Y Rhedegydd

11 SEFYLLFA DDIFRIFOL PETHAU YlST PENRnYNDEUDB-AETH. Mr. Gol.—Dymunaf am unwaith eto ofyn eich caniatad i draethu ychydig ar yr un llinellau ag o'r blaen. Y creaduriaicl mwyaf delicate i dori bwleh drwy eu hawliau ydyw Cyfiawnder a Gwirionedd, nis gellir gwneyd hyny heb osodein hunain yn agored i gerydd a chpsp y ddau aitu a nodwyd, ond y mwyaf difrifol o'r ewbi ydyw nad yw yr oes bi-esenol yn foddlawn i gyd-ddwyn a'r ddau greadur uchod. Amlwg hyny ydyw, ca-nys mae eich gohebydd yn y Rhed-egydd cyn y diweddaf yn dweyd nad, oes yn y eyn-efengylau ffeithiau. r. Wedi dod adref, ar ol bod ar daith neillduol ¡ dros fy meistriaid, ymwrándewis i edrych, a sylweddoli y cyfryw, os oedd rnodd, ond am fy mod wedi gwneyd y darganfyddiadau angen. < rheidiol i fod yn ddisigl gyda ffeithiau yn flaenorol, nid oedd hyn ond Ilofriiddio amser. Dymunaf longyfarch eicla gohebydd ar ei gynygiad caredig i ddod allan fel gwrthwyneb- ydd. Ond eyn iddo ddod. carwn iddo gofio y fjawddeg fechan hono "Facts are stubborn things." Y mae gan Sylwedydd ffeithiau, fel y In-ae, yn ofidus genyf orfod* cyfaddef. Heb hyny nid yw yn ddiogel ymyryd mewn unrhyw achos; Ond os ydyw y gohebydd yn golygu gwastraffu athrylith ymbongar a llofruddio amseryn nghwmni haeriadau, croesaw iddo wneyd. Y mae Sylwedyld yn disgwyl, ac yn barod i'r frwydr. Rhag y digwydd fod y ffaith hunan-foethus geni a'ni magu," y mae y gohebydd anwyl yn erybwy 11 am dani, yn anwybyddu ei reswm, ac yn tywyllu ei olygon a niwl cynefindra, dymunaf iddo ymgais adnabod sefyllfa wirionecldal ylleoedd cyfoeth- aroglus hyn. Yr ymarllwvsiad o flaen Cam- brian View, i lawr hyd i ddwylaw trugaredd y draethell hunan-ddigonol, canys y mae, hyd yn nod y traeth, yn gwrthod derbyn y cyflen- wad yma, ac yn ei adael ar ei ol yn barchns. Hefyd School Street, High Street, Pen— a'r amgylchoedd, ynghyda chynffon y gread- igaeth, yr hyn o'i gyfieithu ydyw y Pant. Heb fanvlu ar lawer o.leoedd eraill, dyna chwi, Mr Gohebydd, leoedd i dreulio eich athrylith ymhongar. Wedi cwblhau yr ymchwiliad hoffus a nodwyd, gwnewch ddefnydd o'cb amser i edrych i mewn i hawliau aw el i ddien- yddle anifeiliaid, sydd yn cael eu goddef. Yn. ngoleuni hawliau, deddfau darpariaethol Prydain, mewn cysylltiad a iechyd a chysur y trigolion, a ydyw y peithau hyn i fod fel y maent? Mae Cristionogaeih yn dysgu, "os maiyn anwar y genir dyn, mai nid felly y mae i fod." Felly, er fod eich gohebydd, Mr Gol.. wedi ei eni a'i fagu" yn nhiriogaethau yr anfanteision, y mae deddfau Prydain yn dweyd mai nid fel y mae petbau yn awr y dylent -na(r y maent i fod. Gah hyny, anwyl gyd-ffordd- olion, na fydded i ni fod yn dawsl a. suo ein hunain i gysgu yn swn corwyntoedd annrhefn. Ymddeffrown oddifrif. achy merer y cyfleusdra I i orfodi pob perchen ty i ddarparu geudai priodol, ac hefyd pobpeth all fod yn ofynol i gyfarfod a gofynion a sefyllfa iechyd y presr wylwyr. Drwg genyf fy mod yn debyg o orfod myned i droi i gylch mwy tramorawl yn y dyfodol, ac y bydd yn rhaid i mi eich gadael yn eich anfanteision, ond hyderaf y bydd i fy epistolau wneyd lies i raddau mwy neu lai, ac ■' y cewch chwi, wrth gwrs, fedi 6'r manteision. Hyderaf y gall fod y pryniant sydd wedi cael ei wneyd ary Leases gan foneddigicn yr ardal, bronyn fantais i ddileu sylfaeni y cwynion ofnadwy wyf wedi eu dadlenu a'u gosod ger bron yn fy llythyrau. A hyderaf y bydd yr ardal yn gwneyd pob brys i symud y camwri sydd yn rhwym o fod ar ffordd y "wedd w unig" sydd yn ymladd brwydr rywyd ar fin y traeth. Gall fod y fleithiau a nodais yn y cyn-epistolau yn codi anhawsderau i wyneb llawer boneddwr Ilednais a charedig, ac yn ei allog i gilio i ffwrdd yn mhell oddiwrth y budreddi sydd yn cael en gwrthod gan safn newynllyd y draethell. Os byw ac iach. efallai y caf bamdden rhyw dro i dalu ytnweliad achlysurol a'r fro, pryd y bydd; yn ddyddorol genyf gymeryd y sylw manylaf pa beth a fydd yn cael, ac wedi cael ei wneyd, yn y cyfeiriadau y bu i mi drafod yn eu cylch. Symnder y cwynionhyn oddiar y ffordd, ao yna gall y Penrhyn ddal i'w gyd- 3-maru ag unrhyw le arajl. Y mae y golygfeydd mwyaf rhamantus a. difyr i'w cael oddiar ysgwyddau ei gyffiniau. eiddoch o garecligrwydd,  SYLWFDTDD  ..? ?-.

BETTWS-Y-COED. j LLYS YNADOL.-Dydd Sadwrn o flaenCapt'l Ashley (\ny?adair); Dr. O. Evans, T. E"ker, Y'w.. LIdridnn; ac Edmund Buck- stone, Ysw. W. T. Griffith, a ivriai gais am drosgIiNydditld trwydded Benar View, Dolwyddelen, o fnw Dr. John Binns Southam i enw Jane Jones, Lledr Cottage, Bettws. Caniatawyd y cais yn ddiwrthwyneb. Peidio tal.,a V trethi.-Ivlr. T. Rogers Jones, trethgfisglydd, a of nai am oifodwys yn erbyn y North Wales Sulphur Mining Company am y swm o X25 2s 6c. Caniatawyd y cais. Tct(log(i.-Mary Ellin Jones, Castle terrace, Dolwyddelen, a. gyhuddai W. John Williams, ysgolfeistr y lie o fod yn dad i'w phlentyn ;inahvfreltblaivn Finwyd illawrtli C). Ymd(lan',osai Mr. W. George dros yr achwynyddes, a Mr. T. E. Lorg iti, Bargvfreithiwy (yn cael ei gyfar- wyddo gan Mr. W. T. Griffith) dros y diffynydd. Cvmerid y dyddordeb mwyaf yn yr achos, ac yr oedd y llys yn orlawn yn ystodyramser y bu o flaen y fainc. Y mae y diffynydd yn wr priod yn awr, ae yn. ysgolfeistr hynod o lwyddianus, Sylwasom ar nifer fawr o ysgolfeistti xn y Ilys. Mary Ellen Jones, a dystiai ei bod );nHoed' I yn rldibriod, acYiibyw gt'da'i rbie'ni yn Dol- wyddelen. Ganwydiddi bientyn anghyfreithlon Mawrth 6, a'r diffynydd oedd ei dad. Daeth y diffynydd i lettya,, gyda hwy y dvdd cyntaf o Ionawr 1893, Tair ystafell gysgu oedd yn y ty. Cysgai ei rhieni yn yr ystafell gefn, y diffynydd yn yr un ganol, a hithau yn yr un ffrynt. Daeth y diffynydd ati i'w hystafell wely cyn y pasg, ac yn niwedd Mai, a Mehefm 6 a'r 26, Bu iddo biiodi yn Gorphenafi Ni bu neb arall o gwbl yn ymwneyd a hi erioed ond y diffynvdd. Cytner- odd ef i-ylw o honi yn fuan wedi iddo ddod atynt' i letya, trwy ofael yn ei Haw pan elai gyda'i ymborth i'r pa,rIxAr. G,,yvyddai ei fod yn canlyn, ei wraig trescnol yn ystod yr amser y byddai yn 1 dyfod ati h'i'w hysiafeil. Bu hi mewn gwas^- nnaethtu?phedair Myncdd yn ol yn TrawE- fynyddgyda'rncprMr. J ?oneq. Nianfonodde? -Ba'hei'B?&'b'e??Rh&m fod yn t haid iddi ei cbymer- | yd.gar.t-re,?., .Mysed adref ei hun a wngth am •fod ei mh-m yn waelei hiechyd ac eisiau ei | swasanaeth.  Mrs Jane Jones, mam yr achwynyddes, a dystiai na welodd ddim arwydd o gyfeillgarwch rhwng y ddau tra y ba y diffynydd yn aros gyda hwy lit. Gwelodd ei ystafell welv a'r drws yn giJ-agored M'ehefih 7, ond nis gallasai sicrhau heth oedd yr achos o'i fod felly. Yr oedd y diffynydd yn ei wely ar y prvd, a mýntad i'w fllw a wn»eth bi ain fod priodasbrawd ei wraig (erbyn hyn) yn yr eglwys. Ni bu iddi bi aiuheu cyflwr yr eneth hyd Ionawr diweddaf. Mr. David Jones, to(I yr eneth, a dystiodd am y modd ybc iddo fynod a'i ferch at Dr- Erans, Ffestiniog, a Dr Jones, Henar, Llanrwst yn lonawr er mwyn gwybod beth oedd ami. Wedi cael gwybod bu yn siarad a'r diffynydd. a'r ficer ar y mater. Gwadai y diffynydd bobpeth. Aeth I "ty ddau feddyg uchod am fod Dr. Richard Jones, y meddyg l-leol yn dy wedyd nad oedd dim o'r fat.li ar yr eneth. Dr. Richard Jones, meddyg cynorthwyol gyda Mri. Roberts a Jones, a dywedodd nad oedd granddo amheuaeth o gwbl o gyflwr yi, enetb. Gwadodd y diffynydd bobpet,h' yn nglyn a'r achos o'r dechreu wrtho ef. I Parch R. Williams, B:A., ficer, a ddywedodd iddo fod yn Llundain yn Ionawr diweddaf, a daeth adref y 27 o'r mis. Daeth tad yr eneth ato i siarad yn nghylch y mater o flaen y llys. Wrth i weled y diffynydd yn cadw y peth rhagddo, bu idd6 anfon gair i'w a* ato er cael deallllr y petb. Gwadodd bobpefh wrtho ef, ac wrth ei weled mor bendant nid ystyriai yn ddoeth ynddo fyned i'w cynghori i gytuno a'u gilydd. Cyn galw yr ochr amddiffynol ymneillduodd y fainc, ac ar en dychweliad dywedodd y caoeir- ydd eu bod wedi pendeifynu taflu yr achos allan o eisiau tystiolaeth gadarnhaol.. (fyru, yn vyllt.—Frank Harold Cobden, Tany- bwlch Hotel, Capel Curig, a gyhuddai William R. Jones, Farm Cottage, Llanrwst, cigydd. o fod yn gyru yn wyllt heibio yr Hotel Ebrill 6. Taflodd y fainc yr achos allan.

I BLAENAU FFESTINIOG, V mae y boneddwr haelfrydig Mr Dunlop ?wedl:anrbogu y --cylch a chwech o gyfrolau gwerthfawr twy en hanfon i'r llyfrgell gy- hoeddus. Fr oedd eyngherdd Wesleyaid Tanygrisiau, nos Iau diweddaf yn un llwyddianus o ran cynulleidfa, ac elw Llywyddwyd gan Mr Newton Jones, ac arweiniwyd gan Mr. Humphrey Roberts. CynhalUvyd yfarfodolaftymory gymdeith- I as lenyddol Bethesdà,nos Iau,a chyfranog- wyd o ddanteithfwyd blasus gan yr aelodau. Traddododd y Parch., D. Hoakins. M.A., .anerchiad rhagorol ar waith "J tymor. a chym- erodd amryw eraill ran vi y gweithrediadau. Darit,waiii-- C- f arf u William Pugh, mab Owen Pugh, Diphwys terrace, a damwain yn chwarel Oakeley dydd Llun di- weddaf, drwy i lwyth o rwbel droi arno Anafwyd ei ben a'i ysgwydd yn drwlD. Cymanfa Tsgolion ^M.G ^l—Gan fod y gyin- anfa uchod i'w 4 chynal ddydd Sadwrn nesaf, nid anmhriodol galw sylw at y cyfarfodydd, y rhai a gynhelir dydd Sadwrn, am 2 a 6, yn nghapel y Tabernacl, dan arweiniad Mr Evan Jones, Ptnygroes. l ydd rehearsal nos Wener yn ngharel Bowydd. Plant yr Ysgolioit.-Y mae cwyncyffredinol gan y rhai sydd yn byw yn agos i'r Ysgolion fod y plant yn allywodraethus drwy luchio cerrig, gwnend dinystr ar eiddo, gwawdio a dirmygu hen bobl, &e., ac os iia chetr diwygiad, ofnir y bydd yn rind 1 galw sylw y Bwrdd Ysgol at eu hyrnddygiftd. Bw?.,dd IZeoZ Ai-be)zig.-Cyfarfti y Bwrdd nos Lun o dan lywyddiaeth Mr. Dunlop. Yr unig waith gerbron oedd eadarnhati y, trefniadau gyda golwg flry dreth. Yr oedd eisiau 6552p. at y gwahanol dreuliau yn ystod y flwyddyn yn ol yr "Uicangyfrif barddowyd gaa y Goruch- wylydd, Bydu y Bwrdd yn derbyn o tJynonellau oddiallan i'r dreth yn ystod y flwyddyn £ 940p, yn gadael y swro o 3812p i'w casglu trwy dreth. Gwerth trethiantol Ila-n y dosbarth yw 5I,4S4p 5s 6c, a deuaiceiniogo drcth a 214p lOs i mewn. Pasiwyd i'r dreth i'pd yn Is 4c y bunt. Baizaar Royctl Oakeley Silver Band.Bydd eyngherdd o'r fath oreu yn cael ei gynal heno (nos Wener), yn hen yggoldy Dolgarregddu, am 7 30. Y mae prif gerddorion yr ardal yno yn gwasaiiaethu a rhai dyeithr hefyd, ac y bydd yn werth eu clywed. Mynediad i mewn trwy docynau neu dalu wrth y drysau, ac y mae yr elw oddiwrtlio, yn myned i Stall High I Street. Bwriediriiefyd gynal cyngberdd eto yn ysgoldy Glanypwl rhai o'i dyddiau nesaf, ac y m ie yn sicr genyta y bydd yn werth i bawb ddyfod i'r cyngherddau hyn. Y mae y Bazaar yn ymyl, ac y mae angeu am nwyddau yn y dosbarthiadau at weithio, ac nid oes modd cal y rhai hyn heb arian. felly cofied PaNvb am'.y cyni±her,,Lidau hyn.-W. P. Bwrdd Ysgfil,Cynhaliw'yd cyfarfod arbenig o'r bwrdd hwn ddydd Sadwrn. Mr E. P. Jones, U.H., yn Ilywyddu. Etholwyd y Parch D. D. Williams, i gynryebioli y bwrdd ysgol ar Lys Lly-tv odraethwyr Pxlfathrofa Aberystwyth, am bum' mlynedd.. Dangosai yr amcangyfrifon i fyny i M-awtth 25ain, 1895, y byddai y cyfrif- cldeb y bwrdd yn 8765p lis 2c, ac y byddai yr byn a ddisgwylient i lewn yn 3291p 10s, felly y byddai yn ofynol anfon allan archeb am 5474p, yr oedd hyn yn fwy 01174 pna g o'r blaen. Ar 61 cryn drafodaeth gostyngwyd y swm i 4874p, ac arwyddwyd archeb am y cyfryw Anrhydeddu Meddyg- Cyflwynwyd i Dr. AVilliams, Menai Bridge, gan ^veithwyr Bodrin- gallt, a Gelly Collieries, yngliyd a swyddogion y gwaith a mauachwyr y He, fel arddanghosiad o'u parch tuag ato fei dyn o gymeriad uchel, a'i ;dlu fel meddyg. Yr oedd trwy ei gvdymdeim- lad a'i le fiün, ei aliua'i agosrwydd wediehtH baloa pawb, y cyfoethog fel y tlawd, a tbeindant yn fa;ivr-ei Gv?naethant pbbpeth er ei ctdw. ond yr oedd ei galon ar ymsefydlu n y j G;ogledd, a dewisodd-Menai Bridge, ac yn ddi- j ameu y bydd trigolion y lie ar eu henill trwy ei arosiad yn eu plith. Yr oedd y dysteb yn gyn- wysedig o Anerchiad Goreiiredi,, Yspletiyl gwerth dros ugain punt, Awrlais fyuor brvd- ferth, Oil Painting o Ystrad, a H Case of Siiver Surgical Instruments." Mab yw Dr. Williams i'r diweddar Mr. Morris Williams, Tai'nfoel, ac y mae y meddyg yn anrhydedd i Ffestiniog, ac yn ddiameu fod dyfodol disglaer o'i flaen. Mae iddo eind ymuniadau g()reu.Cyfnodydd.. Gymdetthas Lenyddol y Tabernacl.-—Cynhal- iodd y Gymdeithas uchod ei chyfarfod t3rfynol nos Iau diweddaf, pryd y darfu y chw orydtl pertbyiiol i-r Gymdeithas ddarparu gwledd o'r fath flasusaf ar ain eyfer ac wedi ein digoni a'r trugareddau, cynhaliwyd cvfarfod adloniadol dan lywyddiaeth y PITch. n. R. Morris, pryd yr aed trwyyrhaglencanlynol :-TOD Gyffredinol; Anerchiad gan y llywydd Deuawd gan Mri. W. Williams, a Lewis Jones; Llwnc-destun, "Ein Cyfundeb," yn cael ei gynyg gan Mr. Wm. Jones, Penvgarth, a'i eilio gan Mr. Richard [Griffith, Edmund st.; Can gan Mr. David Williams, Bron Dwyryd "Ein Cymdeithas." yn cael ei gynyg gan Mr. William Roberts, Rhedegydd' Office, a'i eilio gan Mr. David Jones, Tanrallt Terrace; Anerchiadau gan y Beirdd (gofidus oedd genym golli anerchiadau Fferenfab, a Treborfab, oherwydd. gwaeledd); Can gan Mr. Lewis Joues, Penygarth "Ein I Boneddigesu," yn cael ei gynyg gan Mr. R. Hughes, Tabernacl terrace, a'i eilio gan Mr. Rd. Jones, Vron Hill Anerchiad Baiddonol ;i'r Gymdeithas gan Mr. Richard Jones, Fourcrosses. Oafwyd enwau Swyddogion, a Pwyllgor y tymor nesaf.— A'. C?/m?e?oM LenuddQl y Garrcjclda.—C t nhal- iodd yr uchod ei chyfarfod terfynol nos Fawrth diweddaf, yn y Cocoa Booms, o dan lywyddiaeth y Parch. David Jones. Wedi canu ton gyffred- inol, mwynhawyd gwledd ardderchog wedi ei pharotoi gan Mrs. Williams. Wedi i bawb gael eu gwala a'u gweddill, cynh diwvd cyfarfod amrywiaethol, ac aed drwy y rhaglen ganlvnob- Anerchiad gan y Llywydd. Can gan Mr. J. T. Williams, Fron Villa. Adroddiad gan Mr. T. O. Williams, Market Square. Can gan Miss Ellen Williams, Dolgarregddu. Deuawd gan Miss Jane Hughes, a Ketura Roberts. Anerchiad gan Mr. William Evans. Cm gan Miss. Ellen Lloyd. Cromwell street. Adroddiad gan Mr. Griffith Williams, Leeds Street. Can gan Mr. J. T. Williams, a'i barti. Yua cafwyd anerchiadau gan y beirdd. Triawd gan Mr. W. J. Williams, a'i gyfeillion. Unawd gan Mr. J. T. Williams. Cynygiwyd a chefnogwyd, a phasiwyd yn un- frydol, ddiolchgarwch i'r swyddogion am y tymor. Unawd gan Mr. T. 0. Williams. Ped- warawd gan Mr. J. T. Williams, a'i gyfeillion. Wedi talu diolch i Mrs. Williams, terfynwyd cyfarfod dyddorol iawn. Cyfeiliyyd yn ystod y cyfarfod gan Mri. W. T. Williams, a John T. Williams. A ganlyn oedd un o'r anerchiadau barddonol gafwy(I gan Mr. Robert Williams, New Market Square:- Ar amgylchiad difyr ddigon Minau geisiaf nyddu can, Ar ben. blwyddyn o ymdrechion, Ein cvmdeithas ieuanc lan I'w haelodau fu mor ffyddlon Gweddus yw rho'i can o glod, Os bydd ynddi rai tfiffygion Chwi ftddeuwch er eu bod. Cawsom brofi o dcanteithion Peraidd yma yn gytun, Cawsom fwyta oil hyd ddigon, A gweddillion gan bob un, Ond pcreiddiach-ydoedd profi Bwydydd eincymdeithag Mëwn medfly liau TIes sirioli Gruddiau pawb trwy'r G:\rregddu. -Cawsom Lywydd gwerth ei foli-- Un a'i galon yn ei swydd Ae, Is-lywydd weeli'i noili I arddangos bryniau Ihvydd Bu'r Trysorydd yn ofalus Gyda'r god ar hyd y daitb, Ni fu'n gwario'n rhy haelionus, Ni ''ddarnguddiodd'' ddim ychwaitb. Henffych, henffych, fwyn gyfeillion, Byddwn ftydilon wedi hyn, Bhaid ymroddi i ymdrechion Cyn cyrhaeddyd copa'r biyn Pareh ac urddas a'n gwahoddant Ar ei ben yn dyrfa gu, Croesaw bendigedig roddant I holl blant y Garregddu.

POttTlIMADOG. Manvolaeth Mr. John Watltin Lloyd pregeth- wr Wedtyaidd,. —-Gofidus genym y gurchwyl pruddaidd 0 gofnodi niarwolaeth y gwr ieuanc hawddgar a thaletitog uchod, yr hyn a gymerodd le prydnawn dydd Linn diweddaf, ac efe heb gyraedd ei ugeinfed flwydd oed. Dechreuodd ein cyfaill ieuanc gobeitiol nychu tua terfyn y flwyddyn ddiweddaf, pryd yr ymddengys iddo gael yr anwydwst, yr hyn yn ddiweddarach a ymddadblygodd vii nghlefyd. yr ysgvfaint. Hyderid y byddai i gyfr.ewidiad ffafriol y tywydd ynghydalr gofal arbenig a ijymerid gydag ef i brofi yn fanteisiol i't adferisd. Ond er gwaethaf pob ymdrech, suddo wnaeth pan ar ymagor i gylct anrhydeddus o ddejnyddioldt'b gweinidog- aethol. Bu yn pregetitu ttia blwyddyn a haner ar gylcbdaith (rang a phwysig Porthmadog, gyda chymeradwyaeth mawr. Edryehid amo fel un o'r dynion mwyaf ihinwedriol talentog ac addawol ii disgwylid genym y buasai yn cymeryd ei safle yn rherig flaiehaf ein pregethwyr yn Nghymru. Mae eglwys Wealeyaidd Porthmadog a'r gylchdaithyn ogystul a'i berthynasatr parchus a IIaosog, mewn g;da: dwfn yn herwydd colli yn mbligyr ei aêsun 0 ragrorolion mwyaf gobeithiol ei enwad t'i geried]. Cymer ei arigladd le pryd- nawn dydd Gwener nesaf.—S.P.J.

Yn Glasgow, ddydd Mawrtb, dedfrydwyd James David Boyd i wyth, mis o garchariad am iddo glJdd-ladnta £ 160 o anan Cym- deithas Undcb y Mdrwyr yn y lie; Efe oedd yr ysgrifenydd Jlcol, a chynierodd y swm iiehod. rhwng Ebrili 1, ac Awst 15, 1891.