Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
TAITH I'R AIFFT.
TAITH I'R AIFFT. GAN MR. J. K. ARTHUR. I CAIRO :-Y SPHINX. YN mysg cynyrch celfyddyd, nid oes dim hynotach na 1 Sphinx yr Aifft. Delw ydyw hon, neu gerflun anghenfilaidd anferth-y corph ar lun llew, a'r pen a'r gwyneb ar lun dynol. Dyma ddelw liynaf yr hil ddynol, a'r ddelw fwyaf anam- gyffredadwy o holl wyrthiau cofadeiladol y cynfyd. Mesura ei chefn dros 172 troedfedd, a'i gwyneb yn ddeg troedfedd a'r hugain o hyd ac yn bedair-troedfedd-a'r-ddeg o led. Saif hon yn agos i Byramid Cheops, gwyneba ddinas Cairo, a gwylia byrth toriad gwawr. Ar bob cwr i'r ddelw, gwelir canoedd a mil- oedd o enwau wedi eu sgriblo gan bersonau fu yn ymweled a'r lie, ac yr oedd rhai wrthi y diwrnod hwnw yn aberthu i dduw henafiaeth. Gan fod ein hamgyffrediad o amseryddiaeth y Pyramidiau, fel y cawn sylwi eto, yn analluog i sylweddoli eu hoed, beth a ddywedwn am y ddelw fawreddog hon sydd yn fam i holl ddelwau y byd? Y cwbl allwn ei ddweyd ydyw :—Dyma ddelw anolrheiniadwy a delw oblegid hyny, a elwir, gan yr Arabiaid, yn Father of Terror." Profa y darganfyddiadau diweddaf fod hon 500 mlynedd yn hyn na'r un Pyramid, Beddrod, na Theml sydd yn anfar- woli yr Aifft a'r Aifftiaid. Gwyddom mai nid delw ydyw y Sphinx wedi dathlu ei dwyfilfed flwyddyn dechreuad y cyfnod cristionogol- oblegid mae y rbai fu yn adeiladu y Pyramid- iau wedi bod yn ei hadgyweirio; ac, oherwydd hyny, mae dechreuad y Sphinx mor ddirgel ac mor anolrheiniadwy, hyd yma, ag ydyw Duw- iau yr Aifftiaid. Mae meddwl am oedran hon bron a chymervd ymaith ein hanadl. Tybier ei bod yn 500 mlwydd oed pan ddechreuodd y Brenin Cheops deyrnasu-fe fyddai hon wedi syllu ar hyd yr anialwch am 4220 o flynydd- oedd, cyn i "Seren y Doethion aros uwch- ben y preseb yn Bethlehem ac wedi croesawu codiad haul yn agos i filiwn a haner o weithiau drwy ddorau y dwyrain, cyn i'r angelion ganu eu carolau i fugeiliaid meusydd Judea. Fel yna, mae canoedd o genhedlaethau o'r hil ddynol wedi dyfod a myned, a'r Sphinx wedi gweled a goroesi y cyfan i gyd. DIRGELWCH El DIBEN. YR oedd cydbwysedd tywysog- aidd ei phen, ei hystum hwyr- frydig, ei hagwedd wyliadwrus -ei harddull gyffredinol yn ymddangos i ni ar y pryd fel pe y byddai hi yn gwrando yn astud ac ystyriol, ac yn sylwi yn ddyfal a gofalus. Yn mhresenoldeb y fath ddelw a hon, yr oedd amryw o bethan yn ymdoni drwy y meddwl ag y carem gael atebiad iddynt. A roddwyd y ddelw hon, ar gyffiniau yr Anialwch, i wylio beddrodau boreuach beddroddau sydd yn ddirgel guddiedig—a beddrodau sydd hyd yn hyn heb eu codi o'r tywod ? Neu, a fwriadwyd hi yn unig i fod yn arwyddlun o'r dirgelwch ar dyhead i wybod am yr hyn sydd yn gorwedd dan ein holl feddyliau ? Neu, ai ynte gwrthrych yn unig ydoedd a osodwyd ar oror Anialwch Lybia i ddwyn tystiolaeth i weithredoedd a datblygiad dyn yn ngorphenol cyfrin yr oesoedd cyntefig ? Ond, dyma ofyniadau nas gall neb eu hateb oddigerth i'r Mummies Brenhinol sydd dan dreth i ddistawrwydd yn Museum Cairo heddyw gael caniatad i lefaru. Yr oedd yn rhywbeth er hyny. ei gweled a theimlo yn nhrem ei gwyneb, y breuddwydion, y dychmygioa, ar dyheadau oedd yn cythryblu yr Aifftiaid gynt-yn debyg i'r rhai sydd wedi blinoa chynyrfu meddyliau miliynau o'r hil ddynol yn ystod y canrifoedd sydd wedi eu lapio heibio wedi i'r Sphinx ddod i fodolaeth, Ni chafodd adeiladwyr grymus y ddelw hon yr un model i weithio wrtho, ac ni fu studies rhagbaratoawl i ddwyn hon i fod. Ni allasai cerflunwyr cawraidd y Sphinx ddihafal gael unman ond Anialwch tywodlyd Lybia yn studio addas i ddal ffrwyth eu hathrylith ac nid oedd cronglwyd ddigonol ond Hys gwawl o las a gwyn neu ffurfafen y nefoedd allasai fod yn fwa i hon Bu sefyll a myfyrio felly o dan ddirfawr wynebpryd y Sphinx-y ddelw sydd wedi syllu ar afon y Nile am gynifer o ganrifoedd cyn dechreu adeiladu yr un Pyramid yn un o brofiadau penaf ein gyrfa. WEDI HERIO AMSER. ÐYWED un ddiareb Arab- aidd—" Fod pobpeth yn ofni amser ond y mae gan amser ofn y Pyramidiau." FeMy am y ddelw hon-os oes rywbeth o gynyrch dyn sydd wedi ei amcanu i herio hinsawdd ac amser, y ddelw hon ydyw yr ymgais fwyaf llwyddianus. Ymddengys i ni nad oes gan amser ac elfenau natur meiynundeb a'u gilydd, ddim dylanwad parhaol arni. Mae tywod yr Anialwch am genedlaethau lawer yn bygwth ei chladdu—mae dyn wedi bod am gyfnod yn ceisio cynorthwyo natur i'w diaystrio drwy ei chymeryd yn target i filwyr i saethu ati- ond erys y Sphinx eto i syllu, yn fyfyrgar ei gwedd ar yr anialwch a'r Caravans fel y gosod- wyd hi, o leiaf, 2000 o flynyddoedd cyn i Abraham gael ei alw allan o Ur y Caldeaid. Pan yn atjoshau at y ddelw hardd, dywysog- aidd, frenhinol hon, ac wrth graffu ar ei dirfawr wynebpryd, teimlem fel pe y byddai hi yn deffro o'i chwsg ac yn dechreu llefaru wrthym I eiriau fel hyn:- Deithwyr a myfyrwyr, nid oes gwlad dan haul heddyw yn meddu ar fwy o ddyddor- deb i'r byd gwareiddiedig na'r Aifft, a'i phobl, a'i hanes. Gwelwch fod dyffryn y Nile yn gyfoethog o ryfeddodau dibafal celf a gwyddor y cynfyd—ei gywreiorwydd yn anghydmarol, a'i benafiaeth yn anfesurol. Oddiwrth fy ngwyneb anfertb, cewch ryw syniad am fy oed, a gallu, medr, ac yni y gwroniaid a'm lluniodd. Oddiwrth y cedyrn binaclau y Pyramidiau, a'r beddrodau cawraidd eraill i gewri y cynfyd sydd o'm cwmpas, gwelwch fod yr arferiad o godi monuments i'r ymadawedig yn un o'r hynafiaethau mwyaf perthyna i bob gwlad a chenedl, gwar ac anwar, cristion a phagan. "A chan fod enwau yr hil ddynol, yn nghof restr angeu-mi yn unig, yn ystod y cyfnod hirfaith o dros chwe' mil o flynyddoedd, sydd wedi cadw gwyliadwriaeth fanwl ar yr adeilad- au anghydmarol ar goffawdwriaeth tywysog- aidd hyn sydd heddyw i chwi megis "footprints on the sands of time." Yr wyf fi yn cofio, gweled mintai o hen amaethwyr parchus yn crwydro o Ganaan i Gosben draw acw. Ac er mai ffiaidd oedd meibion Israel yn ngolwg yr Aifftiaid, cawsant y tir brasaf yn yr Aifft-tir fu yn gryd i'r genedl Iuddewig. Ac yn ngholegau ac ysgolion Heliopolis neu Ddinas On gerllaw y dysgybl- wyd Moses i fod yn ddeddfroddwr i'r genedl luddewig-ac, fe wyddoch, ni anghofiodd Stephan, yn mhen 1500 o flynyddoedd yn ddiweddarach, dalu teyrnged i'w ddysg pan y dywedodd fod arweinydd Israel gynt yn hydd- ysg yn holl wybodaeth yr Aifftiaid. Nis gwn pa faint o excursions a wnaeth Jacob a Joseph; Moses ac Aaron, a miloedd o blant Israel i'r cwmpasoedd hyn. Ac 0 fel yr oedd y genethod a'r becbgyh, hanafgwyr penllwyd wrth eu ffyn a phawb yn synu, wrth weled, yn y Pyramidiau a'r adeiladau sydd o'm cwmpas, fawredd a phrydferthwch yn cyd- gwrdd mewn bythol fri. Yr ydych chwi, deithwyr, yn dueddol o feddwl a siarad am yr Hebreaid neu y Patri- archiaid fel" henafiaidbrigwyn boreu y byd ond yr oedd yr Aifft yn allu nerthol, yn ymher- odraeth oludog a grymus, cyn i Abraham gwrdd ag angelion ar wastadeddau Mamre gynt. Yr oedd yr Aifft ganrifoedd cyn hyny, wedi ei britho a dinasoedd mawrion-wedi dat- blygu cyfundrefn berffaith o wareiddiad, cred- oau crefyddol cyson, ac athroniaeth bur. Ac fel yna, mae henafiaeth pellenig gwrthrychau dyffryn y Nile, yn gwneyd gorchestion henafol teyrnasoedd dilynol megis yn bethau doe a heddyw. Gallwn draethu wrthych, athroniaeth hanes, neu actau olaf yr Aifftiaid-y Mediaid a'r Persiaid-Nubiaid, a'r Ethiopiaid—Groegiaid a'r Rhufeiniaid. "Gwyddoch am falchder a chyfoeth Babel, am rodres a rhwysg Nineveh—cryfder Babyl- onia a grymusder Assyria, ond yr wyf fi yn dyst ac yn alluog i olrhain cychwyniad, cynydd a dadfeiliad cenhedloedd a theyrnasoedd- tarddiad, tyfiant, a difodiant goruchwyliaethau a breniniaethau lawer, cyn i'r byd glywed swn sodlau yr Assyriaid na meddu seiliau i freudd- wydion am Babylonia. Gwn eich bod, deithwyr, wedi darllen am brydferthwch Groeg a gogoniant Rhufain. Ond, cyn i ddorau gwawr dydd agoryd ar gryd y cenhedloedd grymus hyny, yr oedd deugain canril o ystormydd a chorwyntoedd anialwch Lybia yna wedi treulio eu nerth yn ofer i geisio fy syflyd. "Yma y cafodd Groeg ei llenyddiaeth, ei chelf, a'i gwyddor. A Groeg a'u cyflwynodd, gyda gwelliant arnynt, i lawr i'r Rhufeiniaid, a chenhadaeth y Rhufeiniaid oedd eu gwas- garu dros Orllewin Ewrop a chwithau deith- wyr Prydeinig, dyma grydle eich gwareiddiad chwi. "Llefara y cof-adeiladau sydd o'ch cwmpas am orweddte llwch mawrion ac urddasolion fu yn eu dydd yn ddychryn i deyrnasoedd y byd. Er eu cyfoeth a'u mawredd, y bedd fu eu diwedd, ac yn llwch yr Aifft y gorweddant hyd nes y daw y gair "bydded i agor eu beddau. Pridd, deithwyr, ydych chwithau, ac i'r pridd y dychwelwch. Fe gewch lawer o beth- au a'ch rhwystra i fyw, ond nid oes dim a'ch rhwystra i farw. Ac felly, drwy yr hirfaith genedlaethau, R'wyn gweled pobpeth ar ei bererindod, y naill yn myn'd yn swn y Hall yn dyfod. Duw yn unig ydyw yr hwn sydd, oedd, ac a fydd byth ac ond i chwi gredu ynddo fe'ch codir yn ddiau o fyd y gorthrym- derau a'r breuddwydion brau i'r byd mawr heb dymdorau." Dyna dybygem oedd cenadwri y Sphinx i ni, y ddelw fwyaf aruthrol welodd, ac a wel y byd byth. MYFYRDODAU AR WAR Y SPHINX. WRTH gerdded yn ystyriol o gwmpas y Sphinx, neu eistedd ar noson loergan, yn ei chwmni am ychydig, teimlir yn ebrwydd mai nid delw o garreg yn unig ydyw. Amlyga ryw allu dirgelaidd, cyfriniol, anesboniadwy, i argraffu ar y meddwl ei bod fel pe yn syllu, megys yn ol i fabandod byd, ac yn tremio yn feiddgar i mewn i gaddug y dyfodol. Wrth eistedd felly min yr hwyr yn ei hymyl, teim- ler wed'yn ei bod fel pe yn gwarchodi cyfrinion y dyffryn, ac yn cadw gwyliadwr- iaeth ar ddinas Cairo sydd ar y gwastadedd o Baen ei golygon. Wrth fwrw golwg ar ddinas Cairo oddiar war y ddelw yr hwyr-ddydd hwnw, ceisiwn ddychmygu am y myrddiynau golygfeydd a digwyddiadau fuasem yn ei weled, dari fantell y nos hono, oddiar war y Sphinx, pe y cawsem fenthyg golygon y ddelw neu un o fodau byd y gwawl. Yno, yn Cairo, y nos hono, buasem yn gweled felly gynuiliad o gewri y byd mewn gwleidyddiaeth, athroniaeth, gwyddoniaeth, a chelfydd. yn gymysgedig a thwyllwyr, lladron. a llofruddion, yn wynion, meiymon, a duon, wedi ymgasglu i'r ddinas o blith bron holl deyrnasoedd a chenhedloedd y ddaear. Yno, y funyd hono, gallesid gweled ymdrechfa rhwcg da a drwg, cristion a pbechadur, Duw a diafol. Rhai yn ynfydu mewn sidanau, gemau, aur, ac ystafelloedd addurnedig yn Cairo, ac eraill, lu mawr, yn crwydro yn eu carpiau ar hyd a lied y ddinas, gan chwilio am ryw fatb o dwll i lechu dros y nos oedd yn dynesu. Wedi deffro o'r gwib feddyliau a gynyrchid yn nghwmi y Sphinx, brysiwyd i ddinas Cairo i gymeryd rhan yn y ddrama. [Gyda'r ysgrif hon terfynir y gyfres gyntaf o ddarlithoedd dyddorol Mr. Arthur a gohirir y gweddill ar ddymuniad yr awdwr dros dymor yr haf, ond hyderwn gael cyboeddi rhagà ddechreu y g?ua' nesaf. Cy- rnerwn fantais ar y cyneusdra bwn i ddiolch i'n lluaws darllenwyr o'r wlad hon a gwledydd eraill sydd wedi danfon i ddatgan eu cymeradwyaeth o'r ysgrifau, a'u boddhad wrth eu darllen. Maent oil yn cytuno fod Mr. Arthur wedi myned i'w daith gyda llygaid agored a meddwl effro a bywiog, a bod ffrwyth ei sylwadaeth wedi ei gyfleu yn ddifyr ac addysgiadol dros ben. Diau yr edrychiryn mlaen gan amryw at yr ail gyfres, ac y treulir ambell i hwyrnos ddifyr y gauaf nesaf yn nghwmni dyddorol y teithiwr.— GOL.]
I CYMANFA BREGETHU Y PASG.
CYMANFA BREGETHU Y PASG. Erbyn hyn mae'r Gymanfa lewyrchus, ag yr oeddym fel enwad yn edrych yn mlaen am dani gyda'r boddhad mwyaf, wedi dod ac wedi myn'd, gan ein gadael i edrych yn ol arni, ac i geisio byw yn y dyfodol y gwirioneddau melus draethid ynddi. Yr oedd y cenadwr- iaethau yn ymwneyd, nid yn unig a rhyw ddos- barth arbenig ohonom, ond a phawb yn ber- sonol, gan ein gosod yn ddifrifol i holi ein hunain yn mha gyflwr yr oeddym. Yr oedd y pregethwyr oil gyda'r nerth mwyaf yn traethu y gwirioneddau disyfiyd am Brynwr Mawr y Byd nes ein gwneyd i sibrwd yn ein calonau, 0 na bawn i fel Efe," &c. Buasem wrth ein bodd pe y gallasem roddi i lawr sylwadau tarawiadol dd'wedwyd yn awr ac eilwaith yn y gwahanol foddianau, ond gan nad ydym yn feddianol ond ar ychydig ohonynt gwell peidio y tro hwn, ond yn unig' y sylw wnaed gan y Parch John Hughes, M.A., Lerpwl, mewn perthynas a'r "Dduwinyddiaeth neu y Grefydd Newydd," yr hon sydd yn ceisio codi ei phen yn Mhrydain y misoedd diweddaf trwy nerth a dylanwad gwr mawr y City Temple-Dr. R. J. Campbell a'i gyfeiilion:- "Y mae rhai pobl y dyddiau hyn yn ceisio gosod i lawr rhyw Grefydd Newydd; na, gyfeillion, nid newydd mohoni, ond hen grefydd, yr hon y bu yr hen dadau cristion- ogol y drydedd a'r bedwaredd ganrif yn tynu ei danedd." Yr oedd y fflam ddiwygiadol yn para o hyd i losgi ar hyd yr Wyl, a chlywyd un o hen emynau anwyl y diwygiad, yn cael ei cbanu gyda bias ar ddiwedd un o'r oedfaon nos Sabboth, sef:— Haleluwia, Iddo Ef, Ar delynau aur y nef," &c., nes codi rhyw hiraeth ynom am yr amser hyfryd a dreuliasom yn nghyrddau diwygiadol 1904-5. Parodd yr Wyl o nos Sadwrn hyd nos Lun yn yr Eglwysi canlynol:—Peniel, Bethesda, Tabernacl, Garregddu, a Bethel, Tanygrisiau; a'r pregethwyr ydoedd y Parchn. John Hughes, M.A., Lerpwl; John Wiliiams, Caergybi; H. Barrow Williams, Llandudno; J. D. Jones, Ynysybwl; J. Morgan Jones, Caerdydd; S. T. Jones, Rhyl; J. T. Job, Carneddi; Thomas Williams, Gwalchmai; Peter H. Griffith, Llundain; a W. E. Prydderch, Abertawe. Ar ddiwedd yr oedfa brydnawnol y Sabboth yn nghapel y Taber- iiacl, gweinyddwyd y Sacrament o Swper yr Arglwydd," gan y Parch., S. T. Jones, Rhyl; yn cael ei gynorthwyo ,gan y Parch. John Williams, Caergybi; ac yr oedd rhyw naws nefolaidd i'w deimlo ar hyd y gwasanaeth. Ar ddechreu y gwasanaeth canwyd yr emyn,— Wrth gofio'i riddfanau'n yn yr ardd," ac eglurwyd y Sacrament trwy Chwysu yr Ardd a Marw Calfaria yn effeithiol dros ben gan Mr. Jones. Cyn terfynu y gwasanaeth trwy weddi gan Mr. Williams, dywedodd ei fod blwyddyn i'r Sabboth diweddaf yn Nghardd Gethsemane, ac yr oedd tra yno yn teimlo rhyw sancteiddrwydd yn ei feddianu wrth gofio am y Gwr fu yno o'i flaen, nes codi rhyw ofn mawr arno. Am 2 o'r gloch prydnawn Sul yn y Garregddu, cynhaliwyd Seiat Gyffredinol. Mater: "Gweddi, ynol y Bregeth ar y Myn- ydd ac am ddau prydnawn Llun yn Bethel, Tanygrisiau, cynhaliwyd Seiat Gyffredinol arall. Mater: "Buchedd y Saint," seiliedig ar Rhuf. xii. 1-2. Cafwyd oedfaon grymus a chynulliadau lluosog ar hyd yr Wyl.
Sosialaeth GristionogoL____I
Sosialaeth GristionogoL I Yn y Daily News, y dydd o'r blaen, ceid hanes am ddyn yn cael ei erlid a'i gosbi am beidio talu y rhent yn un o lysoedd Llundain, wedi gweithio 12eg awr yn y dydd am chwe' niwrnod; a'i gyflog ydoedd 22s. Rhag cywilydd mewn gwlad Gristionogol! Ond y mae y dydd yn ymyl pan fydd deddf y wlad yn dodi ar goler y mwnwr wrth iddo fyned i lawr i'r pwll glo-" Not to be worked no more than eight hours." Pwy sydd yn galw am hyny ? Socialists yr oes yma; ie, a Socialist cyntaf ein crefydd: neb llai nag Iesu Grist Ei Hunan sydd yn gofyn am i gyfiawnder Duw gael dod yn amodau ac yn gylch amddiffynol i fywyd dyn. Yr ydym, er's blynyddau, yn talu pensiwn i filwyr sydd wedi bod yn cerdded o amgylch mur y palas brenhinol i gadwbywyd y Brenin yn ddiogol, ond yn gyru hen weithiwr wedi llafurio yn galed, fe ddichon, am haner can' mlynedd, i fagu tyaid o blant ar gyflog bychan, -ei yru, yn niwedd ei oes, i guro am gardod wrth ddrws y tloty i'w gadw rhag newyn. Ond heddyw y mae swn pethau gwell yn disgyn ar ein clyw-" Pension for Old Age:" pwrs y wlad yn cael ei agor i gadw'r tlawd a'r hen rhag myned yn gardotyn yn nghanol cyfoeth creadigaeth ei Dduw. Mae Sosialaeth Gristionogol yn dechreu cerdded gyda grym i wleidyddiaeth y cenhedloedd: mae deddf Duw yn myned i gario cyfoeth y Duwdod nid yn unig i lanw calon pob dyn a gwirionedd, ond hefyd i lanw bywyd pob dyn a moddion byw ar y ddaear yn ogystal ag adnodau di- wylliant i'w feddwl. Mae Calfiniaeth gul oedd yn ethol rhyw ychydig i derfynau gras a cbadwedigaeth Duw wedi marw o'n duwinydd- iaeth. Mae yn rhaid i'r un Galfiniaeth gul sydd yn ethol yr ychydig i freintiau a moetbau bywyd farw o'n cyfundrefn gymdeithasol. Mae gras Duw ar gyfer dynoliaeth, ac y mae cyfoeth ei gread yr un mor agored a'i ras. Ond hid ydych am roddi yr un faint o arian yn llogell pob dyn ? Nac ydwyf, am mai nid yr un faint o allu sydd yn mben pob dyn. Nid oes yr un Sosialist Cristionogol yn breu- ddwydio am y fath gynllun. Gwastadhewch gymdeithas yn ei breintiau a'i chyfleusterau," ydyw arwyddair dilynwyr Crist. "Parotowch ffordd yr Arglwydd. Pob pant a gyfodir, pob mynydd a bryn a ostyngir." Mae yna filoedd yn y wlad yma yn nyffryn tlodi a chyfyngder codwch hwynt oddi yno, a rhoddwch amodau bywyd teg o'u blaenau. Mae yma rai canoedd yn y wlad yma yn cael ei geni i feddiant o gyfoeth na wnaethant yrun symudiad erioed er ei enill, yn cael ei magu i fyny heb erioed feddwl gronyn am unrhyw waith yn nghwrs eu gyrfa, yn gloddesta ar gyfrif chwys y werin, yn ymorwedd mewn esmwythder ar draul tlodi miloedd o'u hamgylch. Darostyngwch y bryniau medd Ceidwad y byd. Rhoddwch fywyd i symud ar y telerau y bwriadwyd iddo gan ei Greawdwr. Symudwch y bobl heb waith o ddau ben, cymdeithas. Rhoddwch waith i'r miloedd sydd yn methu ei gael, trwy wasgar y cyfoeth sydd yn cael ei gasglu i'r ychydig gwnewch i'r sawl sydd yn sefyll ar begwn arall cymdeithas gredu nad oes gan yr un dyn hawl i fyw heb iddo weithio. Y mae dioddefaint y byd yn codi, i raddau helaeth, o'i bechod; i raddau cymmaint o'r anghyfiawder a'r anghyfartaledd yn amodau bywyd. Arwyddair y Sosialist Cristionogol, meddai yr Esgob Westcott, yw, To claim for the Christian :law the ultimate authority to rule social practice." Dynion yn gweddio, "Gwneler Dy ewyllus, megis yn y nef, felly hefyd ar y sddaear;" ie, ac yn myned allan i ganol y byd fel prophwydi Israel gynt, ac yn dweyd o'r pwlpud ac ar lawr y Senedd, Fel hyn y dywed yr Arglwydd." Diwygiwr gwl- eidyddol oedd Esiah, ond diwygiwr yn enw Duw. Ac nid yn unig y mae gan bob gwein- idog yr Efengyl a phob Cristion, heddyw, hawl i ymyryd mewn pynciau gwladol, ond y mae yn ddyledswydd arnynt i gario ym mlaen y pethau a ddechreuodd yr Iesu eu gwneuthur a'u dysgu." Dyna yr hyn welaf i yn y symud- iad mawr Sosialaidd sydd yn symud bywyd yr oes yma-teyrnas Dduw yn graddol osod ei delw ar deyrnasoedd y ddaear. Nid fy mod yn cydweled a phobpeth ddywed Sosialwyr,— yr wyf yn mhell o hyny eto, nid wyf am ymwrthoa ag egwyddorion Sosialaeth am fod dychmygion rhai dynion yn rhy freuddwydiol i ddod oddiamgylch, mwy nag yr wyf yn ym- wrthod a dysgeidiaeth y Testament Newydd am nad yw gweledigaethau Llyfr y Datgudd- iad wedi eu sylweddoli, a'r Jerusalem nefol wedi dod i'r ddaear. Soicalisii. is primary a movement and not a theory." Symudiad mawr yw Sosialaeth ac yr ydym heddyw yn ei ganol. Ym mhob ran o'r byd crefyddol heddyw fe welir ei ddylanwad.. Mae Sosial- aeth Gristionogol yn rhoddi cychwyn i gyfnod newydd yn hanes crefydd. Dyddorol ydyw gwrando swn y cynhwyf o fewn terfynau yr Eglwys Babaidd—cartref culni a cheidwadaeth grefyddol, a chladdfa pob diwygiad. Mae y Pab o'i orsedd yn Rhufain yn ceisio rhoddi atalfa ar y symudiad. Nis gallwn lai na'i gydmaru i Canute, hen frenin Lloegr, yn gorchymyn i'r mor i fyned yn ei ol Ond yr oedd deddf ddyfnacb na gorchymyn Canute yn ymsymud yn nyfnder y cefnfor, ac y mae y llanw yn ymdaflu yn mlaen ac yn cario yr hen frenin a'i orsedd. Tebyg i Canute y gwelaf fi y Pab o Rufain, a phob pab bychan tebyg iddo, sydd, o bosibl, o fewn terfynau Protest- aniaeth ac Ymneillduaeth, yn bloeddio gyda mwy o sel nag o wybodaeth, yn erbyn y symud- iad mawr sydd yn siglo cymdeithas heddyw i gyfeiriad rhyddid. Mae deddf ddyfnach, deddf Duw Ei Hunan, o dan ymdrech cymdeithas; mae egwyddorion ac ysbrydyr Arglwydd Iesu Grist yn cerdded fel greddf i fywyd y byd gwareiddiedig, ac y mae yr Iesu yn dweyd heddyw uwchben di- wygiadau ein hoes-" Myfi a ddaethum fel y caent fywyd, ac y caent ef yn helaethach." Mae cenedl yn adsain i lais cenedl, a deddf Duw yn cario swn brwydr a buddugoliaeth gwirionedd o gyfandir i gyfandir.—Y Parch. J. Lewis Williams, M.A., B.Sc., yn y Geninen" am Ebrill.
/VWvVVWvAA/WWWWWWWVAA PENRHYNDEUDFtAETH.I
/VWvVVWvAA/WWWWWWWVAA PENRHYNDEUDFtAETH. I Bydd y Llyfr Arwriaeth John Anthony neu Ramant Bywyd Cymro i'w gael yn y Penrhyn y Sadwrn nesaf. Myned pawb ei gael gan mor ddifyr ydyw i'w ddarllen. Y CYNGOR PLWYF.—Yn y Cyngor diwedd- af, ail-etholwyd y Swyddogion a'r Pwyllgorau am y flwyddyn ddyfodol. Dewisiwyd y rhai canlynol yn Overseers:—Mri. Ellis Davies, Penllyn Terrace, Robert Roberts, Angorfa, a Capt. Williams, Stentir, Minffordd. Daeth R. T. Jones a chynygiadyn mlaen, sef Fod Cyfarfodydcl y Cyngor o hyn allan i gael eu cynal yn yr Hall." Credai y gallesid arbed £3 yn y flwyddyn trwy hyn. Siaradodd J. Humphreys yn gryf yn erbyn y Cynygiad, am y credai nad oedd yr Hall yn addas i gynal Cyfarfodydd y Cyngor ynddi, nac ychwaith yn iawn gwneyd hyny am fod y plant yn ei gor- lenwi ar hyd y dydd. Credai fod y lie yn afiach i'r Cyngor a'r Plant. Hefyd profodd nas gallesid arbed ond ychydig iawn os dim trwy y symudiad, gan y byddai yn rbaid i'r Cyngor dalu gogyfer a tân, goleu, glanhau. Nid oedd ef yn cardota gwennachyfeilJgarwch neb. Dr. J. R. Jones a ddywedodd nad oedd yr Hall yn briodol i gynal cyfarfodydd o'r fath, ac os y gwneid hyny y byddai yn gwneud y lie yn beryglus o afiach i'r plant. Eglurodd fod gormod o blant eisioes yn yr Hall, ac fod perygl iddynt dderbyn afiechyd o herwydd cyflwr anaddas yr adeilad, a gresynai fod y plant yn cael eu gorfodi i fod yno. Cynyg- iwyd gan R. Williams, Minffordd, eu bod yn gwrthod symud hyd nes y byddai y plant wedi cael yr Ysgol yn baiod i fyned iddi. Cefnog- wyd gan Godfrey Williams. Mr. D. Jones a gredai mai mater personol oedd wrth wraidd y cynygiad, gan na welai unrhyw reswm dros fod yn briodol cynal cyfarfodydd y Cyngor yn yr Hall tra yn yr amgylchiadau presenol. Cafwyd trafodaeth frwd ar y penderfyniad. Felly cofier, anwyl gyd-drethdalwyr, fod swm y dreth i fod yn llai o £ 3 y flwyddyn nesaf gan fod R. T. Jones yn dweud, Amseraddengys!! Waeth beth a ddywed y newyddiaduron eraill am y gweithrediadau. Credwn fod yn briodol gwneud y sylwadau hyn, ac os y gwel gweith- wyr yr ardal ac eraill yn dda eu darllen a'a hystyried yn briodol y byddant yn sicr a wybod i bwy y rhoddant eu Vote y tro nesaf. Hyd hyny carem i bawb wylio y symudiad, er gweled a gwybod yr amgylchiadau yn briodol. —Trethdalwr. VWWWVWVAA/VVVWWV^AAAA/VW
I Llofruddiaeth ger Groesoswailt-o
I Llofruddiaeth ger Groesoswailt-o Cyffrowyd ardal Croesoswallt gan y newydd fod Mrs. Annie Lloyd, 75 mlwydd oed, wedi ei llofruddio ddydd Iau, yn ei chartref, Ffynondeg, Sycbtyn. Ar y trengholiad tystiwyd gan Samuel Lloyd, y mab, iddo adael y ty haner awr wedi chwech y boreu, ac yr oedd ei fam yn ei hiechyd arferol. Pan ddychwelodd saith o'r gloch y nos cafodd y drws yn ngbauad, a gorchudd ffenestr y gegin wedi ei dynu i lawr. Wrth weled y gwn wedi ei symud o'i le arferol amheuodd fod rhywbeth allan o le, a chanfn gorph marw ei fam ar y llawr. Yr oedd ei gistiau ef wedi eu hagor, a'i ddillad wedi eu tynu o honynt. Un drawer oedd yn y ty gyda chlo arni, ac yr oedd hono wedi ei throi a'r holl arian oedd ynddi wedi eu cymeryd o honi,- tua ugain punt. Yr oedd arian gedwid mewn llestr yn y ty wedi eu cymeryd yr un modd.- Y meddyg a dystiodd mai cael ei thagu i farwolaeth a wnaeth Mrs. Lloyd, ac nis gallasai hi ei hun gyflawni y weithred.—Y mae Miles Beech, cylchwerthwr, a William Roberts, casglwr carpiau, wedi eu cymeryd i'r ddalfa ar amheuaeth mai hwy gyflawnodd y llofruddiaeth. A/VWWV\^VWWWWWWW^^
TREFN OEDFAON Y SUL
TREFN OEDFAON Y SUL | Y METHODISTIAID. PENIEL.—Parch. R. Morris, M.A.,B.D., Dol- I gellau. ENGEDI.-Parch. R. Silyn Roberts, M.A. GWYLFA—Parch J. Ffoulkes Ellis, Corris. BETHEsDA.-Parch. David Hughes, Traws- fynydd. TABERNACL.—Parch. R. Williams, M A., Bala. MAENOFFEREN.—Parch. R. R. Morris, Taber- nacl. GARREGDDU.-Parch. T. Lloyd, Llanberis. BOWYDD.-Parch. Griffith P. Hughes, Morfa, Nefyn. RHIW.—Parch. J. J. Evans, Bwlan. BETHEL.—Parch. Francis Jones, Abergele. CAPEL SEISNIG (English Chapel).-Rev., R. R. Williams, M.A. YR ANNIBYNWYR. BETHEL.—10, Parch. J. Williams-Davies; Parch. R. Talfor Phillips. HYFRYDFA.—10, Parch T. Griffiths; 6, Parch J. Williams-Davies. BETHANIA.—Parch. J. Rhydwen Parry. IF.RUSALEM.-10. Parch. R. T. Phillips; 6, Parch. John Hughes. BRYNBOWYDD.—10, Cyfarfod Ysgol; 6r Pare* George Davies. SALEM.—10, Parch. J. Hughes 6, Parch. T* Griffiths. CARMEL.—Myfyriwr o Goleg Bala-Bangor. Y WESLEYAID. EBENEZER.—Mr. W. Roberts, Maentwrog. DXSGWYLFA.—10, Parch. T. Isfryn Hughes; 6, J. J. SOAR, RHIW.—Mr. R. T. Roberts, Capel Garmon. TANYGRISIAU.—6, Parch. T. Isfryn Hughes. FFESTINIOG.-Pregethwr Dieithr. Y BEDYDDWYR. SEION.—Parch D. Stephen Williams, Llandys- sul. CALFARIA.—10, Parch. E. Cefni Jones; 6. Parch. D. Jones, Pandy'r Capel. MORIAH.-IO, Myfyriwr 6, Parch. E. Cefni Jones. PISGAH.—Mr. J. D. Davies. CAERALEM.-I0.. Mr. R. S. Williams; 6, Mr Phillip Lloyd. .A.
BETTWSYCOED.
BETTWSYCOED. At Drigolion yr ardal a'r amgylchoedd. Y mae Wm. Williams, Pontypair Shop yn dymuno hysbysu ei fad wedi cael pob math o BATRYMAU' newyddion at y tymhor dyfodol mewn Siwtiau dynion a becbgyn am brisiau hynod o resymol. Siwtiau i ddynion am 18/- i fyny. Trowsusau o 6/6 i fyny. Hefyd mewn amrywiaeth mawr i blant am brisiau rhesymol. Gwarentir fit a'r Style diweddaraf. Gellir eu cael ar fyr rybudd. Hefyd nob math o Grysau, Hosanau dynion a Scarfs. Dymunem eich cefnogaeth.—ADV. ARWRIAETH JOHN ANTHONY, neu Ramant Bywyd Cymro, gan E. Rowlands (Ap Llech- wedd), Blaenau Ffestiniog. Mynwch gael un o'r Llyfrau hyn. Y mae canmoliaeth cyffred- inol iddo fel yr un mwyaf difyr i'w ddarllen. Nid yw ei bris ond 6c; trwy y Post, 7c, i'w gael gan yr Awdwr neu gan Mr. W. Williams, Pontypair Shop. SOCIAL.-Dydd Iau yr 16eg., cynhaliodd Cwmni y Pearl Asurance yr ail social chwarter- ol yn Willoughby House. Yr oedd cynrych- iolaeth gref wedi dod ynghyd o wahanol barth- au. Ar ol mwynhau gwledd ardderchog o de, etc., cynhaliwyd cyfarfod amrywiaethol odan lywyddiaeth Mr. E. Edwards y Super. Caf- wyd gair gan yr holl aelodau oelM yn bresen- ol, a chafwyd can gan Mr. Williams, Dol- wyddelen, a W. J. Williams, Bl. Ffestiniog. Adolygwyd ar waith y chwarter diweddaf, yr hyn oedd yn rhoddi prawf fod BI. Ffestin- iog wedi enill safle safonol ar y rhestr. Dengys hyn fod yr holl swyddogion ynghydau harolygydd Mr. Edwards yn gwneyd gwaith rhagorol yn yr ardal. Khoddwyd y diolchiad- au gwresocaf i Mr. Edwards yr Arolygydd am ei garedigrwydd yn rhoddi y wledd yn rhad i'r holl gynrychiolwyr. Arwyddair y cvfarfod oedd yn uwch eto eled Cwmni y Pearl, ac fod yr holl swyddogion yn rhoddli pob ymddiried- aeth yn ein harolygydd.