Y Rhedegydd

Bwrdd Gwarcheidwaid Llanrwst. Cyfarfu y Bwrdd ddydd Mawrth, pryd yr oedd yn bresenol:—Mri E. Jones Williams, cadeir- ydd; John Roberts, is-gadeirydd; Parchn. J. Gower, a J. Titley Williams, Mri J. Hughes, Bettwsycoed; Ellis Pierce, John Berry, W. Williams, David Williams, John Williams, Llanrwst; J. Lloyd Jones, Edward Roberts, Penmachno; David Owen, John Davies, W. Williams, Thomas Hughes, Roger Hughes, John Williams, a W. Williams, Llangerniew; R. R. Owen, clerc; O. Evans Jones a T. C. Roberts, swyddogion cynorthwyol. Adroddiad y Meistr. Yn y Ty 57 ar gyfer 45 yr un amser cyferbyn- iol y llyuedd galwodd 99 o grwydriaid ar gyfer 117 yr uu amser cyferbyniol y llynedd. Rhagfyr 20, daeth Margaret Griffith, 70 oed, Llanrwst, i'r Ty a gofynai am gael myned allan a chael 5s o gynorthwy. Bernid mai y Ty oedd y lie goreu iddi ar hyn o bryd. Rhagfyr 22, daeth Emma Hughes, 27 oed, o Penmachno, i'r Ty yn ddrwg ei chyfiwr. Rhagfyr 30, daeth Michael Rob. erts, 72, Llanrwst i'r Ty ac Alfred Thomas, 55. Yr oedd y tlodion yn dymuno cyflwyno eu diolch. garweh am y wledd gawsant ddydd Nadolig; hefyd i Mrs Owen, Bryn Ynyr, am y wlead dydd Calan, hefyd Miss Rees, y Parch W. Thomas, a Mrs Thomas, Frondeg, am anrhegion a'u presenoldeb; i Mr Maddocks am drefnu Cyngherdd a Mr Thomas am lywyddu. Diolchodd y Bwrdd am y Tracks crefyddol at wasanaeth y crwydriaid, ac i'r holl enwadau crefyddol y dref am roddi eu gwasanaeth. Mwy o Ferched yn y Nefoedd na Dynion. Mr Gower a ofynai i'r Meistr oedd yr holl dlodion yn dod i'r Ysgoldy, ac yr oedd am gynyg fod y tobacco i'w wahardd i'r rhai nad oedd yn rhoddi eu presenoldeb. Mr Pierce—A snuff oddiwrth y merched yntau. Mr Gower.-Na fe fydd fwy o ferched yn y Nefoedd nac o ddynion. Mr J. Williams. Liatirwst-Os ydych yn cadw rhydddid gwladol oddiwrthynt gadewch iddynt gael rhyddid crefyddol. A'i Gwir Yw ? Mr Roger Hughes, a ofynai i'r Meistr a oadd yn ffaith fod boneddigesau yn dod i'r Ty ac yn HI cLobu/cwjJs i'r Tlodion a hyny o drysorfa yr Undeb, yr oedd hyn yn cael ei ddyweyd oddi- allan. Y Meistr a hysbysodd nad oedd yn ffaith, ond os oedd rhywnn yn dewis rhoddi rhai i'r tlodion pobpeth yn dda. Hysbysodd y Cadeirydd fod gan y Bwrdd bob ymddioiedaeth yn y Meistr. Mr Hughes.-Nid wyf yn meddwl dim llai o'r meistr. Llawenydd. Y Cadeirydd a ddatganai lawenydd y Bwrdd o weled yr hen gyfaill Mr Williams, Preswylfa, wedi dod yn alluog i ddod i'w le i'r Bwrdd. Diolchai Mr Williair>s, i'r Bwrdd am anfon eu cydymdeimlad ag ef pan yr oedd yn yr Ysbytty. Cydnabod. j Mr Hugh Pierce. Bod Ynyr, cyn-glerc y Bwrdd I a anfonai i ddiolch i'r Bwrdd am eu øVdym,deim.. I lad ag ef yn ei afiechyd. Cais. Caniatawod cais W. E. Ellis, Carrog Terrace, Cwm Penmachno, i ostwng 6c yn ei daliad at gadw ei fam, hyd nes y gwna y fasnach wella. Cerbyd i Ddinbych. Daeth bil o dp lUs be am gerbyd a chostau teithio i fyned a Hngh Pugh, Penmachno, i Wallgofdy Dinbych. Yr oedd y dyn hwn wedi bod yn y gwallgofdy bum' gwaith yn ystod y 5 blynedd diweddaf. Mr Ellis Pierce.—Oni fyddai yn rhatach mynd a rhai hyn gyda'r tren. Hysbyswyd nad oedd modd ei wneyd mewn diwrnod. pasiwyd i dalu y bil ar ol llawer o wag siarad. Codi r Cardod. Anfonai Undeb Corwen i ofyn i'r Bwrdd hwn ganiatau 6c yn ychwaneg i'w tlodion hwy. Cwynai rhai o'r aelodan fod yr Undeb hwn yn galed gydq.'r hen wraig Barbara Roberts, Cern- ioge, yr hon oedd yn 85oed, ac yn cael ond 3s 6c yi wythnos. Achos o Dolyddelen. I Daeth achos David Williams, Pentrebont, Dolyddelen (gynt Cyfyng,), o flaen y Bwrdd. Yr oedd wedi symud o Cyfyng i weithio i Mr Bran- dreth, ond yr oedd wedi cael ei atal. Hysbys. wyd fod Undeb Ffestiniog wedi bod yn dda iawn wrth y dya hwn, trwy br) nu peiriant i Weu. Pasiwyd i'w gynoithwyo am dymhor. I Llefrith a Gruel yn well na Beef Tea. I Yr oedd Mr Gower yn dadleu yn gryf na ddylid rhoddi Beef Tea i rai tra yr oedd llefrith a gruel yn well, ac yr oedd llawer o feddygon yn cadarnhau hyn. Edrych ar ol y Wraig. Yr oedd John Davies, Scotland Street, yn aros gartrei i weini ar ei wraig oedd yn glaf, ac yn drwm iawn ar y plwyf. Pasiwyd iddi ddod i'r Ty y caffai well chwareu teg. Cais am Forwyn. Anfonai Mrs Roberts, Machno Hotel, Pen- machno, i ddyweyd ei bod yn barod i gymeryd Jane Williams, oedd yn y Ty yn forwyn iddi. Yr oedd ganddi ddau o blant. Yr oedd at ei rhyddid i fyned os aetliai a'r plant, ond barnai y Bwrdd mae'r Ty oedd y lie goreu iddi. Cais. Caniatawyd ychydig wlanen i Mary Roberts, 85 oed Moelogan Bach gynt; glo i Jane Thomas 82 oed, Scotland Street; ac hefyd par o Esgidiau i John Jones (GwytheriD): a glo i Ann Roberts, Capel Garmon, yr hon oedd yn ddeg a phedwar ugain. Dim yn foddlon pe caffai fyned i'r Nefoadd. Dyna oedd sylw un o'r Gwarcheidwaid wrth drin achos un o'r tlodion oedd yn cwyno ar ei lie yn mhob man. Yr oedd y Bwrdd wadisymud ei lie unwaith neu ddwy, ond cwyno oedd. Oormod o Ddiod, Yr oedd un yn gofyn am gymorth plwyfol, ond yr oedd amryw o'r aelodau wedi ei weled yn feddw iawn ddiwrnod y Ffair, ac nid oedd y Plwyf yn ddigon cyfoethog i gadw rhai fel hyn.

WISE and OTHERWISE. [By CAUSTIC]. A Bachelor says: It is woman and not her wrongs that ought to be redressed. How shall I stir the fire without interrupt- ing the music ?" Between the bars." Very few horses eat pickled salmon, but I saw one standing the other day before a grocery with a bit in his mouth. r Can anyone tell me when the much-talked-of Anglo-Saxon race is coming off. A splendid ear, but a very poor voice," as the man said of the donkey. If a woman keeps a secret, it is pretty sure to be with telling effect. The young lady who caught a gentleman's eye is requested to return it, and no questions asked. Can a man eating dates be said to consume time P The other day a comparison was made between Welsh and English Girls, but from a dental point of view. It is said, that, as a rule, the girls from over the border have far better teeth than their Welsh sisters, as a result of the great attention which they bestow upon them, also, that they drink less tea, the Welsh being noted consumers of this beverage. I am not prepared to confirm or contradict these statements, but here's a tip to all who would like a beautifnl set of teeth inserted for next to nothing-kick a dog. A fortnight ago I referred to the disgraceful behaviour of some farm labourers at the Pen- machno Eisteddfod, who, I said, were chattering like This week I received from some charitable anonymous donor, a Pictorial Card on which appeared the Photograph of a monkey. underneath which was inscribed these words, "I hope you will like it." I have now therefore to thank the sender very much for his photograph presumably. Judging from his hand writing, he would no doubt earn a good living by appear- ing at the Hippodrome, London, as a successor to consul the famous man-monkey who died some months back. I may say that I frequently receive anonymous epistles, the contents of some which are suggestive of hopeless insanity, but rarely do I receive the author's photo as in this case, hence the obligation of acknowledging receipt. >1< As is well-known, statisticians play a very im- portant part in our everday life. Here in Festic- iog perhaps, little is known or heard of them, but nevertheless such individuals exist. The quantity of food we eat, the number of suits we wear, &c. &c., ill are compiled. Thus a man would be told, that if all the food he had eaten was collected and heaped together, it would resemble Manod Mawr, likewise the liquid, tea. coffee, not omitting other beverages, &c., would be sufficient to form a lake like Llyn Ffridd. Now, I come across the official statistician who I ha compiled a few statistics of the number of times certain observations were used at an election meeting in Manchester. He guarantees the figures to be correct hame. 187 times Rot 343 times Hear, Hear 925 timss Shut up 1,311 times Order 5,019 times Chuck him out 213 times Chuek HER out 8,444 times No doubt here in Wales a few other native observations (?) could be compiled-I am hunting the latest Dictionary for a sample.

I Capel Salem (W.) Cylchdaith Tregarth. I Te Parti a Chyfaifod Amrywiaethol. Prydnawn Gwenar, Rhagfyr 29th 1905t mwynhaodd plant Salem wledd o de a bara brith rhagorol, yr hwn a ror'dwyd idd)nt gan Mrs Ellis, priod y Parch J. R. Ellis, Bethesda. Y mae clod neiUduol yn ddyledus iddi am ei charedigrwydd a'i haelioni l ni yn y lIe uchod. Gweinyddwyd ar yr achlysur gau y boneddig- esau eanlynol .-—Mrs J. R. Ellis, Miss Roberts, Cae Haidd Miss Roberts, Bryneithin Farm; Mrs D. Evans-J ones, Rachub Stores, Misses E. J. Roberts, a Jennie Roberts, Cae Haidd, S. Owens a Jane Roberts, Penr'allt, Elizabeth Owens, a M. E. Owens, Brittania Street, M. E. Williams, a J. Williams, Tan'rallt, Maggie Owens, a Lizzie Owens, Brittiania Street. Rhoddwyd Oranges a Melusion i'r plant ar ol y te gan Mrs J. R. Ellis, ac er i gynifer eistedd wrth y byrddau i gyfranogi o'r wledd, eto yr oedd gweddill, a rhanwyd ef i'r teuluoedd perthynol i'r lie gan Mrs Ellis. Yr oedd pawb wrth eu bodd, ac yn canmol y darpariadau helaeth a rhagorol gafwyd. Yn yr hwyr cynhaliwyd Cyfarfod Amrywiaethol neillduol a da yn mhob ystyr, o dan arweiniad medrus y Parch, J. R. Ellis, Bethesda, y gweinidog. Gorlanwyd y capel, a gwasanaethwyd yn ystod y cyfarfod gan y rhai (-aniynol :-Cor SalAm dan arweiniad Mr. H. J. Parry. Glee parti o Siloam, dan arweiniad Miss Lewis. Pedwar- awd gan Misses M. E. a Jane Williams, a M. E. a Jennie Roberts, Cae Haidd. Triawd gan Mri. H. Thomas, Wm. Roberts, a Mrs Ellis. Deuawd gan Misses Dilys Ellis a J. Edwards. Datganwyd hefyd gan Mrs J. R. Ellis, Misses Lizz:e Hughes, C. G. Owen, A. G. Edwards, Annie Williams, Mri. Owen Owens, a Hugh Thomas, Wm. Roberts, Wm. Jones, T. Morris a Wm. Dewis. Cyfeiliwyd yn fedrus gan Mr. R. O. Jones. Cafwyd adroddiadau gan Mrs D. Evans-Jones, Misses E. A. Owen, Gwennie Hughes, Master J. H. Parry, Hughie Parry, Joseph Morgan, a Johnny Pritchlidge, ao hefyd gam amryw fechgyn a genathod Siloam, nad oedd ei henwau yn adnabyddus. Cynyg- iwyd pleidlais o ddiolcbgarch cynes i'r Pach. J. R. Ellis a Mrs Ellis am ei caredigrwydd arbenig tuag at yr achos yp y lie, ar fath ddyddordeb adeimlantynddo, gan Mr Thomas Roberts, Cac, Haidd, a chefnogwyd ef gan Mr D. Evans Jones, <3rocer, Rachub. Cafwyd cyfarfod hynod o ddifyr ac adeiladol, a phawb yn canmol. Gofalwyd am y drysau gan Mri Griffith Jones, J. T. Owen, a W. Roberts. Wrth derfynu dylem grybwyll hefyd fod Mrs J. R. Ellis, wedi rhoddi parseli Nadolig o groceries i wragedd gweddwori y capel, y mae diolchgarwchgwresog yn ddyledus i bawb a gymerasant ran ynglyn a'r te a'r cyfarfod.—• D.E.J.

Penrhyndeudraeth. (GA14 GEim PEE). Fel y crybwyllasom dro o'r blaen fod yn mwriad rhai o fechgyn yr ardal i ffurfio cor, erbyn hya y mae wedi dod yn ffaith. Mae Mr D. Lloyd Evans y cerddor lleol gwych wedi pen- derfynu cymeryd aiweinyddiaeth y cor, ac os clir rhwyddineb, bwriedir cynal Cyngherdd gwir Gymreig, Dydd Gwyl Dewi yn Ysgoldy Nazateth. Disgwyliwn yn fawr y dangosa yr ieuengctyd sel gyda y symudiad hwn. Yn sicr ddigon bydd yn lies i bob uu a'i mynycha. gwyddom oil, am alluoedd Mr Evans, ac y bydd bod o dan ei ddysgyblaeth yn addysg gerddorol o radd uchel i bawb. Y mae y frech goch yn dal yn bur ddrwg yn mysg y plant yn yr ardal, a'r ysgoiion dyddiol wedi eu cau i fyny am bythefnos eto o loiaf. Nos Iau, Ionawr 4ydd, bu nifer o gyfeillion ieuanc yr ardal yn cynal Cyngherdd amryw- iaethol yn Llys Ednyfed er budd preswvlwyr y Ty. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan Miss Elsie Hart, a'r Mri O. G. Edwards, T. H. Jones, a pharti o dan arweiniad Mr Taliesin Williams. Yr oedd adroddiad a chan y Mri Edwards a Jones mor ragorol ac effeithiol nes tynu deigryn o ami i lygaid. Ond uu o bethau goreu y cyfarfod oedd y Gramophone ardderchog a arolygid gan y Mri W. Williams a W. Godfrey Williams, Boston Lodge. Yr oedd yr offeryn diragrith yma yn adgynyrchu y detholiadau mor gywir fel vr encoriwyd ef lawer gwaith. ac yn wahanol i'r cantorion mawr yn gyffredin, ufuddhaodd yntau bob tro. Cynygiwyd diolch- garwch f'r cyfeillion gan Mr D. J. Jones, y meistr, a chefnogwyd yn bert gan y bardd Glaslyn Yr oedd nifer fawr oddiallan wedi dod i wybod am y cyfarfod a daethant yno yn llu- oedd, a chadwyd yr oil mewn hwyl gan y cadeir- ydd, sef Mr W. Williams, Boston Lodge.— Deallwn fod brawd eto a'i fryd ar gyfarfod tebyg, pryd y cymerir rhan gan gantorion ac adrodd- wyr goreu yr ardal, ac hefyd ymddangosa y 'Star Artiste y monsieur Roberto Llewelino Evanso Bacho o Borthmadog. Canmolwn y eyfeillion yn fawr am gofio y rhai sydd heb fodd nac iechyd i fynychu unrhyw gyfarfod adloniadol. Yn sicr ni fyddant hwy na'r rhai sydd yn myned i gynal moddion erefyddol yno ar eu colled. Deallwn fod nifer lluosog in.wn yn mynychu cyfarfodydd gweddiau dechreu y flwyddyn VD yr holl addoldai. Yn wir, fod rhai capelau yn llawnach nac y buont er's amser maith. Da iawn yw gweled hyn er nad oes lie i gwyno wedi bod ar hyd y flwyddyn o'rblaen gan fod nifer dda wedi dilyn y moddion canol wythnosol drwy y misoedd.

A R WERTH — No. 9, Isfoyn, Manod '?? Road, yn cynwys pump o YstafeUoedd. Mewn cyflwrrhagorok 95 o flynyddoedd o Brydles ar y ty eto. Ymofyner yn y ty.

NODION O'R CYLCH. ] Ewyllys Mr. Kitchen, Trefriw. I Pan yr oeddys yn cyfeirio at gymunrodd- ion y boneddwr uchod rhyw bythefnos yn ol, rhanol oedd y wybodaeth ynghylch holl fan- ylion yr ewyllys, ac oherwydd hyny tybiai rhai y gallasai fod rhywbeth mewn stor i bentref bychan y ffynhonau. Erbyn hyn y mae yn ymddangos fod ewyllws diweddaf Mr Kitchen wedi ei thynu allan ddeuddeng mlynedd yn ol-tiir blynedd cyn iddo ym- gartrefu yn Nhrefriw. Mae y ffaith yma yn un rheswm cryf dros nad yw Trefriw wedi cael ystyriaeth j n yr ewyllys o gwbl. + Mabwysiadu Cynrychiolydd Meirion Yn NoIgellau dydd Iau, o dan lywydd- iaeth Mr. William Owen., Plasweunydd, Ffestiniog, cyfarfu Cymdeithas Ryddfrydol y Sir. Pi-if ivaith y cynulliad oedd ystyried pwy oedd cynrychiolydd y Sir i fod yn y dyiodol. Yr oedd y Sir bron yn gyflawn yn ei chynn chiolaeth a'r teimladau mwyaf dym- unol at yr hen aelcd yn cael eu hamlygu. Nid peth iddo, mewn Sir oedd wedi bodyn rhanol ar ei ddewisiad, oedd gweled y fath unfrydedd—dim cymaint ac un eithriad-am ei ail ddewis. Mae Mr. Williams wedi gwneyd ei oreu i'w sir enedigol fel dyn a christion, dan iau orthrymus y Toriaid; ac i raddau belaeth wedi llwyddo i wneyd llawer o waith, yn enwedig mewn pwyllgorau ang- hyoedd. Os bu felly yn y gorphenol, gellir dan Weinyddiaeth ei frodyr ddisgwyl llawei mwy. Ar yr oil o brif bynciau y dydd, mae Mr. Osmond Williams yn iach, fel y gwelir oddiwrth ei areithiau yn Mon ac Arfon. Sefyllfa Arianol Foddhaol Cynghor Dinesig Ffestiniog. Yn absenoldeb Cadeirydd y Cynghor nos Wener diweddaf, bu i Mr. E. M. Owen, Cadeirydd y Pwyllgor Arianol, wneyd ad- roddiad hynod o ffafriol am sefyllfa arianol v Cynghor,—os nad ydym yn camgymeryd, dywedodd Mr. Owen na bu erioed mewn sefyllfa mwy boddhaol. Nid ffaith annydd- orol, o dan amgylchladau nor wasgedig.— Dywedir wrthym nad yw holl ddyledion a beathyciadau y Cynghor heddyw yn cyrhaedd 10,000p., tra y mae ei allu i fenthyca yn llawer iawn mwy. Mae deng mil ar un olwg yn ymddangos yn swm anferth, ond pan ystyrir y gallu i ad-dalu a'r gwaith mawr sydd wedi ei wneyd yn yr ystyr iechydol, yn peri ei fod yn llawer llai. Mae trefi eraill yn Ngogledd Cymru gyda threthiant a gallu gwanach wedi gosod eu hunain dan gyfrifol- deb llawer mwy. Pan y daw olwynion masnach unwaith eto i droi yn symlrwydd, nid hir y byddis heb gael clean slate, a phawb yn talu ei dreth yn galon ysgafn. Cyffuriau Perchenogol. I Y mae cyfaill wedi anfon cutting i ni o'r British Medical Journal/ ynglyn a chyffur- iau perchenogol (patent medicines), y rhai, ymddengys sydd yn bethau cyffredin iawn yn yr America, ac yn cael eu hadnabod a'u 1 galw fel y twyll mawr Americanaidd. Mewn cyfarfod blynyddol o Gymdeithas lechydol New Jersey, a gynhaliwyd Rhagfyr 8fed., dywedai un Mr. Samuel Hopkins, newyddiadurwr, y trosglwyddid Mesurau yn fuan yn y wlad hono, ac os pesid hwy, y rhoddid atalfa ar ddwyn allan ddarpariaethau cyffuriawl dirgelaidd. Mae y Mesurau yn cynwys darpariaeth i orfodi y perchenogion i argraffu o'r tu allan holl gynwys y botel, ynghyd a phrisiau y gwahanol gyffuriau. Dywedir fod yn yr Unol Dalaethau ganoedd a miloedd o wahanol feddvginiaethau (?) yn cael eu dwyn allan gan ddynion hollol ang- hyfarwydd a chynwys yr hyn a werthir ganddynt. Mor effeithiol meddant, ydyw eu "darpariaethau fel y gwellhant bob afiech- yd. Yr ydym wedi gweled rhai o honynt yn dod drosodd i'r wlad hon, ac yn gwneud honiadau yn ymylu ar fed yn rhyfygus ond nid yn hir y parhaodd eu rhwysg, yr oedd yr effeithiau yn profi yn wahanol, am eu bod yn dod o'r Ametica." Yr oedd pobl y wlad hon yn credu yn eu rhinwedd fel y mae 11 wer yn credu heddyw, nad oes angen ond myned drosodd i'r America, nad ellir byw ar y gwynt yno. Deddf Cau Cynar y Masnachdai. Fel y mae yn wybyddus, canlyniad yr ym- chwiliad wnaed yn Ffestiriog, pa un fabwys- iedid y ddeddf uchod a'i peidio, oedd ar- gymeH y Cynghor Sirol i beidio gorfodi yr ardal i fyned dan y ddeddf, a dyna yn wir vstyr yr hysbysiad swyddogol yr wythnos hon. Nid ydym heddyw yn myned i ddad- leu yn erbyn y Cau Cynar, ond y mae un peth yn sicr mai camgvmeriad fuasai mab- wysiadu Deddf i orfodi y masnach wyr i wneyd hyny. Mae y Ddeddf eisoes wedi peri profedigaeth i amryw o rai sydd wedi myned dani, yn eu gwaith, yn amryfus, yn methu ei chadvv. Diwedd yr wytnnos, erlyn- 1 iwyd dau fashachwr yn Birkenhead, .am wneyd masnach ar olwith o'r gloch y nos, noson y 19eg o Ragfyr, a dirwywyd hwy tra mewn achos arall y dirwywyd eilliwr i 5/- a'r costau am eillio dyn oedd wedi digwydd myned i'w fasrachdv cyn 8, ac iddo yntau fethu cwblhau ei wsith erbyn yr adfegbenoded-1 ig i gau. Fel hyn bu masnachwyr Ffestiniog j yn ddoeth yn eu gwaith yn ystyried y Ddeddf yn ei holl adranau cyn ei mabwysiadu. Nid gwiw beio y swyddogion gwladol am edrych ar fod deddf yn cael ei chadw ar ol i bobl, a'u llygaid yn agored, syrthio i'w thelerau ond ar ol hyny dod i deimlo fod y cyfryw yn rhy gaeth. Wedi y cwbl nid yw y ffaith fod yr ardal wedi ymwrthod a rheolau caethion deddf, yn unrhyw rwystr i'r Masnachwyr eu hunain wneyd trefniadau i ateb yr un pwr- pas. Fe wneir hyny mewn ardaloedd eraill, a phaham na ellir yn Ffestiniog. Mae yr achosion sydd yn ddiweddar wedi eu dwyn i'r llysoedd yn profi yn eglur, mai gwynebu ar y Ilys ynadol y buasai llawer o'r masnachwyr hyny gymerent eu rheol gan y ddeddf; gan hyny mae y pwyll a gymerwyd ystyried y mater wedi ateb diben rhagorol. Y Gyflafan ger Talycafn. I Mae y cymydogaethau rhwng Talycafn a Llanrwst wedi bod yn hynod o ran prudd- der y digwyddiadau yn ystod y blynyddau diweddaf ond o'r holi 0 honynt nid oes yr un mor ddifrifol a thorcalonus a'r un gymer- odd le nos Sadwrn diweddaf, pan y lladdwyd mam ieuanc a'i baban ar gledrffordd y Cross- ing yn ymyl ffermdy y Morfa. Parhaodd yr ymchwiliad am yn agos i ddwy awr, ac v mae yn r haid i ni ddweyd iddo brofi yn un manw! dros ben. Credwn fod y chwedleuon oedd yn cael eu taenu ar hyd ac ar led, yn cyfreith- loni yr ymchwiliad mwyaf manwl; er yn y diwedd y gorfuwyd i'r rheithwyr ddychwelyd rheithfarn agored o berthynas i'r achos, ac amgylchiadau y farwoheth, ac hefyd pasio pleidlais o gerydd ar y teulu, neu yn hytrach dywedai y blaenor ar eu rhan, y dylid cer- yddu, am fod bai yn rhywie- ddynt gael rhan o'r gwir, ond nid yr holl wir. Mewn achos mor bwysig teimlai y dylasai y rheith- wyr fod yn fwy clir i egluro yr hyn oeddynt yn feddwl. Pa brawf oedd na chawsant yr holl wir ? Pwy sydd wedi bod yn euog o ddarnguddio, os bu hyny ? Gofynwyd cwes- tiynau hynod o blaen i bob tyst, ac yr oedd yr atebion yn weddol bendant. Ar yr ochr arall, hwyrach y galleaid fod yn fwy llaw- drwm yn eu gwaith yn gadael y corff ar lawr am gymaint o amser. Tystiwyd i'r gwr gipio y plentyn a'i gymeryd i'r ty, a gadael y wraig yno, ac yno y bu am dros awr ar lawr. Gallesid yn briodo! iawn geryddu am y fath ddiofalwch ac oerfelgarwch, yn peidio ei chludo hithau i'r ty yn gynt nag y gwnaed. Mae dau beth pwysig na ddarfu i'r ymchwil- iad daflu dim goleuni arno (1) Beth barodd iddi fyned allan o'r ty fel yr aeth ac (2) Sut y cyfarfu a'i diwedd-pa un a'i gorwedd as- ochr y gledrffordd, ynte sefyll yr oedd pan darawyd hi gan y tren. Pa r'un bynag o'r ddau, yr oedd y cyffyrddiad mor ysgafn fel na welodd, ac na theimlodd y gyriedydd ddim oddiwrtho. Fel y crybwyllwyd o'r blaen, y mae y digwyddiad alaethus wedi cymeryd lie, ac wedi gadael mesur mawr o aneglurder o'i gwmpas o bethynas yr am- gylchiadau, ag y buasai yn foddhaol iawn fod y rheithwyr yn gallu rhoddi rheithfarn bendant.