Y Rhedegydd

NODION Y DYDD. Cafodd Mr John Redmond nifer lied ddíJ i'w bleidio yn Nhy y Cyffredin yn nglyn a'i gynygiad i ryddhau y carcharor- ion Gwyddelig, sef y dynameitwyr. Yr oedd ei araeth ef ei hunan yn dda iawn, ac ar y cyfan yn un eithaf cymedrol. Nifer ei bleidwyr oedd 83. Gwneid hwy i fyny o naw o Barnelliaid, a 63 o Wrth-Barnell- iaid, yn nghydag un ar ddeg o Ryddfryd- wyr, yn mhlith pa rai y cawn enwau rhai o Radicaliaid Cymru, megis y Mri. p. Lloyd George, John Herbert Lewis, John Herbert Roberts, Arthur Williams, ac R. D. Burnie. Tua diwedd yr wythnos o'r blaen bu farw Mr Louis Jennings, yr aelod Ceid- wadol adnahyddus dros Stockport. Er ei fod yn lied wael er's tro, daeth y diwedd gyda sydynrwydd. Yr oedd wedi ei ddwyn i fyny fel newvddiadunyr, a gwnaeth waith rhagorol fel y cyfryw yn y Taleithiau Unedig*. Bu ar daith yn yr India dros y Times (LlundainJ, ar ol yr hyn y cynhygiwyd iddo olygyddiaelh y New York Times, yrhon swydd a dderbyn- iodd. Wedi. blynyddau o lafur caled a Hwyddianus yno, daeth i'r wlad hon, ac yn lied fuan etholwyd ef i'r Senedd dros Stockport. Yn Nhy y Cyffredin, pan oedd Mr James Lowther yn dwyn yn mlaen ac yn siarad ar ei gynhvgiad i atal 1 dramorwyr dinodded ymfuda i'r wlad hon, cyfeiriodd at Mr Jennings[Iel un oedd wedi dwyn penderfyniad cyffelyb o flaen y Ty. Ar ei ol yr oedd Mr Gladstone yn siarad, yr hwn yn nghwrs ei araeth, a ddywedodd fod Mr Lowther wedi llefaru geiriau teimladwy am y dnveddar Mr Jennings, yr hwn, meddai, oedd wedi enwogi ei hun yn nglyn a'r mater dan sylw. Dymunai ail-adrodd ac adsain y geiriau o gydymdeimlad, "ac y mae yn ueillduol o dda genyf wneudhyny. "meddai, am ei bod yn digwydd, fel yr wyf yn credu, nad oeddwn o gwbl mewn lfafr gyda Mr Jennings, yr hwn a'm gwnaeth, yn ol a glywais, yn arwr llyfr sydd yn if nghyhuddo o bob math o annghysondeb- llyfr sydd, yn ddiameu genyf, wedi ei ysgrifenu a'r dalent a'r medrusrwydd a'i hynoda ef, ond yn un yn anffortunus ag y mae galwadau eraill am fy amser wedi fy rhwystro i'w ddarllen." Oyfeirio a wnai y .'lWwWeinidog at lyfr o hanes ei fywyd a gyhceddwyd "gan Mr Jennings lfynyddau yn ol. Nid oedd mwyafrif y Toriaid yn Stockport yn Ngorphenaf diweddaf ond bychan, felly gellir disgwyl am ymdrechfa boeth iawn. Mae y ddwy blaid yn effro iawn o ran eu parotoadau at y frwydr. :0: Gallwn gasglu mai cyfarfod da oedd yr un a gafwyd yn Nghaer ddydd Sadwrn, pryd yr ymgynullodd Pwyl'gor Gweithiol CyngrhairRhyddfryol y Gogledd i ystyried sefyllfa cwestiwn Dadsefydliad yn ngwyneh Araeth y Frenhines. Nid oedd y cadeir- ydd, Mr Humphrey Owen, yn bresenol. Efallai nad oedd hyny o nemawr golled. gan mai Rhyddfrydwr lied ddof ydyw efe. Cafwyd llawer gweH cadeirydd yn mherson Mr Gee. Condemniai efe y llywodraeth am beidio cadw at raglen Newcastle. Ond yr oedd hyd yn nod Ryddfrydwr mor gadarn a Mr Gee yn datgan ei foddlon- rwydd mewn i'r mesur cofrestriadol gael y flaenoiiaeth a r fesur Dadgysylltiad, yr hyn sydd yn groes i raglen Newcastle, ar yr hon yr oedd Dadgysylltiad" yn ail. Cyd- welai Mr Powell, Gwrecsam, a hyny hefyd, GweH genym ni y safle a gymerodd y Parch Evan Jones, Caernarfon, sef gwrthwynehu symud cwestiwn Dadgysylltiad o'r safle a roddwyd iddo eisioes yn rhaglen y blaid Rhyddfrydig. Methai y Parch A J Parry a gweled fod Mr Gladstone wedi delio yn onest â ChymJu. Y Parch Ellis Edwards, M.A., a gredai mai wedi ein trin yn wael iawn y raw y Llywodraeth. JNid oedd Mr Gbdstone wedi rhoddi dim ond un swydd i'r aelodau Cymreig, a swydd Ohwip oedd hono. Pe buasai Mr Gladstone yn selog dros Ddadsefydliad, buasai wedi rhoddi Cymro yn y Weinyddiaeth. Siarad- odd y Parch J Machraeth Rees hefyd yn gryf iawn ar waith y Weinyddiaeth yn chwareu a Chymru. Gorphenwyd syniad-I au y siaradwyr uchod, ac craill, mewn penderfyniad, yr hwn a fabwysiadwyd gyda dim ond tri yn erbyn. Ond mae yn dda genym mai rhesymau y boneddigion hyny dros wrthod ei bleidio bedd am nad ystyrid ef yn ddigon cryf. .Er yr boll siarad a'r ysgrifenu hyn, ychydig iawn ydym yn ei glywed yn y dyddiau diweddaf am symudiadau yr aelodau Cymreig. Gobeithiwn nad ydynt yn ofni rhoddi cyhoeddusrwydd i deimlad y wlad hyd yn nod i Mr Gladstone. Nid oes eisieu dibynu pobpeth ar Mr Stuart Rendel. Efe sydd yn cael ei ddefnyddio o hyd fel cyfrwng rhwng yr aelodau Cymreig a Mr Gladstone. Gwell fyddai rhoddi prawf ar ddawn berswadiol rhywun arall, weithiau. Soniwyd y buasem ddydd Llun diweddaf yn cael rhyw ddatguddiad a'n boddlonai gan y Llywodraeth yn nghylch Dadgysylltiad. Ond dydd Llun a ddaeth ac a aeth heibio, heb son am ddim ond peth moi ddiwerth a Mesur Attaliol, Nid ydym yn deall fod Mr Gladstone wedi rhoddi unrhyw addewid y bydd i Fesur Dadgysylltiad gael ei ddwyn yn mlaen a'i wneud yn brif fesur y Senedd dvmor nesaf. Mae Mr Gladstone wedi ein gwerthu gyda chwestiwn rhaglen Newcastle. Cyn yr etholiad yr oedd y Cymru yn anwyl ac yn enwog ganddo, ond wedi iddo basio, rhydd y Prifweinidog brawf o'i anwyideb ohonom drwv roddi Dadgysylltiad ar y degfed ris yn Araeth y Frenhines. Mae y wlad wedi dangos ei hannghymeradwyaeth bendant o hyn. Ond beth y mae ein haelodau yn ei wneud? Dywedir eu bod yn gwneu'd rhywbeth. Cofynwn ninau beth yw hwnw? Yr oedd golwg rhai am frwydro arnynt ychydig amser yn ol. Yn mha le y mae yr ysbryd Ilwnw heddyw? Nid yw ein papyrau Rhyddfrydig yn taranu cymaint ag y byddent, ac y mae gohebwyr Cym- reig rhai o'r papurau Seisnig wedi cymed- roli cryn lawer ar eu syniadau. Swm y I cwbl a glybuir ganddynt yn awr ydyw am i ni fod yn blont da ac amyneddgar, liad yw yn bosibl gwthio yn mlaen ar' hytf o bryd &c. A ydyw yn iawn priodoli yr holl bethau hyn i'r ffaith fod Mr. Thomas Ellis wedi ei roddi mewn swydd.

LLOFRUDIAETH YN KETTERING. Yn Burton Latimer, pentref gefllaw Kettering, swydd Noi thampton, cvinerodd llofiuddiaeth aiswydus le, nos Fercher. Y dydd LInn blaenorol yr oeJJ dynes ddibriod o'r enw Viura Johnson, Lerpwl, wedi myned i Burton i edrych ar ol chwacr iddi oedd yn wael. Aeth a'i phlentyn anghyfreithlawn gyda hi. Yr oedd yn ddiweddur wedi cael sreheb am driachwech yn yr wythnos oddiar ryw Richard Shey, un o Lerpwl, oh^rwydd mai efe, yn ol ei hunÍad pedd tåui pleutyn. Gwadai Sabey ityny, ac yn ol ei addefiad eihun aeth i Burton gan ymdyngheda y mynai tidiBL Cyrhaedd odd yno fcreti ddydd Mercher. Ymdrodd drwy y dydd oddeutu y ty yr oedd y fercli ieuanc yn aros ynddo, ond heb ei gweled. Tua haner awr wedi ptimp daeth y ferch allan i geisio dwfr o ffynon. Aeth Sabey ati yn ddiood. Cydiodd ynddi gerfydd ei gwalit, ac ymosododd ami gyda chyllell fawr. Er iddi ymladd yn galed am ei bywvd, llwyddodd yrodyn i dori ei gwddto gltlst i glust yn y raodd m INvyaf (fiadwy. Diangodd Sabpy vmaith a ayrthiodd hithau yn farw ar y Hawr., Daliwyd y llofrudd yn mhen ychydig tonudau. &  ———

MARWOLAETH AELOD GWYDDELIG. Nos Fercher diweddaf, bn farw Mr J M'Carthy. yr aclod Gwrth-Bsrnellaidd dros Ganolbarth Tipperary. Nid oedd Mr M'Carthy yn gryf ei iechyd o gwbl er's rhai misoedd. Dyn ieuanc heb gyraedd ei ddetiddegfed-lfwrdd-ar-hugain ydoedd.

ETHOLIAD PONTEFRACTv Oherwydd dyrchanad yr Anrhyd. Rowland Winn i Dy yr Arglwyddi, yr oedd sedd Pontefract yn wag. Cymerodd yr etholiad le yna ddyddi Llun. Yr y g-cis r t r oedd Mr John Shaw, perchenog gwaith glo o'r gymydogaeth yr hwn a safai droa y Ceidwadwyr. a Mr Harold Reckitt, o Hull, Rhyddfrydwr. Cy- hoeddwyd y canlyniad nos Lun. Dyraa'r ffngyrau Reekitt (Rhyddfrydwr) 1228 Shaw (Ceidwadaw r) 11% Mwyafrif Rhyddfrydol 36 Tori oedd Mr Rowland Winn, felly mae y sedd hon wdi ei henil ganty Rhyddfrydwyr. Bu Mr Childers ya cynrychioli Pontefract o'r flwyddyn 1^40 hyd 1885, ptyd y collwyd y sedd giii 'y Rhyddjrydwyr. Y mwyafrif Toriaidd y pryd hwnw oedd 36, yn 1886 yr oedd yn 206, ac yn 1892 yn 40.

CYNGHAWS YN NGHYLCH EWYLLYS 0 DDOLWYDDELAN DYFARNIAD Y BARNWR. Achos ewyllys y diweddar William Chatles, Dolao, oedd hwn. i'r oedd ei weddw, drwy y Parch J<seph William | Griffith, 1\1. A.) licer o Sir Fon, yr ysgutor yn dul mai. y hi (Gwen Charles) oedd biau yr eiddo, ac y gallasai vneyd a fynai a'g ef, wedi i Griffiths droaglwyddo pobpeth iddi hi. Dadieuid achos Gwen Charles gan Mr W, J. Griffith (y Mri Griffith & Ahrd), a gwrthnebii ar ran neiant a nithoedd gan Mr W. P. Roberts, (Mri David Jones efe Roberts), Llanrwst. Daliai y diweddaf nad oedd gan y wedaw ddim hawl i ofyn i'r ysgutor drosgl wyddJ pobpeth iddi hi i wneud fel y raynai a'r eiddo, ac nad oedd ganddo ddim ond lifeinterest-sef I hawl i loa-ac nas gallai gyffwrdd a'r (principal), ac fod yr eiddo ar ei marw 1- aeth i'w ranu rhwngy neiaint a'r nithoedd. Daliai hefyd had oedd ganddi hawl i wneud ewyllys ar yr eiddo. Dyfynodd bedwar 0 aehosbn oedd wedi eu pendel- fynu yn y 11 vs uchaf. Gwrandawyd yr achos yn llys man-ddyledion diweddaf Llanrwst, a chymeri 1 cryn lawer o ddyddordeb ynddo. Gohiriodd y Barnwr ei ddyfarniad. Ddechreu yr wytbnos hon eyihaeddodd y cyfryw ddyfarniad, yn yr hwn y gwnai yntau ddefnydd o'r achosion a ddyfynwyd yn y llys gan Mr Roberts. Dnvedai ei fod o'r farn nad oedd y weddw yn cymeryd dim ond life interest yn yr eiddo, ac fod yn rhaid iddo gael ei drin fel y cyfryw. Y Hog yn unig oedd iddi hi. Ar ol ei marw rhenid yr eiddo rhwngy neiant a'r nithoedd.

ETHOLIAD WALSALL. j Aeth cynrychiolaeth Walsall yn wag drwy i Mr Frank James, y Tori, gael ei ddiseddti mewn canljniad i ddeiseb a ddygwyd yn ei erbyn. Dydd Tau y cym- eroJd yr: aholiad le, a dyrna'r canlyniad Syr A. Hayter (R). 5235 Mr. Ritchie (C). 4 5156 I %■ r 79 Mae y sedd hon wedi ei heniH i'r Rhyddfrydwvr. Tipyn yn anffodus am sedd ydyw Mr Ritchie. I

YN AELOD SENEDDOL AM DDEG CEINIOG. Mae Mr Michael Davitt yn gallu ym- ffrostio oherwydd bychander y swm a wariwyd ganddo i gael ei wneud yn aelod seueddol dros ran o ddinas Cork. Y swm oedd deg ce i njo,- swm oedd deg ceiniog, sef costau pellebyr yn eydnabod ei etholaid di-with-wynebiad. Dyma un o'r symiau lleia-f a dalwyd erioed mewn cysylltiad ag etholiad sen- eddoL

NEWYDDION CREFYDDOL. Mae y Parch W Moiris Jonw, p Goleg Diwynyddol y Bala, wedi derbyn galwad a roddwyd iddo oddiwrtli eolwys Fetl-iodistaidd Llanfachreth, Dolgellau. Mae Mr D Brynmor Jones, A.S., ar gymer- adwyaeth yr Arglwydd Ganghellydd, wedi ei ddyrchafu i fod yn Q.C. Yn ol y newyddion diweddaraf, mae y Pi-ifatbraw Edwards, D.D., yn gwella yn raddol, ac yn alluog i fyned allan ychydig. M?e Dr. Rerber Evans wedi trefnu fod i'r Parch T C Edwards (Cynonfardd), draddodi cyfres o ddarlithiau ar "Areithyddiaeth" yn Ngholeg Annibynol Bangor. Mae yr Hybarch Robert Jones, Llanllyfni, wedi cyrhaeud 87ain mlwydd oed. Efe yw y gweinidog Cymreig liyaaf sydd gari y Bedyddwyr. Yr wythnos ddiweddaf gwerthodd Mr Ellis Naoney ddam o dir i Fethodistiaid Criccieth i adeiladu capol eatig armo. Mae y Proffeswr Young Evans, B.A., Coloc, Trefecea, wedi dechrauprege$;hugyda'r Trefnyddion Calfinai^dj

EISTEDDFOD ANNIBYNWYR FFESTINIOG. BElRNlADAETfl Y PEYDDE3TAIT. [ Parhad o'r RhiPyn cyn y diweddaf.] IOAN.—Canodd Bryddest gfieth a phrydferth. ond yn ddiffygiol mewn IJcrth ac angerddoldeb. Ymdrodd ar yr hwyar ryda manylion gweledig- aeth y Prophwyd, nea tori ar aymesuredd ei gynllun, ac e-sgeuluso prif feddylddrych ei (lestyll, Mae loan a Mab Tangnefedd vn debyg iawn i'w gilydd—yn bur syml a diyni hon gar, a naws emynol cidwys yn llifo drwy ea caniadau; ond mae loan yn fwy amrywiol a nerthol, o'r ddau. Dyma engraifft 11 d deg o' eiddo ef:- 0 ryfedd raR! Jehofa mawr Ei Hun, Yn gofyn am wes naeth egwnn dyn Yn cyffwrdd. er achubiaeth dynolryw, Ei wefus halog a marwryn b) w lihoi iddo air ei iach^wdwriaeth ddrud, A'i f.nfon yn Genhadydd at y bvd, Mewn gwylaidd barch gerbron yr uehel Ri Esaiah blygai, llefai VYele Fi TALYDON.—DecUrcna eigerdd mewn cywair ucliel a grymus, a theimlwn ar unwaith ein bod yn nghymdeithas cawr o fardd, I)e-grifia yntau y weledigaeth a gafodd y Prophwyd. gyda deheunvvdd ac urddas, n^s y teinilwn eiri bod yn gwywo yn inhresenoldeb ei harddunedd Dwyfol, Gweithia allan y rhm o'i Hryddest i fantais prifsyniad y testyn-ynilysegriad i was- anaeth. a dyno !a y proffwyd fel un wedi ei lanw a'r ysbryd hwn, ac yn barod i ateb yr alwad Ddwyfol, gan gerdded i ffordd drwy engyl a chythreuliaid. Yn ei ail symudiari, ofnasom fod y bardd yn tueddu at grwydro, ond wrth ei ddilvn cafwyd ei fod yn crynhoi ei nerth i gyraedd uchelbwynt t ffcithiol yn yr ysbryd een- hadol a gyneuir yn nghalSn y dyn Achubedig:— At bagan pella'r dd-iear, sy'n crwydro dwfu y nos, T Mi garwn foel ) n genaJ i ddwyu y wawrddydd dlos, A charwn gael cyhoeddi yn llariaidd } 11 ei glyw Fod gwaed i olchi enaid y pagan du ei liw Mi aarwn droi ei olwg oildiar yr anial eras I WQ,&,i foil yr Mrcn pell yn ymyl gorsedd gras, Nes delo'r farn ddiweddaf. cyhoeddwn Galfari- Yn 8vn y d mhestl olaf, llefarwn, An full Fi." Yn ei dryllydcl symndiad, eiT ani i ucbaf- bwvnt ei gvnl un- at ymgysegriad Mab Duw i'w waith gwaredigol, a dengys mai ynddo ef v mae ffynonell dragywyddol, yr egwyddor a'r ysbryd hunanymwadol a li.'a drwy cng yi a saint, Ma rhai ergydion cryfion iawn yn y rhan hon a'i Bryddest, megis;— P,,ho(lia'n il(libaid lwybrau cariad ar y wcrddlas wlad ddiboen Mae anwyideb Duw yn aros ger ei fron yn add- fwynOtn; Pelydr ddelw Duv tragwyddol yw ei briod Fab ei hun Hon yw toiiad dydd ei Kanfod, ei ddilialog ffaith lun Hwn, pan ahvai Dad. yn llariaidd, dyner, "Pwv ä droaoin ni," Droes ei wyusb tua'r dyfnder, ao atebodd- I Anfon Fi. Mae llinell fel yr olaf hon yn bryddest ynddi ei hun, ond gollyngodd yntau rhai rhanau -an- heilwng o'i law, Mae cysylltiad y ddau synidd yn y cwbled canlynol yn aneglur:- "Cyfiawnder ynddidorwyd, mewn tan-lythrenau clir, A chleddyf vsgwyddedig yn amddiifynu 'r gwir. Mae rhai syniadau eithafol yn y penill:- Os caf fyned i ogoniant nef y nef, anfonaf gais I -gael gweld y seraph hwn, ac eilwaith wrando ton ei lais; Adnabyddwn swn ei adcn-cotiwn degwch gwyn ei lliw. Yn mysg myrddiwn o seraphiaid sy'n amgylcliu gorsedd Duw." Ac mai gormod o ail-adroddi yn y llinellau hyn hefyd;- Pwy anfonaf i'm cenhadaeth ? pwy o'm dei!- iaid ufuddha ? Pwy ohonynt a a drosom ? pwy yn ewyllysgar a. ? Pwy etholdf yn genhadwr ? pwy gymhvysaf at y gwaith ? Pwy a a o wirfodd calon ? pwy a flysia am y daith.?" Gresyn fod bardd mor alluog yn gollwng dernyn fel hyn o'i law. CRYNED 1G.Dechreuodd "grynu" yn wir farddonol a thestynol, a ehododd ynom ddis- gwyliadau nchel; ond er iddo gyfansoddi )n oeth a barddonol hyd y diwedd, nid yw mor ffodus a rh,ii o'i gydfeirdd i ganu yn ngaalon y testyn. Mae yutan, fel Eneiniad. ac nmryw ereill, yn tueddu i fanylngormodar ffeithiaa ya hanes bywyd y Gwaredwr, megis ygwneir ya y penill:- "Yn nnigedd yr anialwch lleddai'r Temtiwr ya ei wydd Esmwyth lwybrau, pan sancteiddid nwydau i'r gyfryngol swydd Astalch Purdeb- a faluriai bod hudoliaeth, gyrfa'r groes Fynai gerdded, buddugoliaeth csiriad wtlai yn ei • loes. Ond nid yw ei grwydrad yn anfaddenol o bell, er hyny ac mae gaiiddb lawer d.am-cryi ae ir pwynt, Dyma en, raim, o'r ymchwydd nerthot sydd drwy y gercre hon- Gwelir yma fwy ua thonau byohain cydym- deimlad dyn, Gwelir yma don anfeidrol, eydyna jimlad Duw ei hun.- Ton o ffiniau tragwyddold eb tua gtMtMt Anafflr- ylch, Ton ar for ag anfeidroldsb iddoa ddj fader W)