Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
NODION OR CYLCH.
NODION OR CYLCH. Cyngor iawel a brawdol gafwyd yn Bettws- ycoed nos Wener, ond gwnaed gwaith da ag ystyried nad yw cylch. y Dosbarth. ond cyfyng- edig a bychan. Cymer yraelodau ddyddordeb j mawr yn eu gwaith, ac aberthant gryn lawer o j amser er ei gyflawni yn ddyladwy. Mae Rheolau y Llaethdai wedi eu mabwysiadu, a'r gwaith o adgyweirio y Sarn wedi ei osod. Bydd hyn yn dodi y Llaethdai o dan reolaeth y Cyngor, a gwneir y Sarn yn dramwyadwy, yr hyn nad ydyw yn bresenfli. Ni bydd gan fasnachwyr Llefrith Ie i gwyno os gwysir hwy am drosedd yn erbyn Deddfau Bwydydd a Gwlybyrau ar ol hyn ac os syrth rhywun i'r afon wrth Glanrhyd, nid y Cyngor fydd i'w feio gan eu bod am Sarn gadarn a phwrpasol yn y lie. Llawen. genym am Iwyddiant cyfeillion o'r cylch yn arddangosfa Bontnewydd, Am gi defaid o dan flwydd oed, cafodd Mr. T, R. Jones, Moss Hill, Penmachno yr ail wobr, y cyntaf gyda ci neu ast blewyn Ilyfn, a'r cyntaf I gyda'r cl neu ast llyfn neu arw; Mr. T. Ffoulkes Morris, Cross Keys, Blaenau yr ail gyda ci neu ast blewyn garw, a Miss Jones, Tanlan y drydedd wobr. jfe Bu i'n cyfeillion ieuaingc o'r Cylch hwn ddod allan yn dda yn yr Arholiadan am Ysgol oriaethau am dair blynedd yn Ngoleg Bangor, Enillodd Kate Winifred Roberts, o Ysgol Ganolradnol y Blaenau ysgoloriaeth £ 20; Mary Dilys Williams, o Ysgol Ganolraddol Portmadoc, ysgoloriaeth £ 15 a chafodd John Morris, ysgol y Blaenau, a Laurah Roberts, ysgol Pwllheli Exhibitions David Williams. Llawenhawn yn eu llwyddiant. Hefyd enill- odd y tri canlynol Exhibitions gwerth [10 yr un yn Arholiadau Coleg Abervstwyth—Ellen J. Jones, Blaenau; R. W. Jones nc E. Griffith Parry, Porthmadoc. Dyma Adroddiad Argraffedig y Bwrdd Canolog o'n blaen, a chynwysa Rheatr o'r Tystysgrifau Anrhydeddus a enillwyd g;in yr holl Ysgolion Canolraddol trwy Gymru. Y mae Ffestiniog a Machynlleth wedi enill 7 Tystysgrif. Rhagorol! Hwy sydd ar ben Rhestr yn hyny o beth. Cafodd Towyn 5, Porthmadoc 4, a Llanrwst 1. Gwelir felly na raid i ni ostwng pen yn y cylch hwn wrth gydmaru canlyniadau yr arholiadau ar yr Ysgolion Canolraddol. Yn Llys Manddyledion Llanrwst cafwyd argoel addawol y bydd i'w Anrhydedd y Barnwr Samuel Moss wneyd Barnwr cryf, craff, a nodedig glir ei ddyfarniadau. Dywed- odd fod y Llys i'w agor yn ei amser, a bod yn rhaid i bawb fyddo a gwaith ynddo fod yn barod at yr amser; hefyd, nad oedd neb i "chwareu" yn nghylch a'r materion fydd a wnelo ys Llys a hwy. Cafodd un ei ddirwyo i bum punt am anufudd-dod, ac nid yn fuan yr anghofir y geiriau cryfion lefarwyd am waith amaethwyr yn dangos diffyg callineb trwy ddod a'u anghydweliadau i'r Llys yn ddiachos. Boed i'r Barnwr oes bir a phob hawddfyd tra yn ei swydd bwysig. Mewn atebiad i holiadau geir yn fynych yn nghylch Cymdeithas Hen Ddysgyblion Ysgol Ganolraddol Ffestiniog," dymunwn wneyd y nodiad a ganlyn :— Sefydlwyd hi saith mlynedd yn oli'ramcan o gadw'n fyw gymdeithas ym mysg yr aelodau a chadw cysylltiad rhyngddynt a'r ysgolheigion presenol. Atebwyd y dyben hwn hyd y ddwy flynedd ddiweddaf, gan i'r aelodau gyfarfod yn rheolaidd ac hefyd gael gwobr o werth nid bychan rhoddedig gan y prifathraw i'r sawl o'r ysgolheigion presenol a fernid ganddo yn fwyaf teilwng o honi yn flynyddol. Ond er's dwy flynedd nid oes gwobr wedi ei rhoddi, ac ni fuaswyd wedi cael cyfarfod y Nadolig diweddaf j oddigerth i ddau neu dri gymeryd arnynt y j cyfrifoldeb o alw cynulliad i ystyried pethau. j Yno adrefnwyd y rheolau, ac yr oedd y rhagol- ygon yn ddisglaer at y flwyddyn hon. Ond er i dros 300 o gylchlythyrau gael eu hanfon un i J bob hen aelod o'r ysgol, nid oesond pump wedi j anfon tanysgrifiad. Yn safle presenol pethau j nis gall y pwyllgor wneyd darpariaeth am gyfarfod na rhoddi y wobr fel ag y dylasent yn 1 Ol y rheolau. Hyn yn fyr yw eihanes, a dichon y bydd i'n sylw cyhoeddus fel hyn fod yn 1 foddion i adfywio'r achos. Buasai yn wresyn ] iddo farw, yn enwedig ar ol dechreu mor flodeuog a chyda rhagolwg mor glir o bosibl- rwydd buddiol a llesol mewn gwahanol gyfeir- iadau. Efallai fod y Gymdeithas yn ei safle bresenol oherwydd difrawder yn fwy na dim arall, (
Cyngor Dinesig Bettwsycoed.I
Cyngor Dinesig Bettwsycoed. Cynhaliwyd cyfarfod rheolaidd y Cyngor nos Wener, pryd yr oedd yn bresenol Mri. R. Parry (Cadeirydd), Thomas Griffith (Is-gadair- ydd). Henry Roberts, John Hughes, W. Corns R. Rowlinson, William Williams, R. R. Owen Clerc), a W. J. Edwards (Arolygydd). Wedi darllen a chadarnhau cofnodion y tri cyfarfod blaenorol, awd yn mlaen i ystyried adroddiadau y Pwyllgorau. Cyfarfu cyd-bwy Igor y Sarn i ystyried y cynygion ddaethant i law i adgyweirio y Sarn Glanrhyd. Yr oedd y pwyllgor yn cael ei wneyd i fyny o aelodau Cyngor y Bettws a Chyngor Geirionydd. Y cynygion dderbyn- iwyd oeddynt,—William Hughes, gwaith bedd- feini, Llanrwst, £ 47 10s 0c; W. Hughes, Pentreddu, Z38 Hughes a Rowlands, Colwyn Bay, £ 32 a John Roberts, £ 37.—Pasiwyd i osod y gwaith i Hughes a Rowlands ar y deall- twriaeth eu bod i ddechreu ar y gwaith ar unwaith, a'i orphenyn mhen y mis. Mr. Corns, Cadeirydd y pwyllgor Arianol, a gyf.wynodd adroddiad y Pwyllgor hwmv, y rhai a argymeilent i'r gofynion yn cyraedd ?22 Hs 11c gael eu talu. Yroedd £ 5 6s 6c o'r a, dd"rl'h"" v £h.l,.l -Cr"p1''1rln'rl swm am ddyfrhau y ffyrdd.—C-ymeradwywyd yr adroddiad. I Mr. John TT'ijrhes-, yn unol a'r rhybudd a roddodd yn y c fod diweddaf, a gynygiodd eu bod fel Cyngor yn mabwvsiadu Rheolau y Llaethdai dynwyd allan gan Fwrdd y Llywod- raeth Leol. Yr oedd ef yn ei ystyried yn bwysig iawn iddynt fabwysiadu y Rheolau hyn, j fel ac i gael rheolaeth lawn ar y Beudai a'r Llaethdai yn y dosbarth, ac felly wneyd eu rhan at gael llaeth iach a glan at wasanaeth y trigolion.—Mr. Corns a gefnogodd, aphasiwyd yn unfrydol. Y Clerc a alwodd sylw y Cyngor, ei bod yn angenrheidiol hysbysebu eu bod wedi mabwys- iadu y Rheolau, ac hefyd eu cyhoeddi mewn newyddiadur yn y dosbarth.-Mr. Corns a gynygiodd eu bod yn eu cyhoeddi yn y RHED- EGYDD, a chefnogodd Mr. John Hughes.— Pasiwyd yn unfrydol.—Y Cadeirydd a ddywed- odd y dylent gofio am newyddiaduron eraill gynrychiolid yn y Bwrdd, ac ar hyny cynygiodd yr Is-gadeirydd eu bod yn gofyn am gynygion gan y pedwar newyddiadur.—Cododd tri eu llaw dros y cynygiad oedd wedi pasio eisoes, sef eu bod yn cyhoeddi y Rheolau yn y RHED- EGYDD a thri dros ofyn telerau y pedwar papur.—Rhoddodd y Cadeirydd ei bleidlais derfynol dros ofyn am delerau. Pasiwyd i Reolau y Llaethdai ddod i rym yn y Dosbarth ar Ionawr 1, 1907. Daeth gair o Fwrdd y Llywodraeth Leol yn cymeradwyo ail benodiad Dr. Frazer a Mr. W. J. Edwards i'w swyddi am flwyddyn arall. Daeth cais a Deiseb o Pentredu yn gofyn am i'r ffordd o Pentredu at Bronygarth gael ei hadgyweirio gan ei bod yn brif-ffordd, ac hefyd am gael lamp ychwanegol yn y lie. Yr oedd 5 o blaid adgyweirio y ffordd a 6 am gael lamp ychwanegol wedi dodi eu henwau ar y ddeiseb. -Cyflwynwyd y mater i bwyllgor y ffyrdd a phwyllgor y goleu. Darllenwyd adroddiad Dr. Frazer am fis Awst, yn dangos i ddwy enedigaeth gael eu cofrestru a phedair marwolaeth. Darlle i wyd llythyr oddiwrth Dr. McDonald Caerr. n yn nghylch y pwys o fod samplau o'r Lie th a werthid yn y Dosbarth yn cael ei anfon i w Ddadansoddi. Y tal a godai Dr. Frazer am Ddadansodi ydoedd 15s, a 15s ych- "iegal os eid i ddadansoddi i gael allan a id hadau darfodedigaeth yn y Llefrith. Yr id yn ystyriaeth bwysig iawn i ofalu cael Liefrith clir oddiwrth y cyfryw hadau gan i bed war cant farw y llynedd yn Sir Gaernarfon o'r Darfodedigaeth. Beth ellid ei wneyd i leihau y nifer uchel hwn yn y dyfodol ?— Y Cadeirydd a sylwodd fod y mater yn un pwysig iawn. Yr oedd nifer y marwolaethau yn y Dosbarth y llynedd yn gyfrous o uchel: dwbl yr hyn ydoedd cyfartaledd Lloegr a Chymru.—Pasiwyd i ddodi ystyriaeth o'r llythyr ar Raglen y cyfarfod nesaf. Casglwyd £ 176 lis 3c o'r trethi yn ystod y mis, ac yr oedd 6216 5s Oc eto heb eu casglu. Bn trafodaeth ar yr hyn a wnelai y Cyngor Sirol j'r Brif-ffordd, neu yn hytrach, yr hyn na wnei y Cyngor.-Pasiwyd i Bwyllgor y Ffyr, gymeryd y mater i fynu. 1
- - - - -I - - - - - - - -…
I 7 -7 7 HUNAN-LADDIAD ARCH D DEACON MEIRIONYDD. Gyda gofid dwys yr ydym yn cofnodi hunan- laddiad yr Hybarch Archddiacon Thomas Wil- liams, Llanystumdwy, yr hwn a ganfyddwyd yn grogedig oddiar dylath yn un o'r adeiladau cysylltiol a'r Rheithiordy, haner awr wedi saith boreu ddydd Sadwrn, Tystiwyd ar y treng holiad i'r gwas bach weled ei feistr yn hongian yn yr adeilad, a galwyd y mab, MrJ-Ierbert St. John Williams ar unwaith. yr hwn a dorodd ei dad i lawr; ond yr oedd yr Archddiacon yn hollol farw.—Ei briod drallodus a ddywedodd iddo alw heibio iddi wrth fyned i'w wely nos Wener a'i chusanu wrth fyned. Arhosodd hi ar ei thraed hyd un o'r gloch y boreu i baratoi dillad y mab yr hwn oedd ar gychwyn i'r Aifft fel Athraw. Byddai ei phriod yn dioddef yn fawr oddiwrth ddiffyg cwsg, a bu am fordaith er ceisio gwella, ond dychwelodd yn gwbl yr un fath. Bu Dr Dobbie. Caer. a Dr Roberts. Criccieth, gydag ef, ac archent iddo fyned am fordaith arall, Pwysai hyny yn fawr ar ei feddwl, a gresynai oherwydd ei anallu i gyfar- fod a'r llafur o baratoi at y Sabbothau. Er ei fod yn isel iawn ei feddwl, ni ddangosodd yr arwydd leiaf o fwriad i niweidio ei hun.-Dych- welwyd rheithfarn o Hunan-laddiad tra mewn cyflwr o orphwylldra," ar y trengholiad. Yr oedd yr Archddiacon yn fab i flaenor gyya'r Methodistiaid yn Pontfaen, Morganwg, Am- aethwr cyfrifol a pharchus. Ordeiniwyd ef yn 1874, a bu yn giwrat yn Llandudno. Yn 1876 penodwyd ef yn Canon lleiaf o Eglwys Gadeir- iol Bangor, yn 1878 penodwyd ef i Ficeriaeth Llanidloes, lie y gwnaeth mawr gydag ail-ad- eiladu yr eglwys yno. Yn 1885 daeth yn War- den Ysgol Dduwinyddol Bangor, ac yn 1891 yn Rheithior Llanystumdwy ac Archddiacon Meirionydd. Gedy weddw, dwy ferch, a phedwar mab yn eu galar ar ei ol. Claddwyd ef ddydd Mawrth yn nghanol arwyddion amlwg o alar a theimlad o golled gyffredinol. Yr oedd yn Fardd a Lienor gwych, ac yn Eisteddfodwr eiddgar. Cafodd yr eglwys golled fawr am un o'i ser dysglaeriaf a'i hamddiffynwr dewraf: a Chymru oil golled am Wladgarwr a Christion gloyw ac eithriadol o dalentog.
Dymdeithas -Ryddfrydol Meirion.I
Dymdeithas Ryddfrydol Meirion. Y mae y Gymdeithas hon yn digwydd bod yn lled-fyw er yn dawel a nodedig o ddiwaith. Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y Gymdeithas yn Dolgellau ddydd Iau, a daeth tua phedwar ugain o gynrychiolwyr o wahanol Etholiadau y Sir, ac anfonodd eraill lythyrau yn gofidio nad allent fod yn bresenol. Darllenwyd llythyr* dyddorol oddiwrth yr Aelod Seneddol poblog- aidd yn rhoddi crynhodeb o waith y tymor, a daliai allan na fu Gweinyddiaeth erioed mewn; awdurdod a wnaeth gymaint 6 waith mewn tymor mor fyr. Aeth 35 o Fesurau trwy y Ty, a gwnaed gwaith dirfawr yn yr Adran Wein- yddiadol. Nid oedd ef yn ffafriol i Adran 4 o'r Ddeddf Addysg am ei bod yn gosod baich ychwanegol ar y trethi at ddysgu Addysg Sectol. Nid oedd ychwaith yn gweled angen am y Ddirprwyaeth Eglwysig i edrych i mewn i'r pwngc Eglwysig gan fod Cymru wedi rhoddi ei dedfryd yn glir a digamsyniol ar Ddadgysyll- tiad a Dadwaddoliad lawer g\vaith drosodd.— Pasiwyd i roddi bob hwylusdod a chefnogaeth i'r Ddirprwyaeth Eglwysig gan ei bod wedi ei phenodi.—Dewisiwyd y Swyddogion canlynol i'r Gymdeithas am y flwyddyn nesaf:- Llywydd, Mr. William Owen, U.H., Plas- waenydd, Blaenau Ffestiniog (ail ddewis); Dr. J. Jones, U.H., Dolgellau, ynsls-lywydd Mr. John Parry, U. H., Bala, yn Drysorydd a Mr. Guthrie Jones, Dolgellau, yn Ysgrifenydd.
- - - - - - - - -..- - -Poeri…
Poeri yn y Tren. Gwrandawyd achos o bwysigrwydd mawr i deithwyr gyda'r reilffyrdd yn Newcastle ddydd Sadwrn, pryd y dirwywyd un George Pattison am boeri yn ngerbyd tren. Hwnoedd yr achos cyntaf a ddygwyd i'r Llys wedi pasio y Man- ddeddfau yn gwahardd poeri yn y gerbydres, ac ymddengys fod mesurau cryfion i gael eu cymeryd er rhoddi atalfa ar yr arferiad aflan a pheryglus i iechyd y cyd-deithwyr.
I Cystadleuaeth y Seindyrf…
I Cystadleuaeth y Seindyrf yn y Palas Grislal. Dydd Sadwrn, cyrhaeddodd dau gant a haner o drenau arbenig i Llundain, yn cario nifer enfawr o bobl, yn cynwys pum mil o chwareuwyr offerynau. Yr oedd 204 o Sein- dyrf yn cystadlu, a dwy fil o bunau yn cael eu cynyg mewn gwobrwyon. Am yr Her Darian gwerth mil o ginis, a safent fel hyn 1, Win- gates 2, Linthwaite; 3, Shaw; 4, Wyke; 5, Pemberton Old; 6, Goodshaw; 7, Irwell Springs.—Daeth pedair Seindorf o Concertinas yn mlaen, a dyfarnwyd Mexborough yn gyntaf, Oldham yn ail, Hechmondwike yn drydydd, ac Aston-under-Lyne, yn bedwerydd. Yr oedd y gystadleuaeth hon yn gor-swyno y dorf. Chwareuodd miloedd yn y Seindorf fawr wnaed o aelodau y gwahanoi Seindyrf yn y Cyngerdd hwyrol o dan arweiniad Mr. Henry Isles. Cymerwyd cryn ddyddordeb yn yr is- gystadleuon. Yr oedd Aberaman, Abertileri, a Tonyrefail yn y dosbarth cyntaf o Seindyrf, a Gilfach Goch yn yr Adran Ragbaratoawl lie y daethant allan yn drydydd. Nid oedd y Besses na'r Black Dyke yn bresenol eleni gan eu bod ar ymdaith yn America.
IHelynt Llogi -Olwynfarch..
Helynt Llogi Olwynfarch. Dydd Llun, bu achos o ddyddordeb eithriad- ol i fasnachwyr Olwynfeirch o flaen mainc ynadol Gwrecsam, pryd y cyhuddwyd A. Moelwyn Evans, mab y Parch M. O. Evans, diweddar weinidog Eglwys Rydd Lord Street, Wrecsam, ond yn awr yn America, gan Sydney Hunt Duckett, goruchwyliwr Cwmni Olwyn- feirch Sir Ddinbych o fpd wedi llogi Olwyn- farch ac heb ei ddychwelyd. Tystiodd yr Achwynydd iddo logi Olwynfarch i'r Diffynydd ar Gorphenaf 26, am wythnos, ond nid oedd wedi ei ddychwelyd hyd yn hyn. ystiodd yr Arolygydd Tippett i'r wys gael ei gwasanaethu mewn ty yn Llandewi, Llanrwst lle'r oedd y Diffynydd wedi bod yn aros am noson, ond yr oedd wedi gadael yno am Pwll- heli. Nis gallai dciywedyd a oedd y wys wedi ei gyraedd a'i peidio.—Yr Achwynydd a ddywedodd ei fod yn ofni fod y Diffynydd am fyned i'r America,:a gofynai am warant i'w ddal —Y Clerc a ddywedodd y cyfarwyddai y Faingc i beidio caniatau gwarant gan y gallas- ai y Diffynydd fod wedi cyfarfod a damwain neu fod yn wael, ac felly gallai yr ynadon fod yn agored i gael eu herlyn am gam-garchariad. —Yna gohiriwyd yr yr achos am wythnos er mwyn gwybod a oedd y Diffynydd wedi cael y wys.—Yr Achwynydd, onid allaf gael gwarant ? Gall fyned ymaith i'r America cyn hyny.—Y Clerc, cymerasoch yr antur o logi yr Olwyn- farch. Antur gyffredin masnach ydyw, ac yr ydym oil yn cael colledion mewn masnach.
--Cyflogau Athrawon SirI Gaernarfon.
Cyflogau Athrawon Sir I Gaernarfon. Yn ngwyneb cwynion oherwydd beichiau llethol trethi Sirol y mae Pwyllgor Addysg Sir Gaernarfon am ddilyn esiampl y Brenin Reho- boam, yn lie ysgafnhau y baich am ei drymhau gyda'r swm ychwanegol o 4_1.764 mewn cyflog- au i'r athrawon oeddynt yn derbynjyn hafal o Siroedd eraill yn flaenorol. Daw y cyflogau isod i rym o lonawr 1. 1907 i'r Athrawon ydynt eisioes yn ngwasanaeth y Sir, ac o Hydref 1, 1906 i'r rhai ddeuant i mewn o'r newydd :— Dyma'r Raddfa cyflog,-Athrawon Dysgyb- laidd, 0 £12 if 20; Ymgeiswyr Cynorthwyol, 1[20; Athrawon Erthygl 68, Z30 i £ 40 Ath- rawon Erthygl 50, merched.,650 i £ 60, dynion £ 55 i £ 65. I Athrawon Trwyddedol ac Ysgol- feistri bydd y Raddfa fel y canlyn,—Athrawon Trwyddedol heb ymarferiad, merched £70 i £ 85, dynion J75 i £ 90; gydag ymarferiad o ddwy flynedd, merched £ 80 i JIIO, dynion £ 85 i £ 120, gyda chodiad blynyddol o £5 gyda tair blynedd o ymarferiad, meruned £ 85 i £ 115, dynion £ 90 i £ 125. Ysgolfeistri wedi ymarfer, dynion £ 100 i £ 200, merched £ 95 i £ 190; heb ymarferiad, merched £85 i £ l70, dynion;690 i £ 180.
...,..Cyrhaedd Oedran Teg.…
Cyrhaedd Oedran Teg. j Dydd Sadwrn bu farw Archibald Stewart yn Renton wedi cyraedd ei 102 mlwydd oed. Bu yn orweddiog am dros flwyddyn. Yr oedd ei dad yn 86 pan fu farw, ei nain yn 101, un fodryb iddo yn 101, ac un arall yn 102.
Glowyr Deheudir Cymru a'r…
Glowyr Deheudir Cymru a'r Undeb. Y mae yr ymdrechfa yn erbyn y rhai nad ydynt yn perthyn i Undeb y Mwnwyr yn Neheudir Cymru wedi dod i'w ymiadd yn awr yn Nghanolbarth Morganwg a chymydogaethau Dyffryn Rhonada, Rhoddodd 14,700 rybudd- ion ddydd LInn i sefyll allan yn mhen y mis os goddefai y Meistri i rai heb fod yn Undebwyr gael gweithio yn eu Gloddfeydd. Yn ol adroddiad y Pwyllgor Gweitluol y mae cant, heb fod yn Undebwyr yn nosbarth Aberdare, a dau gant o Undebwyr ar ol gyda'u tal iadau, tra y mae deuddeng mil o Undebwyr yno. Amcan y rhybudd yw cael pawb o'r gweithwyr i ddod yn Undebwyr. Dadleua Mabon fel Llywydd Cyngrair y Glowyr fad yr oil yn man- teisio ar y bargeinion a'r cytundebau a wneir gan yr Undebwyr, ac felly y dylent ddwyn ran o'r draul. Costiodd y Cyngaws mawr y bu'r Cyngrair ynddo yn ddiweddar y swm o dri ugain mil o bunau iddynt, ac eto nid oedd y sawl nad ymunent a'r Undeb yn cyfranu dim at glirio y swm hwnw. Diau y gwel yr holl weithwyr y priodoldeb o fyned yn Undebwyr fel ag i ochel streic.
- - - - - - Cynhadledd Eglwysig…
Cynhadledd Eglwysig Esgobaeth Bangor. Cynhaliwyd y gynhadledd eleni yn Pwllheli o dan lywyddiaeth yr Esgob. Y Parch. J. E. Williams, Porthmadoc ydoedd yr Ysgrifenydd, a gofalwyd am y trefniadau Ileol gan Canon Davies (Dyfrig), Pwllheli. Bu trafodaeth fywiog ar amryw faterion cysylltiol a'r Eglwys a phynciau y dydd, megis y Ddirprwyaeth Eglwysig Gymreig, Dedfryd West Riding, yr Eglwys a'r Ysgolion, a'r Eglwys a Llafur. Yn mhlith y siaradwyr yr oedd Mr. R. Bowton, Cartre', Ffestiniog, a chariodd argraff dda ar y cyfarfod.
- ----Morwyn yn Lladd ei Baban.
Morwyn yn Lladd ei Baban. Llanwyd Colwyn Bay a chyffro mawr ddiwedd yr wythnos gan y newydd fod Ada Long, 22 oed, morwyn yn Cartref, gyda'r Is- gadben-Milwriad T. Conyer-Spenser, wedi lladd ei baban. Ar y trengholiad tystiwyd fod yr eneth yn gwadu iddi rhoddi genedigaeth i blentyn, ond yr oedd tystiolaethau y meddygon yn bendant ar y mater. Cafwyd y corph mewn tomen ludw a'r pen wedi ei dori ymaith a dadleuai hi i'r baban syrthio o'r geudy ac i'w ben ddod oddiwrth y corph wrth iddigeisio ei godi; ond yr oedd y tystiolaethau meddygol yn glir i'r pen gael ei dori ymaith ag erfyn Ilym, a'r baban trwy hyny golli ei fywyd. Yr oedde toriadau eraill ar y corph, a dygwyd bvryell i mewn yn y tystiolaethau. Daeth y rheithwyr a dedfryd o Lofruddiaeth Wirfodd- ol" yn ei herbyn, ond credant nad oedd yn gyfrifol am y weithred pan gyflawnodd hi.—Y mae ei hachos wedi ei ddwyn o flaen yr Ynadon, ac wedi ei ohirio i wneyd ymchwiliad pellach iddo.
- - - - - - - - - - -I I --Blwydd-dal…
I Blwydd-dal yn Anfarwoli. -I Gwnaeth Mr. W. H. Jones, Swyddog Elusen- ol o dan Fwrdd Gwarcheidwaid Rhuthyn gais am gael^mneillduoareilfwydd-dalo £ 81 lis9c. Yr oedd.Mr. E. Powell Jones yn:ddig iawn wrth gyfundrefn y blwydd-dalion. Nid oedd synwyr yn y byd i Swyddog gael ymneillduo ar swm mor fawr, nid oedd awdurdodau y gwallgofdy yn rhoddi blwydd-dal, a phaham yreoedd yn rhaid iddynt hwy fod yn fwy gwall- gof na'rboblyny Gwallgofdy ? Yroedd y Treth- gasglwyr a'r swyddogion Elusenol a ymneill- duent yn byw fel boneddigion ar arian y trethdalwyr. Sut yr oedd awdurdodau y gwallgofdy yn gallu gwneyd i ffwrdd a'r blwydd-dalion ?—Y Clerc, Mae eu swyddogion hwy yn cael eu penodi o dan Fesur Seneddol gwahanol. -Mr.: Powell Jones, Onid allem ni gael Mesur Seneddol yma ?-Clerc, Os anfon- wch y dyn iawn i'r Senedd fe ellwch.—Mr. Powell Jones, Rhyw Lloyd George, tybiaf.- I Aelod, na hitiwch bydd farw pobl y blwydd- dal rhyw ddiwrnod.—Mr. Powell Jones, Na nid ydynt bythjyn marw dynajyr aflwydd sydd nglyn a'r peth."—Caniatawyd y cais.
CYFARCHIAD I'R ARCHDDERWYDD.
CYFARCHIAD I'R ARCHDDERWYDD. Dyfed yw'r gwr a'n dofa-yn llys beirdd I Er lies byth yn Ngwalia Dan oreu wen heulwen ha' Y tyfodd i siwt Hwfa. CYFFDY. I
Y BIBELL. I
Y BIBELL. I Mai'i gwyndra'n dwyll allanol,—och, aflan Yw y cyflwr mewnol; Chwaer fedd mewn cwpan meddwol. Lien uffern yw eiphen ffol. Yn anfuddiol canfyddir-rhy miloedd Aur melyn i'r anwir 0 bob lie y bibell hir 0 wedd halog addolir. 0, y wyneb sy' gan ddynion-alwyd I hulio cynghorion, Eu cry' aidd yn carn hon, Anrasol, anwir weision. Fourcrosses. RICHARD JONES. I
Y GAN OREU. I
Y GAN OREU. I Mae can gyflyrdda'm clustiau Fel dwsmel broydd hud, I Dylifa'n llawen-donau Drwy heirdd balasau'r byd Yn nghwmni'r sain pereiddiol Fe ddawns pob nwyd-chwareus; Ond cyfyd rhybudd greddfol, Fel rhyw anghydsain leddfol, A sibrwd wna-" Amheus." Mae cin a swyna'm hysbryd, Gwna hon fy mron yn dan Hyd farw rhown fy mywyd Dros enw Gwalia lan Mae Cymru i fyw—nid marw, Er bod yn hir i lawr Fe ddaeth eu Harthur heddyw, I'w harwain dros y garw, I lwybr toriad gwawr. Mae can a ddeffry'm henaid I'r lan o drwmgwsg gwyw, Hi ddaw mor fwyn—a'i Ilonaid Orad fendithion Duw Dros fryniau'r Wynfa nefol Mor dyner-dawel chwyth, t< Dug obaith adnewyddol Caf uno'r cor anfarwol, A'r gan na dderfydd byth. Deffrodd hen Gymru'r tadau A'i dylanwaaau gym, Deffrodd fy Nghymru inau I deimlo'r dwyfol wynt Can am "yr Oen a laddwyd Ar fyn ydel Calfari." Can am y gwaed a gollwyd," A'r lawn anfeidrol dalwyd," A dyna'r gan i mi. Swyddfa'r Goleuad," Dolgellau. TOM LLOYv, I
I ANERCHIAD PRIODASOL I
ANERCHIAD PRIODASOL I I Mr. W. G. Ellis, Ulverston (gyntFKc. High Street, Blaenau Ffestiniog), a storess A. Griffiths, Bagillt (gynt Ceylon st0reSi Colwyn Bay). Addas a dymunol genym Eilio Priodasol Gan LIS Unwyd GWILYM GRIFFYDD EL IS Gyda'i LOTTI wiwlwys lân; Llwyddiaut iddynt, Yn mhob ystyr yn y byd. Aethant o flaen allor Hymen, Yn ddau ieuanc, iach a 110a, b Gwnaethant lw o wir ffyddlonde h> Drwy y fodrwy euraidd gron I Cefiant bellach Mae un ydynt ac nid dau. Boed y cariad at eu gilydd Ddal i gynneu yn ei wres Boed eu cartref fel ystordy Llawn o wir ddefnyddiau lIes. Boed eu hamod, Fel y fodrwy yn ddifwlch. Bydded ynddynt barch i'r Bibl, Hwn fo'n rheol iddynt fyW; A boed iddynt godi Allor Ar eu haelwyd lan i DduW Yna byddant Yn wir hanus trwv mi hoes. Bagillt. THOMAS GRIFFITHS (Ei Thad), I
GARN DOLBENMAEN. 1I
GARN DOLBENMAEN. 1 I i Prydnhawn Sadwrn, am y 35 tro, darpor?vya y rhad-wledd flynyddol, ar draul y Boo? ? haelionus Mr. W. R. Evans, o Ty lnrhvs 3 Brixton, Llundain. Eisteddodd wrth y 13yr adst, dros 120 o blant a nifer dda o bob OeVVA oedran !Iawn, He yr oedd cyflawnder 0 g a Bara Brith a Theisenau wedi ei ac gwnaeth pawb gyfiawnder a'r danteithiO > eto yr oedd gweddiH. Hefyd, rhanwyd?? ion yn helaeth i'r plant. Gwasanaethwyorftjj y Byrddau gan Mrs. Hughes, Ty'nrhos Mrs. Jones, Efail Uchaf; Miss Williams, yinwl.o.tt bach; Miss M. Richard, Clawdd-y-rhos,. Miss S. Edwards, Amon: a Miss Jones, Factot" Hefyd cynorthwywyd gan Mrs. Evans, j^ ^pel Terrace, ynghyd a Misses Jane Williams»^ Richard, a Blodwen Grimth. Yn yr h?y'? haliwyd Cyfarfod Amrywiaethol dan ly ta!l iaeth Mr. Edward Llewelyn, Cefn Coch. d rdt. dod Cor y Plant yn ddifyrus dan arwetO'??? Richard Williams, Ymwlch Bach- Caed Deuawd gan Mri. William Pierce a IZI. C b?fd Williams, mewn hwyl dda. Can gan 1 'g, Roberts yn swynol. Can ac adroddi. l d gao Mr. Evan L. Williams a barodd londe .r i bawb Caed anerchiad gan y Llywydd, ac ]?efyd ao Mr. W. R. Evans, yn rhoddi anogaet ]3g0bl Ieuaingc i ymroddi a dyfalbarhau i ddyf eu hunain mewn cymdeithas, ac i gad? %yd' golwg i gael cyrhaedd Hwyddiant ac allrby edd. Caed anerchiad hefyd gan Mr. ?''?c! Jones, Efail. Ac wedi talu diolchg??yc&? gwresog i Mr. Evans am ei haelfry dedd Yo narpariad y wledd, terfynwyd y cyf?''? w edi cael gwledd i'r meddwl yn gystal a'r cofp a fel hyn y canodd Cyfaill:- Mae Mr. Evans yn y fro Yn dod am dro bob blwyddyn. A'i arfer yw, rhoi Te i bawb, A GIo i bob tylotyn. N Mae Mr. Evans, gywir fron, Yn llawn o wir addfwynder, Yn rhanu'n hael i'r iach a'r gwael O'i galon fawr ddibrinder. Fe gawsom De a Bara Brith. A gorlwyth o deisenau, Bwytasom ac yfasom bawb Nes lloni ein calonau. Mae plant y fro yn wen i gyd Gwel'd gwych foneddwr diddan, Yn dod am dro fel hyn o'i dref A'i serch yn llifo allan. Diolchwn oil a chalon bur Yn awr i'n Harwr gwiwlan, pre Rhown lawn Hwrra i'r Gwr 0 r Dre Am ddod a'i wledd i'r Golan. W.F- I
- - - - - - - TREMADOC. -..,-I
TREMADOC. I Dymunwn longyfarch y brawd W. ?' wydd Baker o Firm Williams & Lloyd ober?yjd iddo enill S?ec?? Prize yn y Ba, ?e,r, CoM/'ec?'OMe? B?A/&/?'oM yn Llundain ^jedi 1906. Nid oes ond ychydig gyda 3 pan gymerodd y brawd hwn yr oruchwy-aetlJ fel pobwr. Chwarelwr ydoedd cynt, ac felly heb erioed ymarferyd a'r gwaith hwn fe PL^iith a dyma fe wedi sefyll yn uchel yn P?jitb pobyddion proffesedig, a dvmunwn ei I ongyfarcli yn enill yr anrhydedd.—Gon. DAMWAIN. -Cyfarfu Evan DAMWAIN.-Cyfarfu Evan Roberts in Tremadog, (gynt Dolgare?ddu), a ??"-?yn Chwarel y Rhosydd, trwy gael ei da a handl y craen.
[No title]
'CJ drnidion" Cynbaliwyd Heddlys misol Cerigy „QllCh ddydd Sadwrn. Cyhuddwyd John ej t, g, Hissey, Hotel Central, Llundain, 0 y pit" gerbyd Modur trwy y He Gorphenaf -< .1It a wywyd ef i dair punt, gyda phitrn hugain o gostau.