Y Rhedegydd

Codiad Oyflog. I Daliai glowyr Deheudir Cymru fod cyflwr presenol masnach glo yn rhoddi iddynt hawl i godiad o btlmp y cant yn eu cyflogau. Gwadai y meistri hyn, gan ddal fod haner hyny yn gymaint ag a ddylai y glowyr gael ac yn gymaint ag a allant hwythau fforddio roddi.1 Felly rhaid oedd cyflwyno'r mater i'r Bwrdd Cyflafareddol i'w benderfynu. a chyfarfu y Bwrdd hwnw yn Nghaerdydd dydd Sadwrn diweddaf dan lywyddiaeth Arglwydd St. Aldwyn (yr hwn sydd yn fwy adnabyddus fel Syr Michael Hicks Beach), a rhoddodd ef ei ddyfarniad yn ffafr y glowyr. Daliodd eu bod wedi profi eu hawl i godiad o bump y cant, ac yr ydym yn ei longyfarch. Trefniant rhagorol ydyw y Bwrdd Cyflafareddol ynghyd a'i lywydd Anibynol. Mae'r llywydd yn un ag y mae'n naturiol i ni gredu fod ei gydymdeimlad a'r meistri yn hytrach nag a,r gweithwyr, a dengys penodiad gwr yn perthyn i'r dosbarth y perthyn Arglwydd St. Aldwyn ddau beth -yn gyntaf, fod gan y glowyr ymddiried ynddo fel dyn diragfarn, teg ac awyddus i wneyd yr hyn sydd gyfiawn': ac. yn ail, fod ganddynt ymddiried yn eu hachos eu hunaaft a'u bod yn argyhoeddedig o resymoldeb eu gofynion.

Gwrthsafiad Goddefol. I Pan ddechreuodd Anghydffurfwyr wrthod talu'r dreth a godid oddiarnynt dan Ddeddf Addysg 1902, cymerai pleidwyr y ddeddf hono drafferth fawr i chwilio am y geiriau cryfaf allent gael i'w condemnio hwy a'u gwaith. Ar y cyntaf chwarddai Mr. Bal- four am eu penau cymerai rhai o'i gyfeill- ion olwg fwy difrifol ar y mater, a phroffes- ent synu wrth weled pobl grefyddol yn tori'r gyfraith wladol yn y modd mwyaf gwyneb- agored a phenderfynol. Erbyn hyn cymer- advvyir gwrthsafiad goddefol gan rai o wyr penaf y blaid Eglwysig-Arglwydd Hugh Cecil yn eu plith. Cynghora ei gyd- eglwyswyr i ddilyn esampl yr Anghydffurf- wyr pan (ac os) y rhoddir grym cyfraith yn yn y Mesur Addysg sydd yn disgwyl am ddedfryd Ty'r Arglwyddi. Ni a adwaenwn Arglwydd Hugh Cecil fel gwr defosiyno! lawn a da ac ni fuasai efe byth yn anog ei frodyr a'i chwiorydd i wneyd gweithred ddrwg. Ond yr hyn yr hoffem gael eglur- had arno gan Arglwydd Hugh Cecil ydyw y modd yn yr hwn y mae peth sydd yn ang- K-thlon a drwg pan y'i gwneir gan An- nydffuffwyr yn troi yn beth cyf reithlon a da pan y'i gwneir gan Eglwyswyr. Mae Arg- lwydd Hugh yn wr galluog, ond mae'n am- heus. genym a ydyw yn ddigon galluog i'r gwaith yma.

CjfoJd y bonedclwr adnabyddus Mr. E. E. owell, Rhiwport, Sir Drefalwyn ei gladdu yn ernew ddydd Mercher. Yr oedd yn uchel iawn ei barch drwy y Sir,

Agoriad y Gallu Trydanol yn I Chwareli Oakeley. Yr oedd dydd Mercher yn ddiwrnod pwysig yn Chwareli Oakeley, am mai ar y dydd hwnw yr oeddid am agor y Gallu Trydanol yno yn ffurfiol. Trwy garedigrwydd Mr. J. G. Ash- more, yr ydym yn abl i roddi y manylion can- lynol am y Gallu uchod. Cynyrchir y Gallu yn Ngorsaf Drydanol Cwm Dyli gyda dwfr o Lyn Llydaw, yr hwn sydd 1,400 o droedfeddi uwchlaw yr Orsaf, a cherir ef ar hyd cables o wneuthuriad Mri Siemens Bros., & Co, Llun- dain, ar draws y mynydd trwy Roman Bridge am y chwarel, ac y mae iddo nerth cynyrchiol o 10,000 o volts. Rhaid ydoedd trawsffurfio y nerth hwn yn adranau, a gwnaed hyny mewn gorsafau pwrpasol yn y chwarel. Daw i mewn i ddwy brif orsaf, sef Pongc Shaft a'r Chwarel Ganol, a gellir gweithio o'r naill a'r yn anibynol ar eu gilydd pe byddai i rywbeth ddigwydd i uu o honynt. Y mae 34 o Motors drwy y chwarel, y rhai ydynt yn gwneyd cyfanswn o 1,930 nerth march, a'r oil Cables &c. wedi eu trefnu yn y modd cyweiriaf i wneyd eu gwaith. Mr W. V. Waite a ofalai am yr holl contract o dan Mri Bruce Peebles & Co, a chynortnwyid ef gan Mr Chilton. Cynrychiolwyd Mri, Siemons Bros gan Mr. Hart, a chafwyd cynorthwy arbenig gan Mr T. J. Williams, i'r hwn y rhoddid gair uchel iawn Cafodd Mr. Owen Jones lafur mawr gyda threfnu y cables a'r motors i fod i'r fantais fwyaf i'r gwaith, a phrofodd gallu eithriadol Mr Maurice Georgi yn gaffaeliad anhebgorol gyda dosraniad y Gallu. Ni byddai yr adroddiad yn gyflawn heb grybwyll am ddyfais Mr. T. J. Williams, gyda'i compress air brake ar y gwageni pan ar yr inclines. Wedi y crynhodeb hwn o hanes y Gallu Trydanbl yn y Chwareli, gadewch i ni yn awr droi yn ol at hanes yr agoriad ffurfiol o hono ddydd Mercher. Cyn myned i fyny i'r Chwar- el, fe gynhaliwyd cyfarfod rheplaidd y cyfar- fod rheolaidd y cyfarwyddwyr yn Dolawel, er mwyn cael y gweddill o'r dydd yn rhydd yn y chwarel. Yna awd i'r chwarel, lle'r oedd yn bresenol o'r Cwmni y cyfarwyddwyr canlynol, Mr. W. E. Oakeley, Mr. Edward Oakeley, Mr. Deale, Mr. Strickland a'i Fab, Mr. J. Ashmore (Ysgrifenydd y Cyfarwyddwyr), Mr. Owen Jones (Prif-oruchwyliwr), a Mr. Edwards (Shiper), Portmadoc. Yr oedd hefyd yn bres- enol, Mr. W. V. Waite, goruchwylydd Mri. Bruce, Peebles & Co.,Edinburgh, y cymerwyr, a'i gynorthwydd Mr. T. C. Chilton. Peirian- ydd Trydanol o Newcastle-on-Tyne, ac yr oedd yntau a Mr. F. J. Budd (dros Mri. Siemens Bros. & Co., Llundain, cyflenwyr y gwifrau, &c,) hefyd yn bresenol. Am chwarter i ddeuddeg o'r gloch troes Mr. W. E. Oakeley (cadeirydd y cyfarwyddwyr) y gallu trwy y chwarel o'r Transforming House. No. 1, ac yr oedd swn chwyrnellu gweithio trwy yr holl le. Yna awd i ymweled a'r gwaith lle'r oedd ergyd wedi ei pharotoi i'w thanip gyda thua pum can' pwys obylor ynddi. Taniwyd yr ergyd A thrydan, a gweithiodd yn gampus gan dynu darn anferth o'r graig i lawr. Yr oedd yr holl le yn crynu dan effeithiau y ffrwydriad hwn. Wedi hyny awd i Bone y Shaft, amfyr-fwyd yr hwn oedd wedi ei ddarparu yn y modd rhagoraf gan Mrs Griffith Owen, London and North Western Hotel. Ar ol i bawb fwynhau eu hunain o'r wledd hon, traddodwyd amryw areithiau hyawdl, a gofidiwn yn fawr na buasai gofod yn gyfryw ag i ganiatau eu dodi i mewn yn Ilawn. Ond rhaid boddloni ar grynhodeb anmherffaith obonynt Mr. W. E. Oakeley, cadeirydd y cyfarwydd- wyr a ddymunai yn gyntaf oil ddatgan eifalch. der ei hun a'i gyd gyfarwyddwyr eu bod wedi cael dyn: o dalent a medrusrwydd Mr. Owen Jones i fod yn Brif Oruchwyliwr iddynt. a'i fod wedi profi ei hunnin hollol deilwng o'r ym- ddiriedaeth bwysig a osodwyd arno wrth ei ddewis. Dymunai hefyd ddiolch i'r rhai a osodasant y gallu Trydanol yn y chwarel, ac am bob hwylusdod a medr ddangoswyd gyda hyny. Disgwylient y byddai yn gynorthwy mawr iddynt at weithio y chwarel, ac yn arbediad pwysig i'r Cwmni. Mr. W. V. Waite, y Peirianydd ofalai am gario y Contract allan, diolchodd am gael yr anrhydedd o gael aros yn y cyfarfod. Hefyd dymunai ddiolch i Mr. Owen Jones a'r holl swyddogion am yr hwylusdod gawsant gyda gwneyd y gwaith. Bu Mr. Chilton yno yn gweithio ar hyd yr amser a gallaijgadarnhau yr hyn a ddywedai. Mr J. G. Ashmore, Ysgrifenydd y Cyfarwydd- wyr, a ddywedodd fod y cyfanswm y Gallu Trydanol fel y deuai i ddechreu i'r chwarel y mwyaf yn y Deyrnas Gyfunol, a gellir eto ddysgwyl ychwanegu llawer arno eto. Dys- gwyliai 59a fawr y deuai tro yn hanes y chwareli a'r fasnach (clywch), ac y byddai yr anturiaeth hon yn troi allan yn Ilwyddiant perffaith. Yr oedd y Cwmni wedi pasio pleid- lais o gymeradwyaeth i'r rhai gariodd y contract allan ar gyfrif y dull boddhaol y gwnaethant hyny. Mr Owen Jones, y Prif OruchMyliwr, a ddy- wedodd ei fod yn ddiolchgar i Mr. Oakeley a'r Cyfarwyddwyr am eu teimladau caredig tuag ato, a'u geiriau canmoliaethus iddo. Yr oedd bob amser wedi gwneyd ei oreu i'r Cwmni, am yr ystyriai mai ystyried eu budd hwy ydoedd y ddyledswydd gyntaf ddisgynai arno. Yr oedd yn dymuno cadarnhau pobpeth a ddywedwyd am y rhai fu yn gosod y Gallu yn y chwarel. Nid oeddynt bob amser wedi gallu cytuno yn nglyn ag amryw fan bethau, ond yr oedd yn dda ganddo i bobpeth ddod i derfyniad bodd- haol. Nid oedd yn honi bod yn Arch-adeilad- ydd (Architect), ond yr oedd wedi cynllunio tair Gorsaf Trawsfturfiol (Transforming Stations), neu ar ffurf Uchel-eglwysig, y, Ilall ar ffurf Isel-eglwysig, a'r Hall ar ffurf Capel Ymneillduol (chwerthin a cbymeradwyaeth mawr). Bydd y Gallu Trydanol hwn yn arbediad dirfawr i'r Cwmni mewn traul a llafur, ac yr oedd yn dda ganddo iddo gael bod yn cyd-weithio gyda'r rhai osodasant y Gallu i lawr yn y chwarel, ac hyderai na ddigwyddai dim yn y dyfodol ond da yn'nglyn a'r symudiad pwysig hwn yn y lie (cymeradwyaeth). Mr. Maurice George, cynllunydd a chyfar- wyddwr y Dosbarthiad Gallu Trydanol. a ddy- munai ddatgan iddo gael pob cynorthwy gan y swyddogion, yn arbenig gan Mr. Owen Jones, a Mr. T. J. Williams, prif Fittei- y chwarel. Ni welodd y Gallu Trydanol yn cael ei ddefn- yddio erioed o'r blaen at godi llwythi o ddyfn- iau y chwareli, ac yr oedd eisiau cywreinrwydd mawr i wneyd a chario y gwaith yn mlaen. Gwnaed pobpeth hyd yn hyn yn foddhaol iawn, am mewn amser rhesymol, a chredai nad oedd le i gwyno (cymeradwyaeth). Wedi hyn, aeth yr holl gwmni i lawr trwy y Shaft i weled y Pwmp Mawr wedi ei osod i weithio gyda'r Gallu Trydanol. Yr oedd y Shaft wedi ei goleuo a thrydan, ac y mae hyny yn fantais ddirfawr at weithio y lie. Gosodwyd y Pwmp i fyned, a chodai o wyth i naw cant o alwyni o ddwfr mewn munyd. Aeth pobpeth yn mlaen yn nodedig o hapus o'r dechreu i'r diwedd, a Ilwyr foddhawyd pawb ar waith y dydd a'r rhagolygon at y dyfodol. i

1- LLANRWST. TREFN Y MODDION SABBOTHOL. Yr Eglwys Sefydledig. St. Crwst—11, Parch. J. Titley Williams. 6, Parch. T. Felix. St. Mary.—11, Parch. T. Felix. 6, Parch. J, Titley Williams. Y Methodistiaid. Seion.—Parch. Evan Davies, Trefriw. Scotland Street-Parch. E. Jones, Prestatyn. Yr Annibynwyr. Tabernacl-Parch. W. C. Williams. Ebenezer-Mr. Williams, Llandudno. Y Wesleyaid. Horeb—Parch. Edward Davies. Penmachno. St. James (English Chapel).—Mr. J. T. Jones, Colwyn Bay. Y Bedyddwyr. Penuel-Parch. R. J. Roberts, Cefn Mawr. Y FARCHNAD.—Gwerthai y Dofednod am o 3/6 i 4/6y cwpl. Hwyaid 5/- y cwpl. Ymenyn 1/2 y pwys. Wyau 10 am 1/ Cwningod 1/2 y cwpl. Tatws 4/- y cant. Pys 10c y ffiolaid. Ffa 5c y ffiolaid. Ffa Ffrengig 2c y pwys. ARWERTHIANT MISOL.-Cynhaliodd Mri. Blackwell & Hayes arwerthiant nodedig o lwyddianus yn Cae Graig ddydd Mawrth. Yr oedd yn mhell dros fil o ddefaid wedi dod yno i fyned o dan eu morthwyl, heb son am y llu gwartheg ddaeth yno owahanol ranau o'rwlad. Gwerthid y Gwartheg Blithion am o £17 5s Oc i ZIS. Yr Heffrod a Lloi am /12 10s Oc. Defaid Tewion am:28/ yr Wyn am 24/6, a'r Wyn Mynydd am 13/6. LLWYDDIANTJ—Y mae Launcelot Owen, o'r Ysgol Ganolraddol, wedi llwyddo i basio arholiadau Bwrdd Addysg Llundain yn y pyngciau canlynol :-Mathematics (Stage 3). 2nd. class: Theoretical Inorganic Chemistry, (Stage 3), 2nd.class Heat (Stage 2). 1st. class; Practical Inorganic Chemistry, (Stage 2), 1st. class. ARWERTHIAD ETIFEDDIAETH DRWSYCOED. —Cvnhaliodd Mri. W. Dew a'i Fab, arwerth- iad ar eiddo y dlweddar Mr. Kitchen, Trefriw: Daeth torf fawr yn nghyd, ac yr oedd y cynyg- ion yn fywiog. Wedi cynygion selog tarawyd Tu-hwnt-i r-afon a Penallt-Inco, i Mr. Hugh Hughes, y tenant, £ 2,400. Tynwyd Cae Coch yn ol, pan wedi ei godi i £1900. Methwyd gwerthu Brynpyll a Cae Robin. Prynwyd rhan o Brynpyll Isaf gan y Parch. D. Charles Evans, Conwy, am [WOo Tarawyd Drwsy- coed i lawr i Mr. Thomas C. Price, Lerpwl a Trefriw, am £ 1500; a darn o Brynpyll Isaf at Adeiladu am £ 300. Ty Brynpyll a rhan o'r fferm, Mr. T. Griffith, Bettwsycoed am [ISO. Prynwyd y Pandy gan Mr. Alfred James Wright, Trefriw, am £300. Aeth Lawr-yr- Ynys neu Fairy Glen, Bettwsycoed i Mr. J. W. Woods, Manchester, am £ 1,000; a Wern Croft, Llangwstentenyn, Mr. J. M. Porter, Conwy, am £ 1100. 1 GWYLIAU.-Gwelwn fod Mr. a Mrs. Roberts, Avondale, wedi dychwelyd o'u Gwyliau, ac yn ymddangos wedi mwynhau eu hunain yn fawr. —Yn Buxton y mae Mr. William Williams, yr Ysgol Ganolraddol, yn bresennol yn mwynhau ei seibiant, a Mr Isgoed Jones. yn Llandrindod. Á.

DALIER SYLW.-O hyn allan, cyfeiriwch bob Gohebiaeth ac Hysbysiadau, Itrwy yr holl Gylch, at- DAVIES & CO., Rhedegydd Office, Blaenau Ffestiniog.

Eisteddfod Genedlaethol Caer= narfon. Dydd Mawrth, agorwyd gweithredjadau yr Eisteddfod hon trwy gynal Gorsedd. Cymerodd y seremoni ddyddorol o Orseddu yr Archdderwydd le, trwy i Cadfan (Bardd yr Orsedd) wneyd yn hysbys mai Dyfed ydoedd yr un dewisiedig i olynu Hwfa Mon yn y swydd, a dododd y penwisg lledr ar ei ben. Wedi rhanu ychydig o Urddau, a myned trwy ychydig o bethau eraill, yn cynwys cyflwyniad o Destynau Eisteddfod Abertawe. Pasiwyd i gael trafodaeth ar Ddiwygio yr Orsedd yn ystod cyfarfodydd yr Eisteddfod nesaf, Enillwyd y gwobrwyon fel y canlyn :— Cynllun Cover Bwrdd, E. Lewis Evans, Rhyl. Gwawl-luniauo Fywyd Cymreig, J.^Wickens, Bangor a Oak." Gwawl-luniau o Wrthddrychau HaneSyddol, A. G. Raynold. Darluniau oddiwrth natur, i blant ysgolion, Margery Squirrell, Llandudno, a Sigma." Darlun elfenol i Safon IV ac uchod, 1, Beta," 2, "Alpha." Can Cadeirio, cydradd "Tant Torf," ac Eifion Wyn. Myfyrdraeth Yn y Goedwig," Bryfdir. Bugeil-gan, Brynfab, Pontypridd. Telynegion, "Bywyd yn y wlad." Eifion Wyn, Cyfansoddi Rhangan, J. De Lloyd, Aberystwyth. Anthem Gynulleidfaol, David Thomas, Pont- arddulas, a" Reuben." Canu Penillion, 1, W. Thomas, Llangefni; 2, Owen Owen Llanerchymedd. Chwareu'r Berdoneg, Reggie Paul, Bangor. Deuawd Tenor a Bass, D. Chubb. Ponty- pridd, a Harry Lewis, Nelson. Chwareu'r Delyn Deires, W. Joues, Rhosy- bol. Chwareu'r Crwth, 1, L. Friedman, Ponty- cymer; 2, W. Allen Parry, Beaumaris. Mezzo Soprano, Miss M. King-Sarah, Talsarn, Parth-olygfa mewn olew, A. F. Perrin, Glan Conwy, > Parth-olygfa mewn olew, cyfyngedig i gelf- garwyr, Mrs A. M. Squirrell, Llandudno. Myfyrdod o Ben Cymro enwog, A. F. Jenkins, Birmingham. Monochrome, I, Apenta," 2, Bwl Micky." Cyfres o Flodeu o Natur, 1, Gorse 2, T. R. Jones, Penrhyndeudraeth. Pryddes-goffa, Bryfdir. Nid oedd neb yn deilwng o'r wobr am wneyd Drama ar Owain Llawgoch." Am gyfieithu o Gymraeg i Seisneg, Mr. Cecil Popham, Llundain, gynt o Maenan Llanrwst. Y Gystadleuaeth Gorawl.—Datganu The Lord is Good (David Evans), "God in the Thunderstorm" (Schubert), a Hilda (J, H. Roberts). Datganodd Cor Hanley, North Staffordshire, Llanelli, Caerdydd a Chaergybi. 1, North Staffordshire 2, Llanelli; 3, Hanley 4, Caerdydd 5, Caergybi. Llywyddion y dydd oeddynt Arglwydd Faer Llundain, Syr William Pierce, a Mr. W. G. Thomas. Methodd Mr. Andrew Carnegie a dod, a hwn oedd y tro cyntaf erioed iddo dori ymrwymiad cyhoeddus. Damwain i'r ferch a ddyrysodd ei gynllun. Yr oedd y cyfarfodydd yn boblogaidd iawn. Yr oedd y cynuiliadau ddydd Mercher yn fawrion, a dyfarnwyd y gwobrwyon fel y canlyn Corau Merched, datganu Enaid Cu" (Pro- theroe), a Desolate Shore" (Coward), gwobr [30. Daeth corau Blackpool, Caerdydd, Pontypridd, Abertawe, Bangor, a Llanbradach. 1, Llanbradach 2 Pontypridd. Ail Gystadleuaeth Gorawl, Arise all Potent Ruler" (Evans), a "Sleep my Darling Sleep" (Roberts), t60, a [10. Ni ddaeth Blaenau Ffesniog yn mlaen, ond datganodd Tonypandy, Blackpool, Nantlle, Caergybi, a Bangor, 1, Tonypandy; 2, Blackpool. Adrodd Yr Ystorm," G. J. Roberts, Caer- narfon. Traethawd Seisnig "Dylanwad Adgof ar Lenyddiaeth Gymreig," Mr D. R. Jones, Blaenau Ffestiniog. Cyfansoddi Cydgan i Leisiau Meibion, T. Hopkin Evans, Resolven, Deheudir Cymru. Cynllun Ysbytty Aneddol, E. S. Ruthven, Castellnedd. Cynllun Ysgol, W. Baker, Pontartawe. Gosteg o Englynion, Eifion Wyn. Chwareu'r Delyn, 1, Master Roger Thomas, Cwmaman; 2, Miss Margaret Morgan, Caer- dydd. Gwrthrych Teuluaidd neu Ardduriadol, Thomas Rowlands, Minffordd. Unawd Soprano, Miss Mary King-Sarah. Unawd Baritone, Llewelyn R. Bowen, Aber- tawe. Gwneyd Model neu Group rr y pryd, 1, T. H. Hughes; 2, R. Williams, Pwllheli. Llythyrenu ar Fwrdd, G. H. Desmond, Colwyn Bay, a Hugh Roberts, Bethesda. Rhiangerdd a Phryddest, Eifion Wyn. Hirathoddaid, Parch. Nicholson Jones.

I Eglwysbach. I Y Sabboth nesaf, bydd y Parch. W. G. Williams yn traddodi ei pregeth ymadawol yn nghapel y Wesleyaid. Ymedy yn ystod yr wythnos nesaf ar ei gylchdaith newydd, sef Llanfyllin. Yn y Cyngor Plwyfol, o dan lywyddiaeth Mr. Evan Jones, Rhiw, bu trafodaetb faith ar lwybr BIaenynant yr hwn sydd mewn cyflwr anfoddhaol iawn. Dadleuai rhai mai Mr. William Williams, Masnachydd Coed, Caerwys, oedd i'w adgyweirio, gan mai ei weision ef a'i drylliodd. Daliai Mr.Williams yn wahanol, a gwrthyd ag ymyraeth a'r peth er i'r Clerc anfon llythyr ato. Barnwyd yn ddoeth gymeryd ychydig o bwyll cyn myned yn mhellach. 8.0^9.3^ Y mae gwaith da wedi ei wneyd ar lwybr y Cyffylliog, a phasiwyd i dalu y bil am wneyd hyny. Diameu y dylai ein llwybrau cyhoeddus trwy ein plwyf gael mwy 0 sylw y Cyngor.

BLAENAU FFESTINIOG. Dymuna W. R. Grittith, Cigydd, Mona House, Manod Rd., Bl. Ffestiniog, hysbysu ei fod wedi gadael gwasanaeth Mr. W. 0. Williams, Talhaiarn House, ac wedi dechreu Busnes ei hun yn y cyfeiriad uchod. Erfynia am gefnogaeth y Cyhoedd. Bydd Cig Fresh i'w gael ganddo bob dydd. Gelwir am archebion.—Apv. CYDYMDEIMLAD.-Mae ein cydymdeimlad yn fawr a'r Parch. R. R, Morris ar farwolaeth ei dad, Mr. Morris, Rhyd-ddu. Buyboneddwr poblogaidd farw ddydd Llun, achleddir heddyw (ddydd Iau). MASNACHOL.-Mae adroddiadau ffafriol yn dod am ein chwareli, a golwg y cymerir amryw weithwyr i mewn o'r newydd yn fuan. Newydd da i bawb o honom. EISTEDDFODOL.Mae ydymuniadau cywiraf am lwyddiant y Cor a'r Seindorf yn Eisteddfod Caernarfon. Y maent wrthi yn gloywi eu j harfau ei's amser, a'r aelodau ax v cyfan yn lied ffyddlon. Y DIWEDDAR GRIFFITH GRIFFITHS.— Dydd Sadwrn, hebryngwyd gweddillion y cy/aill caredig Griffith Griffiths, Park Square, i fynwent Maentwroc. Daogosv.'vd arwyddion 1"' '1 T).iUf.¡1Ø" Parbad-,yn tudalens8.^

MAE yiJlPL RHA|D • MYNED. ° y t OWAED. Y Gwaed yw'r Bywyd. Y Gwaed yw'r Nerth. Y Gwaed yw Pobpeth. Y mae pawb-y chwi yn 811 mysg-yn agored i nifer fawr o glefydau, Paham felly ? Am fod Anmhnrdeb yr Awyr, Anmhurdeb y Dwfr, Anmhurdeb Bwydydd, ac Anmhurdeb pethau amgylchyaol yn cren Aaailmrdeb y GWAED. A 'phau bydd yGWAED yn oziel ei Iygru, ai wenwyno, mae yn gwneyd yn bosibl i'r SCURVY, ECZEMA, TARDDIANTAU Y CRGES, LLYGRIADAU, RASH, OOESAU CLWYFEDIG PENDDYNOD, RHEUMATISM, CORNWYDON, NEURALGIA, A Un o Glefydau eraill y Corff a'r Ymenydd, i ruthro ar wahanol ranau o'r cyfansoddiad. Fe ellir atal a rhagflaenu y rhan fwyaf o'r clefydau ag sydd yn blino yr hil ddynol, drwy gadw y GWAED yr BUR. Y mae miloedd yn barod i dystio a phrofi fod HUGHES'S BLOOD PILLS YN PURO Y GWA ED, AC YN EI GADW YN BUR. ???. ??Mynwch???E?.?-? ?,??? Heb -? ,y weled Ilun hyny y Galon Twyll ar bob box ydyw. I u Os by dwch yn dioddef oddiwrth DOliUK PEJS, DIFFYG TRAUL POEN Y CEFN, BILIOUSNESS, GWYNT, SEL YSBRYD, AFU DDBWtf, CORFFRWYMEDD, NERVES EGWAN, ANHWYLDERAU Y OYLLA A'R ARENAU. Gofiwch fod gwreiddyn y drwg yn y GWAED, a bod yn rhaid myned at y GWAED cyn y gellir cael iachad gwirioneddol. Mae HUGHES'S BLOOD PILLS yn cael effaith uniongyrcliol ar y GWAED, ac ar yr hot gyfansoddiad. Rhoddwch brawf arnynt. Ar werth gan bob Chemist a gwerthwyr Patent Medicine am Is lie, 2s 9c, 4s 6c, neu danfoner eu gwerth mewn Stamps neu P. O. at JACOB HUGHES, M.P.S., L.D.S., Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiff. -—— Rhoddwch brawf &, 4 S I Balm MAE "GOMERS BALM YN ELI AT BOB OLWYF, AO YN HYNOD AO ANFFAELEDIG AT BOB MATH GLEFYDAU ALLANOL Y CORFF. A oes genych Goes Ddrwg? Y mae GOMER S BALM yn iachau y Olwy braidd yn wyrthiol. Hefyd ArchoUion, Llosgiadau, Tarddiantau y Onawd, Exzema Cedwir llawer Aelod. Drwy ddefnyddio GOMER S BALM. Y mae yn iachaa Orach ar y Pen a Gwynebau Plant, Yscaldanan, Piles, Llygriadau Plant a Benywod, Malaethau, Tarwdec, Traed Chwysedig, Gout, Gwynegon, Scurw. Blood Poison. Gair at Faman, Gweithwyr Haiarn, Alcan, Glo.fCerrig Ffermwyr, Morwyr, Engineers, Ymdeithwyr, Crefftwyr 0 bob math, ni ellir cael dim mor effeithiol a sicr a Garner's Balm, at bob Archoll a Damwain i'r Cnawd, a sicrhad rhag y Blood Poison marwol. SYNDOD YN SWYDD DEVON. Syr.—Mae eich Eli, sef Gomers B-dm, yn feddyginiaeth rhyfedd o effeithiol. Fe gafodd wyr i mi ei ysgaldanu yn ddrwg iawn yn ei gefn a'r bol. Fe gafodd y Goner's Balm ei roddi arno mor fuan ag oedd yn bosibl, yn mhsn yr wythnos yr oedd yn abl I'w gael ei wisgo, ac yn bur fuan yr oedd ei wellhad yn drwyadl. Ar ol hyny fe gafodd fy merch ymosodiad Uym iawn pan y Blast (neu Erysipelas) ar ei choes, ar ol dioddef am chwech wythnos aeth o dan driniaeth Doctor, yr hwn wnaeth mawr ddrwg iddi. Wedi hyny hi a ddefnyddiodd Gomer's Balm yr hwn a'i gwellhaodd mewn ychydig ddyddian. Mae dwseni wedi bod yn gofyn am enw yr eli, ac y mae pawb wedi ei brofi yn anmhrisiadwy. Mae yn bity nad yw pawb ddim yn gwybod am dano.—H. LEWIS, Brixham, Devon. CLWYF GYMAINT A SAUCER. Syr.—Ni allaf byth ddiolch digon am eich Gomer's Balm, y mae yn iachan fy nglun yn gyflym iawn. Mae fy nglun wedi bod yn ddrwg iawn am bum' mlynedd. elwyf mawr cymaint a sauccr, a a yn Imenus iawn, pawb yn rhyfeddn fy mod yn fyw, mae wedi esmwythan y poen yn rhytedd. Yr wyf wedi gwario punocad lawer i ddim diben. Fe ddylai pawb wybod am dano. J. BUTLER, Dale-end, Dalarston. Rhodder PraNvf arno. Gofyner am Gorners Balm. Na thwyller chwi, raynweh wele4 enw "JACOB HUGHES" ar bob Olweh. Ar werth gan bob Chemist neu werthwr Fant- Medicine am Is Ic., nen danfoner en gwaith meira Stamps nen P, 0. i'r gwMnthnrwr, I JACOB HUGHES, f^.P.S.L.D.S MANUFACTURING CHEMIST, PENARTH, CARDIFF

Addysg yn cael eu hawdurdodi i ddarparu a threfnu cinio i blant yr ysgolion elfenol, ac i sefydlu pwyllgor neiUduol i ofalu am y gwaith (2) fod y pwyllgor neillduol hwnw i gael ei wney! i fyny o rai yn cynrychioli'r Pwyllgor Addysg, o gynrychiolwyr y rhai a danysgrifiant o'u gwirfodd at yr achos, ac (os bernir yn briodol) o un o'r Gwarcheid- waid, ac un yn cynrychioli Cymdeithas er atal creulondeb at Blant; (3; fod Awdurdod i'w rhoddi i'r Pwyllgsr Addysg i fenthyca ac i wario arian i ddarparu lleoedd addas, ac i dalu i gogyddion ac i rai am weini wrth y byrddau; (4) mewn achosion neillduol ac eithriadol, pan y gellir profi nas gall rhieni'r plant dalu, ac na ellir cael digon o danysgrif- iadau gwirfoddol i ddwyn y draul mewn achosion felly yn unig, ac wedi i'r Bwrdd Addysg gael ei foddloni fod gwir angen, caniateir codi beth at ddwyn y draul. Gwelir oddiwrth yr argymhellion hyn na fwriedir gorfodi unrhyw Bwyllgor Addysg i symud yn y mater y gallant wneyd darpar- iaeth os gwelant yn dda; ond na chant ddwyn y dranl o'r trethi heb ganiatad Bwrdd Addysg y Llywodraeth. Dichon mai mesur goddefol fel hyn fyddai y mesur goreu ar y cyntaf. Yna, os Ilwydda yr arbrawf, gellir cryfhan y mesur a helaethu awdurdod Pwyllgorau Addysg.