Y Rhedegydd

WWWWWWVNAWvWAiVWVW MAENTWROG. I TEULU MEWN PROFEDIGAETH.—Cyfeirio yr ydym at Mr John Owens, yr Efail, Tan-y- bwlch a'i deulu, yn eu profedigaeth chwerw o golli eu bachSen bychan pert, a hyny mor sydyn ac anisgwyliadwy. Bu farw yn yr oed- ran anwyl o bedwar blwydd a haner. Cydym- deimlir yn fawr a hwy fel teulu. DECHREU AR EU CAPEL NEWYDD.—-Dyna hanes Annibynwyr y Maen. Mr. William Owen, Fourcrosses, Chwilog ydyw yr ymgym- erwr, a Mr D. O. M. Roberts, Porthmadoc ydyw y Cynllunydd. Sul ncsaf nesaf fydd y Sabbath olaf i'r frawdoliaeth fod yn yr hen deml yn Gilgal. Hefyd, y Sul nesaf y bydd y Parch. W. Williams yn terfynu ei weinidog- aeth yn Gilgal ac Utica, ar ol bod yma dros 30 mlynedd yn gwasanaethu. YN YMADAEL.—Oherwydd y dirwasgiad yn y fasnach lecbi, ac ar yr Etifeddiaeth yma, y mae amryw o'r Maentwrogiaid wedi gorfod ymadael i'r Deheudir a manau eraill. ARFBAIS NEWYDD I'R PLWYF A BEDDROD YR ARCHDDEACON EDMUND PRYS, PERGAN- IEDYDD CYMRU.—Y mae y masnachwr antur- iaethus Mr Thomas Roberts, Shop Isaf, wedi myned i'r gost o ddwyn allan y rhai uchod. pa rai sydd wedi eu gosod ar wahanol fatkau o Miniature Swan China, y rhai a gynwysent ddarluniau o'r Maen, oddiwrth pa un y cymer y pentref enw Tomen y Mur, Arfbais Edmund Prys, ac Eglwys y Plwyf, ynghyda'r man y claddwyd ef. Ceir hefyd ar-ysgrif o enwau rhai o brif enwogion y plwyf o amser Twrog Sant y 6ed ganrif, hyd yr hynod William Ellis, Bronturnor. Dyna rywbeth gwerth i ymwel- wyr eu pwrcasu.

I'VVVVV LLANRWST. TREFN Y MODDION SABBOTHOL Yr Eglwys Sefydledig. St Mary.-lO, Parch. C. W. Davies. 6, Parch. J. Morgan. St. Crwst-10, Parch. J. Morgan. 6, Parch. C. W. Davies. Y Methodistiaid. Seion.—Parch. John Williams, Corwen. Scotland Street-Parch. O. Gaianydd Wil- liams, Roe Wen (Cyfarfod Ysgol). Yr Annibynwyr. Tabernacl-lo, Parch. Thomas Jones. 6, Cyfarfod Gweddi. Ebenezer-Parch. Z. Mather, Abermaw. Y Wesleyaid. Horeb-Mr. Griffith Jones, Capel Garmon. St. James' (English IChapel).-Mr. T. Scho- field, Colwyn Bay. Y Bedyddwyr. I Penuel.—Parch. T. Shankland, Bangor. 0 LANRWST I LANGERNIEW.—Bu nifer o fodurau yn ymryson gyru dydd Llun i fyny y bryn rhwng Llanrwst a Llangerniew. Y cyntaf oedd Mrs Parry yr ail, E. Noel Thornewill; y trydydd, A. C. Davies y pedwerydd, Mrs. Mason. Y FARCHNAD.-Yroedd y.Farehnad ddydd Mawrth yn bur boblogaidd, ond cwynid mai ychydig o fusnes a wneid yn ystod y dydd. Gwerthai y Wyau 13 a 14 am swllt. Ymenyn o ddeg ceiniog i swllt y pwys. Dofednod o 4/- i 5/6 y ewpl. Hwyaid o 6/- i 6/6 y cwpl. Tatws 6/- y cant, a'r tatws newydd 4c y pwys. HEDDLYS.—Dydd Llun o flaen y Milwriad Johnstone, O. Isgoed Jones, Dr. T. E. Jones. a William Hughes, Ysweiniaid, cyhuddwyd John Williams, Maenau, o fod yn feddw mewn ty trwyddedig ar Mai 11. Profodd yr hedd- geidwad Davies fod y cyhuddedig yn yr Hand, Eglwysbach ar y dyddiad uchod, a'i fod yn feddw.—Dirwy 5/- a'r costau. ARWERTHIANT TALYCAFN.—Cafodd Mri. Robert & Rogers Jones Arwerthiant llwydd- ianus iawn ar anifeiliaid yn eu Harwerthfa ddydd Llun. Gwerthai y Gwartheg Tewion i fyny i £ 17 15 0; Buchod Cyflo i £ 15 5 0; Buchod a Lloi i £ 17 10 0; Gwartheg cadw £ 9: Wyn (crossbred) o 35/- i 38/6 Myllt 47/ Mamogiaid Cymreig 29/6: Cyplau o 33/- i 37/ a'r Lloi i £ 4. CYFARFOD SALEM.—Neithiwr a thrwy y dydd heddyw (dydd Iau), cynhelir Cyfarfod Blynyddol Salem (M.C.). Gwasanaethwyd gan y Parchn. Ben Davies (A), Maesteg, a T. R. Jones, Towyn. GWERTHU LLYFRAU.—Yn yrHen Lythyrdy, gwerthodd Mri. Blackwall Hayes, & Co., Ystorfa fawr o lyfrau perthynol i'r diweddar Gwilym Cowlyd, a Scorpion. Cafwyd prisiau lied dda am rai o honynt, ond araf ar y cyfan oedd y cynygion ar lawer o honynt: PRIODAS. Dydd Mercher, yn Nghapel Horeb gan y Parch. Phillip Price, unwydmewn glan briodas Mr. John Hughes, 10, George Street, a Miss Maggie Jones, Bryntawel. Gwasanaethai Mr. Thomas Hughes (brawd y priodfab) fel gwas, a Miss Annie Jones (chwaer y briodasferch) fel morwyn. Cafodd y par ieuaingc wledd briodasol o'r radd oreu gan Mr. a Mrs. J. E. Humphreys gyda'r rhai yr oedd y briodasferch yn gwasanaethu. Eisteddodd nifer fawr wrth y bwrdd. Yr oedd yr anrhegion yn lluosog a drudfawr. CYSTADLEUAETH, MODUR IAU.—Dydd Llun, o dan nawdd CIwb Modurwyr Gogledd Cymru, daeth ugain o Gerbydau Modur i'r prawf osodid arnynt i ddringo yr allt o dref Llanrwst i Lan- gerniew. Pwyswyd y ceir yn yr orsaf, o dan arolygiaeth Mr. H. J. W. Watling. Wedi eistedd wrth fwrdd y wledd yn y Victoria Hotel, awd am le'r gystadleuaeth. Dech- reuid ychydig tu draw i'r careg filltir agosaf i'r dref, lie y mae y ffordd yn 264 troedfedd uwchlaw arwynebedd y m6r. Ychydig o dan ddwy filltir oedd y pellder i'w rhedeg. Mae y darn hwn yn un galltog iawn, gan godi i 600 troedfedd ar ei ganol, ac yn Penyraloesfa y mae yn 816. Y mae y ffordd yn un dda i'w theithio, ac ystyrid y darn hwn o honi yn un campus at y pwrpas o brofi y Moduriau. Gofalwyd am y gwahanol drefniadau gan Major J, A. Turner, Major Fanning Evans, Lieutenant Rowley, Colonel O. L. J. Evans, Colonel Thomas Gee, Mri. J. R. Davies, J. Blackwall, W. H. Darbi- shire, C. To Allard, A. Lloyd Griffith, J. P. Maitland, C. F. Davey, R. O. Davies, H. E. Blackwall, W. G. Owen, J. W. Order (Ysgrif- enydd y Royal Automobile Club), ac ysgrif- enydd y cyfarfod ydoedd Mr. H. R. Davies, Porthaethwy. Yr oedd Medal Aur, Arian, a dwy Bronze yn cael eu cynyg. 1, Mrs. Lloyd Parry; 2, Mr. E. Noel Thornevill; 3, Mr. A. C. Davies; 4, Mrs. Mason.

Y LLYWODRAETH A DADGYSYLLTIAD. Llythyr Pwysig oddiwrth Mr. D. Lloyd George. Cafodd y Parchn. H. Elfed Lewis a J. Machreth Bees ymgom faith gyda Llywydd Bwrdd Masnach ar safle Dad- gysylltiad ar Raglen y Blaid Eyddfrydig, er mwyn cael gwybod pa gamrau i'w cymeryd yn Ngbastellnedd yn yr Undeb Cynulleidfaol yr wythnos hon. Y mae Mr. George wedi anfon y llythyr pwysig a ganlyn i Elfed, a gwelir ynddo fod yr hyn a fynega yn deimlad y Weinydd- iaeth ar y pwngc :— "WHITEHALL, S.W., Mehefin 24, 1907. Fy Anwyl Elfed,— Yr ydych yn gofyn i mi ddau gwestiwn o berthynas i safle Dadgysyllt- iad Cymreig ar raglen y blaid. Yn nglyn a'r ddau, nid oes genyf unrhyw betrus- der, oddiar fy ngwybodaeth o ogwydd y PrifWeinidog at gydraddoldeb crefyddol i Gymru, mewn rhoddi i chwi atebion boddhaol. I Am y cyntaf, gofynwch i mi pa un a yw yn mwriad y Llywodraeth i wthio mesur er Dadgysylltu a Dadwaddoli yr Eglwys yn Nghymru trwy ei holl gwrs yn Nhy'r Cyffredin, os bydd i'r Senedd bresenol redeg ei thymor arferol i'w ddiwedd. I hyn gallaf roddi atebiad di- amodol yn y cadarnhaol. Dros ymddyg- iad tebygol yr Arglwyddi pan anfonir y Mesur i fyny-neu a ddywedaf ei anfon i lawr—i'r Siamber hono yn anffodus nid ces gan y Weinyddiaeth unrhyw reolaeth. Am eich ail gwestiwn-pa un, os bydd i apel at y wlad gael ei gwneyd, oher- wydd ymddygiad yr Arglwyddi, a fydd i Ddadgysyllliad Cymreig gael safle amlwg ar y rhaglen swyddogol ar yr hon y bydd i farn y wlad gael ei gymeryd,—wrth gwrs mewn argyfwng felly rhaid i bob cwestiwn o angenrheidrwydd fod yn is- raddol i'r un pwngc mawr pa un a'i yr Arglwyddi neu y bobl gaiff lywodraethu y wlad; ond yn ddiamheuol bydd i Ddadgysylltiad Cymreig sefyll yn y He blaenaf yn mhlith y materion y bydd i'r Senedd, o dan yr amodau newyddion y gobeithiaf eu gweled wedi eu sefydlu fel canlyniad yr ymrysonfa, gael galw arni i'w trafod. Yr wyf newydd weled y Prif Weinidog ac y mae yn cadarnhau yr uchod yn Hawn fel mynegiad cywir o'i syniadau a'i fwriadau. Bydded undeb yn awr, ar fin y frwydr fawr a gelyn penaf Rhydd- id, Anghydffurfiaeth, a Chymru-Ty yr Arglwyddi! Yr eiddoch, &c., D. LLOYD GEORGE."

DIWEDDARAF. Rhyddhad y Carcharor. Ymddangosodd Isaac Harrison Jones o flaen ustusiaid Llangollen, dydd Mercher, ar y cy- huddiad o ladd Samuel Lloyd. Yr oedd ded- fryd o farwolaeth trwy amryfusedd wedi ei phasio yn y trengholiad y prydnawn blaenorol, ond mynai yr heddlu brofi yr achos. Tystiodd Morris Jones, plastrwr.ei fod wedi cael gormod o ddiod i wybod yn fanwl beth gymerodd le. Ond nid oedd ef na Lloyd wedi ymyryd a'r carcharor, ac na chafodd achos i daro.—John Trevor Hughes, bachgen bychan, a ddywedai iddo weled Moses Jones yn siarad wrth y car- charor ac yn ei daro. Daeth Lloyd rhyngddynt tarawyd ef a disgynodd.—Tystiodd John Evans ffarmwr, iddo weled Moses Jones yn taro y carcharor, a phan oedd yntau yn myned i daro yn ol rhuthrodd Lloyd allan o'r Bull Inn mewn osgo ymladdgar.—Tystiodd eraill yr un peth. -Wedi neillduo cafodd y Fainc nad oedd tyst- iolaeth ddigon cref i anfon y carcharor i sefyll ei brawf, a gollyngwyd ef. Anrhydeddu Cymry. Sibrydir fod enwau dau Gymro i'w cynwys yn rhest- y rhai a anrhydeddir yn fuan gan y Brenin, sef eiddo Mr. Frank Edwards, A.S., yr hwn a wneir yn farwnig, a'r Prifathro John Rhys, Coleg yr Iesu, Rhydychen, yr hwn a wneir yn farchog. Newydd Da. Neithiwr (nos Fercher) derbyniodd Mr. a Mrs Thomas J. Roberts, bellybr o Bangor, Pa. yn hysbysu fod Llewelyn eu mab yn well a'r per- ygl drosodd, yr hyn yn ddiau sydd yn achos o lawenydd i'r teulu ac i'r gymydogaeth, a mawr hyderwn y caiff Llewelyn Roberts eto adferiad iechyd a nerth a hyny yn fuan. Mr. Merbert Lewis a Dadgysyllt- iad. Wrth gwt llythyr pwysig Mr. Lloyd George ar y pwnc uchod, cyhoeddir un arall heddyw o eiddo Mr. Herbert Lewis i'r un perwyl. Yn ei ddiwedd dywed: Gyda golwg ar y dyfodol gorphwysaf ar ymrwymiad y Prif Weinidog i Mr. Lloyd George, sef os bydd i'r Senedd bresenol redeg ei chwrs naturiol, mai bwriad y Llywodraeth yw gwasgu Mesur Dadgysylltiad i Gymru trwy Dy'r Cyffredin."

a""rdd Addysg Dosbarth Geir- I „ ionydd. ?'wydcyfarfod y Bwrdd dydd Gwener, jV r^twsycoed, pryd yr oedd yn bresenol,  D. G Jodes, Peter Mc'lntyre, Mathew RRo? berts. Henry Roberts, Parch H. H. Robert, B.A.. Robert RUis, Hugh Roberts, Elil* s pie,rce ? R. E. Thomas, ac Evan R. ?es(derc). G?4 '°? ??? oedd cyfarfod cyntaf yr oedd Y4 ()IYnol ??°? swyddogion am y flwyddyn. I ei 1)iDlch-yd yn gynes i Mr. D. G. Jones am j 'I?auaeth gwerthfawr yn y gadair am y ?y<??di? weddaf. ac ail ddewisiwyd yn un- ttyb?? ?° °?? yr un swydd eto. be Wi" sl*wyd Y Parch H. H. Roberts yn Is- io:\ViSiWYd tri 0 Reolwyr Lleol i'r holl ysgol- ? leoedd ? Dosbarth a llanwyd i fyny y ?wag- leoed?Oodd ar Staff yrysgolion.

I P TANYGRISIAU. ^T/1—Nos lau diweddaf, yn nghapel Gg?orpfhw?ysfa ? ? traddodwyd pregeth rymus 4r Thomas Roberts, Capel Garmon. Teitma i?awk oedd yn bresenol eu bod wedi "r'n be-dith Nos Iau (heno) bydd y Parch 13?6 ???6s yn traddodi pregeth yn yr un   ??'"?'' hyn 0 bryd y mae ?'ss L. A. W44 llr48 (linos Moelwyn) gartref. a da genym wel?golwg mor dda a ?"°? arni.  ??Un?? '?'' wythnos hon y mae Mr W. W. ??tis a' ? ??° V? symud i fywo'r ardal hon i I V,0rf JL' Diau y bydd bylchau ar ei 01. gan ?' ? g11 il., cylch eang o wasanaeth yn yr ?tdat ?"°?° iddo bob llwyddiant a chysur '?u!)?n? gweddill o'i ddyddiau yn ei gylch- %dd,, O'vYdd ?Rm? ,kRoTT ()'Y mae Cor Plant Bethel yn PqsQ rbarottoi ar gyfer cyfarfod cystadleuol Tra 'v8fy4Ydd a gynhelir y Sadwrn nesaf. Go- 6, thiwrl Yn fawr y byddont yn djchwelyd gan ??ytgydahwynt. li[P'y I-'L]EiFyD sydd yn blinollawerargyn Qeid f' c'Loedd y?yw "cwsg" yn y capel, ac y amr yw ?'w gweled o dano y Suliau di- wedd,f Yma er cael pregethau bywiog. Nis yd4or'a beth yw y feddyginiaeth oreu tuag at 1 Weiia „ £ j credwn y byddai yn fantaisfa?r I r Preg ethw yr. a'r gynulleidfa, ac i'r personau ? yacr? blino gan y clefyd hwn pe bai t?; c?? ?hyw feddyginiaeth effeithiol er ei vielia Nid anyddorol fyddai cael snap shot" ?b??. eHu °' gan ??' ddigrif fydd yr olwg arno ? ? <!an Y clefyd hwn. Yr ydym yn galw & fel h yn er mwyn i bawb a ddymunant gael ? ? "8 ftrr h ? v C wy^edigion ac er mwyn atal ych- kolv,e ar y clwyfedigion; ac er mwyn atal ych- L 1-??el eu blino ganddo.

?  i ?. BETTWSYCOED. < anaet^ir y Sabboth yn Eglwys St. 4? haei Sari Y Parch R. M. Jones, M.A.; ac y C4 t rytlrna,r gan' y Parch H. E. Griffith, YS^aniVr S?? y Parch H" E- Grimth, ?o?.?ddaf. yr oedd Mri Robert Hughes (Te,, orfryn),P-hiwddolion, a Morris Jones Vftl^yn Bettwsycoed, yn glanio yn New 'Ryda'r ?erddlong Celtic. Ov s SariWrn bydd y pwyllgor perthynol i qy roall,f ;x GaI'll Y Dosbarth yn cyfarfod yn Ys- G y Brvn^awr er gwneyd trefniadau at y Gyr4atf ;t nesaf. trby,, y mae Mr a Mrs Owen Lloyd I ^jes, Llt^ig^ y Cottage, wedi symud i'w pres- Wylfod 7a tYdd yr ochr arall i Bontypair. Ad- waellir Y ''?? hwn wrth yr enw Hafanedd, r°.y mae Vr ?? V? nodweddiadol iawn, gan y ae y raay e r rlw Yn nodweddiadol iawn, gan y iaul y'?Q o'r boreu hyd yr hwyr. tillll I .Y ?4r Jones a'i briod garedig lawer o f wyniant y?.aciechydyn eu preswylfod ? wydd. r ?Ua 12 'os Sul, bu farw Mrs Price, anwyl fri°d ivjj,, briod r Orat an Price, Fairy Glen House, -'od, tri"??d. ar ol cystudd byr. Gadawa 'tod, tr{ J, E 10n' ac un ferch i alaru ar ei c a r r aLi °'. a'r rhai. y "?? sin cydymdeimlad dyfnaf. eylllr i? ??°?digaeth le prydnawn heddyw ^ydd Iau) T,yn mynwent y plwyf, a gwasan- I r gan v ?? R. M. Jones, M.A., Beer.

  Cy? ?*R* DOLBENMAEN. v- ÇYliGlJnn Mv; ^iwerVi f YF •—Cyfarfu yr °?? nos '3?IQW rn,diwe ddaf am 7 o'r gloch. Yn bresnol, J. Hlams (Ca.deirydd), 0. Morns, j?. G r i ffl"I, W. D. Williams, T. W. ?'-iEm?thg'?. Jones, D. Williams, T. W. ?s.o. R?-'?. J. Gri&th, T. J. Jones. H. Jbiles' ??.W. Williams, J. Jones, R. O'W,en?'C I -r,?. Darllenwyd Cofnodion y OYfarfod aellorol a chadarnhawyd hwy. Yn bCi Mr. W. Jones yn y cyfarfod blae" arril, bu trafodaeth ar fater gwneud y cyf- arfod ydd agored"ac ar gynygiad Mr. D. Will-arns, a befrioe?.d Mr. 0. Morris, pender- fy, 'Yd "fod j, r sawl ddymuno ddod i mewn aQfon caic- Sgnfene^ig i'r Clerc. Bydd i Glid arif6, a's Ysgrifene4ig i'r Clerc, Byd-d i hoK ais °'r fath gael ei ystyried gan y Cyngor, ? ?1 a'! ?? ??o? i mewn os y bernir Kn yyn oreu V blaid cyfarfod agored, Mri. jaz -es a  ?? cyfarfod agored, Mri. 1 'wydd S-Yddfa Bwrdd Masnach ynglyn a fr "b:Yfrifi' ad cy\ ?° ??sir yn 1908. Darllen- *Yd 11 Ytllyr oflfV th Glerc y Cynghor Sir yn gQYICh San'????y CynghorSir yn 14%4,1 Ch M II-ddaliaaa, a Rhandiroedd. Ar M. r,D- Williams, a chefnogiad Mr. ch ac eft "1SlWYd '?? yn ol blaid syml- arK ac effeithj-'iach deddfwriaeth ar hyn ar e !au y iiiiella,l Y MesUr sydd V ?'- o Baen y Senedd. barli envyd IlYthyr oddiwrth Glerc Cynghor osbarth Glali yn yn hysbysu fod y Cynghor il\'Vll\V xvedi 110^ aelodau y Cynghor Plwyf ??y?acb??y?'olwyry Plwyf ar y Cynghor ??Shyd a chvnTrS^c °lwyr y Plwyf ar y Cynghor ]Dosbarth YT,13WYllgor Plwyfol am y 12 mis i *f. DarL.^wyd gohebiaeth Q barth talu ynglyn a mynwent "renteg, r-)„_lyniwyd ?" oddiwyd y Return- '°S Of&cerc????y?'- yE? tholiad ?17 13s 3. Pas- ed i'? ? ?ysbysoddy Clerc fod tal am ? hurdles ysodd y Clere fod tal am b dalu am jWy^ ??' dod i law, ac eraIn fa.ith yn\ a anynt. Cafwyd ymdrafodaeth fait Y, Yich v^sgoI a fwriedir ei hadeiladu yn ?olan. p olaii S^y^ fod y protest canlynol el anfon i Swyddfa Bwrdd Addysg i Llundain :-uFod ein hadnabyddiaeth ni o'r ardal yn ein harwain i gredu fod yr amcan- gyfrif o'r plant sydd yn debyg o fanteisio ar yr Ysgol yn annghywir, o ganlyniad ein bod yn dymuno protestio yn erbyn adeiladu yr Ysgol yn ol y cynllun presenol, heb i ymchwiliad pellach gael ei wneyd. Dewiswyd dau aelod i fyned i edrych Llwybr Llecheiddior Ganol gyda golwg ar ei wella.

O'r Pedwar Cwr. Dirwywyd W. Woodhead i dair punt a'r costau am yru ei Modur yn orwyllt yn Mangor. Un o Canonbury, LIundain yw Woodhead. Saethodd Walter Lewis, masnachwr o Ports- mouth ei hun ddydd Llun. Yr oedd y diwrnod hwn i sefyll ei brawf am fod mewn meddiant o ergydion perthynol i'r Llywodraeth. Dywed- odd mewn llythyr at y Trengholydd mai ofn y prawf oedd ganddo. Hysbysa'r newyddiaduron Seisnig am ddydd Mercher fod miloedd o ddarnau arian drwg yn cael eu gwasgaru ar hyd a lied y wlad, ac y dylai y cyhoedd fod ar eu gwyliadwriaeth. Fel yr oedd Mr Young, cigydd o Dartford yn tori darn o gig, llithrodd y gyllell i'w gyllau. Bu farw o'r archoll bron yn uniongyrchol. Y mae Mrs David Davies, Llandinam, wedi addaw pum' cant o bunau at drysorfa Coleg Duwinyddol y Methodistiaid yn Aberystwyth. Y mae symiau eraill wedi eu derbyn i fyny i [500 at ysgoloriaethau er cof am Thomas Gee. Am gasglu arian trwy dwyll at Directory honid oedd i'w gyhoeddi, anfonwyd Donald Hick, Bromley, Hull, i garchar am ddau fis. Y mae nifer lluosog o Eogiaid yn cael eu dal eleni yn ngyrau uchaf yr Afon Wy yn nghym- pdaethau Buallt. Delir llawer o honynt gyda genwair a chelfi pysgota brithylliaid. Cafodd y milwyr ydynt yn gwersyllu ar Forfa Conwy brofiad chwerw y dydd o'r blaen. Rhwygwyd y brif luest o'r nen i lawr gan gor- wynt, a bu agos i'r Canteen gael ei osod yn gydwastad a'r llawr. Dydd Sadwrn, cynhelir y filfed wyl flynydd- ol berthynol i Eglwys St. Petr, Caer, Dydd Sadwrn, bu farw T. P. Goudie yn y carchar lle'r oedd wedi ei ddedfrydu am ddeng mlynedd yn 1902 am dwyll Bank Lerpwl o £ 160,000. Chwech cheiniog yr un a'r costau oedd y ddirwy roddwyd ar dri o blant am gardota oddiar heddgeidwad yn Llandudno. Yr oedd y Swyddog mewn dillad plaen a daeth y plant ato i gynyg canu iddo yn Gymraeg am ychydig geiniogau. Synai y Barnwr Self wrth glywed gan fas- nachwr wysiai un am ddyled o £ 79 am ddillad. Mae y bobl hyn yn arianog. iawn," meddai y masnachwr. .A. At.

Undeb yr Anibynwyr. Cynhelir cyfarfodydd yr Undeb yn Castell- nedd yr wythnos hon o dan lywyddiaeth y' Parch. R. Roberts, Manceinion. Pasiwyd yn unfrydol i dderbyn gwahoddiad Rhosllanerchrugog i gynal yr Undeb yno y flwyddyn nesaf. Penderfynwyd sefydlu Llyfrfa i'r Enwad yn Nghymru fel y mae yr Enwadau eraill: a bod hon i'w chadw gan y Parch, Morgan Davies, Cwmaman, yn Abertawe. Dangosai yr ystadegau fod rhif yr Eglwysi yn 1,104, gyda lie eistedd i 572,000. Aelodau Eglwysig 176,000, ac aelodau o'r Ysgol Sul 166,394. Yr oedd y cynydd clir yn nifer yr aelodau mewn canlyniad i'r Diwygiad yn 25,000. Cyfanswm cyfraniadau y flwyddyn oeddynt £ 211,000, a chliriwyd £ 50,000 o ddyledion Capeli yn ystod y flwyddyn. Gwerth eiddo yr enwad ydoedd £ 1,642,797. Dewisiwyd y Parch. R. Thomas, Glandwr yn Gadeirydd am y flwyddyn nesaf; y Parch. J. H. Parry yn Ysgrifenydd am dair blynedd; Mr. E. Hill Davies, Pentre, yn Drysorydd; Parch. Eynon Lewis, yn Ysgrifenydd Ystadegol, a'r Parch. D. Griffith, Troedrhiwdalar, yn Ysgrifenydd Arianol. Traddodwyd pregethau yr Undeb gan y Parchn. Machreth Rees, Llundain; T. J. Morris, Cardigan J. Evans Owen, Llanberis a H. A. Davies, Cwmaman. Bu trafodaeth faith ar bwngc Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymru. Siaradwyd yn gryf ar y mater gan Mr. Josiah Thomas, y Parch. H. Elfed Lewis, ac eralll, a phasiwyd i ffurflo Cyngrair Anghydffurfwyr i gymeryd safle bendant ar y cwestiwn. Yr oeddynt hwy a'r Methodistiaid wedi datgan eu meddyliau yn ddigel, ac yr oedd yr Enwadau eraill yn barod i uno hefyd. Nid oeddynt am gymeryd eu cyngori gan yr un Aelod Seneddol gan y byddai yn rhaid i'r rhai hyny fod yn fwy effro nag y maent i gynrychioli Cymru, a'r Blaid fod yn fwy cywir i'w haddewidion neu dreio cario yn mlaen heb gynorthwy Cymru. Bu beirniadu Uym ar y Ddirprwyaeth Eglwysig, a chymeradwywyd gwaith Proffesor Fairbairn, Proffesor Henry Jones, a Mr. S. T. Evans yn ymddiswyddo oddiarno. Gwnaed trefniadau at roddi tystiolaeth gyfundebol os bydd galw am hyny. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol ddydd Mawrth a dydd Mercher. Rhoddwyd derbyniad croesawus i'r Undeb ar ran yr Eglwysi Rhyddion gan y Parch Mr Richards (M.C.), a Mr Hopkins (B.) Yn ei Anerchiad o'r Gadair bu i Mr Roberts feirniadu yn llym y "Dduwinyddiaeth newydd," a dywedodd ei fod yn ei deimlad nid yn unig yn ddyledswydd ar yr enwad, ond yn bender- fyniad o'r eiddynt yn ymladd brwydr Dadgys ylltiad hyd fuddugoliaeth. Yr oedd anerchiad Pedrog ar "Jenkyn Jones a'i amserau," yn Ilawn addysg. Cymeriad cadarn oedd Jenkyn Jones, a gwnaeth waith mawr yn ei ddydd. Dywedir fod yr anerchiad o'r Gadair yn nn o'r pethau godidocaf a wrandawyd o Gadair yr Undeb er's llawer iawn o flynyddoedd. Cymerodd pedair boneddiges ran yn y cyfar- fodydd.

Cyfarfod Misol Dyffryn Conwy. I Cynhaliwyd yn Moriah, Llansantffraid, dydd Iau, dan lywyddiaeth y Parch. John Edwards, Colwyn Bay.—Gwrardawyd hanes yr achos a phrofiad y swyddogion gan Mr. E. Owen. Caed hanes cysurus ar y cyfan, ac yr oedd yr eglwys wedi derbyn yn helaeth o ddylanwad y diwyg- iad.—Caniatawyd i Pensarn a Glan Conwy gael cenadon i'w cynorthwyo i ddewis gweinidog- ion.Darllenwyd papyr rhagorol gan Mr. R. E. Thomas Trefriw, ar "Frawdgarwch," Seil- iedig ar 1 Peter 1, 23. Dilynwyd ef gan y Parchn O. Evans, W. Thomas, a T. M. Jones.—Derbyn- iwyd ymddiswyddiad y Parch. J. D. Owen ar ei fynediad i fugeilio eglwys Bodffarl. Teimlir colled dirfawr ar ol y brawd ffyddlawn hwn, a dymunwyd ei lwydd yn ei faes newydd.—Cy- hoeddwyd i bregethu y Parchn. OwenFfculkes, Bettws; W. Jones, Conwy; Owen G. Williams, Roewen; W. Thomas, Llanrwst.