dy.— Y Cadeirydd a ddywedodd fod Mr. Ellis yn gwneyd sylwadan personol anheg arno ef fel Cadeirydd,—Mr. J. Ll. Morris, "Y mae yn taflu sarhad ar yr holl Gyngor ar yr un pryd. Y Cadeirydd, Nid oes genyf fi yn bersonol un- rhyw deimlad drwg at Mr. E?!is y ?or?? sydd dan ein sylw ni, ac nid y boneddwr yn bersonol. —Mr. Ed. Roberts, "gwrthodasom gais pobl Tanybenar, Dolwyddelen, a pha ham y rhaid i ni wneyd ffordd yn y fan hon ?" Mr. J. LI. Richards, Y pwngc i ni i'w benderfynu yw,— A ydyw hon yn ffordd blwyf"; ac os ydyw. dylem ei hadgyweirio. Y mae y Cyngor Plwyf wedi penderfynu ei bod yn ffordd blwyf, ac y mae arian wedi eu gwario gan y pI wyf i'w hadgyweirio."—Mr. T. T. Roberts a ddywed- odd fod Mr. Thomas Williams, Pistyll, yn tystio iddynt fel swyddogion plwyfol dalu am drwsio y ffordd bon fwy nag unwaith.—Mr. Edward Roberts, "Yr wyf yn gwybod am y ffordd yn berffaith dda ffordd geffyl ydyw, ac nid ffordd drol."—Cadeirydd, "Nid yw y Cyngor hwn i adgywcirio llwybrau felly; y plwyf ei hun sydd i wneyd y gwaith hwnw, ac nid y ni."—Mr. T. T. Roberts a ddywedodd nad oedd ond tua triugain llath eisiau ei drwsio, a byddai yn well i'r Cyngor wneyd hyny i gyfarfod y boneddwr hwn oedd yn gwario cymaint ar y lie.—Mr. J. Ll. Morris a gynygiodd eu bod yn anfon Dirprwyaeth i cdwg y ffordd. Yr oedd ef yn cael allan mai ffordd geffyl ydoedd, ac yr oedd teimlad cryf yn y plwyf yn erbyn gwario ami.—Mr. Richards a ddywedodd fod deiseb wedi milar. wyddo o'r ochr arall; a darllersodd y Cle-c enwau y rhai a'i harwyddodd.—Yr ArolygyuJ a ddywedodd mai deg swllt -)edd, J wedi wai ar y ffordd hon, a. hyny i droi y dv"'< o boni. I wneyd y gwai.h a yn awr, byddai dau ddyw. yno _?>•>: bytbefnos: y ddau sydd eisoes yn gweitJ: o dan y Cyngor mewn ileoedd eraill.— Cadeirydd a Mr. D. G. Jones a syJwasant mai y peth oedd ganddynt i'w benderfynu ydoedd. a oedd yn iawn gwneyd y gwaith. Os oedd, dylent ei wnevd waeth beth fo'r draul. Galisi y Ddirprwyaeth anfonid yno benderfynu Y mater.—Mr. Richards, "Pales anfon Dirprwy- aeth yno ? Nid yw ond rhywbeth i oedl. y mater. "—Y Cadeirydd, "Yr ydych yG gwneyd eich goreu eich dau dros y dyn hwii; ond nid dros eich plwyf."—Mr. Richards, Y'' M r. Richards, ydych yn ein anmharchu. Mr. Cadeirydd- Dylai y boneddwr hwn gaei chwareu teg. Cadeirydd, Nid wyf yn eich anmharchu. Eicu canmol fel Cowsleriaid y dyn wyf fi. Nid oes berygl y caiff gam tra y byddwch chwi yn f-; ai-,iadiffyn.Y Clerc, Y mae yr angenrhelO iol i chwi roddi rhybudd eich bod yn cymeryp y ffordd hon i fyny cyn y gellwch wario arill, Bu o dan sylw o'r blaen pan ddaeth cais oddl- wrth Mr. Law am i ni ei tbrwsio, ond methwyd profi yr adeg hono ei bod yn ffordd blwyf- Mr. E. W. Roberts, "Y mae llawer mwy c angen am drwsio ffordd Rhiwbach lie y riaal ugeiniau o bobl yn ei cherdded i'w gwaith nos a boreu. Ffordd un dyn yw hon."—Mr. Ed- ward Roberts, "Beth yw y brys sydd am drwsio y ffordd yma. Yr ydym fel am redeg ar dori ein gyddfau am fod yno wr bonheddig yn gofyn, ond caiff yr amaethwr a phawb arall drengu cyn y gwnavin ddim iddynt."—Cododd Mri T.T. Roberts a Richards fel cynygydd a cef- ogydd, eu dwylaw dros drwsio y ffordd yn awr- Cadeirydd, "Gwell i Ddirprwyaeth fyned yno- —Mr. Richards, I beth )"Y Cadeirydd, "0 r goreu. Yr ydych yn erbyn, ac felly gadawn 3 mater yn y fan yna. "—Clerc, "Gan fod Cyngor hwn yn gwrthod gwneyd y gwaith, ga*- Cyngor Plwyf Dolwyddelen fyned" a'r mater ir Cyngor Sirol i'w benderfynu. Y Cadeiydc,¡ Fe aiff Mri Edward Roberts a'r Is-gadeiryd- i'r lie gyda'r ddau aelod dros Dolwyddelen- Pasiwyd hyny, ac ychwanegwyd enw y Cade:" ydd atynt. A A.A..A.AA A A.A. A.A Ar. /"II,. AA A A A A.A..AA.:A.A""I
RHOS A'R CYLOH.
RHOS A'R CYLOH. Yn Mwrdd Addysg Dosbarth Bangor, ddyJ Llun, penodwyd Mr. Joseph Jarvis Jone^ Ruabon, yn Athraw Cynorthwyol yn Ysgi/l Glanadda, Bangor. Boreu dydd lau, cyfarfyddodd Mr. J;1n Hughes, Aberderfyn, a damwain yn nglofa y Hafod, trwy gwympiad darn o'r nenfwd a^rX' Mae mewn sefylifa boenus. Llongyfarchwn Mr. Jacob Er-,vl-,t-s, .I,i Plant enwog, ar eu llwyddiant yn nghystadl, aeth Eisteddfod New Brighton, dydd Sadw.rJ. Hefyd, mae'n bleser genym longyfarch  John Thomas Jones, Chapel Street, Poncie! J'1- enill trwydded i Gaieg y Ba!a. Nid oes .r;, amser byr er pan oedd ein cyfail! yn we:/i; yn y pwll glo, a da genym ei \vekd yn 11WV4 mor amIwg. Llwyddiant pellach iddo. Miss Jones, Yspytty Ifan, ydoedd v prif dyniad mewn cyngherdd yma yr wythnos weddaf. Yr oedd ei hadroddiadau mor" ?cwiadoI feI y bu raid iddï ail ymddangos gwaith yn olynol. !;J Mae'r gwaith o adeHadu Organ newy?? nghapel Penuel (B.) yn myned rhagddo ??, brysur. a disgwyhr y bydd wedi ei orphs? byn y 91ed 0 Dacmvedd, pryd y ceir RI> gan Mr. C. Roberts, Mus. Bac. t vS/
Advertising
Q¡ It. tJ. ?-?  ,.r., Ji. 'i! if  ¡íi c'  omi\ .,sJJ    1 ;.# makes bp   2 good cakes. ¥ "=lli' E ? better way—of making cakes. I, -:i It is a perfectly pure caks  ? flour of fine quality, with a? ¡tf ? the dry ingredients wanted ix  a cake. The proportions a- \g ? exact and the mixing is pe!" ? ? lect. ? _fJ ? !t saves time and troubie. f? and it makes the nicest and ;ø ? lightest cakes possible. ijp ? It makes any and every i:: ? cake and not only one kind- jp A I :) ? And it is economical ? ?, ? use—it costs less than tb j^T^ old-fashioned way. lt r ? From & Grocers, Stores, and B!l.k ?' ? !n the BriUsh Isles, in 3M. pa-ckts, e-?? | 'l ;1.r;¡ one contain his a sheet of useful ,,I  t"-o' "r: practical cake recipes. II' r!  LIVERPOOL.   LATHAM & Co., Ltd.,  15- G'' LIVERPOOL. I:, 5-' •$& £